Historia
  • Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport
Historia
Dodaj raport
Fakty i Opinie Wiadomości
Facebook E-mail Messenger WhatsApp Kopiuj link Więcej

Warszawska syrenka na pałacu Opatów w Oliwie

Michał Stąporek
15 stycznia 2022 (artykuł sprzed 2 lat) 
Opinie (55)
Najnowszy artykuł na ten temat Będą zmiany w Parku Oliwskim. Pracownik GZDiZ punktuje zaniedbania
Mało kto zagląda do pałacu Opatów od strony jego południowej fasady, dlatego o wiszącej przy nieczynnych drzwiach tabliczce wiedzą tylko nieliczni. Mało kto zagląda do pałacu Opatów od strony jego południowej fasady, dlatego o wiszącej przy nieczynnych drzwiach tabliczce wiedzą tylko nieliczni.

Mało kto zagląda do pałacu Opatów od strony jego południowej fasady, dlatego o wiszącej przy nieczynnych drzwiach tabliczce wiedzą tylko nieliczni.

fot. Michał Stąporek/Trojmiasto.pl

Na pałacu Opatów w OliwieMapka wisi kamienna tabliczka z herbem Warszawy i symbolem Społecznego Funduszu Odbudowy Stolicy. Skąd się tam wzięła?



Pałac Opatów w parku Oliwskim ma dwie główne fasady.

W północnej, która wraz z tzw. starym pałacem i murem otaczającym katedrę oliwską tworzy dziedziniec, jest umieszczone wejście do znajdującego się w pałacu Oddziału Sztuki Nowoczesnej Muzeum Narodowego w Gdańsku.

Północna fasada pałacu Opatów z wejściem do Oddziału Sztuki Nowoczesnej Muzeum Narodowego w Gdańsku. Północna fasada pałacu Opatów z wejściem do Oddziału Sztuki Nowoczesnej Muzeum Narodowego w Gdańsku.

Północna fasada pałacu Opatów z wejściem do Oddziału Sztuki Nowoczesnej Muzeum Narodowego w Gdańsku.

fot. Anna Bobrowska/KFP

Fasada południowa otwiera się na znajdującą się z tej strony ogrodową część parku i staw. Wraz z nimi tworzy jedną z bardziej malowniczych scenerii w całym Gdańsku.

Południowa fasada pałacu Opatów w Oliwie. Południowa fasada pałacu Opatów w Oliwie.

Południowa fasada pałacu Opatów w Oliwie.

fot. fotopano/czytelnik Trojmiasto.pl

Tabliczka z herbem Warszawy



To właśnie na tej fasadzie, przy nieużywanym od lat wejściu do pałacu i prowadzących do niego nadgryzionych zębem czasu schodach, wisi kamienna tabliczka. Nie rzuca się w oczy, tym bardziej że od tej strony mało kto podchodzi do pałacu na tyle blisko, by ją dostrzec.

Gdy się jednak jej przyjrzymy, można na niej zauważyć herb Warszawy, murarskie symbole kielni i cyrkla, skrót "SFOS" oraz napis:

"Ufundowano ze składek społeczeństwa województwa gdańskiego".
Pamiątkowa tablica z herbem Warszawy i murarskimi symbolami kielni i cyrkla. Pamiątkowa tablica z herbem Warszawy i murarskimi symbolami kielni i cyrkla.

Pamiątkowa tablica z herbem Warszawy i murarskimi symbolami kielni i cyrkla.

fot. Michał Stąporek/Trojmiasto.pl

Cały naród budował swoją stolicę



SFOS to Społeczny Fundusz Odbudowy Stolicy. Powołano go w 1948 r. do wsparcia odbudowy Warszawy z wojennych zniszczeń. Fundusz gromadził środki z podatku nałożonego na wszystkich pracujących, wynoszącego 0,5 proc. pensji. Wpływały do niego też m.in. podatki ze sprzedaży wódki, a także z dobrowolnych zbiórek ludności.

Ze środków Funduszu odbudowano kilkadziesiąt warszawskich budynków, m.in. pałace w Wilanowie i w Łazienkach Królewskich, Teatr Wielki i wiele pomników, w tym Kolumnę Zygmunta.

Pieniądze nie tylko dla Warszawy



W 1958 r., gdy najważniejsze warszawskie budynki zostały odbudowane, środki Funduszu zaczęto wydawać także w innych miastach, m.in. na odbudowę Wawelu, ale i historycznego śródmieścia Gdańska. Jednocześnie jednak zmieniono mu nazwę na Społeczny Fundusz Odbudowy Kraju i Stolicy (SFOKiS).

W 1966 r. SFOKiS przekształcono w Społeczny Fundusz Budowy Szkół i Internatów w związku z programem budowy tysiąca szkół na tysiąclecie państwa polskiego.

Zobacz także:

Historia trójmiejskich szkół "tysiąclatek"



Odbudowa pałacu Opatów po wojnie



Pałac Opatów także został poważnie zniszczony w czasie wojny. Spalili go Niemcy wycofujący się przed Armią Czerwoną. Ogień podłożyli 22 marca 1945 r. Szczęśliwym zbiegiem okoliczności dzięki wiejącemu od zachodu wiatrowi nie spłonęła wówczas katedra oliwska.

Zobacz także:

Walki o Gdańsk w 1945 r.



Spalony i zrujnowany pałac Opatów bezpośrednio po wojnie. Zdjęcie pochodzi z pisma "Spotkania z Zabytkami" nr 1 (19) 1985. Spalony i zrujnowany pałac Opatów bezpośrednio po wojnie. Zdjęcie pochodzi z pisma "Spotkania z Zabytkami" nr 1 (19) 1985.

Spalony i zrujnowany pałac Opatów bezpośrednio po wojnie. Zdjęcie pochodzi z pisma "Spotkania z Zabytkami" nr 1 (19) 1985.

Prace nad odbudową pałacu rozpoczęto w 1958 r. Stan surowy był gotowy w 1960 r., ale prace we wnętrzach zakończyły się dopiero w 1965 r. Wtedy obiekt przekazano Muzeum Pomorskiemu (później przekształconemu w Muzeum Narodowe w Gdańsku).

Wiadomo, że odbudowa pałacu "została wsparta niewielką kwotą z funduszu SFOS". Opowiada o tym m.in. Polska Kronika Filmowa z 1962 r. (kliknij, by zobaczyć film).

Przypomnijmy jednak: odbudowa pałacu Opatów ruszyła w 1958 r., gdy SFOS właśnie zmieniał nazwę. Stan surowy osiągnięto po dwóch latach, gdy działał już SFOKiS. Na gołych, nieotynkowanych murach pałacu na pewno jednak nie wieszano takich pamiątkowych elementów.

Południowa fasada pałacu Opatów w roku 1963. SFOS nie istnieje już od sześciu lat. Tablicy przy wejściu nie widać. Południowa fasada pałacu Opatów w roku 1963. SFOS nie istnieje już od sześciu lat. Tablicy przy wejściu nie widać.

Południowa fasada pałacu Opatów w roku 1963. SFOS nie istnieje już od sześciu lat. Tablicy przy wejściu nie widać.

Tablicę zawieszono więc najwcześniej w roku 1965, gdy budynek oddano do użytku. Ten rok był z kolei ostatnim rokiem działania SFOKiS-u, który od tej pory zaczął się zajmować budową szkół i internatów.

Ktokolwiek widział, ktokolwiek wie



W pałacu Opatów działa dziś Oddział Sztuki Nowoczesnej Muzeum Narodowego w Gdańsku. Jego pracownicy nie są jednak w stanie odtworzyć historii pojawienia się na budynku "warszawskiej" tabliczki.

- Wiemy oczywiście o istnieniu tej tablicy, ale nie przypominam sobie żadnych źródłowych informacji na temat jej pojawienia się na fasadzie pałacu - przyznaje Joanna Szymula-Grygiel, adiunkt Oddziału Sztuki Nowoczesnej i autorka opracowania na temat architektury pałacu Opatów.
Historii tablicy nie zna także dr Jacek Friedrich, autor opracowań na temat powojennej odbudowy Gdańska i dyrektor Muzeum Narodowego w Gdańsku.

- Być może tablica powstała w momencie przyznania dotacji w 1958 r. i czekała kilka lat na zawieszenie? - zastanawia się Jacek Friedrich.
Podobnego zdania jest prof. Andrzej Januszajtis. O istnieniu tabliczki dowiedział się od nas.

- To bardzo ciekawa sprawa, którą warto wyjaśnić.
Może któryś z czytelników jest w stanie rozwikłać zagadkę pojawienia się historycznej tabliczki?

Park Oliwski z lotu ptaka

Quiz Atrakcje turystyczne Trójmiasta. Sprawdź, co o nich wiesz Średni wynik 52%

Atrakcje turystyczne Trójmiasta. Sprawdź, co o nich wiesz

Rozpocznij quiz

Miejsca

Zobacz także

Park Oliwski (14)

Opinie (55) ponad 10 zablokowanych

  • 2022-01-15 11:12

    Wspomnieniami wróćmy do szkoły (2)

    Świeże pączki w tłusty czwartek
    Z wielu wystaw kuszą cię
    Wiemy również ile warte
    Dobre lody w ciepłe dnie
    Czasem z tej zrezygnuj gratki
    Niech podszepnie mądry głos
    Zamiast kupić czekoladkę
    Swą złotówkę daj na SFOS
    Za to kiedy przyjdzie starość
    Chociaż na nią jeszcze czas
    SFOS na pewno się postara
    Żeby znów odmłodzić nas
    Odbuduje nam wspomnienia
    Co pod szkołę nas przywiodą
    I marzenia i tęsknotę
    Za przygodą za przygodą
    Powrócimy znów do klasy
    Jakby wzywał dzwonka głos
    Wspomnieniami dawne czasy
    Odbuduje znowu SFOS
    Tu muzeum a tam szkoła
    Tutaj zamek tam znów most
    Kto budował odbudował
    Dobrze wiemy że to SFOS
    S jak Stefan
    F jak Franek
    O jak Olga
    S jak Staś
    To litery wszystkim znane
    SFOS pomaga w trudnych dniach
    A gdy będziemy znowu starzy
    Kiedy sięgnie szron do głów
    Gdy się zechce sercom marzyć
    Wtedy SFOS pomoże znów
    Odbuduje nam wspomnienia
    Co pod szkołę nas przywiodą
    I marzenia i tęsknotę
    Za przygodą za przygodą
    Powrócimy znów do klasy
    Jakby wzywał dzwonka głos
    Wspomnieniami dawne czasy
    Odbuduje znowu SFOS
    Powrócimy znów do klasy
    Jakby wzywał dzwonka głos
    Wspomnieniami dawne czasy
    Odbuduje znowu SFOS

    Lutek

    2 lata

    • 5 1

    • 2022-01-15 11:19

      Rewelka!!!! (1)

      Lutek gdzie to wykopałeś?

      2 lata

      • 2 0

      • 2022-01-15 11:22

        Wyśpiewały "Filipinki" :-)

        Lutek

        2 lata

        • 2 0

  • 2022-01-15 11:24

    Gdyby wtedy rzadzili tacy jak donadl i jego kolesie z POKOzycji nic by nie odbudowano bo oni są szkodnikami we własnym kraju! (5)

    To taka jedyna partia na swiecie ,która szkaluje własny kraj za granica i wręcz rzadza i robi to nieustannie by Polska otrzymywała kary które zaplaca wszyscy Polacy!!
    POz Tuskiej w UE jest w parti Ludowej ale żadna partia w UE nie skarży na własny kraj nawet ci europejskiej ludowej.PO jest tutaj wyjatkiem!!Ale ich wyborcy to bezmózgowce bo tylko tacy mogą głosowac bezmyślnie nanich.PIS niem własnej kasy to kasa podatników jak zaczna płacic kary to znaszych podatków i to bedzie oznaczało ze to my je zaplacimy i bez znaczenia kto na jaka partie głosował!!
    Nie podcina się gałezi na której siedzisz !!

    2 lata

    • 10 8

    • 2022-01-15 11:32

      Idź do szkoły i naucz się pisać, a następnie wygłaszają mądrości (2)

      2 lata

      • 8 3

      • 2022-01-15 12:18

        Ty naucz sie czytac ale to za trudne dlaciebie bo napierw musiał bys miec Mózg POKOeleming (1)

        2 lata

        • 2 7

        • 2022-01-15 13:02

          Do szkoły!

          Analfabeto i ignoranckie! Do szkoły !

          2 lata

          • 5 1

    • 2022-01-15 13:28

      jesteś fanem tvp info?
      bo to tłumaczy twój stan umysłu

      2 lata

      • 4 1

    • 2022-01-15 13:39

      Po=dywersanci i sabotazysci+szpiedzy.

      2 lata

      • 1 5

  • 2022-01-15 17:33

    LG

    A to nie jest ta sama nasza syrenka co była na ostatniej oprawie meczu Lechia - Legia 3:1

    Kibic olimpi

    2 lata

    • 1 4

  • 2022-01-15 18:56

    "Januszatis nie wie"

    i chce sie dowiedzieć...

    ..a my skorzystamy. Inne cele dowiadywania się: na Al Niepodl w Sopocie, przy stacji benzyznowej, gdzie psy lubią się czaić w krzakach lub w myjni na rowerzystów jadących bezpiecznie po chodniku (a nie np. rydzykujących życie i nadkładających drogi na Rzemiemieślniczej) stoją w trawie przy chodniku dwa słupki, na oko dziewiętnastowieczne, jak gdyby tam był wjazd do jakiejś posesji. Ktoś coś wie?

    2 lata

    • 3 0

  • 2022-01-15 21:17

    A już myślałem że ktoś z Warszawy Syreną 104/105 wjechał na pałac Opatów, a tak to spoko.

    onslow

    2 lata

    • 0 0

  • 2022-01-16 08:36

    Ruscy zburzyli Gdańsk i już niedługo znowu będą tutaj panami, są tacy co się o to usilnie starają

    2 lata

    • 2 2

  • 2022-01-16 10:29

    Ciekawe jak dzisiejsi geniusze u sterow

    Byliby wystawnie coś odbudować

    2 lata

    • 3 0

1
2

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Wydarzenia

Gdynia wielu narodowości Gdynia wielu narodowości

Gdynia wielu narodowości

spotkanie, wykład
maj 16
czwartek, g. 17:30
Gdynia, Biblioteka Wiedzy
Wstęp wolny
więcej (1)

TV Filmy

3525

Willa Bliźniacza przy ul. Korzeniowskiego w Gdyni (77)

więcej (1570)

Katalog.trojmiasto.pl - Muzea

więcej

Sprawdź się

Sprawdź się

Przy jakiej ulicy w 2015 roku odkryto relikty dawnego Bastiony Kot?

 

Najczęściej czytane