- 1 Pozostałości baterii mającej bronić portu (70 opinii)
- 2 O morderstwie na jachcie i upartej nudystce (33 opinie)
- 3 Przymorze kiedyś i dziś. Porównujemy zdjęcia (145 opinii)
- 4 Tak organizowano Rajd Monte Carlo w Gdańsku (25 opinii)
- 5 Te zabytki otwierają się po remontach (88 opinii)
- 6 "Banany jedzą tylko dzieci bardzo bogate" (36 opinii)
Tak walczono o Gdańsk w 1945 roku
Opisując działania wojenne na Pomorzu Gdańskim w końcowej fazie II wojny światowej trzeba podkreślić że dla Armii Czerwonej atakowanie ufortyfikowanego zespołu Gdańsk - Gdynia miało charakter jedynie pomocniczej operacji. Przyjrzyjmy się przebiegowi walk.
Cała operacja miała za zadanie zabezpieczać prawe skrzydło głównych sił 1. Frontu Białoruskiego i 1. Frontu Ukraińskiego, prących jak najszybciej w kierunku Berlina - serca Niemiec. Gdy 4 marca oddziały sowieckiej 1. Armii Pancernej Gwardii przedarły się do Bałtyku w okolicy Kołobrzegu, niemiecka 2. Armia została w całości odcięta na Pomorzu i cofała się na wschód, w kierunku Gdańska. Dowódca gdańskiego okręgu wojskowego, gen. Karl-Wilhelm Specht, nakazał przygotowanie pozycji obronnych na wzgórzach otaczających Trójmiasto.
Odwrócenie kierunków, zbliżanie się Armii Czerwonej od Zachodu potęgowało u części wojska, a tym bardziej u odciętych od informacji o sytuacji na froncie cywilów, wrażenie chaosu i paniki. Jak wspominał jeden z żołnierzy wysłanych w głąb Kaszub do przygotowywania okopów: "Nie mam pojęcia, gdzie znajduje się nieprzyjaciel, ale wydaje mi się, że jest za nami. Przygotowane przez nas stanowiska artylerii przeciwpancernej i przeciwlotniczej zwrócone są w kierunku południowego zachodu, a nawet zachodu, czyli w jedynym możliwym kierunku odwrotu. Nic z tego nie rozumiem" (Guy Sajer, "Zapomniany żołnierz").
Sowieckie czołówki pancerne pojawiały się w zasięgu niemieckich pozycji już od 8 marca, jednak kilka dni zabrało im oczekiwanie na podciągnięcie sił piechoty, zwłaszcza że wiosenne roztopy bardzo utrudniały poruszanie się wojsk. 13 marca nastąpiło ześrodkowanie sił 2. Frontu Białoruskiego i marszałek Konstanty Rokossowski przedstawił swój plan koncentrycznego uderzenia od zachodu, południowego zachodu i południa. Dzień wcześniej dowództwo niemieckiej 2. Armii objął pochodzący z Prus Wschodnich gen. Dietrich von Saucken. Prócz dowodzenia wojskami, zajął się on też sprawami bezpieczeństwa ludności; dotychczasowy "udzielny władca" Gdańska i prowincji, hitlerowski gauleiter Albert Forster załamał się w tych dniach i niezdolny do sprawowania przywództwa, ewakuował się na Półwysep Helski.
15 marca na wszystkich odcinkach Sowieci prowadzili intensywny ostrzał artyleryjski i naloty bombowe. Jednocześnie Niemcy pod osłoną wciąż panujących na Bałtyku okrętów Kriegsmarine kontynuowali ewakuację drogą morską. Silnie uzbrojone okręty Schlesien, Prinz Eugen i Leipzig ostrzeliwały pozycje Armii Czerwonej. Ta jednak, powoli, lecz nieubłaganie parła w kierunku Zatoki Gdańskiej. Dzięki zdobyciu 19 marca wzgórz w rejonie Sopotu, artyleria rosyjska mogła już razić okręty niemieckie na Zatoce. 20 marca dotarł nad Trójmiasto nalot bombowców alianckich (warto wspomnieć, że Winston Churchill podczas konferencji w Jałcie nalegał na jak najszybsze zajęcie Gdańska przez Sowietów, by powstrzymać intensywną produkcję okrętów podwodnych w tutejszych stoczniach).
22 marca atakujący czerwonoarmiści dotarli do brzegu morskiego pomiędzy Kolibkami a Sopotem, odcinając w ten sposób rejon umocniony Gdyni. Dzięki akcji gdyńskich harcerzy, którzy wykradli i przekazali Rosjanom plany niemieckich umocnień, zajęcie miasta było tylko kwestią czasu. Ewakuujący się Niemcy wysadzili w powietrze znaczną część urządzeń portowych i zatapiali statki, by uniemożliwić korzystanie z gdyńskiego portu. Nocą z 26 na 27 marca ostatni żołnierze niemieccy przeszli na Kępę Oksywską.
Czytaj też: Jak wyzwalano Gdynię w 1945 roku
23 marca zajęty został Sopot, co szczegółowo opisywaliśmy w artykule Sopot w Ogniu. Marzec 1945 w kurorcie.
W kolejnych dniach, dzięki zajmowaniu kolejnych wzgórz, artyleria i osławione "organy Stalina", czyli wyrzutnie pocisków rakietowych, bezlitośnie bombardowały Gdańsk, powodując liczne zniszczenia i pożary. 25 marca (w Niedzielę Palmową) ostrzał prowadzono już z Oliwy i z Cygańskiej Góry. Tego dnia dowództwo Kriegsmarine ewakuowało się z Gdańska na Hel. W Nowym Porcie wybuchły dwa załadowane amunicją transportowce "Bille" i "Weser", po czym już żaden statek nie wyszedł z Gdańska w morze. Kolumny uchodźców próbowały wydostać się z miasta w jedynym kierunku skąd nie atakowali Rosjanie, czyli na Żuławy.
24 i 25 marca samoloty sowieckie rozrzucały ulotki, wzywające Niemców do poddania się. Ci jednak nadal desperacko walczyli, wycofując się z Oliwy, następnie z Wrzeszcza. Stoczono zacięty bój o lotnisko we Wrzeszczu, następnie o teren Stoczni Schichaua, w końcu o Śródmieście. 30 marca wojsko niemieckie wycofało się za Martwą Wisłę na Stogi i tę datę przyjmuje się symbolicznie jako dzień wyzwolenia Gdańska. Prawdopodobnie tego dnia (choć podawane są także daty 28 lub 29 marca) biało-czerwona flaga zawisła nad Dworem Artusa.
Udział polskich oddziałów w zdobywaniu Trójmiasta był jednak stosunkowo niewielki. Brygada Pancerna im. Bohaterów Westerplatte, dowodzona zresztą w tym czasie przez sowieckiego pułkownika Aleksandra Malutina, atakowała przez Wejherowo i Rumię-Janowo, a następnie przez Mały Kack i Witomino brała udział w zdobyciu Gdyni. Ze względów symbolicznych część sił brygady - batalion piechoty zmotoryzowanej wsparty plutonem czołgów - skierowano do walk ulicznych w Gdańsku i to właśnie tym żołnierzom przypadł historyczny zaszczyt zawieszania polskiej flagi.
Czytaj także: Nadpalili buty wieszając polską flagę na Dworze Artusa
W pierwszych dniach kwietnia Armia Czerwona zlikwidowała ostatnie punkty niemieckiego oporu na Westerplatte i na Stogach. Około 8 tys. żołnierzy wypartych z Gdyni na Kępę Oksywską, wraz z grupą cywilów udało się Niemcom przetransportować drogą morską na Półwysep Helski. Tam kilkadziesiąt tysięcy Niemców dotrwało aż do ostatniego dnia wojny i poddało się dopiero po kapitulacji Berlina. Podobny los spotkał resztę sił 2. Armii i uchodźców, którzy stłoczyli się na Wyspie Sobieszewskiej, Mierzei Wiślanej i w północnej części Żuław Wiślanych.
O autorze
Marcin Stąporek
- autor jest publicystą historycznym, prowadzi firmę archeologiczną. Pracował w Muzeum Archeologicznym w Gdańsku i Wojewódzkim Urzędzie Ochrony Zabytków w Gdańsku. Obecnie jest pracownikiem Biura Prezydenta Gdańska ds. Kultury.
Opinie (597) ponad 50 zablokowanych
-
2015-03-15 09:22
(5)
A było nie zadzierać z ruskimi, teraz politycy nas oleją i uciekną!!! Skąd my to znamy.
- 92 46
-
2020-05-08 07:25
teraz to jest czerwony guzik, i po 10sekundach będzie wilki grzyb
- 1 0
-
2015-03-15 09:31
Walka za gdańsk i ojczyzne (1)
Ja tez walczyłem za gdańsk za solidarność i wierzyłem elektrykowi ale on mnie oszukał ja zyję jak szambonurek a on wielki pan prezydent agent bolek czy jak go tam zwał dostatnio w spokoju i ma wszystko gdzieś ja na bezrobociu bez prawa do zasiłku i pytam po co mi była ta walka te ideologie i wiara w lepsze jutro
ruskie przyjda i odbiorą zapłatę za nie posłuszeństwo i za wyzwolenie z pod okupacji dziadka tuska historia lubi sie powtarzać tak więc czekamy na ruskich i kolejne wyzwolenie! Hehe!!!- 16 17
-
2015-03-15 12:36
Możesz żyć świadomościa walki narodowowyzwoleńczej po co ci taka fanaberia jak praca
Prace i jedzenie to miałeś za komuny teraz zostały tobie wspomnienia
- 5 0
-
2015-03-15 10:33
Wszysktko pięknie, tylko dlaczego zabijali i też polskich patriotów
- 7 3
-
2015-03-15 09:35
Polaków nie było bo Niemcy tylko zostali
- 10 6
-
2015-03-15 11:42
sr*cie sie ta wojna a przeciez to bylo 70 lat temu (5)
trzeba zyc przyszloscia - ciagle trauma wojny niemcow i ruskow - w d*pie to mam
- 15 19
-
2020-03-17 11:19
Otto von Bismarck
"Naród pozbawiony historii staje się zbiegowiskiem" nic dodać,
w/w głos w dyskusji jest tego przykładem- 1 0
-
2017-03-29 11:14
Historię trzeba znac, aby
Trzeba wiedzieć, aby cię ktoś nie oszukał , że np. obóz pracy Auschwitz był polskim obozem, a nie niemieckim. Obóz Auschwitz powstał na bazie austryjackiego obozu w Oświęcimiu. Idea jego rozbudowy powstała w Breslau (obecnie Wrocław) i miała na celu eksterminację polskiej inteligencji. Dopiero potem zwożona tam inne nacje. W Birkenau ginęli Żydzi.
- 0 0
-
2015-03-15 12:32
do durnia (1)
durniu, przez pamietanie historii rosnie szansa na nie powtórzenie się podobnych wydarzeń w przyszłości.
- 7 2
-
2015-03-15 14:28
a może wręcz przeciwnie
ślepe pamiętanie o przeszłości sprawia, że powtórzenie się podobnych zdarzeń jest bardziej prawdopodobne.
- 4 3
-
2015-03-15 12:11
My ciebie też
- 5 2
-
2017-03-29 11:17
(1)
Wiele poniższych wpisów powinno być dokonananych w oryginalnym języku autorów - po niemiecku. Co to propaganda potrafi zrobić z Polaka. Wam by się marzył niemiecki Gdańsk, no bo jaki by był gdyby Ruscy wam go nie dali za friko.
- 5 4
-
2020-03-17 11:17
Polaka?
Nie Polaka a Volksdeutscha!
- 0 0
-
2019-03-30 22:12
Ruskie nawet groby okradali. (5)
Trupom wyrywali zęby, obcinali palce. Zdejmowali z nich ubrania. Trumny walały się po całym mieście. Dzicz a nie chwała. Groza, terror i zapóźnienie cywilizacyjne, którego doświadczamy do dzisiaj. A oni dalej nie chcą dać nam spokoju. Opłacają troli internetowch by pisali jakieś bzdury o "wyzwoleniu".
- 4 3
-
2020-03-17 11:06
Widziałes?? Czy w springerowskiej prasie pisali?
Nie mówię że tak się nie działo, ale dla równowagi pamiętajmy o hitlerowskich eksperymentach nie na trupach ale na żywych ludziach w obozach, na tysiącach poddanych eksperymentom quasi medycznym przez różnych Mengele czy gdańskich Spannerów, szpeca od robienia mydła z ludzi i abażurów z ludzkiej skóry...na terenie dzisiejszej Akademii Medycznej , uppps Uniwersytetu Medycznego
- 2 0
-
2019-03-30 22:32
a w Auschwitz to był porządek co ? (2)
nowocześni i postępowi niemcy byli przyśpieszeni cywilizacyjnie, sielanka tam była
- 1 0
-
2019-03-31 11:11
Przez tereny niemieckie szły wojska Rosyjskie skladające się
- 0 0
-
2019-03-31 00:31
Katyń.
Wcale tego nie twierdzę. I Sowieci i Niemcy są siebie warci. Dwaj okupanci wykazywali się ogromną ilością okrutnych, obrzydliwych, nieludzkich działań przeciwko ludziom zamieszkującym polską ziemię. Zbrodniarze, którzy się pokłócili o łupy po napadzie na Polskę.
- 2 0
-
2019-03-31 11:10
Rosjanie traktowali Gdańsk jako miasto Niemieckie
i tak tez w nim postępowali , do czego w zasadzie mieli prawo .
Niemcy u nich co prawda nie ucinali palców / nie słyszałem /
ale robili wiele straszniejszych zbrodni.- 3 0
-
2020-03-17 10:00
Niepanięć czy piata kolumna?
Zanim co niektorzy chcieliby czcic szczatki ss man ów i innych przedstawicieli herrenvolk, moze bysmy pomysleli o mogiłach tysiecy tych pedzonych o głodzie w 30 stopniowym mrozie od Sztutowa az po Lebork - dalej nie było juz kogo pędzic.
Smutna jest ta nieznajomość historii u niektórych, a może wybiórcza świadoma amnezja historyczna. Na tę okoliczność zacytuje Bismarcka "Naród pozbawiaony histotii staje sie zbiegowiskiem" ,które zdniem niektórych chce miec tylko ciepłąwode w kranach - ja i wielu innych chce czgoś więcej niż wody i pikników na miejscach każni.- 4 0
-
2020-03-16 20:32
gen Malutin!!!!
A ty nie wstajesz ! szabli nie bierzerz !!!na południu znowu Lesnitz Oppolen Poremba Olschowa
wstyd mi za zdrajcę Tuska ,ale NOM niemiecka okupacja medialna jest faktem i ży....- 2 2
-
2015-03-15 09:17
Gdańsk nie był wyzwalany.. Był zdobywany! (6)
- 457 33
-
2020-03-16 20:27
w 1920
też strajkowałprzeciw Polsce gdyby nie anglicy....
- 1 0
-
2019-03-30 15:38
Rocznica (z) dobicia Gdańska
- 0 2
-
2017-03-27 08:26
dokładnie
- 1 0
-
2015-03-15 10:33
ukraińce go zdobywali (1)
- 6 5
-
2015-03-16 00:28
dokładnie to żydowscy ukraincy i dokładnie taki teraz jest podział w resorcie, administracji i biznesie. Niestety..
..a ludzie upraszczają pisząc, że to albo Rosjanie, albo Niemcy, a to nie do końca tak...
- 5 4
-
2015-03-15 09:20
Brawo!
- 29 8
-
2020-03-16 10:32
Cyt: "udział Polskich oddziałów w zdobywaniu trójmiasta" nic dodać nic ująć, poprostu ręce opadają.
I Pan jest historykiem.
- 1 0
-
2017-03-29 10:17
może napiszcie coś o wymordowaniu ponad 100 cywilów przez sowietów w kościele świętego Jakuba (3)
albo jak to gwałcili kobiety które w większości popełniały samobójstwo skacząc do motławy
- 9 2
-
2017-03-29 11:42
właśnie! gwałcili je w locie, zanim dotarły do lustra wody! (1)
- 0 1
-
2020-03-15 22:18
d**il
- 0 0
-
2017-03-29 12:56
Pewnie ci chodzi o inny kościół,
a pod tekstem masz przecież link do artykułu "Szczątki ofiar pożaru sprzed lat..." który opowiada właśnie o tamtej tragedii.
I co? łyso ci teraz?- 0 1
-
2020-03-15 21:30
Gdańska, nikt od niczego nie wyzwalał!
Gdańsk został zdobyty, co miało i ma swoje konsekwencje do dnia dzisiejszego.- 1 0
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.