W tym roku przypada 290. rocznica oblężenia Gdańska przez wojska rosyjskie i saskie. Podczas ponad pięciu miesięcy walk gdańszczanie wykazali się męstwem i pomysłowością, ścierając się z oblegającymi podczas bitew, potyczek i działań partyzanckich. Ostatecznie Gdańsk musiał skapitulować i złożyć hołd Augustowi III. Liczba ofiar po stronie miasta oscyluje pomiędzy 1500 a 2 tys. osób.
O przyczynach konfliktu zwanego
polską wojną sukcesyjną lub
wojną o sukcesję polską (1733-1735) napisaliśmy szerzej w
pierwszej części tej historii, opublikowanej w ubiegłym tygodniu. Tam też opisaliśmy pierwsze dni oblężenia Gdańska.
Kronika oblężenia Gdańska w 1734 r. Część 1
Już po zakończeniu oblężenia Gdańska, w roku 1735,
Friedlieb Warmund opublikował jego dziennik. Pozwala on spojrzeć oczami świadka na ówczesne wydarzenia.
Poniżej jego druga część.
***Druga połowa kwietnia 1734 to czas intensyfikacji bombardowań rosyjskich. Dociera do nich ciężka artyleria. Gdańszczanie starają się utrzymać komunikację pomiędzy miastem a Wisłoujściem. Długo oczekiwana odsiecz w postaci oddziałów, którymi dowodził wojewoda lubelski
Jan Tarło (1684-1750) ponosi klęskę w bitwie pod Wyszecinem. Obrońcy oczekują francuskiej pomocy obiecanej przez zięcia króla
Stanisława Leszczyńskiego, króla Francji
Ludwika XV.
17 kwietnia Generał rosyjski
Lacy dostał rozkaz udać się z kilkoma rosyjskimi pułkami dragonów i oddziałem 1000 piechurów w kierunku pozycji hrabiego wojewody Tarło i połączyć się z generałem rosyjskim
Zagraiskim. Tego dnia był silny ogień z Małego Jaru i Lose Berg. Ostrzał artyleryjski kontynuowały obydwie strony.
18 kwietnia Rosjanie trochę mniej strzelali. Od czasu do czasu zdarzał się wystrzał z armaty. Jednak po południu wznowiono ostrzał. Ma moście przed Bramą Wyżynną kula zabiła żołnierza gdańskiego i ciężko raniła mężczyznę stojącego obok niego. Do obozu rosyjskiego dotarła wiadomość, że hrabia Tarło wyrusza ze swoimi ludźmi i zamierza maszerować w stronę granicy Brandenburgii.
19 kwietnia Generał feldmarszałek (
Münnich) wydzielił 100 grenadierów i kolejny batalion, aby wesprzeć oddziały rosyjskie w rejonie stacjonowania polskich pod dowództwem wojewody Tarło. W mieście rano było bardzo cicho i spodziewano się, że Wielki Tydzień będzie spokojny, ale wieczorem znów się zaczęło. O godz. 18 obok wałów Starego Miasta białoskórnik
Gessel, pracujący u swojego majstra, został trafiony kulą, która urwała mu pół twarzy łącznie z nosem. Następnej nocy Wielki Szaniec i Winnica pod
Chełmem znów zostały podpalone i płonęły całą noc.
20 kwietnia Do rosyjskiej kwatery głównej przybył od hrabiego Tarło jego generał adiutant, wraz z nim inni oficerowie polscy i dwaj trębacze. Mieli dwa listy, jeden do feldmarszałka Münnicha, drugi do króla Stanisława Leszczyńskiego. Po przekazaniu pierwszego listu zostali zatrzymani przez Rosjan. Czyniąc to, ci ostatni uzyskali pewien zysk, ponieważ wojewoda Tarło nie myślał o tym, aby atakować Rosjan, tylko zależało mu na przekazaniu listu do swojego zwierzchnika, króla Stanisława w Gdańsku. Münnich nie wiedział, czy król jest jeszcze w mieście, wypytywał posłów, czy to prawda, że król kilka dni temu przez Wisłoujście opuścił Gdańsk i próbuje przedostać się do Krakowa. Pozwolono jednak adiutantowi pojechać z listem do króla do Gdańska, pod warunkiem, że wróci do rosyjskiej kwatery w ciągu 6 godzin. W wyznaczonym czasie powrócił z osobistym listem króla do wojewody Tarło. Jednak w tym czasie (wykorzystując zwłokę Polaków) generał feldmarszałek nakazał generałowi Lacy zaatakowanie polskich oddziałów Tarły.
21 kwietnia O godz. 9 rano kapitan
Knosboratyński przyniósł generałowi feldmarszałkowi Münnichowi ustną wiadomość od generała Lacy, że dnia poprzedniego o godzinie 6 zaatakował wojewodę lubelskiego, mile od pomorskiej granicy, pomiędzy Wyszecinem a miejscowością Palwiez(?) w rejonie Oskowa, na otwartym polu i po dwóch godzinach walki go rozbił, doprowadził do całkowitej klęski i zmusił do ucieczki. Ta polska armia liczyła 20 000 ludzi, składała się z 80 kompanii i odrobiny dragonów, miała maszerować i liczyła na atak na tyły rosyjskie wypadu z Gdańska.
Atak generała Lacy na Polaków był następujący. Najpierw Kozacy zaatakowali Polaków i po krótkiej potyczce wycofali się do swojej armii. Polacy ruszyli za nimi. Gdy zbliżyli się dostatecznie
blisko, otworzyły się szeregi wojsk rosyjskich i z załadowanych armat wystrzelono w stronę Polaków kartaczami, wielu z nich padło i zostało na polu. Po tej salwie rosyjscy dragoni rzucili się na nich i jeszcze jakiś czas szarżowali i gonili ich po polu bitwy, aż w końcu zmusili Polaków do jego opuszczenia. Rosjanie opanowali teren walk. Kozacy jednak kontynuowali pościg do granicy pomorskiej, wszyscy ludzie, którzy mieli słabe konie zostali wybici.
Tego samego dnia Rosjanie wystrzelili do miasta wiele kamiennych kul, z czego przypuszczano, że brakuje im kul metalowych. W kierunku Góry Gradowej i bastionu Kessel działa rosyjskie mocno strzelały.
***Tutaj potrzebujemy małego komentarza do naszego dziennikaJego autor mógł nie znać wszystkich szczegółów. Bitwa, o której pisał pod datą 21 kwietnia dziś znana jest jako "bitwa pod Wyszecinem", stoczono ją 20 lub 21 kwietnia. [
Uwaga: w internecie, np. w Wikipedii, podaje się datę 8 lub 9 kwietnia. To datowanie za źródłami rosyjskimi, w których kalendarz był cofnięty o 12 dni]. Oddziały zgromadzone przez wojewodę lubelskiego Jana Tarło w sile około 8-10 tysięcy ludzi (więc autor dziennika zawyżył ich liczbę), głównie pospolitego ruszenia (w tym tylko dwa regimenty regularne i kilkuset dragonów), próbowały przyjść na pomoc Gdańskowi i połączyć się z oczekiwanym francuskim desantem. Liczono na wypad załogi miasta. Jednak Rosjanie działali na zwłokę, zgodzili się na wysłanie posłów, przekazywanie listów, w tym czasie powiększając swoje siły do walki z oddziałem Tarły. Polacy zostali zaskoczeni nagłym atakiem i tak jak podano w "dzienniku" wymanewrowani i pokonani. Tarło jednak zebrał po klęsce część oddziałów i próbował zająć Puck (w tym rejonie spodziewano się lądowania francuskiej pomocy.
***22 kwietnia Prowadzono silny ostrzał z miejskich fortyfikacji, szczególnie z rondela Gertrudy. Po południu słychać było rosyjskie armaty i karabiny na wyspie Ostrów, a także koło Małego Holendra, ostrzeliwano cztery statki płynące do miasta z prowiantem. Statki zostały uratowane przez wsparcie artyleryjskie z nadszańca Szańca Letniego. Dotarły na miejsce i tylko na jednym był przestrzelony żagiel.
23 kwietnia Rosjanie zdobyli Wielki Szaniec, tracąc 50 ludzi. Gdańszczanie stracili czterech ludzi. Tego dnia armaty uszkodziły wiele domów w mieście, na Nowych Ogrodach od kuli armatniej zginęło dziecko. Po drugiej stronie Gdańsk mocno ostrzeliwał rosyjskie baterie.
24 kwietnia O godzinie 8 wieczorem zauważono wielki ogień rozpalony przez Rosjan, potem okazało się, że to płonie jedna wieś.
25 kwietnia W święta Wielkiej Nocy spokój panował po obydwu stronach.
26 kwietnia Saska artyleria dotarła do rosyjskiego obozu. Składała się dwóch moździerzy 200-funtowych i 12 armat od 18 do 24 funtów, dotarła również amunicja do nich.
27 kwietnia Z obydwu stron ostrzał był bardzo mocny. Wolni strzelcy (sznapchani) dokonali wieczorem w ramach akcji ochotniczej wypadu na Rosjan w Starych Szkotach, ale musieli się wycofać.
***Uzupełnienie od tłumacza27 kwietnia 1734 roku przedstawiciel sił rosyjskich oblegających Gdańsk, generał Kiesling, w imieniu swojego zwierzchnika hrabiego von Münnicha przekazał radzie miasta Gdańska pismo. Dokument informował rajców, iż carska artyleria rozpocznie bombardowanie miasta. Jednak kierując się troską o obcokrajowców, zaproponowano, aby od dnia 27 do 29 kwietnia rano wszyscy oni mogli opuścić bezpiecznie miasto dwoma drogami. Drogą lądową, poprzez Orunię, Św. Wojciech i Pruszcz, i drogą wodną w kierunku Elbląga. Dodatkowo grożono, że przypadku gdy francuski korpus posiłkowy przybędzie i dokona prób lądowania, Rosjanie spalą wszystkie zabudowania w okolicy wybrzeża, Mierzei Wiślanej i Żuław. Rada odrzuciła te żądania, z resztą mieszkający w mieście obcokrajowcy podeszli z dużą rezerwą do rosyjskich zapewnień o nietykalności. Oblężenie Gdańska przechodziło w kolejną, jeszcze krwawszą fazę.
***28 kwietnia W rosyjskim obozie zbudowano stanowiska dla artylerii, jedno na Jezuickim Wzgórzu, następne na Cygańskiej Górze, a trzecie na szańcu naprzeciwko Wszystkich Aniołów.
29 kwietnia Feldmarszałek Münnich polecił swojemu generałowi adiutantowi napisać list do gdańskiego magistratu i poinformować go, że za kilka dni bombardowanie będzie jeszcze potężniejsze, o ile się miasto nie podda. Magistrat wysłał więc deputację do króla Stanisława i przedstawił mu, w jak złej sytuacji znajduje się miasto i czy nie należy pomyśleć o ugodzie, aby uniknąć całkowitej ruiny. Oczekiwano jeszcze pomocy z Francji i król nie myślał o ucieczce. Więc w Gdańsku również odłożono myśl o kapitulacji i pokładano nadzieję w desancie francuskim.
30 kwietnia Tego dnia miasto nie było w ciągu dnia mocno bombardowane, Rosjanie szykowali się, aby zacząć duży ostrzał w nadchodzącym miesiącu. Gdy wszystko było już do tego przygotowane, o godzinie ósmej wieczorem wystrzelono pierwszą bombę, która uderzyła w dom pani
Zutrin na Starym Mieście i zrobiła duże wrażenie zniszczeniami, jakie spowodowała.
Ciąg dalszy w środę, 1 maja Bibliografia - Cieślak E., W obronie tronu króla Stanisława Leszczyńskiego, Gdańsk 1986.
- Hahlweg W., Das Kriegswesen der Stadt Danzig, Osnabruck 1982.
- Nadolny E., Danzig und der polnische Thron 1733/1734, Gdańsk 1939.
- Raabe E., Die Festung Danzig und ihre Garnison, Hamburg 1994.
- Wodziński A.M., Gdańsk za czasów Stanisława Leszczyńskiego (1704-1709, 1733-1734), Kraków 1929.
- Kucharski K., Wisłoujście 1734, maszynopis.
Kronika oblężenia Gdańska w 1734 r. Część 1
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii. 
Filmy