- 1 Był las i błoto, dziś jest 6 mln pasażerów (172 opinie)
- 2 Największe starcie gdańskiej "Gry o tron" (28 opinii)
- 3 O morderstwie na jachcie i upartej nudystce (36 opinii)
- 4 Pozostałości baterii mającej bronić portu (73 opinie)
- 5 Kronika oblężenia Gdańska w 1734 r. Część 2 (12 opinii)
- 6 Te zabytki otwierają się po remontach (88 opinii)
Niespełnione marzenie o domku z werandą. Osiedle przy Eckhof
Wydawałoby się, że rozległe pogranicze dzisiejszego Dolnego Wrzeszcza i Zaspy - do niedawna wykorzystywane przez obiekty przemysłowe, a dopiero od kilku lat zabudowywane przez deweloperów - przed wojną pozostawiono niezabudowane celowo. Tymczasem okazuje się, że teren ten jeszcze na początku lat 30. planowano wykorzystać pod budownictwo mieszkaniowe.
Zabudowa mieszkalna Dolnego Wrzeszcza, który był największym placem budowy Wolnego Miasta Gdańska, przed wojną zatrzymała się na wysokości Kriegerzeile (ul. Stanisława Kunickiego), John-Gibsone-Straße (ul. Lucyny Krzemienieckiej) i Paul-Fressonke-Straße (ul. Lwowska).
Dalej na północ nie było już (prawie) niczego. W kierunku zachodnim, ku linii kolejowej dzielącej dzielnicę na pół, rozciągały się tereny miejskiego lotniska.
Na północ, pośród łąk, stał samotnie cmentarz komunalny dla ubogich (Lazarett Friedhof), dziś cmentarz-pomnik Ofiar Hitleryzmu 1939-1945 na Zaspie). Na wschód natomiast, w kierunku torów biegnących do Nowego Portu, rozciągały się istniejące do dziś ogródki działkowe.
Tereny leżące na północ od wspomnianych trzech ulic zaczęto zagospodarowywać dopiero w 1947 r., kiedy miasto zostało przejęte przez Polskę. Wzniesiono wtedy kolonię fińskich domków na północ od ul. Lwowskiej.
Podmiejskie osiedle z historyczną nazwą
Okazuje się jednak, że jeszcze w 1931 r. jedna z wielu działających w tamtym czasie gdańskich spółdzielni - Deutsch-Danziger Eigenheim-Genossenschaft (Niemiecko-Gdańska Spółdzielnia Mieszkaniowa) - pozyskała pięciohektarowy fragment dziewiczego terenu między Brösener Weg (dziś ul. Bolesława Chrobrego) a Ostseestrasse (al. gen. Józefa Hallera) na budowę osiedla domów bliźniaczych.
Dziś w tym miejscu znajduje się zajezdnia autobusowa GAiT.
Inwestycję nazwano Osiedlem przy Dworze Narożnym (Siedlung am Eckhof), z uwagi na bliskie sąsiedztwo tego zaspiańskiego majątku (dziś ów XIX-wieczny dworek z zabudowaniami gospodarczymi oznaczony jest adresem ul. Bolesława Chrobrego 94).
Na terenie leżącym na południe od nowo wytyczonej Graudenzer Straße (dziś ul. Grudziądzka, w tamtym okresie biegła bardziej na północ) zaplanowano budowę 36 domów-bliźniaków z przeznaczeniem dla mniej zamożnych urzędników. Na wypadek gdyby inwestycja okazała się sukcesem, przewidywano możliwość dalszej rozbudowy osiedla w kierunku południowym.
Sielskie domki na rubieży
Zaprojektowane dla osiedla bliźniaki miały stać na działkach o powierzchni 600 m kw. każda. Miały zostać podpiwniczone, zelektryfikowane i podłączone do miejskiej kanalizacji, a ponadto wyposażone w dwie werandy. Każda rodzina miała otrzymać do dyspozycji ok. 95 m kw. powierzchni użytkowej (cztery i pół pokoju, kuchnię i łazienkę), wykończonej "pod klucz".
Koszt zakupu miał zamknąć się w kwocie ok. 19,5 tys. guldenów gdańskich.
Z uwagi na panujący wówczas kryzys gospodarczy rozpatrywano możliwość podziału każdej połówki bliźniaka na dwa niezależne mieszkania, dzięki czemu w jednym budynku zamieszkać by mogły cztery rodziny.
Pierwszy, niejako pokazowy budynek osiedla, postawiono jeszcze w 1931 r. - jego wygląd znamy ze zdjęcia zamieszczonego w lokalnej prasie. Budowa dalszych domków miała ruszyć wiosną kolejnego roku.
Wielki kryzys i największa z wojen
Niestety z zapowiadanej inwestycji nic nie wyszło. Na jej drodze stanął właśnie wspomniany wielki kryzys lat 30. Zapoczątkowany "czarnym czwartkiem" na nowojorskiej giełdzie dotarł także do Wolnego Miasta, przynosząc ze sobą m.in. bezrobocie i inflację. Należy się domyślać, iż zabrakło chętnych na bliźniaki. Plany pożytecznej inwestycji porzucono - ów pierwszy pokazowy budynek, oznaczony numerami 2 i 4, stał się zarazem ostatnim.
W latach II wojny światowej na południe od Graudenzer Straße - a więc w miejscu niezrealizowanego osiedla - powstały drewniane baraki niemieckiego obozu pracy przymusowej Schichau-Wohnlager Ferdinand I i II.
W coraz bardziej industrialnym otoczeniu
Podobnie jak baraki obozowe bliźniak przy ul. Grudziądzkiej przetrwał lata wojny i był zamieszkiwany w kolejnych dekadach. Być może korzystała z niego któraś z instytucji, jakie ulokowały się na poobozowym terenie zaraz po wojnie (np. lecznica koni z transportów UNRRY czy wylęgarnia drobiu).
Bliźniak z 1931 r. najprawdopodobniej rozebrano dopiero w latach 70., czyniąc miejsce na ważną miejską inwestycję - nową zajezdnię autobusową. Na wzmiankę o nim natrafiamy jeszcze w ogłoszeniu drobnym zamieszczonym w "Dzienniku Bałtyckim".
Dziś, poza przywołanym tu artykułem prasowym z 1931 r., nie ma po nim żadnego śladu.
Pamiętasz omawiany w tekście budynek? Znasz kogoś, kto w nim mieszkał? Potrafisz powiedzieć na jego temat coś więcej? Napisz do autora!
O autorze
Jarosław Wasielewski
badacz i popularyzator historii Gdańska, autor bloga poświęconego w całości przeszłości i teraźniejszości Wrzeszcza.
Opinie (53) 4 zablokowane
-
2022-06-04 21:10
(1)
Polecam jarekwasilewski.pl, dużo innych ciekawych artykulów o dawnym Gdańsku:)
- 16 1
-
2022-06-04 22:06
jarekwasiElewski.pl ;)
- 3 1
-
2022-06-04 22:48
Przed wojną pozostawiono niezabudowane celowo.
Tymczasem okazuje się, że teren ten jeszcze na początku lat 30. planowano wykorzystać pod budownictwo mieszkaniowe.
Ad.1 Tak - tereny mocno podmokłe nie nadawały się pierwotnie pod żadną zabudowę.
Ad. 2 Tak, budownictow mieszkaniowe, ale nie na wielką skalę, tylko lekkie domy jednorodzinne, a w niektórych przypadkach czyli tam gdzie teren się nadawał - domy bliźniaki lub wileorodzinne, max. 1 lub 3 piętra!- 11 3
-
2022-06-04 23:08
Może jeszcze ktoś od Filipiaków co mieszkali w domku na cmentarzu mógłby pamiętać sąsiadów?
- 8 0
-
2022-06-04 23:13
Dom na Grudziądzkiej (2)
Mieszkałam w domu na Grudziądzkiej , moi pradziadowie z babcią wdowa i jej dwiema coreczkami , przybyli jako repatrianci z terenu ZSRR , dostali pól bliźniaka i spory kawał ziemi do uprawy . Jedna z córek babci Marii to moja mama . Spędziłam w tym cudownym miejscu osiem lat życia . Anna Raniszewska
- 26 0
-
2022-06-04 23:29
????
To były lata 1965-1973 ?
- 1 1
-
2023-01-20 20:35
Dom na Grudziackiej
Bywałam wielokrotnie w tym domu,mieszkały tam wspaniałe kobiety ,3 pokolenia,wspaniały ciepły dom.
Potem piechotą wracałam do blokowiska na Przymorzu, do innego świata. Ewa- 1 0
-
2022-06-04 23:47
Żyły wodne.
Niemcy nie chcieli tam budować.
- 7 3
-
2022-06-04 23:52
Spolszczanie nazwy Danzig jest wielkim błędem i wprowadzaniem w błąd. (3)
W okresie międzywojennym ani w czasie wojny żaden Gdańsk nie istniał tylko Danzig ani żadne Wolne Miasto Gdańsk tylko Freie Stadt Danzig. Ludziom się od tego spolszczania miesza w głowach i potem utożsamiają się z przedwojennym Danzgiem, hitlerowskim miastem. Niech autor napisze czy Polak mógł sobie kupić taki domek czy to było ,,nur fur deutschland,, skoro spółdzielnia była niemiecka.
- 10 21
-
2022-06-05 09:41
Głupoty piszesz
- 5 1
-
2022-06-05 13:29
Dwór Narożny należał do polskiej rodziny. Należy do niej nadal.
W WMG mieszkało sporo bogatych Polaków.
- 5 0
-
2022-06-08 20:39
Tak Polak mogl sobie kupic taki dom.
Moj pradziadak kupil podobny dom na siedlcach w latach 20tych.
- 0 1
-
2022-06-05 04:05
Dzis nie budzuje sie domow "dla mniej zamoznych" tylko odsyla sie ich do barakow brata Alberta i noclegowni.
- 13 4
-
2022-06-05 04:28
(1)
I tak najlepsze osiedle to Wejhera :)
- 2 12
-
2022-06-05 23:27
Mieszkania na tym osiedlu mają tzw. ciemną kuchnię.
Dzisiaj to modne. Kuchnia w pokoju.
- 1 0
-
2022-06-05 09:18
łza się w oku kręci (1)
Przed wojną Gdańsk był jednym z najpiękniejszych miast w Europie; nawet na peryferiach lśniły
perełki architektury. Dziś pani prezydent kontynuuje niechlubne tradycje komuny - osiedla takie
jak Przymorze, Zaspa, Żabianka czy Chełm. Czas najwyższy, aby wyborcy tej pani zaczęli ją rozliczać!- 9 13
-
2022-06-05 16:31
Tym gniotom budowanym bez ładu i składu w pobliżu wysypiska śmieci dużo brakuje do osiedli, które wymieniłeś.
- 4 1
-
2022-06-05 10:13
Z przyjemnością przeczytałem ów artykuł, przybliżający historię tych miejsc. Dziękuję :)
- 38 2
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.