• Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport

Jak po wojnie leczono konie z UNRRY w Gdańsku

Jarosław Wasielewski
26 lutego 2019 (artykuł sprzed 5 lat) 
Wstępna kontrola weterynaryjna koni dostarczonych przez UNRRĘ do portu w Gdańsku. Wstępna kontrola weterynaryjna koni dostarczonych przez UNRRĘ do portu w Gdańsku.

Jesień 1945 roku. Przy Nabrzeżu Szczecińskimzobacz na mapie Gdańska w gdańskim porcie cumują statki UNRRA z pomocą materialną dla zniszczonego wojną kraju. Na pokładzie są konie, przysłane do Polski m.in. z Ameryki i Skandynawii. Część z nich, zanim zostanie przekazana nowym właścicielom, potrzebuje pilnej pomocy weterynaryjnej.



Utworzona przez kraje koalicji antyniemieckiej i antyjapońskiej oraz kraje neutralne UNRRA (United Nations Relief and Rehabilitation Administration), czyli Administracja Narodów Zjednoczonych do Spraw Pomocy i Odbudowy, od dwóch lat niesie pomoc państwom i regionom w Europie i Azji dotkniętym zniszczeniami spowodowanymi przez II wojnę światową. Pierwszy statek "cioci UNRRY" do gdańskiego portu wpływa 18 września 1945 roku.

Dużo koni chorych, za mało weterynarzy



Siedem miesięcy później rozładunkowi takiego statku przyglądać się będzie wicepremier Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej, minister rolnictwa Stanisław Mikołajczyk. W jego "Diariuszu" znajdzie się zapis:

"Konie amerykańskie dzikie, uciekają. Wspaniałe wielkie konie z Danii i Szwecji. Szybko się je załadowuje. Bardzo porządnie wygląda załadowanie do wagonów. Dostają konwojenta i paszę. Pasza przychodzi z Ameryki. Dużo koni chorych. Za mało weterynarzy".
Koń opuszczający drewnianą klatkę, którą przetransportowano go z pokładu statku na nabrzeże w gdańskim porcie. Koń opuszczający drewnianą klatkę, którą przetransportowano go z pokładu statku na nabrzeże w gdańskim porcie.
Powody, dla których koni chorych jest dużo, są dwa. Po pierwsze, amerykańskie firmy realizujące zamówienia dla UNRRY skupują zwierzęta po możliwie najniższej cenie, dostarczając "towar" zazwyczaj w bardzo złej kondycji. Do Polski przybywają więc konie zabiedzone, zarażone zakaźnymi chorobami, czasem wręcz w agonii (te, które padają w trasie, wrzuca się do morza).

Po drugie, na statkach jest ciasno, gorąco, brakuje wentylacji; statkami często miota na morzu. Po miesięcznej niekiedy podróży konie, które załadowano na statek w dobrej kondycji, schodzą z niego osłabione, poturbowane, część ze złamaniami, ranami dartymi oraz schorzeniami dróg oddechowych.

Drugie życie obozowych baraków



W porcie dokonuje się więc klasyfikacji zwierząt: pojedyncze amerykańskie mustangi i szlachetnej półkrwi konie duńskie zabierają przedstawiciele Państwowych Zakładów Hodowli Koni, zdrowe sztuki kierowane są do transportu w głąb kraju (niekiedy z postojem na sopockim hipodromie), chore zaś - pędzone (lub wiezione ciężarówkami) do Państwowej Lecznicy dla Zwierząt z dostaw UNRRA Wrzeszcz - Zaspy. Placówkę tę zaimprowizowano w barakach dawnych obozów pracy Arbeitslager Ferdinand III, utworzonych w latach wojny, między dzisiejszą ul. Bolesława Chrobrego a al. gen. Józefa Hallera (wówczas Aleją Roosevelta), w miejscu, w którym obecnie działa zajezdnia autobusowa GAiT.

  • Rozładunek koni dostarczonych przez UNRRĘ do portu w Gdańsku.
  • Rozładunek koni dostarczonych przez UNRRĘ do portu w Gdańsku.
  • Rozładunek koni dostarczonych przez UNRRĘ do portu w Gdańsku.
Lecznica zajmuje się prawie wyłącznie końmi (po sąsiedzku z nią działa także "pensjonat" dla kurcząt dostarczanych przez UNRRĘ). Ulokowanie blisko portu a jednocześnie w spokojnej okolicy, dostępność infrastruktury poobozowej i bliskość pastwiska stanowią dogodne warunki dla tego typu działalności.

Jednakże lecznica boryka się z całą masą problemów: zbyt małą liczbą lekarzy i brakiem odpowiedniego personelu pomocniczego, prowizorycznością stajni, w których mieści się tylko ok. 360 koni (reszta stoi na świeżym powietrzu) oraz brakiem leków.

Praca ciężka, żmudna, niekończąca się



Konie w lecznicy są segregowane według chorób i leczone w osobnych oddziałach. W samym tylko maju 1946 roku przybywa do Polski 14 tys. sztuk, z czego 1651 trafia do lecznicy na pograniczu Wrzeszcza i Zaspy (pada 139). Łącznie w latach 1945-46 przez lecznicę przewinie się 16 496 koni chorych (padnie 2448). Niektóre konie padają zaraz po przywiezieniu do lecznicy, inne - już w głębi kraju, po aklimatyzacji. Okazuje się bowiem, że dopiero osłabione pracą rozwijają przywiezione ze sobą infekcje.

Jak podsumowuje dyrektor Lecznicy, dr A. Pępkowski:

"Z powodu warunków prowizorycznych praca stale jest ciężka, żmudna, nigdy nie kończąc się, w kurzu bądź w spiekocie słonecznej, na deszczu albo w bagnie, na śniegu lub na mrozie dochodzącym do 20 stopni."
Ogłoszenia publikowane w "Dzienniku Bałtyckim" w latach 1946-47. Ogłoszenia publikowane w "Dzienniku Bałtyckim" w latach 1946-47.

Niezastąpiona metoda gospodarska



Pracownicy jednak nie poddają się, prowadząc we własnym zakresie nie tylko prace weterynaryjne: naprawiają i urządzają baraki, urządzają okólniki, stawiają ogrodzenie, podłączają instalacje wodociągowe dla pojenia zwierząt oraz elektryczność.

W okresie największego nasilenia dostaw z UNRRY w trzech trójmiejskich lecznicach (bo druga, mniejsza, funkcjonuje w Gdyni, a trzecia, najmniejsza - w Sopocie) pracuje 11 lekarzy, jeden aptekarz, ośmiu studentów praktykantów, 15 felczerów i sanitariuszy, jeden laborant apteczny, 10 pracowników biurowych, dwóch kierowców, jeden kowal i 250 robotników.

Konie, które nie mieszczą się w lecznicy, a które potrzebują już tylko rekonwalescencji, przekazywane są okolicznym majątkom należącym do Państwowych Zarządów Nieruchomości Ziemskich. Konie zupełnie wyleczone są zaś transportowane w głąb kraju.

W miejsce koni - zajezdnia autobusowa



Od wiosny 1947 roku, w związku z końcem dostaw z UNRRY, stopniowo zmniejszać się będzie personel (trwać będą jeszcze dostawy komercyjne ze Szwecji; ostatni transport przypłynie w listopadzie). Lecznica przemianowana zostaje na Państwowy Szpital dla Zwierząt w Gdańsku.

Dr Pępkowski podsumuje:

"Ze względu na krótkotrwałość Lecznicy, nie rozbudowywano specjalnych sal chirurgicznych, ani pomieszczeń dla badań itp., gdyż położenie i teren pod żadnym względem nie nadają się na stałą Lecznicę."
Z czasem szpital zostanie zlikwidowany, po czym w kolejnych dekadach poobozowe baraki będą stopniowo znikać. W latach 70. w miejscu, gdzie działała lecznica powstanie zajezdnia autobusowa. Do czasów nam współczesnych po lecznicy nie pozostanie najmniejszy nawet ślad.

Zajezdnia autobusowa przy al. Hallera w Gdańsku. To tu mieściła się lecznica weterynaryjna dla koni dostarczanych do polski w ramach pomocy po zakończeniu II wojny światowej. Zajezdnia autobusowa przy al. Hallera w Gdańsku. To tu mieściła się lecznica weterynaryjna dla koni dostarczanych do polski w ramach pomocy po zakończeniu II wojny światowej.

Postscriptum



Polska otrzymała z UNRRY łącznie około 2 milionów ton różnych towarów za równowartość 481 milionów ówczesnych dolarów - m.in. odzież, tekstylia, chemię, leki, narzędzia, ciągniki, samochody ciężarowe, maszyny rolnicze, tabor kolejowy, paliwa, a także 140 tysięcy sztuk koni, 17 tysięcy sztuk bydła rogatego, 240 tysięcy sztuk drobiu oraz kilka milionów 5-kilogramowych paczek żywnościowych, pochodzących z niewykorzystanych zapasów wojskowych.

Dziś poza historykami i pasjonatami praktycznie nikt już o tym nie pamięta. Gdańsk nijak nie upamiętnił pomocy humanitarnej udzielonej przez społeczność międzynarodową. Tablicy pamiątkowej nie doczekał się nawet budynek dawnego Przedstawicielstwa do spraw UNRRA w Gdańsku, stojący w Nowym Porcie przy ul. Na Zaspę 53 (kamienica z zasobów gminnych, obecnie częściowo remontowana na działania społeczne).

Kamienica w Nowym Porcie przy ul. Na Zaspę 53. To tu zaraz po wojnie mieściły się biura UNRRY, czyli Administracja Narodów Zjednoczonych do Spraw Pomocy i Odbudowy po II wojnie światowej. Kamienica w Nowym Porcie przy ul. Na Zaspę 53. To tu zaraz po wojnie mieściły się biura UNRRY, czyli Administracja Narodów Zjednoczonych do Spraw Pomocy i Odbudowy po II wojnie światowej.
Jedynie końcowy odcinek Nabrzeża Szczecińskiego nazywany jest niekiedy Nabrzeżem Końskim.

Kochasz konie? Jazda konna w Trójmieście i okolicach

O autorze

autor

Jarosław Wasielewski

badacz i popularyzator historii Gdańska, autor bloga poświęconego w całości przeszłości i teraźniejszości Wrzeszcza.

Opinie (44) 6 zablokowanych

  • Amerykanin płakał, jak sprzedawał. (1)

    Przez wiele lat dzwonił posłuchać, jak rży.

    • 22 15

    • panie, a ten Mustang to nie bity czasem?

      a skąd ... amerykanin emeryt to nim tylko do kościoła i z powrotem :)

      • 11 2

  • - Każmirz, Wicia wierzchem jedzie! - Nie może być. Na kocie?

    a kot z miasta łodzi pochodzi :)))

    • 26 3

  • Właśnie to jest zaniedbanie. Może udałoby się doprowadzić jakoś do chociaż zamieszczenia tablicy (10)

    na dawnych biurach UNRRY? Jeśli nie przez Miasto to społecznie? Lepiej taka tablica niż pomnik księdza pedofila.

    • 50 6

    • jeszcze do niedawna orginalną skrzynkę UNRRA miałem

      niestety bez zawartości :)))

      • 5 0

    • komitet księdza może taką tablicę obalić w nocy, w akcie zemsty...

      • 3 3

    • Lewackie zwyrolstwo "intelektualne" (2)

      Ładnie to tak linczować zmarłych, bez jakiegokolwiek sądu?

      • 5 7

      • bo zamordowanego prezydenta to mozna, prawackie zwyrolstwo "intelektualne"

        • 1 3

      • Taki mój lekki trolling z tym ostatnim zdaniem - widzę działa.

        Aczkolwiek, nawet bez tego prałat Jankowski nie był osobą godną pomnika, mimo zasług w walce z komuną i o tym mówiłem już wtedy, gdy pomnik stawał. Powodów jest kilka:

        - Nie był to wzór skromności, właściwie Jankowski był takim Gdańskim Rydzykiem. Poza Jankowskim i Rydzykiem nie kojarzę żadnego księdza, który by się tak z swoim bogactwem obnosił i jeszcze jakieś swoje biznesy robił.
        - Właśnie to jak on te pieniądze zdobył. Wielu ludzi mówiło swego czasu, że spieniężał dary przesyłane do Brygidy z zagranicy z przeznaczeniem dla działaczy Solidarności i ich rodzin.
        - Udokumentowana współpraca z SB.
        - Antysemickie kazania i kazania poświęcone polskiej polityce.

        Z tych też powodów po 1989 roku wielu działaczy Solidarności się od niego odcięło

        • 3 0

    • (3)

      o dostawach ze zwiazku radzieckiego tez mozna wspomniec

      • 2 1

      • raczej do ZSRR szły te dostawy (2)

        zaraz po wonie wszystko co się ruszało i mieściło na wagony, wywozili z Gdańska w głąb Rosji

        • 4 1

        • (1)

          mialem nadzieje na obiektywizm, brak uprzedzen, nie opieranie sadow na ludowych legendach itd ale chyba jeszcze nie ten czas

          • 1 2

          • Rosjanie mieli nam przekazać 15% ze swoich niemieckich reparacji powojennych ....

            a co z tego dostaliśmy? ... góra kilka wagonów i lokomotyw... które i tak najsampierw to woziły Skarby i Fabryki NIemieckie do ZSRR (a i tak one - ze wzgl. na rozstaw szyn, ruskim były zbędne!!!) ... potem Stalin dał nam niby to darmo fabrykę OPLA/pobiedy ... ale już za obsługę i oprzyrządowanie płaciliśmy słono... po cenach dolarowych !!! Stalinowskiego ''podarunku'' - drapacza chmur vel Pałacu Kultury... nie liczę.. (bo i na jego budowę wszystkie materiały Polacy dać musieli za darmo!!!)

            • 1 0

    • a na tablicy tej Zajezdni Autobusowej

      tu kiedyś lecznica dla wynędzniałych koni - dziś lecznica wynędzniałych autobusów ;)

      • 1 0

  • Nie bardzo rozumiem do czego te konie tak faktycznie miały służyć skoro były traktory URSUS? (7)

    Koń to chyba na kiełbasy i na mięso? Bo do czego to komu potrzebne?
    Krowa to chociaż mleko daje... a koń?

    • 0 62

    • (1)

      W latach 40. i 50. konie powszechnie wykorzystywano do pracy w gospodarstwie. To było podstawowe "narzędzie".

      • 20 0

      • do polowy lat szescdziesiatych na ulicach widoczni byli specjalni zamiatacze konskich odchodow, a wroble mialy raj

        • 8 0

    • Jednak wielu nie dostało mózgu od Boga (1)

      • 13 1

      • a bog byl urzednikiem unry?

        • 2 3

    • Traktor

      Kogo było stać na traktor po II wojnie światowej ..., może kogoś z miasta ... ?!
      Chwała dla tych, którzy pracowali w tych stajniach i pomagali w leczeniu tych koni!

      • 24 0

    • Traktor

      Kogo zaraz po II wojnie światowej była stać na traktor...., chyba kogoś z miasta !!
      Chwała dla wszystkich, który pracowali w tych stajniach i pomagali tym zwierzętom.

      • 3 0

    • Sami Swoi ... pokazali jakim wtedy skarbem była taka prosta Młockarnia !!! ...

      co tam Koń ... jak taki 'Łowny Kot' ... to wtedy kosztował tyle co: rower + worek owsa :)))

      • 2 1

  • Już wtedy ludzie kombinowali. Mój śp. Dziadek opowiadał, że swojego pierwszego konia po wojnie kupił za bardzo duże pieniądze na czarnym rynku od gościa, który otrzymał go właśnie z UNRRA - pomimo tego, że obowiązywał kilkuletni okres karencji na handel "darowanymi" końmi. Wynika z tego, że były osoby, które na tych dostawach robiły niezły biznes :)

    • 31 0

  • Tamte czasy.........Tak bylo. I nie tylko z konmi (2)

    Rodzice ze mna w 45-m przywedrowali z Polesia. Prawie wszysko w Gdansku bylo zajete i by miec dach nad glowa zmuszeni byli w Lipcach odkuoic od "Patryioty z Kieleckiego" ktory pozajmowal
    kilka poniemieckich gospodarstw za 10.000 tamtejszych zlotych barak z polhektarowa dzialka.
    Oni byli szczesliwi z dachu nad glowa a " patryiota " z biznesu. I bylo takich mnustwo.
    Niestety, tak bylo!!!!!!!!!!!
    K.M.

    • 23 0

    • Ciekawe (1)

      Słyszałem też inne opinie: że było mnóstwo pustostanów, ale po Niemcach, i nikt w nich nie chciał mieszkać. Również z obawy, że "przyjdą i zabiorą". Ciekawe, jak było naprawdę.

      • 3 0

      • tak było ...

        Ludzie bali się ... brać co poniemieckie ... bo jeszcze byli nauczeni -cudzego nie ruszać ... dopiero komuna nauczyła BRAĆ co nieswoje ... w PRL na to powszechne Złodziejstwo - mówiło się "Tata z Pracy załatwił" ... :))))

        • 1 1

  • Słowaka i okolice (2)

    Ile ja bym dał żeby cofnąć się chociaż na jeden dzień ze 100 lat wstecz i zobaczyć jak wyglądały tereny mniej fotografowane np. Słowackiego od garnizonu w stronę matarni, Morena, Niedźwiednik

    • 8 2

    • (1)

      Ja też! I jeszcze Podleśna, Partyzantów, Szymanowskiego, Batorego,

      • 3 0

      • tam to akurat był piękny Wrzeszcz

        teraz jest trochę zaniedbany, ale już powoli się budzi...

        • 0 1

  • 20 milionów ton pomocy

    I 200 milionów ton amunicji i bomb. Takie tam wojenne proporcje.

    • 4 4

  • Wiekszosc koni zarwkwirowali ruski

    • 3 4

  • Bardzo ciekawy artykuł. (2)

    Pierszy raz dowiedziałem się o takiej akcji powojennej, I o UNRRA w ogóle.

    • 12 3

    • Wiedza ...

      Człowieku Internet i wujek -google- to nie są jedyne źródła wiadomości, czytaj książki i nie lękaj się , książka prawde ci powie ...

      • 4 0

    • Super

      Radni Gdanska podziekujcie Ameryce pomnikiem w Nowym Porcie

      • 0 0

1

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Wydarzenia

Wejście w historię

wystawa, spotkanie

Promocja i dyskusja nad książką o historii 318. Dywizjonu Myśliwsko - Rozpoznawczego "Gdańskiego"

spotkanie

Sprawdź się

Sprawdź się

Jaka to dzielnica Gdańska?

 

Najczęściej czytane