- 1 Przymorze kiedyś i dziś. Porównujemy zdjęcia (145 opinii)
- 2 Te zabytki otwierają się po remontach (88 opinii)
- 3 "Banany jedzą tylko dzieci bardzo bogate" (36 opinii)
- 4 Nietypowa willa prezesa banku nad miastem (55 opinii)
- 5 Kronika oblężenia Gdańska w 1734 r. Część 2 (12 opinii)
- 6 Kronika oblężenia Gdańska w 1734 r. (11 opinii)
Najstarsze budynki Gdyni, Sopotu i Gdańska
Jeśli zastanawiacie się, które budynki w granicach Trójmiasta legitymują się najdłuższą metryką, ten artykuł rozwieje wasze wątpliwości. Na podstawie rozmów z historykami zidentyfikowaliśmy i pokrótce opisaliśmy najstarsze gmachy Gdyni, Sopotu i Gdańska. Przekonajcie się, czy nasze zestawienie pokryje się z waszymi przypuszczeniami.
Jak nietrudno domyślić się, wynika to przede wszystkim z burzliwej historii naszego regionu. Kolejne wojny przynosiły mniejsze czy większe uszkodzenia prezentowanych obiektów, co przekładało się na konieczność odbudowy w odbiegającej od oryginału formie. Do tego należy doliczyć różnego rodzaju przebudowy, wynikające np. z potrzeby powiększenia powierzchni użytkowej.
Czytaj również: Dziewięć najstarszych nazw ulic w Gdańsku
W każdym z poniższych budynków zachowały się jednak fragmenty pierwotnych murów. I to właśnie na podstawie tychże reliktów - a właściwie ich metryki - dokonaliśmy poniższego zestawienia.
Gdynia
Biorąc pod uwagę fakt, że Gdynia uzyskała prawa miejskie dopiero 10 lutego 1926 roku, wiek, na który datuje się najstarszy zabytek w tym mieście będzie zapewne dla części czytelników nie lada zaskoczeniem. Otóż najdłużej istniejącym budynkiem w Gdyni jest kościół św. Michała Archanioła - zlokalizowany przy ul. płk. Dąbka 1 na Oksywiu - który powstał w średniowieczu, a dokładnie w połowie XI wieku.
Czytaj również: Poznaj najstarszy kościół w Gdyni
Pierwsza konstrukcja świątyni była wykonana z drewna, prawdopodobnie w połowie XIII wieku została ona zastąpiona konstrukcją murowaną. Do czasów współczesnych zachowała się jedna z jej ścian, umiejscowiona w części zachodniej kościoła. W XIV wieku przeprowadzono rozbudowę, która polegała na dodaniu zakończonej wielobocznie wschodniej części prezbiterium oraz od północy nawy bocznej.
Czytaj również: Jak wyzwalano Gdynię w 1945 r.
Kościół św. Michała Archanioła został zniszczony podczas potopu szwedzkiego, który miał miejsce w latach 1655-1660. Podczas odbudowy dobudowano drewnianą wieżę, zakończoną hełmem w stylu barokowym. Jako ciekawostkę warto wspomnieć, że datę jego budowy - 1687 - można dojrzeć na metalowej chorągiewce "powiewającej" na szczycie. Kolejne zniszczenia przyniosły ostatnie miesiące II wojny światowej, a dokładnie walki o wyzwolenie Gdyni spod okupacji niemieckiej wiosną 1945 roku. Również i tym razem uszkodzenia zostały pieczołowicie usunięte.
Sopot
Sopot uzyskał prawa miejskie 8 października 1901 roku, ale najdłużej istniejący w jego granicach gmach pochodzi z czasów, gdy w zlokalizowanej tu wsi najbogatsi mieszkańcy Gdańska wznosili swoje letnie rezydencje. Najstarszym budynkiem w kurorcie jest Dwór Hiszpański, znajdujący się w centrum miasta przy al. Niepodległości 781 . Początki budowli, która wyróżnia się charakterystyczną ryglową konstrukcją, przypadają na wiek XVII.
Czytaj również: Karnawał sopocki między wojnami
Jej pierwszym właścicielem był Jakub Cleefeldt, syn ówczesnego burmistrza Gdańska. Dość egzotyczna etymologia przydomku dworu pozostaje w sferze domysłów. Według najbardziej prawdopodobnej hipotezy wynika ona z podpisanego w 1660 roku pokoju oliwskiego. W trakcie obrad nad traktatem kończącym wojnę między Szwecją a Rzecząpospolitą - chodzi o wspomniany już potop szwedzki - był obecny przedstawiciel Królestwa Hiszpanii, który miał zostać zakwaterowany właśnie w tym budynku.
Czytaj również: Zdobyli Gdańsk, bo francuski zięć zawiódł
W pierwszych dekadach istnienia Hiszpański Dwór po wielokroć zmieniał swoich właścicieli, a wśród nich znaleźli się reprezentanci najznamienitszych gdańskich rodów mieszczańskich: Uphagenów, Giesebrechtów, Schumannów czy Przebendowskich. W roku 1734 został zniszczony przez wojska rosyjskie podczas wojny o sukcesję polską, a dokładnie w związku z oblężeniem przez nie pobliskiego Gdańska. Z oryginalnej konstrukcji gmachu ostały się jednak sklepiona kolebkowo piwnica oraz zewnętrze mury przyziemia.
Czytaj również: Patroni tramwajów: Jerzy Stankiewicz
W związku z tym, wkrótce po wycofaniu się wojsk nieprzyjaciela, budynek przy trakcie z Gdańska do Wejherowa i Pucka został odbudowany. W drugiej dekadzie XIX stulecia nadbudowano ryglowe piętro. Choć Dwór Hiszpański przetrwał pożogę II wojny światowej niemal bez szwanku, pod koniec lat 70. znalazł się w fatalnym stanie technicznym i został przeznaczony do wyburzenia. Dzięki staraniom prof. Jerzego Stankiewicza z Politechniki Gdańskiej - architekta, historyka architektury i konserwatora zabytków - odstąpiono od tych zamierzeń i przeprowadzono kapitalny remont. Kolejny remont przeprowadzono w 2006 roku.
Gdańsk
Podobnie jak w Gdyni, najstarszego gmachu Gdańska również należy szukać daleko od historycznego centrum miasta. Mowa o archikatedrze oliwskiej - a właściwie bazylice archikatedralnej pod wezwaniem Trójcy Świętej, Najświętszej Maryi Panny i św. Bernarda - która znajduje się przy ul. bp. Nowickiego 5 w Oliwie. Warto przytoczyć ciekawostkę, że jest to najdłuższy kościół w Polsce, a także najdłuższy na świecie kościół cysterski - a właściwie pocysterski - czyli należący niegdyś do Zakonu Cystersów. Długośc budowli wynosi aż 107 m.
Czytaj również: 90 lat temu pusta kasa przywiodła Oliwę do Gdańska
Drewniany protoplasta archikatedry oliwskiej powstał w XII wieku. Budowa murowanej świątyni jest datowana na XIII wiek - została ona wzniesiona w stylu romańskim, a jej pierwotne rozmiary były kilkukrotnie mniejsze niż obecnie. Jeszcze w tym samym stuleciu budowla zostaje dwukrotnie spalona w wynika napadu pogańskich Prusów i za każdym razem odbudowana w większej formie. Z okresu romańskiego zachowały się po dziś dzień m.in. fryzy arkadowe w ścianach zewnętrznych transeptu, ozdoby we wschodniej części elewacji czy znajdujące się we wnętrzu półkolumny z charakterystycznymi kapitelami i przejście za nagrobkiem podkomorzego Jerzego Konstantego Hülsena.
Czytaj również: Zobacz kościół cystersów w Oliwie
W 1350 roku, w wyniku nieuwagi chłopca kuchennego - który zaprószył ogień w klasztornym kominie - wybuchł pożar, który doszczętnie strawił świątynię. Została ona odbudowana w stylu gotyckim i wtedy właśnie nadano jej zbliżone do współczesnych rozmiary. Kolejne spalenie kościoła miało miejsce w 1577 roku, w następstwie wojny pomiędzy Rzeczypospolitą a zbuntowanym Gdańskiem. Podczas tej odbudowy budowla została wzbogacona m.in. o późnogotyckie sklepienia gwiaździste nawy głównej.
Czytaj również: 3 maja to nie tylko rocznica pierwszej Konstytucji
Paradoksalnie, w czasie potopu szwedzkiego - który nastąpił już w kolejnym stuleciu - archikatedra oliwska została ograbiona z wyposażenia, ale jej mury pozostały praktycznie nietknięte. Z kalendarium budowy świątyni warto odnotować również wykonanie jednych z jej najbardziej charakterystycznych elementów: barokowego kolumnowego portalu głównego w 1688 roku oraz strzelistych hełmów wież w 1771 roku. Ostatnie zniszczenia w historii przyniosła końcówka II wojny światowej. Archikatedra oliwska straciła wówczas m.in. wspomniane hełmy, które zostały odbudowane dopiero w 1971 roku.
Opinie (91) 7 zablokowanych
-
2019-04-07 09:15
Brawa za artykuł. Proszę tylko pamętać, że jeżeli mówimy o piwnicach i różnych rozmaitych to pod halą targową przy Placu Dominikańskim znajdują się fundamenty kościoła z 1190, które możemy obejrzeć kupując rybkę, oraz pod wspomnianym placem XIII wieczna tak zwana piwnica romańska - pozostałość po klasztorze Dominikanów.
- 5 1
-
2019-04-06 23:11
W sopocie to ktory jest nastarszy budynek? (1)
Bo wedlug mnie nic przy niepodleglosci..
Niepodleglosci sie nie liczyla..to nawet nie byla ulica:)
A co bylo ulica ...
To nie byl wyznacznik tych czasow..
Niepodległosci , tam były duże ogrody..
Wiec co ..
Zaitetesuj sie to sie dowiesz...- 2 3
-
2019-04-07 00:20
Przy stacji BP był dom mieszkalny, może nawet tak stary jak Dwór Hiszpański
...ale grunt pod deweloperkę był potrzebny.
Ja proponuję artykuł pt. czego nie udało się uratować i co doprowadzono do ruiny. Wielkie nadzieje pokładam w nowym Wojewódzkim Konserwatorze Zabytków.- 1 0
-
2019-04-06 19:02
Dwór Hiszpański to jeszcze pamięta walkę kaczyniaków i pinokia o Polskę...... (3)
- 24 32
-
2019-04-06 23:31
pamięta jak bolek wygrywał w totka (1)
- 7 7
-
2019-04-06 23:51
I nawet , jak mu pozniej Kaczor ten od "małpek" kapcie zakładał.
- 5 5
-
2019-04-06 19:38
i Tsuków z Sutkami o brukselkę
- 11 13
-
2019-04-06 23:40
Dr Franc Zalewski
Patrzcie na kamienie fundamentów. Malbork odkopano z mułu. Starożytna cywilizacja? Myślcie.
- 3 0
-
2019-04-06 18:14
lg (3)
jak klub arka ma wiecej lat niz miasto to chyba stadion jest najstarszy
- 32 26
-
2019-04-06 23:30
20 czerwca:)! poznaj historię jak kibice arki zostawili swoje kobiety,dzieci i stadion.
- 4 5
-
2019-04-06 18:16
Klub przywieźli na kutrach rybacy z północej części Bałtyku (1)
Dlatego mówi się o nich władcy północy.
- 10 5
-
2019-04-06 18:41
Władcom Północy to wy możecie piłki pompować co najwyżej :-D
- 10 10
-
2019-04-06 23:18
Tak to jest, jak o historii nie piszą historycy...
Kościół na Oksywiu nie powstał w połowie XI wieku. Nie ma na to żadnych dowodów - ani archeologicznych, ani architektonicznych, ani źródłowych. Pierwsze wzmianki o nim pochodzą dopiero z pierwszej połowy XIII wieku. Jest to pewna różnica...
- 4 1
-
2019-04-06 22:12
Chałupa
Jaki GMACH?
- 2 0
-
2019-04-06 21:51
żal Gdańska
Z tego co tu widzę to gdańszczanie są sprzedani i cieszą się z tego że stare niszczą a deweloperzy rzadzą ! Sami robicie robotę dla urzędasów wstyd !
- 13 7
-
2019-04-06 19:42
Koalicja antyobywatelska (1)
Proponujemy je sprzedać wtedy będziemy ełropejscy
- 12 19
-
2019-04-06 21:33
Spierdakaj deweloperze na kaczych nogach!
- 4 3
-
2019-04-06 18:22
(4)
Rządzą tyle ze ich ruszyć się nie da
To do sa Zabytki- 37 26
-
2019-04-06 18:42
Kacper, pogódź się z przegraną jak mężczyzna :-) (3)
- 11 10
-
2019-04-06 20:58
To jakieś obłąkanie
- 4 2
-
2019-04-06 18:57
(1)
A ty trolu w kółko to samo zmień płytę bo to już nudne
- 10 10
-
2019-04-06 19:31
I kto to mówi?
- 7 6
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.