Gdy pojawiają się dreszcze oraz... komunikat prasowy, że "pomorska A klasa zamyka swoje jesienne rozgrywki", oznaczać może to tylko jedno: sezon jesienno-zimowy roku 1938 trwa w najlepsze.
Zatem najwyższa pora, by - jeśli nie zrobiło się tego wcześniej - pomyśleć o "swetrach, wenłach [wełnach?], pończochach, rękawiczkach oraz bieliźnie ciepłej".
A także i o piecu...
Również z porządkami nie ma co czekać do wiosny i warto zadbać nie tylko o garderobę. Dlatego też w Gdańsku trwa w najlepsze energiczne porządkowanie miejskich ulic: "na rogu ulic II Damm nr. 10 [Grobla II] i Breitgasse [Szeroka] znajduje się przybudówka, mieszcząca na parterze sklep, a na pierwszym piętrze mieszkanie", która hamuje "poważnie ruch pieszych, gdyż chodnik jest tam bardzo wąski". Dość szybko zapada więc decyzja o jej wyburzeniu "celem wyrównania linii zabudowy".
Prace porządkowe prowadzone są również na Targu Siennym, gdzie "powiększono (...) przy tej okazji znacznie peron dla pasażerów autobusów" oraz "położono chodniki dla pieszych wzdłuż Raduni".
Lecz nie wszystkie gdańskie porządki budzą jednakowy entuzjazm ogółu ludności Wolnego Miasta - mowa tu zwłaszcza o niespodziewanych porządkach w sferze prawnej.
Senat wydaje postanowienie, że gdańskim "urzędnikiem może być tylko osoba krwi niemieckiej, względnie krwi rodzajowo-pokrewnej".
Jednak niemiecka narodowość to niejedyne kryterium naboru do pracy w urzędzie, ponieważ "urzędnikiem może być tylko osoba, co do której istnieje pewność, że każdej chwili poświęci się ona dla państwa i narodowego socjalizmu", a więc "każdy urzędnik musi według nowej ustawy złożyć przysięgę na wierność narodowo-socjalistycznemu rządowi gdańskiemu".
Lecz nowe prawo uderzało nie tylko w Polaków, bowiem uchwalona właśnie ustawa "objęła również postanowienia aryjskie, wykluczające Żydów". W tym samym czasie "postanowiono jednogłośnie zakazać Żydom wstępu do kin", czego efektem staje się całkowity zakaz uczęszczania na jakiekolwiek "niemieckie imprezy kulturalne".
Te akurat gdańskie "porządki" to element większej akcji antyżydowskiej, która w listopadzie roku 1938 znajduje ujście w wydarzeniach "nocy kryształowej", czyli zainicjowanej przez hitlerowców fali krwawych pogromów antyżydowskich, która rozlewa się na terenie III Rzeszy i Wolnego Miasta Gdańska.
*
"Noc Kryształowa" w Wolnym Mieście Gdańsku
Ich efekty widać też i Gdyni, której ulice wypełniły się uciekinierami, chcącymi przez port w Gdyni udać się do Stanów Zjednoczonych.
Co ciekawe, "po ulicach Gdyni rozbrzmiewał na każdym kroku w dzień odejścia statku język niemiecki", jako że "oprócz żydów udało się do Ameryki bardzo wielu Niemców". Byli to "Niemcy w dużej mierze z Czechosłowacji, a zapewne głównie z Sudetów", którzy "nie wszyscy widocznie entuzjazmowali się "powrotem" tych ziem do Trzeciej Rzeszy...".
Na odpływającym do Nowego Jorku "Piłsudskim" "odjechało [więc] niewielu Polaków, były "za to tłumy żydów niemieckich oraz gdańskich", których "przywiódł (...) na pokład naszego statku bożek wojny Mars, a ściślej mówiąc "kandydat do nagrody pokojowej Nobla" - kanclerz Hitler".
Jak zauważały z przekąsem miejscowe dzienniki, "póty się radio amerykańskie zabawiało wróżbami o najazdach gości z Marsa na Amerykę, aż sobie wreszcie wywróżyło" - w ten sposób nawiązano do słynnej audycji radiowej Orsona Wellsa, która na trwale zapisała się w historii mediów
**.
Jesienne porządki trwają również w Gdyni.
Wszak wciąż trzeba dbać o "największą chlubę" i "najcenniejszy klejnot Rzeczpospolitej".
Lecz Gdynia to nie tylko wspaniałe miasto, ale również i port...
...dzięki któremu słynna polska szynka...
...dociera nie tylko do "jakiegoś Danzigu"...
...ale do wszystkich chyba krajów świata.
Oczywiście niemała w tym również zasługa naszych marynarzy, znanych w świecie z tego, że w każdym porcie mają... co czytać.
* - Na terenie Wolnego Miasta Gdańska "noc kryształowa" zaczęła się od nieudanej próby podpalenia synagogi w Sopocie, z czwartku na piątek (11/12 listopada). W piątek (12 listopada) nazistowskie bojówki przystąpiły do zmasowanej akcji wymierzonej w gdańszczan narodowości żydowskiej. Ofiarą padali więc zwykli przechodnie, dewastowano żydowskie sklepy... Synagoga w Sopocie, podpalona ponownie - tym razem spłonęła, splądrowano i zdewastowano synagogę we Wrzeszczu, zaś mniejszą bożnicę przy ul. Szopy obrzucono kamieniami.
** - Radiowa adaptacja "Wojny światów" Herberta George'a Wellsa wśród słuchaczy została odebrana jako rzeczywisty reportaż inwazji Marsjan na Ziemię i wzbudziła w New Jersey panikę.
Źródło:
"Gazeta Gdańska" nr 243 z 24 października 1938 r., nr 252 z 4 listopada 1938 r., nr 257 z 10-11 listopada 1938 r. i nr 263 z 19-20 listopada 1938 r., "Dziennik Bydgoski" nr 258 z 20 października 1938 r., nr 265 z 19 listopada 1938 r. i nr 266 z 20 listopada 1938 r. oraz "Światowid" nr 246 z 12 listopada 1938 r. Skany pochodzą z Pomorskiej Biblioteki Cyfrowej, Kujawsko-Pomorskiej Biblioteki Cyfrowej oraz Jagiellońskiej Biblioteki Cyfrowej.
"Noc Kryształowa" w Wolnym Mieście Gdańsku
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii. 
Filmy