Metamorfozy Bramy Wyżynnej

Marcin Stąporek

5 sierpnia 2010 (artykuł sprzed 13 lat)

Opinie (178)

Najnowszy artykuł na ten temat Brama Wyżynna: piękna z zewnątrz i od środka

Brama Wyżynna już niebawem zyska nowe oblicze.

Dobrze znana gdańszczanom Brama Wyżynna już niedługo zostanie poddana poważnym pracom budowlanym i konserwatorskim. Po ich zakończeniu, możemy mieć kłopot z rozpoznaniem tego obiektu: zniszczone elewacje zostaną odnowione, ale jednocześnie pojawią się elementy nowoczesne - przede wszystkim szklane, elektrycznie otwierane drzwi, za którymi znajdzie się centrum informacji turystycznej.

Brama w czasach, gdy stanowiła jedyne wejście do miasta od zachodu.

Od 1878 r. duże pojazdy mogły już omijać bramę.

Brama w czasach Wolnego Miasta - jako siedziba biura Norddeutscher Lloyd.

Brama Wyżynna jako otwarcie rekonstruowanej „Drogi Królewskiej” ok. 1960 r.

Zamknięcie przejazdu bramy, przez którą od XVI do XIX wieku wjeżdżano do Gdańska, może w pierwszej chwili budzić kontrowersje. Czy jednak słusznie? Warto prześledzić jej dzieje w ostatnich 150 latach.

W 1861 r. wciąż było tak, jak przed rozbiorami: brama znajdowała się w linii potężnych wałów ziemnych, dostęp od strony Targu Siennego możliwy był jedynie poprzez zwodzony most przerzucony nad fosą. Wozy wjeżdżały środkiem, dla pieszych pozostawiono dwa przejazdy po bokach. W tym właśnie roku odnowiono elewację, czego śladem są do dziś widoczne sygnatury z datami. Z dawnych zdjęć wiemy, że nie zapomniano o wyzłoceniu umieszczonych na fasadzie dat i sentencji.

Nowe zbliżało się jednak wielkimi krokami. W 1878 r. rozebrano wewnętrzną część bramy, która dwoma poternami obchodziła budynek Katowni i część przylegających do niej wałów, a zwodzony most zastąpiono stałą groblą. Odtąd ruch kołowy (nie było jeszcze samochodów, ale zaczynały się pojawiać tramwaje konne) można było kierować obok Bramy Wyżynnej, a nie tylko przez nią.

Kilkanaście lat później całkowicie zlikwidowano fosę i wały. Uzyskana powierzchnia została przeznaczona na nowoczesne, szerokie ulice i reprezentacyjne budowle. Zabytkowa brama nie miała już żadnej funkcji. Dopiero w 1903 r. przekształcono ją w siedzibę odwachu (inaczej: kordegardy), czyli charakterystycznej dla dawnych miast wartowni wojskowo-policyjnej. Niepotrzebny przejazd i przejścia boczne zostały zamknięte przeszklonymi ściankami, dzięki czemu powstały we wnętrzu pomieszczenia użytkowe. Częstym motywem wydawanych na początku wieku widokówek stała się odprawa warty przed Bramą Wyżynną.

Wraz z demilitaryzacją Gdańska po wejściu w życie traktatu wersalskiego, odwach został w 1920 r. zlikwidowany, a jego pomieszczenia przejęła niemiecka firma żeglugowa Norddeutscher Lloyd (NDL) - w tamtych czasach kojarzona zwłaszcza z pasażerskimi transatlantykami. Pewnie niejeden emigrant z naszej części Europy odwiedził Bramę Wyżynną, by tu wykupić bilet na upragniony rejs do Nowego Jorku.

Jeszcze przez kilka lat po zakończeniu działań wojennych wnętrza bramy istniały w kształcie nadanym im na początku XX wieku - na miejsce NDL wprowadziło się do nich Polskie Biuro Podróży "Orbis". W 1952 r. zwyciężyła koncepcja "historyzująca" - ponieważ ważnym elementem odbudowy Głównego Miasta była rekonstrukcja tzw. Drogi Królewskiej, zdecydowano się potraktować Bramę Wyżynną jako otwarcie tego szlaku i w związku z tym usunięto ścianki zamykające środkowy przejazd. Przejścia boczne pozostawały zamknięte i w takim kształcie zabytek dotrwał mniej więcej do przełomu tysiącleci. Co ciekawe, aż do końca lat 90. funkcjonowały tu małe biura turystyczne.

Warto zauważyć, że mimo otwarcia środkowego przejazdu, i tak mało kto miał okazję tędy przechodzić - główny ruch pieszy odbywał się i nadal odbywa pomiędzy północną ścianą bramy a budynkiem LOT-u. Należy żałować, że poszerzając jezdnie na Okopowej i Wałach Jagiellońskich, nie pozostawiono dość miejsca, by turyści mogli przystanąć i podziwiać fasadę bramy zaprojektowaną przez Willema van den Blocka.

W 2002 r. Bramę Wyżynną przejęło Muzeum Historyczne Miasta Gdańska, znane jako gospodarz najcenniejszych zabytków miasta: Ratusza Głównomiejskiego, Dworu Artusa czy Domu Uphagena. Kilka lat trwały przygotowania do prac budowlanych i remontowych. Jak już wiemy, postanowiono powrócić do rozwiązania sprzed 1952 r. i ponownie zamknąć przejazd i przejścia boczne. W 2010 r. rozstrzygnięto przetargi i już wkrótce rozpocznie się realizacja projektu. Po zakończeniu prac poznamy nowe, być może zaskakujące oblicze jednego z najcenniejszych gdańskich zabytków.

O autorze

Opinie (178) ponad 20 zablokowanych

Sortowanie
- Od najstarszych
- Od najnowszych

Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2010-08-06 00:22

Oddajcie nam wafle naszego Króla !!! (1)

Nawet Niemcom nie przeszkadzał król na Ratuszu. A teraz zdjęli i konserwują.
Nie wiadomo co konserwują po co i jak długo. Niedługo wszyscy się przyzwyczają
i tak już zostanie. Zwłaszcza że ludzie nie chodzą z podniesioną głową
a raczej odwrotnie.

dolnomieszczanin
13 lat
- 7 1
Twoja opinia

Zmień treść

Nawet Niemcom nie przeszkadzał król na Ratuszu. A teraz zdjęli i konserwują. Nie wiadomo co konserwują po co i jak długo. Niedługo wszyscy się przyzwyczają i tak już zostanie. Zwłaszcza że ludzie nie chodzą z podniesioną głową a raczej odwrotnie.
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2010-08-06 06:59
  
  król na posągu miał wielkie przyrodzenie co w dobie "krzyża" jest nie do pomyślenia.
  
  pewnie starają się to zamaskować, żeby nie ściągnąc na siebie gniewu ojca rydzyka i jego arcypolskich słuchaczy z jarosławem na czele.
  
  deadhead
  13 lat
  - 3 3
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  pewnie starają się to zamaskować, żeby nie ściągnąc na siebie gniewu ojca rydzyka i jego arcypolskich słuchaczy z jarosławem na czele.
  Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2010-08-06 06:16

Znów historia Gdanska od połowy XIX wieku (2)

Autorze a gdzie jest opis że Brama Wyżynna czy też raczej Wysoka była piątą kolejną bramą w tym właśnie kierunku (w ciągu ul. Długiej). Że zbudowano ją w latach 1586-1588 przez Wilhelma van den Block'a, ledwie dwa lata wcześniej do Gdańska przybyłego i za poręczeniem Stefana Batorego - KRÓLA POLSKIEGO (bo niektórzy nie pamiętają iż Gdańsk był miastem królewskim POLSKIM) mimo iż nie był obywatelem miasta, do cechu rzeźbiarzy i kamieniarzy przyjętym. Że zbudował tę bramę na Swoich warunkach, według projektu własnego (z kamienia ciosanego) choć wedle założeń rajców a zatwierdzonego przez Radę w dniu 27 września 1586 roku.
Kolejny historyk prusackiego Gdańska.

antysekciarz
13 lat
- 12 3
Twoja opinia

Zmień treść

Autorze a gdzie jest opis że Brama Wyżynna czy też raczej Wysoka była piątą kolejną bramą w tym właśnie kierunku (w ciągu ul. Długiej). Że zbudowano ją w latach 1586-1588 przez Wilhelma van den Block'a, ledwie dwa lata wcześniej do Gdańska przybyłego i za poręczeniem Stefana Batorego - KRÓLA POLSKIEGO (bo niektórzy nie pamiętają iż Gdańsk był miastem królewskim POLSKIM) mimo iż nie był obywatelem miasta, do cechu rzeźbiarzy i kamieniarzy przyjętym. Że zbudował tę bramę na Swoich warunkach, według projektu własnego (z kamienia ciosanego) choć wedle założeń rajców a zatwierdzonego przez Radę w dniu 27 września 1586 roku. Kolejny historyk prusackiego Gdańska.
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2010-08-06 08:41
  
  Lobby pruskie działa (1)
  
  GD PL
  13 lat
  - 1 2
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Regulamin dodawania opinii
  - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
    2010-08-06 17:09
    
    Prusów już nie ma, zostali wytępieni przez sąsiadów.
    
    warto poczytać.
    
    gniewosz
    13 lat
    
    0 0
    
    Twoja opinia
    
    Zmień treść
    
    warto poczytać.
    Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2010-08-06 06:29

ja bym ją zburzył

stary badziew

ksionc
13 lat
- 2 5
Twoja opinia

Zmień treść

stary badziew
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2010-08-06 06:43

budynek lotu ni w dupe ni w oko

zburzyć go, co on tam robi tyle lat?,

gongon
13 lat
- 6 0
Twoja opinia

Zmień treść

zburzyć go, co on tam robi tyle lat?,
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2010-08-06 10:09

Kiedy pomnik Budynia?

Ja się pytam, kiedy wreszcie doczekamy się pomnika tego wielce zasłużonego dla gdańskiej architektury arcymistrza, arcywizjonera, arcyprezydenta? Najlepiej gdzieś w okolicach koszmarnych potworów typu "Hilton", które stworzył wraz ze swoją wesołą kompanią.

janek kos
13 lat
- 3 0
Twoja opinia

Zmień treść

Ja się pytam, kiedy wreszcie doczekamy się pomnika tego wielce zasłużonego dla gdańskiej architektury arcymistrza, arcywizjonera, arcyprezydenta? Najlepiej gdzieś w okolicach koszmarnych potworów typu "Hilton", które stworzył wraz ze swoją wesołą kompanią.
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2010-08-06 11:57

Kiedy znikną żółte, obrzydliwe reklamy (1)

szpecące dach Bramy Wyżynnej od dłuższego czasu?! Nadają jej wygląd groteskowy. Czy nikomu to nie przeszkadza?!

skorpion
13 lat
- 5 0
Twoja opinia

Zmień treść

szpecące dach Bramy Wyżynnej od dłuższego czasu?! Nadają jej wygląd groteskowy. Czy nikomu to nie przeszkadza?!
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2010-08-06 12:18
  
  One zabezpieczają dach do czasu remontu. Czyli, jak dobrze pójdzie, znikną już wkrótce.
  
  13 lat
  - 0 1
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  One zabezpieczają dach do czasu remontu. Czyli, jak dobrze pójdzie, znikną już wkrótce.
  Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2010-08-06 20:37

ile to będzie kosztowało i kto zwial z poprzednim zleceniem

13 lat
- 1 0
Twoja opinia

Zmień treść

Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2023-08-05 14:07

rozety czyli okrągłe okna

Od strony katowni są okrągłe okna czyli rozety a w tych oknach umieszczone są gwiazdy Dawida kto je tam umieścił i kiedy myślę że w latach drugiej wojny światowej ich tam nie było od kilku lat usiłuję się dowiedzieć ale bezskutecznie przewodnicy po Gdańsku rozkładają ręce i nie wiedzą więc kto może udzielić informacji oczekuję na sensowne wyjaśnienie

Fisz 15
8 miesięcy
- 0 0
Twoja opinia

Zmień treść

Od strony katowni są okrągłe okna czyli rozety a w tych oknach umieszczone są gwiazdy Dawida kto je tam umieścił i kiedy myślę że w latach drugiej wojny światowej ich tam nie było od kilku lat usiłuję się dowiedzieć ale bezskutecznie przewodnicy po Gdańsku rozkładają ręce i nie wiedzą więc kto może udzielić informacji oczekuję na sensowne wyjaśnienie
Regulamin dodawania opinii