- 1 Pozostałości baterii mającej bronić portu (68 opinii)
- 2 O morderstwie na jachcie i upartej nudystce (31 opinii)
- 3 Tak organizowano Rajd Monte Carlo w Gdańsku (25 opinii)
- 4 Te zabytki otwierają się po remontach (88 opinii)
- 5 24-letnia Aneta Kręglicka w 1989 roku (97 opinii)
- 6 Przymorze kiedyś i dziś. Porównujemy zdjęcia (145 opinii)
Dobrze znana gdańszczanom Brama Wyżynna już niedługo zostanie poddana poważnym pracom budowlanym i konserwatorskim. Po ich zakończeniu, możemy mieć kłopot z rozpoznaniem tego obiektu: zniszczone elewacje zostaną odnowione, ale jednocześnie pojawią się elementy nowoczesne - przede wszystkim szklane, elektrycznie otwierane drzwi, za którymi znajdzie się centrum informacji turystycznej.
W 1861 r. wciąż było tak, jak przed rozbiorami: brama znajdowała się w linii potężnych wałów ziemnych, dostęp od strony Targu Siennego możliwy był jedynie poprzez zwodzony most przerzucony nad fosą. Wozy wjeżdżały środkiem, dla pieszych pozostawiono dwa przejazdy po bokach. W tym właśnie roku odnowiono elewację, czego śladem są do dziś widoczne sygnatury z datami. Z dawnych zdjęć wiemy, że nie zapomniano o wyzłoceniu umieszczonych na fasadzie dat i sentencji.
Nowe zbliżało się jednak wielkimi krokami. W 1878 r. rozebrano wewnętrzną część bramy, która dwoma poternami obchodziła budynek Katowni i część przylegających do niej wałów, a zwodzony most zastąpiono stałą groblą. Odtąd ruch kołowy (nie było jeszcze samochodów, ale zaczynały się pojawiać tramwaje konne) można było kierować obok Bramy Wyżynnej, a nie tylko przez nią.
Kilkanaście lat później całkowicie zlikwidowano fosę i wały. Uzyskana powierzchnia została przeznaczona na nowoczesne, szerokie ulice i reprezentacyjne budowle. Zabytkowa brama nie miała już żadnej funkcji. Dopiero w 1903 r. przekształcono ją w siedzibę odwachu (inaczej: kordegardy), czyli charakterystycznej dla dawnych miast wartowni wojskowo-policyjnej. Niepotrzebny przejazd i przejścia boczne zostały zamknięte przeszklonymi ściankami, dzięki czemu powstały we wnętrzu pomieszczenia użytkowe. Częstym motywem wydawanych na początku wieku widokówek stała się odprawa warty przed Bramą Wyżynną.
Wraz z demilitaryzacją Gdańska po wejściu w życie traktatu wersalskiego, odwach został w 1920 r. zlikwidowany, a jego pomieszczenia przejęła niemiecka firma żeglugowa Norddeutscher Lloyd (NDL) - w tamtych czasach kojarzona zwłaszcza z pasażerskimi transatlantykami. Pewnie niejeden emigrant z naszej części Europy odwiedził Bramę Wyżynną, by tu wykupić bilet na upragniony rejs do Nowego Jorku.
Jeszcze przez kilka lat po zakończeniu działań wojennych wnętrza bramy istniały w kształcie nadanym im na początku XX wieku - na miejsce NDL wprowadziło się do nich Polskie Biuro Podróży "Orbis". W 1952 r. zwyciężyła koncepcja "historyzująca" - ponieważ ważnym elementem odbudowy Głównego Miasta była rekonstrukcja tzw. Drogi Królewskiej, zdecydowano się potraktować Bramę Wyżynną jako otwarcie tego szlaku i w związku z tym usunięto ścianki zamykające środkowy przejazd. Przejścia boczne pozostawały zamknięte i w takim kształcie zabytek dotrwał mniej więcej do przełomu tysiącleci. Co ciekawe, aż do końca lat 90. funkcjonowały tu małe biura turystyczne.
Warto zauważyć, że mimo otwarcia środkowego przejazdu, i tak mało kto miał okazję tędy przechodzić - główny ruch pieszy odbywał się i nadal odbywa pomiędzy północną ścianą bramy a budynkiem LOT-u. Należy żałować, że poszerzając jezdnie na Okopowej i Wałach Jagiellońskich, nie pozostawiono dość miejsca, by turyści mogli przystanąć i podziwiać fasadę bramy zaprojektowaną przez Willema van den Blocka.
W 2002 r. Bramę Wyżynną przejęło Muzeum Historyczne Miasta Gdańska, znane jako gospodarz najcenniejszych zabytków miasta: Ratusza Głównomiejskiego, Dworu Artusa czy Domu Uphagena. Kilka lat trwały przygotowania do prac budowlanych i remontowych. Jak już wiemy, postanowiono powrócić do rozwiązania sprzed 1952 r. i ponownie zamknąć przejazd i przejścia boczne. W 2010 r. rozstrzygnięto przetargi i już wkrótce rozpocznie się realizacja projektu. Po zakończeniu prac poznamy nowe, być może zaskakujące oblicze jednego z najcenniejszych gdańskich zabytków.
O autorze
Marcin Stąporek
- autor jest publicystą historycznym, prowadzi firmę archeologiczną. Pracował w Muzeum Archeologicznym w Gdańsku i Wojewódzkim Urzędzie Ochrony Zabytków w Gdańsku. Obecnie jest pracownikiem Biura Prezydenta Gdańska ds. Kultury.
Opinie (178) ponad 20 zablokowanych
-
2010-08-05 11:38
nowoczesne elementy??? czy ich pogięło??? tylko nie to!
ktoś, kto wyda(ł?) na to zgodę (konserwator zabytków?), powinien za to odpowiedzieć!
- 19 5
-
2010-08-05 11:53
w końcu ruszył remont! mogliby odsłonić fundamenty do oglądania. na starym zdjęciu widać, że brama sięga kilka metrów pod
ziemię:)
- 10 1
-
2010-08-05 11:57
Renowacji dokona firma Stabilator
Może warto by dodać, że renowacji dokona firma Stabilator :-)
- 3 3
-
2010-08-05 12:13
dlaczego karylion ratusza glowno miejskiego nie gra roty (12)
dlaczego karylion ratusza glowno miejskiego nie gra roty i dlaczego tworca roty zarosla w krzakach - tak dbamy o pomniki wielkich a morze juz jej tam nie ma ???
dlaczego zlikwidowano lawki w krztalcie rodla komu to przeszkadzalo jak przyszedl czas i kasa na ich wymiane to powinny nowe metalowe tez byc w krztałcie rodla ???
dlaczego gdansk nie ma ulicy , aleji , traktu, drogi, szosy, trasy, strady imieniem RODLA ???- 8 11
-
2010-08-05 12:53
nie ma ulicy im ROTY to nie bedzie tez im RODLA (6)
bo tu w ludziach jest wiele nienawisci do samych siebie i do swojej historii orza w ludziach jest zaszczepiony przekoryzm i antypolonizn i antypolskosc
- 6 5
-
2010-08-05 12:59
Raczej ta antypolskość jest w obecnych gdańskich POstępowych pseudo-elitach i kacykach anie w normalnych mieszkańcach Gdańska (5)
a że niektórzy ulegają temu to skutek ich miałkich rozumków
- 5 5
-
2010-08-05 13:23
to dobrze ze sa jeszcze tacy ludzie
o innych pogladach niz nam wiecznie panujacy ze slusznej jedynie madrej partii, pozdrawiam
- 2 4
-
2010-08-05 13:36
ładnie to tak kłamać? Gra Rotę (3)
- 2 2
-
2010-08-06 06:13
(2)
Ale tylko w sobotę o 12
- 1 1
-
2010-08-06 06:56
wystarczy:) (1)
- 1 2
-
2010-08-06 08:37
codziennie o 12...
- 1 1
-
2010-08-05 13:40
zamiast zrzędzić popracuj nad ortografią
- 2 4
-
2010-08-05 19:58
bo to denny kawałek jest:)
- 1 5
-
2010-08-05 20:41
oczywiście, że gra Rotę. A ty już przestań wysyłać listy do wszystkich redakcji i urzędów, tylko pójdź sobie posłuchaj ;-)
- 3 2
-
2010-08-06 09:37
(1)
Epatowanie własną niewiedzą jest domeną GŁUPCÓW. Gra rotę codziennie, ale brzmienie własnego głosu zagłusza wszystko SKUTECZNIE, co???
- 2 0
-
2010-08-06 09:38
A może po prostu nie umiesz rozpoznać melodii????
- 0 0
-
2010-08-05 12:48
NOWA I NIEZDROWA MODA
nowa i niezdrowa moda w polsce to antypolonizm antypolskosc antylahizm antylahosc
- 7 1
-
2010-08-05 12:55
pytanie czy wy jestescie spokrewnieni??? (3)
Marcin Stąporek z
Michał Stąporek ????
Proszę o odpowiedź to wyjaśniałoby ostatnie artykuły- 3 2
-
2010-08-05 13:37
to są bracia (1)
- 5 0
-
2010-08-05 14:07
no to wszystko jasne ..
teraz rozumiem tą przychylność trojmiasta wobec władz gdańska
- 3 1
-
2010-08-05 14:06
tak, Trojmiasto jest na smyczy Budynia.
- 2 1
-
2010-08-05 12:59
TO JAKIS NONSENS
Po ich zakończeniu, możemy mieć kłopot z rozpoznaniem tego obiektu: zniszczone elewacje zostaną odnowione, ale jednocześnie pojawią się elementy nowoczesne - przede wszystkim szklane, elektrycznie otwierane drzwi,
- 3 3
-
2010-08-05 13:01
Zobaczcie jaka róznica w jakości fotografii! (2)
foty sprzed ponad 140 lat wszystkie precyzyjne i proste. Fota współczesna ponoć od zawodowca: pokrzywiona, pocięta, wszystko się wali i bez jakiegokolwiek zamysłu ..eeeehhh. Fotoedytora plissss...
- 11 2
-
2010-08-05 15:30
Nie edytora (1)
tylko fotografa. Stare zdjęcia wykonano ze sporej odległości od bramy, obiektywem i o dłuższej ogniskowej, aparatem z przesuwanym mieszkiem.
JAkubowski zrobił wszystoko jak turysta : blisko, szeroki kąt, mizerna lustrzanka.
Za to ilustruje tekst - taki foto-macdonald- 1 1
-
2010-08-05 16:02
wiem wiem
sam kiedys uzywałem sinara z pokłonami...ale to inna bajka...
- 0 0
-
2010-08-05 13:10
zlikwidowac budynek "LOT" (1)
ta pomarańczowa bryła zupełnie nie pasuje do tego miejsca, ktore powinno byc reprezentacyjne, juz lepiej zeby byl tam jakis teren zielony z jakims pomnikiem albo fontanna czy poprostu budynek, ktory by sie wpasowal architektonicznie do reszty.
- 16 5
-
2010-08-05 13:27
kasy i kasiory brak
na taka inwestycje kasy i kasiory brak a zaden zagraniczny i strategiczny inwestor na ktorego Pan Budyn czeka nie chce przyjsc a polakowi nie dadza budowac cos nowego
- 0 0
-
2010-08-05 13:26
ale fajnie wygladala z tym mostem..
pięknie wygladala brama wraz z tym mostem..szkoda ze teraz tak nie moze byc, super są te stare zdjęcia..i love Gdańsk! :)
- 10 1
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.