• Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport

Kamienica Dorszów: o kobiecie, która straciła nazwisko

Piotr Pisarek
11 lutego 2024, godz. 18:00 
Opinie (126)
Widok z Kamiennej Góry na kamienicę Florentyny Dorsz (po lewej). Widok z Kamiennej Góry na kamienicę Florentyny Dorsz (po lewej).

Osoby uhonorowane orderami lub odznaczeniami państwowymi mogą pośmiertnie zostać tych wyróżnień pozbawione, jeżeli dopuściły się czynów, wskutek których stały się ich niegodne. Można także pośmiertnie pozbawić kogoś honorowego obywatelstwa. Czy można jednak pozbawić osobę zmarłą nazwiska, które przez całe dorosłe życie nosiła? Brzmi niewiarygodnie, a jednak taka historia spotkała pewną gdyniankę.



Historia kamienicy przy skwerze Kościuszki 15Mapka



Zależy ci na tym, co będzie napisane na twoim nagrobku?

Wybudowana przez Florentynę Dorsz i jej męża Leona kamienica przy skwerze Kościuszki 15 jest jednym z wielu przykładów gdyńskiej architektury modernistycznej. Na jej budowę małżeństwo Dorszów w Banku Gospodarstwa Krajowego zaciągnęło kredyt z Państwowego Funduszu Budowlanego w wysokości 100 000 zł. Wysoka na 27,5 m kamienica zaprojektowana została w 1935 r. przez inż. arch. Stanisława Garlińskiego i roboty budowlane rozpoczęto 2 września 1935 r. Żelbetowy szkielet konstrukcyjny budynku wypełniony został ceglanymi pustakami, w budynku zainstalowano centralne ogrzewanie oraz windę, a elewacja frontowa kamienicy oblicowana została płytami z jasnego piaskowca. Budowę zakończono w listopadzie 1936, a zezwolenie na użytkowanie całości budynku, w którym znalazło się 14 mieszkań, 2 lokale handlowe oraz 6 lokali biurowych, wydano 25 listopada 1936 r. To, co odróżniało kamienicę Florentyny Dorsz od innych projektów z tego okresu, to uniesiony na słupach, mocno przeszklony parter budynku oraz biegnące nad pasem parteru przez całą szerokość fasady zadaszenie.



Przed wojną w kamienicy swój oddział miał Bank Franco - Polonais. Mieściła się w niej również prowadzona przez Pawła Websa "Cafe Mocca". Swoją kancelarię w budynku prowadził również notariusz Henryk Chudziński. W czasie okupacji skwer Kościuszki przemianowany został na Adolf Hitler Platz. Wówczas w kamienicy pod numerem 15 siedzibę znalazł Volksbank Gotenhafen e.G.m.b.H. Działała tam również "Cafe Wien".

Fotografia z karty ewidencyjnej budynku przy Adolf Hitler Platz 15 z czasów okupacji. Fotografia z karty ewidencyjnej budynku przy Adolf Hitler Platz 15 z czasów okupacji.
Po zakończeniu działań wojennych budynek przez krótki czas zajmowały wojska radzieckie, a po jego opuszczeniu natychmiast przystąpiono do organizacji Wypożyczalni Centralnej Miejskiej Biblioteki Publicznej. Otwarta 20 sierpnia 1945 r. placówka funkcjonowała w tym miejscu do początku lat 90. ub. wieku.

W kamienicy przy skwerze Kościuszki 15 w okresie powojennym, w dawnym lokalu "Cafe Mocca", przez pewien czas funkcjonowało również Kasyno Oficerskie. Po rozwiązaniu umowy najmu z Wypożyczalnią Centralną Miejskiej Biblioteki Publicznej w kamienicy przy skwerze Kościuszki swoje siedziby znalazły kolejne banki, spółka Casinos Poland, a także biuro posłów Sojuszu Lewicy Demokratycznej.

"Powrót" do panieńskiego nazwiska po śmierci



Pocztówka z czasów okupacji - Gotenhafen, Adolf Hitler Platz, Cafe Wien. Pocztówka z czasów okupacji - Gotenhafen, Adolf Hitler Platz, Cafe Wien.
Mąż Florentyny Dorsz zmarł w 1959 r., a ta z kolei żyła jeszcze prawie 30 lat, posługując się nazwiskiem Dorsz. W numerze 138 "Dziennika Bałtyckiego" z 15 czerwca 1988 r. zamieszczony został nekrolog informujący o jej śmierci i pochówku na Cmentarzu Witomińskim w Gdyni. W internetowej wyszukiwarce Grobonet można odnaleźć położenie grobu, informację dotyczącą daty jej urodzin i śmierci oraz zdjęcie przedstawiające tablicę nagrobną, na której zamiast nazwiska Dorsz wykuto nazwisko Skwiercz. Florentyna Dorsz nigdy nie wyrażała chęci powrotu do nazwiska panieńskiego i do śmierci posługiwała się nazwiskiem przyjętym po mężu. Uczyniła to za nią osoba, która sfinansowała wykonanie nagrobka. Co było przyczyną tej pośmiertnej zmiany nazwiska?

Obok szczątków Florentyny Dorsz w grobie tym spoczywają również szczątki zmarłej w 1935 r. Elżbiety Skwiercz. Ta gdynianka znana z tego, że w 1922 r. ofiarowała grunt pod budowę pierwszego gdyńskiego kościoła p.w. N.M.P. Królowej Polski, uczyniła swoją bratanicę Florentynę Dorsz i jej młodszą siostrę swoimi spadkobierczyniami. Testament Elżbiety Skwiercz na przestrzeni dziesiątek lat był przyczyną licznych sporów sądowych, w których nazwisko Dorsz odegrało niepoślednią rolę. Spadkodawczyni na wykonawcę testamentu wyznaczyła bowiem męża Florentyny, Leona Dorsza. Po latach, kiedy Florentyna Dorsz zmarła, jeden z jej spadkobierców uznał, że ze względu na urazy żywione w stosunku do jej męża ma prawo do tego, aby pośmiertnie "przywrócić" Florentynie nazwisko panieńskie.



W większości książek i publikacji, w których wspomina się o kamienicy przy skwerze Kościuszki 15, gdy przywołuje się jego dawną właścicielkę, błędnie używa się jej nazwiska panieńskiego. Maria Jolanta Sołtysik w książce Na styku dwóch epok. Architektura gdyńskich kamienic okresu międzywojennego pisze o kamienicy, która stanęła w południowej pierzei skweru Kościuszki, należącej do Florentyny Skwiercz i jej męża Leona Dorsza. Może to sugerować, że kamienica wybudowana została przed ich ślubem, bądź też Florentyna Skwiercz po ślubie nie przyjęła nazwiska męża. Osoby dociekliwe obie te hipotezy mogą same zweryfikować, odwiedzając internetowy serwis Metryki GenBaza. Znajdują się tam zeskanowane księgi metrykalne, zarówno kościelne, jak i pochodzące z urzędów stanu cywilnego z całej Polski. Wśród skanów dokumentów, których oryginały przechowywane są w Archiwum Państwowym w Gdańsku, są księgi małżeństw z USC w Gdyni. W tej z roku 1932 pod nr 215 zarejestrowane zostało zawarcie związku małżeńskiego przez Leona Dorsza i Florentynę Skwierczównę. Panna młoda w księdze małżeństw pod adnotacją o ślubie podpisała się przyjętym po mężu nazwiskiem "Dorszowa".

Małżeństwo Dorszów budowę swojej kamienicy rozpoczęło 3 lata po ślubie. Czymś naturalnym powinno więc być nazywanie tego budynku "kamienicą Dorszów", tak jak ma to miejsce choćby w przypadku kamienicy Pręczkowskich. Tak jednak nie jest. Kolejny ceniony autor książek Sławomir Kitowski w albumie Gdynia - Miasto z Morza i Marzeń pod zdjęciem opisywanej kamienicy nie tylko napisał, że należała ona do Florentyny Skwiercz, ale pominął również drugiego współwłaściciela w sytuacji, kiedy to zezwolenie na budowę kamienicy skwer Kościuszki 15 wydane zostało referentowi gruntowemu Komisariatu Rządu w Gdyni Leonowi Dorszowi.

Muzeum Miasta Gdyni w ramach cyklu organizowanych spacerów tematycznych, świadomie lub też nie, wpisało się w narrację zmierzającą do tego, aby z przestrzeni publicznej zniknęło nazwisko Dorsz jako tych, którzy wybudowali opisywany budynek. Na trasie spacerowej o nazwie "Wymiary nowoczesności. Gdynia w obiektywie Henryka Poddębskiego Spacer historyczny śladami fotografa" jednym z przystanków jest kamienica przy skwerze Kościuszki 15, a w przygotowanym przez Muzeum opisie trasy jako jej dawną właścicielkę wskazano Florentynę Skwiercz.

Widok od strony skweru Kościuszki na kamienicę Florentyny Dorsz (po prawej). Widok od strony skweru Kościuszki na kamienicę Florentyny Dorsz (po prawej).
Dokumenty urzędowe, takie jak miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, w kwestiach dotyczących objęcia przedwojennych kamienic ochroną konserwatorską powinny opierać się na innych dokumentach, takich jak wydane pozwolenia na budowę, czy też aktach urzędu stanu cywilnego. W przypadku obowiązującego dla śródmieścia Gdyni planu tak nie jest. Wskazuje się w nim bowiem, że ochroną konserwatorską objęta została przedwojenna część położonej przy skwerze Kościuszki 15 kamienicy Florentyny Skwiercz. Takie błędne informacje są szkodliwe. Dotykają bowiem pamięci o zmarłych i powielane sprawiają, że powstają kolejne "gdyńskie legendy".

Jak zatem chronić nazwisko po śmierci?



Nazwisko, tak jak inne dobra osobiste, pozostaje pod ochroną prawa cywilnego. Faktem jest to, że urodzona w 1909 r. Florentyna Skwiercz, wstępując w 1932 r. w zawiązek małżeński, przyjęła po mężu nazwisko Dorsz, a kamienicę przy skwerze Kościuszki 15 budowała już wraz ze swoim mężem Leonem.

Opisany powyżej przykład pokazuje jednak, że to ci, do których po śmierci trafi nasz majątek, mogą zadecydować za nas chociażby o tym, jakie nazwisko wyryte zostanie na naszym nagrobku. Czasami warto więc sporządzić testament i samemu za życia zadbać o to, jak zapamiętają nas ludzie, aby decyzji w tej kwestii nie pozostawiać spadkobiercom.
Piotr Pisarek

Co Cię gryzie - artykuł czytelnika to rubryka redagowana przez czytelników, zawierająca ich spostrzeżenia na temat otaczającej nas trójmiejskiej rzeczywistości. Wbrew nazwie nie wszystkie refleksje mają charakter narzekania. Jeśli coś cię gryzie opisz to i zobacz co inni myślą o sprawie. A my z radością nagrodzimy najciekawsze teksty biletami do kina lub na inne imprezy odbywające się w Trójmieście.

Opinie (126) 3 zablokowane

Wszystkie opinie

  • (5)

    Niesamowita historia.Na moim nagrobku będzie imię i nazwisko i nick z Trójmiasta.)Z POdpisem główny komętator 3city)

    • 13 29

    • Nikogo nie obchodzą twoje wypociny tu, ani przed ani po twojej śmierci.

      • 9 8

    • U mnie na nagrobku będzie imie nazwisko i 1.9 TDI, to samo co na moim passacie

      • 7 5

    • (2)

      Ja walałabym leżeć we wspólnym grobie jakiegoś nieznanego żołnierza albo coś na ten wzór, w kupie zawsze raźniej

      • 1 5

      • Nie martw się, będziesz tak leżeć, po 20 latach nie oplacisz za miejsce i ladujesz we wspólnym grobie bo jak możesz zapłacić skoro poszedles na Łono Abrahama.

        • 1 3

      • Grób Nieznanego Żołnierza w Warszawie zawiera prochy jednego jedynego polskiego żołnierza. Na razie

        Kto wie, czy taki jeden z Żuliborza nie zarządzi, aby go tam pochować kiedyś jako bojownika o Polskę. Z widokiem na pomnik brata.

        • 0 7

  • (3)

    Na moim nagropku będzie jedynie dr profesór rehab Svencjusz.A na dole przechodniu,wejdź na portal Trójmiasto i przeczytay dawne komęty)Pozdrawiam zza drugiey strony.

    Dr Svencjusz

    • 10 30

    • (2)

      Ego jak u marszałka Hołownia.

      • 8 5

      • (1)

        chyba czarnka

        • 1 1

        • chyba holowni jednak

          • 1 1

  • teraz jest wyższa

    ta kamienica ma teraz dwie kondygnacje więcej niż po wybudowaniu. Kiedy je dobudowano?

    • 22 4

  • Napiszcie co z Fala na kolei. A nie o jakiejś kobiecie (1)

    To nas ciekawi . Tu będzie katastrofa.

    • 9 30

    • Ty masz fale w pustej pale

      • 13 6

  • (38)

    Podczas wojny,która na 99,% wybuchnie w całej Europie wielu ludzi nie będzie miało po śmierci jakiegokolwiek nagrobku.
    Będą miliony ludzi pozbawione nie tylko nazwiska ale również imienia.
    Słuchajcie co mówi Donald Trump o nie kłamie.

    • 51 162

    • (8)

      A co na to twoj lekarz?

      • 62 18

      • (3)

        Też uważa,że będzie wojna i miliony rdzennych Europejczyków będą sabotować NATO i UE.

        • 9 41

        • (2)

          a kto to jest ,,rdzenny europejczyk,, ?

          • 37 10

          • Chińczyk

            • 16 4

          • Niedźwiedź

            • 0 3

      • wszystko w porządku

        • 16 3

      • a twój?

        • 4 6

      • Kolega chciał powiedzieć że elity wiedzą że zbliża się nowa epoka lodowcowa- covid i ukraina to tylko wstęp do ruchów ludności. (1)

        W razie nastania nowej epoki lodowcowej trzeba bedzie ewakuować pół europy na południe, utrata nazwiska to będzie najmniejszy problem europejczyków w takiej sytuacji.

        • 8 6

        • Nowa epoka lodowcowa na razie objawia się rekordowymi wzrostami temperatury.

          Teraz jak spadnie śnieg na parę dni, to młodziki z konfitury płaczą "zimą stulecia, epoka lodowcowa". W latach 60.-90. by pewnie z wrażenia się przebrali w skóry i poszli mamuty łowić.

          • 4 3

    • Bez przesady,w Castoramie kupujesz

      płytkę granitową, wpisujesz swoje swoje dane,wkladasz do plecaczka i masz pod ręką i gdy przyjdą takie czasy masz taki granitowy nieśmiertelnik

      • 28 2

    • Spokojnie, bez paniki (20)

      Wystarczy że ruda wrona nie popsuje tych dwóch procent na obronność, które osiągnął rząd PIS i do tego nie będzie w niemieckim interesie mieszać się w amerykańską kampanię wyborczą, będącą wewnętrzną sprawą naszego sojusznika, a wojny żadnej nie będzie.

      • 25 56

      • (18)

        Bądźmy szczerzy na jaki kraj realnie może liczyć Polska w razie wojny ?
        Czeski premier czy prezydent mówił jakiś czas temu ,że nie posłałby swoich chłopców aby ratowali Polskę .
        To czy rządzi PO czy PIS nie ma jakiegokolwiek wpływu na politykę światowa i nastroje normalnych Europejczyków.
        Wiesz dlaczego Europa odchodzi od paliw kopalnych w tym gazu.Bo Niemcy nie mają dostępu do rosyjskiego gazu.
        UE to zło,które okrada każdego z nas każdego dnia.
        Ocieplenie klimatu...Poczytaj ile kraje UE emitują CO2 w skali światowej...
        Europa nie ma logistycznie jak prowadzić wojny bo nie ma paliw kopalnych i zasobów naturalnych w tym złóż metali do produkcji zbrojeń.
        Skąd do Europejskich rafinerii trafi ropa Z Arabii Saudyjskiej? Nie dopłynie ...
        A Rosja,Iran ,Wenezuela ,Irak nie dostarcza nic do Europy.

        Pamiętaj normalnych Europejczyków tylko wojna może uratować .

        • 14 13

        • Nie będzie żadnej wojny (4)

          rozsądni ludzie się zawsze dogadają

          • 11 16

          • racja !

            • 2 1

          • Z Putinem?

            • 12 7

          • Mhm...

            Za wschodnią granicą mamy tego dobitny przykład.

            • 7 1

          • Ludzie tak, ale nawiedzeni politycy z obsesjami niekoniecznie.

            • 7 1

        • Bohaterstwo czeskiej armii jest legendarne (3)

          Fakt, skoro nie chcą nas bronić, to jesteśmy zgubieni. A tak na serio, to nasi najpoważniejsi sojusznicy będą nas bronić tylko wtedy, gdy ich rządy będą miały w tym interes gospodarczy. Dlatego hamowanie amerykańskich inwestycji w atom i fabrykę Intela trzeba traktować jak zbrodnię. Jeżeli nie zaczniemy budować cpk to również nikt nie będzie traktować nas poważnie.

          • 29 4

          • Dokładnie, należy to traktować jako sabotaż.

            • 9 1

          • (1)

            Akurat CPK nie jest nikomu potrzebne zwłaszcza Amerykanom. Oni już mają swoją tarczę antyrakietową nad naszymi głowami i lotnisko w Rzeszowie. W pierwszych dniach wojny nawet 2 tys, amerykańskich żołnierzy nie ruszy nawet palcem bez decyzji dowództwa NATO i zostaniemy sami z naszym WOT gdzie 10% to kobiety.

            • 2 9

            • Twoje wypociny głupoty nie sa nikomu potrzebne

              • 4 0

        • Czesi (4)

          pamiętają generała Jaruzelskiego jak wprowadził polskie wojsko do Czechosłowacji.

          • 15 4

          • (1)

            Pamiętają raczej Zaolzie po aneksji Czechosłowacji przez Hitlera i wejściu polskiej armii.

            • 2 2

            • Wejscia armii polskiej komunistycznej pod generalem Jaruzelskimdo Czechoslowacji nic nie przebije.

              • 4 2

          • Wojsko polskie do Czechosłowacji wprowadził Kreml. Tak zadecydowali. Odpowiedź odmowna z Warszawy nie wchodziła (1)

            w grę. Tak wtedy było, ale tacy, jak ty o tym wolą milczeć. Tak samo Kreml zadecydował w 1984, że Polska nie jedzie na igrzyska olimpijskie do Los Angeles. I nie było gadania. Rumunia się niby wyłamała, ale ich dyktator miał na Kremlu specjalne traktowanie.

            • 3 2

            • To Jaruzelskiego

              przenieść z Powązek na cmentarz Żołnierzy Radzieckich.

              • 1 1

        • Ropa w Polsce (1)

          Oczywiście, że z Rosji i nawet o tym nie wiesz. Otrzymujemy ją poprzez inne kraje tylko nikt o tym głośno nie mówi.

          • 2 3

          • ~~ tak samo jak gaz jankeski bo on jest zajumany z Iraku !!

            • 1 1

        • "Czeski premier czy prezydent mówił" - coś tam słyszysz dzwon

          ale nie wiesz, w jakim kościele. Nie premier, tylko były premier, nie prezydent, tylko przegrany kandydat na prezydenta i powiedział, ale potem się tłumaczył: "kandydat na prezydenta Czech Andrej Babisz sprostował swoje słowa z niedzielnej debaty telewizyjnej, że jak będzie prezydentem, to jego kraj bronić Polski przed Rosją nie będzie."

          • 4 0

        • Historia niczego naszych krawaciarzy nie nauczyła !! Nadal nie potrafimy żyć w zgodzie z najbliższymi sąsiadami !! a w razie draki ci od koryta uciekną pierwsi !! tak jak na Ukrainie !

          • 0 0

      • Co wciągasz ?

        Też takie chcę, nieźle dają w dekiel

        • 2 2

    • (1)

      No, jak ludzie bizony znów wybiorą trumpa, to tak może być.

      • 12 7

      • Ludzie barany wybrały Tuska

        • 17 26

    • zmien terapie !

      • 7 6

    • Takie opinie są wyróżniane w szmatławcu 3m.pl

      • 9 0

    • I po co

      Straszy ie ludzi .usuwacie nie raz ciekawe wypowiedzi s to zostawiacie jeśli się coś stanie to przez PIS i tego katakana przez którego zginęli ludzie w Smolensku

      • 5 8

    • Ktoś sprowokował wojnę na Ukrainie i nigdy nie poniesie żadnych konsekwencji bo mieszka za oceanem !!

      • 2 0

    • Ale wiesz, że sporo ludzi probuje przewidywać przyszłość i większości się jednak nie udaje?

      • 1 0

  • Ppoczątek września początek budowy, koniec listopada nastepnego roku pozwolenie na zamieszkanie (2)

    Niezłe tempo

    • 82 1

    • Jak nie wiadomo o co chodzi to chodzi o pieniądze. Niech zgadnę spadkobiercy skwierczów przytulili po 89 mase nieruchomości w

      A dorsze mają mniejszy potencjał przytulania. Poza tym jacy spadkobiercy skoro ta kamienica była wybudowana na kredyt nie spłacony do 39 roku. Jak już to bank powinien dostac taką kamienice. A potem babcie z rodu skwerczów przekupione sernikiem z rodzynkami sprzedały tą i podobną nieruchomość np panu boczkowi. Zenada goni żenadę w tym kurniku.

      • 28 4

    • Bo takie było prawo wtedy, mające na celu szybka budowę w Gdyni (spektakularny przyrost ludności)

      jeśli w ciągu roku postawiono budynek to umarzano chyba 50% pożyczki.

      Co prawda problemem jak się okazuje było stawianie budynków w stanie zasadniczo surowym i potem niewykańczanie ich latami, ale mimo wszystko to mobilizowało do szybkiej budowy.

      • 8 0

  • Jest powiedzenie "po śmierci d... nie rządzi".

    I to jest właśnie przykład. A może chodzi o Leona Dorsza? Że niegodzien aby o nim pamiętano?

    • 6 0

  • Opinia wyróżniona

    Ciekawy i dobry artykuł (9)

    • 167 4

    • Trochę masło maslane. Spór o Rzedzianowe gruszki z Trylogii.

      • 1 27

    • Trochę długi,zagmatwany,właściwie o niczym.

      • 1 30

    • Dużo

      kamienic w Gdyni ma ciekawą historię. Są i takie gdzie w czasie wojny w piwnicach Niemcy rozstrzeliwali Polaków.
      Są budynki też np w garażach tam gdzie są teraz atrakcje bile dla ludzi dwóch gangsterów miało porachunki łącznie z zabiciem. Takich historii na morgi co drugi mieszkając w starych domach i kamienicach nawet nie wie jaki tam się rozegrał dramat.

      • 8 1

    • (5)

      Artykuł zrobił jedna dobra rzecz,otworzył temat do dyskusji o nazwiska rodowe kobiet. Dlaczego kobiety są dyskryminowane na cmentarzach i nie podaje się ich rodowych nazwisk?

      • 6 10

      • W latach 70-tych w polskiej I lidze piłkarskiej, w ŁKS, grał przez kilka lat piłkarz nazwiskiem Marchewka. Chyba nawet rudy był

        Po kilku latach pojawiła się kandydatka na jego żonę. Ślub wzięli, ale zdaje się po tym, jak ona mu powiedziała: "małżeństwo owszem, ale po moim trupie, abym ja się miała nazywać Marchewka". No i on zmienił nazwisko na to żony, nazywał się od tego momentu Jeżewski.

        • 3 0

      • (3)

        Na cmentarzu czasem jak się czyta na nagrobku te tytułu aż poraża. Po co umarłeś w popiół się obrócisz po co to komu czy kapitan czy docent tu spoczywa. Zaraz widać nawet po śmierci
        zmanierowane rodziny.

        • 3 4

        • Nie chodzi o tytuly (2)

          Dorsz to nie tytuł tylko nazwisko

          • 4 0

          • Dorsz kiedys (1)

            to była ryba, teraz to cienizna ten dorsz,teraz dorsze jak śledzie, śledzie jak szproty,szproty jak cierniaki.

            • 2 0

            • Panie, kiedyś dorsz to było coś. Jak się ich ze 20 dla rozrywki ganiało, a wpadły na burtę Bismarcka idącego ku Islandii, to

              pancernikiem aż zatrzęsło. Tak było, Niemce mówili ;-)

              • 2 1

  • Kamienice i ich tajemnice. Gdy kobieta jest zbyt ufna to z dorsza zrobia pomuchla.

    • 14 0

  • Do przewidzenia

    Będą siebie okradać zamiast zacząć od głowy.

    • 4 0

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Wydarzenia

Gdynia wielu narodowości

spotkanie, wykład

Katalog.trojmiasto.pl - Muzea

Sprawdź się

Sprawdź się

Budowę Wielkiej Alei, dziś noszącej miano Alei Zwycięstwa, zainicjował w II połowie XVIII wieku:

 

Najczęściej czytane