- 1 Kronika oblężenia Gdańska 1734. Część 3 (17 opinii)
- 2 Pozostałości baterii mającej bronić portu (73 opinie)
- 3 O morderstwie na jachcie i upartej nudystce (36 opinii)
- 4 Kronika oblężenia Gdańska w 1734 r. Część 2 (12 opinii)
- 5 Te zabytki otwierają się po remontach (88 opinii)
- 6 Nietypowa willa prezesa banku nad miastem (55 opinii)
Blizny wojenne, czyli ślady roku 1945 we Wrzeszczu
Znikają podczas mniejszych i większych inwestycji: dociepleń, modernizacji, przebudów. Im dalej od zakończenia II wojny światowej, tym ich mniej. Niby szpecą i powinny zniknąć, ale są pamiątką po okresie, w którym niemiecki Danzig stawał się polskim Gdańskiem. Blizny wojenne, ślady roku 1945.
- Pozostawione oznaczenia schronów przeciwlotniczych
- Przemurowania uszkodzonych budynków
- Plomby, zabezpieczone ruiny, częściowe odbudowy
- Powstały nieplanowane place w mieście
- Widoczne ślady po pociskach i egzekucjach
Podobnie stało się z centrum jego największej dzielnicy - Wrzeszcza. Wymusiło to odbudowę czy raczej przebudowę obu tych części miasta, przez co dziś Główne Miasto i al. Grunwaldzka należą do najbardziej oczywistych śladów drugiej wojny światowej w naszym mieście.
Ale w przestrzeni miasta roi się także od miejsc, w których II wojna światowa pozostawiła nieco mniej oczywiste ślady. Z roku na rok jest ich coraz mniej i coraz trudniej je wypatrzyć. Część z nich wręcz wtopiła się w krajobraz i dziś niewielu mieszkańców wie, o czym właściwie świadczą.
Pozostawione oznaczenia schronów przeciwlotniczych
Praktycznie przez cały okres II wojny światowej w Gdańsku powstawały prowizoryczne schrony, tzw. piwnice przeciwlotnicze, urządzane w budynkach, których podziemia pozwalały na takie funkcje. Służyły mieszkańcom danej kamienicy czy bloku w przypadku alianckich nalotów na Gdańsk. Do piwnic przeciwlotniczych kierowały charakterystyczne białe strzałki.
Do dziś znajdziemy je w wielu miejscach, we Wrzeszczu - m.in. na tyłach budynku mieszkalnego przy al. Legionów 17 oraz przy ul. Poprzecznej 2-4.
Przemurowania uszkodzonych budynków
Ostrzał artyleryjski i naloty bombowe prowadzone przez Armię Czerwoną podczas oblężenia Gdańska w drugiej połowie marca 1945 roku - ale także walki uliczne i dokonywane już po zdobyciu miasta celowe podpalenia - doprowadziły do znacznych zniszczeń budynków mieszkalnych.
Dlaczego nie odbudowano kamienic przy Targu Węglowym?
Ciężkie pociski wystrzeliwała też strona niemiecka - jej okręty zacumowane w porcie bombardowały zajęte przez Armię Czerwoną lotnisko we Wrzeszczu (dziś teren dzielnicy Zaspa), ale nie zawsze trafiały. Stąd wiele zniszczeń w tym rejonie, np. budynku na rogu ulic Tadeusza Kościuszki i Bolesława Chrobrego. Po zakończeniu działań wojennych zwalony fragment kamienicy odbudowano, o czym dziś świadczy inny kolor użytych tam cegieł.
Plomby, zabezpieczone ruiny, częściowe odbudowy
Nie wszystkie jednak uszkodzone obiekty odbudowano. Niektóre z uwagi na skalę zniszczeń w całości rozbierano, bądź tymczasowo zabezpieczono.
To pierwsze rozwiązanie zastosowano m.in. w przypadku kamienicy przy ul. Marii Konopnickiej 10. Jej ruiny rozebrano w 1948 roku, a w ich miejsce postawiono istniejący do niedawna budynek rozdzielni elektrycznej. Ten z kolei - co jest rzeczą rzadką w centrum Wrzeszcza - kilka lat temu zastąpił nowy budynek mieszkalno-usługowy.
Tzw. plomby w zabudowie powstały także np. w zburzonych narożnikach ul. Jana Matejki, przy jej skrzyżowaniu z ul. Do Studzienki.
Tymczasowe zabezpieczenia zniszczonych budynków z kolei pomyślane były na krótki czas, ale niekiedy prowizorka pierwszych powojennych miesięcy trwa do dziś. Najbardziej charakterystycznym tego typu obiektem we Wrzeszczu jest fragment kamienicy przy ul. Wajdeloty 5, w którym od lat działa sklep ze starociami "Emalia".
W innych miejscach z kolei natrafić możemy na budynki odbudowane fragmentarycznie, np. obniżone o ostatnią kondygnację bądź pozbawione charakterystycznych elementów architektonicznych. Przykładem takiej "skróconej o głowę" kamienicy jest chociażby ta przy al. Grunwaldzkiej 131, w okolicy tzw. wysepki.
Powstały nieplanowane place w mieście
Niektóre zniszczone budynki wkrótce po wojnie rozebrano, ale nie postawiono na ich miejscu nic innego. Do dziś służą mieszkańcom za niezaplanowane przez pierwotnych urbanistów tereny zielone.
Przykładem jest chociażby zagospodarowany w ostatnich latach skwerek przy ul. Wajdeloty vis a vis Dworu Kuźniczki oraz czekający na podobne prace placyk przy skrzyżowaniu ulic Ludwika Waryńskiego i Białej. Na tym ostatnim przez wiele powojennych lat stały szklarnie zakładu ogrodniczego.
Widoczne ślady po pociskach i egzekucjach
Posuwająca się ku historycznemu śródmieściu Gdańska od strony Sopotu Armia Czerwona znaczyła swój pochód srogimi ostrzałami. Najwięcej oczywiście strzelano w punktach oporu - z broni maszynowej, ręcznej, jak równieżnz broni pokładowej wozów bojowych. Na ślady takie natrafiamy np. na wieży dawnego obserwatorium przy al. Legionów, na kamienicy przy ul. Saperów 12, czy na wspomnianym już bloku przy al. Legionów 17.
Historia jednobudynkowego getta w Gdańsku
Należy także pamiętać, że w tygodniach po zdobyciu Gdańska zwycięska Armia Czerwona lubiła sobie postrzelać także "na wiwat". W tamtym okresie czasem strzelali do siebie także kroczący za frontem uzbrojeni szabrownicy. Niekiedy zaś ślady po kulach zostawiła salwa doraźnego plutonu egzekucyjnego - jak stało się to w przypadku ściany hali przylegającej do wieży ciśnień w kampusie Politechniki Gdańskiej.
Tak powstawały szkoły w powojennym Gdańsku
O autorze
Jarosław Wasielewski
badacz i popularyzator historii Gdańska, autor bloga poświęconego w całości przeszłości i teraźniejszości Wrzeszcza.
Opinie (140) ponad 10 zablokowanych
-
2023-03-07 11:08
Opinia wyróżniona
Powinien powstać cały przewodnik po tego typu miejscach (5)
- 238 8
-
2023-03-07 19:14
Ślady po pociskach na płotach wzdłuż ul.Matejki
- 1 0
-
2023-03-07 13:00
Wszystko powinno być za darmo.
- 6 3
-
2023-03-07 12:05
Przecież go właśnie komentujesz!
- 6 1
-
2023-03-07 11:21
(1)
Zrob
- 14 10
-
2023-03-07 11:55
On by wolał żeby ktoś zrobił
Za darmo- 10 5
-
2023-03-07 11:33
Opinia wyróżniona
(1)
Tysiąc razy szedłem tym wiaduktem i nawet nie miałem pojęcia!
- 140 2
-
2023-03-07 13:37
Ja nawet mieszkałem obok i nie miałem pojęcia o tym.
- 9 1
-
2023-03-07 11:46
Opinia wyróżniona
Strzałki na elewacjach (5)
Precyzując kwestię strzałek przy oknach piwnic: pionowe pokazywały, które okna prowadzą do schronów i były wskazówką dla ekip ratunkowych na wypadek zawalenia się stropów budynku. Drogę do wejścia do schronów pokazywały strzałki poziome, często wewnątrz budynków malowane fosforyzującą farbą, ze skrótem LSR (skrót od Luftschutzraum). Taka długa
Precyzując kwestię strzałek przy oknach piwnic: pionowe pokazywały, które okna prowadzą do schronów i były wskazówką dla ekip ratunkowych na wypadek zawalenia się stropów budynku. Drogę do wejścia do schronów pokazywały strzałki poziome, często wewnątrz budynków malowane fosforyzującą farbą, ze skrótem LSR (skrót od Luftschutzraum). Taka długa pozioma strzałka (w towarzystwie dwóch pionowych) wskazująca wejście do schronu na ścianie zewnętrznej budynku zachowała się jeszcze np. na budynku przy ulicy Toruńskiej 18.
- 119 1
-
2023-03-09 13:00
Oznaczenia i same schrony
Idealnie widoczne takie oznaczenia oraz same schrony zachowały się doskonale na ul. Siennickiej
- 1 0
-
2023-03-07 14:48
LSR to zawsze w polskiej literaturze i publikacjach, przez dziesięciolecia, były "schrony przeciwlotnicze" (2)
Też w tłumaczeniach książek niemieckich. Nagle w tym artykule dziwny pomysł "piwnice przeciwlotnicze". Nie, to były schrony przeciwlotnicze w piwnicach. W Berlinie od połowy 1944 ponoć przez część mieszkańców tłumaczone jako: Lern Schnell Russisch.
- 6 1
-
2023-03-07 14:55
(1)
Nieprawda, kolo schronu to to nie stalo. To byly po schronienia w piwnicy. Schrony LSR to inna liga. Doczytaj.
- 3 0
-
2023-03-07 17:25
Klasyka polactwa
Jeden mądrzejszy od drugiego, nawet o byle g... gotowi się pozabijac
- 10 0
-
2023-03-07 12:03
Mieszkałem na Jaśkowej Dolinie- tam w piwnicach były jeszcze w latach dziewięćdziesiątych poziome, fosforyzujące pasy na ścianach.
- 10 1
Wszystkie opinie
-
2023-03-07 11:04
Nigdy więcej wojny! (12)
Nigdy więcej wojny!
- 40 6
-
2023-03-07 11:15
Akurat wojna jest dobra jednoczesnie postep technologiczny !!Gdyby nie 2 wojna swiatowa niebyło by energi atomowej (10)
nie było by rozwoju lotów wkosmos i innych wszystko praktycznie cała technologia rozwineła sie błyskawicznie dzieki wojne .Normalnie trzeba by było czekac 50lat wiecej.
Tak jak obecnie wiadomu dzieki wojnie w Ukrainie jaki sprzet wojskowy jest naj bardziej użyteczny.- 1 23
-
2023-03-07 11:21
Naprawdę wspaniałe. Min. 60 mln ludzi zginęło. miliony rannych i okaleczonych psychicznie. (1)
Miliony sierot. Zrójnowana infrastruktura. Głód. Bieda. itd.
Czasami warto nic nie napisać wiesz?- 18 6
-
2023-03-07 13:24
"Zrójnowana" ortografia.
Czasem warto nic nie napisać, wiesz?
- 0 4
-
2023-03-07 11:40
lepiej czasami poczekac z rozwojem i zyc w spokoju niz miec w pamieci wielu narodow taki koszmar. Same problemy spoleczne i ekonomiczne
- 12 2
-
2023-03-07 11:55
Za liczbe ofiar nie są odpowiedzialni naukowcy tylko politycy tych krajów!!Dlaczego Anglia miała gdzies Polske (1)
zareagowali dopiero wtedy gdy Niemcy chciały opanowac ich wyspe identycznie Francja! oraz inne kraje A ruskie chciały Polskę dzielic z Niemcami wcale mi ich nie żal tym bardziej ze ruskie mordowali swoich jak im wygodnie
- 3 1
-
2023-03-07 13:59
"Ja tylko wysyłam rakiety, gdzie spadają to nie mój interes" - Wernher Von Braun
- 0 1
-
2023-03-07 13:59
Dzięki wojnie wiadomo jaki sprzęt przydaje się na wojnie. (2)
No logiczne, nie powiem.
Na szczęście rozwój nie wymaga wojny, czego najlepszym dowodem są dzisiejsze czasy.- 2 1
-
2023-03-07 14:31
Fleming wszystko co masz dzisiaj pochodzi od tego co wymyslono w czasie wojny a takze dzieki technice pracujacą na potrzeby (1)
na potrzeby wojska
a gdybys był przynajmniej na poziomie meduzy wiedział bys ze po 2 wojnie swiatowej był jeszcze wietnam oraz inne wojny- 0 2
-
2023-03-07 15:07
Czyli wg ciebie dobrze, że są wojny?
- 0 0
-
2023-03-07 15:05
To opisz geniuszu 1 rzecz, która dzięki wojnie na Ukrainie rozwinie się tak,
że bez tej wojny nie byłoby na to szans. Lubisz wojnę, to "strzelaj".
- 1 0
-
2023-03-07 16:28
Największym hamulcowym rozwoju jest od setek lat kościół katolicki i jego wyznawcy.
- 0 1
-
2023-03-07 13:12
nie bój, POPIS z rzadem i Waszyngtonem gotuje nam wojnę 3
i ostateczną. To będzie ostateczne rozwiązanie życia na ziemi. Przynajmniej jednego gatunku.
- 0 9
-
2023-03-07 11:08
Ostrzelany mur obok okna (1)
budynku Kościuszki/Kunickiego. Niemcy musieli z niego strzelać do Rosjan nacierających od strony lotniska. Napis ,Min niet na murze ul. Wspornikowej(obiór budynek jeszcze stoi bo dawno tam nie byłem). Taki sam napis na budynku przy opierzenia Ołowiance.
- 12 1
-
2023-03-07 11:39
Zobacz ścianę budynku Kunickiego-Kilińskiego
- 4 1
-
2023-03-07 11:08
Opinia wyróżniona
Powinien powstać cały przewodnik po tego typu miejscach (5)
- 238 8
-
2023-03-07 11:21
(1)
Zrob
- 14 10
-
2023-03-07 11:55
On by wolał żeby ktoś zrobił
Za darmo- 10 5
-
2023-03-07 12:05
Przecież go właśnie komentujesz!
- 6 1
-
2023-03-07 13:00
Wszystko powinno być za darmo.
- 6 3
-
2023-03-07 19:14
Ślady po pociskach na płotach wzdłuż ul.Matejki
- 1 0
-
2023-03-07 11:09
Opinia wyróżniona
dzięki :)
fajny artykul, dzięki :)
- 48 3
-
2023-03-07 11:12
(13)
Skąd pewność że zdjęcie "Zniszczona w 1945 roku kamienica przy ul. Marii Konopnickiej 10 na pocztówce z początku XX w." przedstawia to miejsce skoro nie ma na nim nasypu kolejowego. W którym roku on powstał jeśli go tam nie ma a linia kolejowa już istniała? Linia z Gdańska do Słupska istniała od 1870r. No i kolejne pytanie "Ślady po egzekucji na ścianie hali w kampusie Politechniki Gdańskiej" skąd ta wiedza? przecież to mogą być jedynie ślady po niecelnym ogniu w okno z którego ktoś prowadził obronę. Jakieś dowody czy tylko fantazja?
- 6 19
-
2023-03-07 11:21
Pocztówka z ok. 1904, nasyp powstał w kolejnej dekadzie.
- 11 1
-
2023-03-07 11:22
(2)
Był artykuł w piśmie PG o tej egzekucji.
- 9 2
-
2023-03-07 13:42
(1)
Skoro PG ma na to dowody, na to że w tym miejscu przeprowadzono egzekucję dlaczego nikt tego miejsca nie uhonorował żadną tablica pamiątkową?
- 2 2
-
2023-03-07 14:19
A wiesz kogo rozstrzelano, żeby chcieć go/ich upamiętniać?
- 3 1
-
2023-03-07 11:45
oj, ignorancie, poczytaj trochę, to będziesz wiedział (1)
że kolej podniesiono z poziomu jezdni na nasyp...
- 8 2
-
2023-03-07 13:38
Genialna odpowiedź. W którym roku podniesiono z poziomu jezdni na nasyp? Dlaczego innego człowieka który zadaje normalne ludzkie pytania nazywasz ignorantem??? czyżby dlatego że nim jesteś? kto cię tego nauczył? kto cię wychował? jesteś po prostu złym człowiekiem
- 2 3
-
2023-03-07 12:50
Nie... (1)
Doczytasz a grzmisz... Poszukać zainteresować się wystarczy. Jest takie coś jak archiwa...
- 1 1
-
2023-03-07 13:40
Przecież to są zwykłe pytania do zawartego artykułu, jakie grzmienie? Czy wszyscy muszą ziać nienawiścią? gdzie w moim wpisie są wykrzykniki które mogłyby dowodzić jakiegoś grzmienia?
- 2 2
-
2023-03-07 13:48
(4)
Jak widać na załączonym obrazku kilkanaście osób nie zrozumiało wpisu. Ale czy tak trudno zrozumieć takie zwykłe, proste, ludzkie pytania? W którym roku powstał nasyp o który pytam, jakieś dowody na potwierdzenie swej wiedzy poproszę tak samo jak dowody na to że to w tym a nie innym miejscu dokonano egzekucji na terenie PG. Jeśli to jest to miejsce dlaczego przez tyle lat nie uhonorował tego miejsca? I geniusze nie szanujący innych ludzi, proszę nie odsyłajcie mnie do źródeł historycznych i zachęcać do studiowania dokumentów, fajnie by było by oprócz was dzięki temu też inni się czegoś dowiedzieli.
- 0 2
-
2023-03-07 14:20
(1)
Zajrzyj do książki "Koleją z Wrzeszcza na Kaszuby", tam jest wszystko o nasypie.
- 2 0
-
2023-03-07 20:16
Dziękuję bardzo za odpowiedź, jesteś jedynym normalnym pod zadanymi pytaniami.
- 2 0
-
2023-03-07 14:42
Masz internet to sobie poszukaj. (1)
Zadajesz pytania, sugerujesz błędy, a nie chce ci się poszukać jak było naprawdę.
- 2 1
-
2023-03-07 20:18
Kolejny czubek, masz internet to sobie poszukaj, człeku po co chodziłeś do szkoły mogłeś korzystać z internetu.
- 0 0
-
2023-03-07 11:14
Obs
Wojna jest w nas nie w ścianach czy przedmiotach
- 5 8
-
2023-03-07 11:15
(6)
Artykuł w dechę
- 27 4
-
2023-03-07 14:30
(5)
Nie jest w dechę,jest po prostu słaby.
- 1 3
-
2023-03-07 14:43
(4)
Napisz lepszy
- 2 2
-
2023-03-07 15:41
(3)
Odmawiasz mi własnej oceny? , czy może mam być zachwycony bo tak sobie życzysz? Dla mnie jest słaby , bo temat jest potraktowany bardzo pobieżnie i to wszystko.Jeżeli Ci się podoba to masz prawo do takiej oceny. I daruj sobie złośliwe uwagi.
- 2 2
-
2023-03-07 16:30
(2)
nic nie wiesz i nic nie umiesz
- 1 3
-
2023-03-07 16:34
(1)
Zdania zaczynamy z wielkiej litery.I tyle w temacie.Koniec dyskusji ,nie ten poziom.
- 2 2
-
2023-03-07 23:46
Miałem racje,nie ten poziom.
- 1 1
-
2023-03-07 11:17
(3)
Niesamowite, że te ślady po kulach sa jeszcze widoczne. Daje to nieco do myślenia
- 21 4
-
2023-03-07 11:39
(1)
Głównie pokazuje niekompetencję władz miasta, że tak długo nie remontuje zabytków...
- 2 13
-
2023-03-07 11:41
Te kamienice pewnie w większości sa własnością prywatną, poza tym te ślady historii może nawet lepiej, że zostają
- 15 1
-
2023-03-07 13:16
A ile tego jeszcze można znaleźć na Dolnym Mieście....
Tera z to lukrują, nazywając rewitalizacją.
- 0 0
-
2023-03-07 11:17
A o schronie na Olejarnie 3 zapomnieliście ? (4)
Tam każda ze ścian nosi ślady po pociskach i odłamkach.
- 4 6
-
2023-03-07 11:20
Olejarna jest we Wrzeszczu?
- 9 1
-
2023-03-07 11:20
Przeczytaj tytuł artykułu..
- 6 2
-
2023-03-07 11:23
Przecież stoi jak byk "we Wrzeszczu" - czego nie kumasz? Z polskiego 3 z minusem miałeś?
- 8 2
-
2023-03-20 14:53
Olejarna
To nie Wrzeszcz
- 0 0
-
2023-03-07 11:19
Jest jeszcze kilka miejsc-pamiątek. Powinny być zachowane.
- 10 1
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.