• Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport

Zanim powstało Rębiechowo, latało się z Wrzeszcza. Planowano lotnisko na morzu

Maciej Bakun
12 maja 2024, godz. 09:00 
Opinie (228)
Port Lotniczy i lotnisko Gdańsk Wrzeszcz w roku 1967. Port Lotniczy i lotnisko Gdańsk Wrzeszcz w roku 1967.

Zanim 2 maja 1974 r. otwarto lotnisko w Rębiechowie, mieszkańcy Trójmiasta korzystali z przedwojennego lotniska, które istniało na terenie dzisiejszej ZaspyMapka. Jak wyglądała lotnicza rzeczywistość pierwszych dekad po wojnie?




W odróżnieniu do innych przejętych przez Polskę poniemieckich lotnisk, to w Gdańsku od początku, czyli od kwietnia 1945 r., było lotniskiem typowo cywilnym. Należało do Ministerstwa Komunikacji, co na tamte czasy było ewenementem. Dzięki temu płynął szeroki strumień pieniędzy z Warszawy na odbudowę oraz na stałe wpisało się w kalendarz lotów.

Podczas odbudowy lotniska w latach 40. zrezygnowano z przedwojennej lokalizacji portu lotniczego w rejonie przystanku kolejowego ZaspaMapka i całą infrastrukturę i zabudowania przeniesiono na południowy kraniec lotniskaMapka. Tu wybudowany został nowy dworzec pasażerski, obok odbudowano przedwojenne hangary, tzw. lotowski i Aeroklubu Gdańskiego.

Drogowskaz kierujący do portu lotniczego Gdańsk Wrzeszcz stojący na rogu obecnej ul. Kościuszki i al. Legionów. Drogowskaz kierujący do portu lotniczego Gdańsk Wrzeszcz stojący na rogu obecnej ul. Kościuszki i al. Legionów.
W tym czasie lotnisko Gdańsk Wrzeszcz, bo taka była jego oficjalna nazwa, było jednym z najlepiej dofinansowanych lotnisk w kraju. Do tego było zapasowym lotniskiem dla Okęcia i głównym portem lotniczym na polskim wybrzeżu.

Niestety kolejne lata to brak należytych inwestycji w rozwój lotniska. Bardzo poważnym mankamentem było niedziałające już w drugiej połowie lat 60. oświetlenie pasa startowego. Skutek: zimą ostatni samolot przylatywał do Gdańska o godz. 15, zamiast o 19 czy 20.

Mimo to lotnisko było cały czas w czołówce lotnisk, jeśli chodzi o liczbę przewożonych pasażerów.

Ruch pasażerski na lotnisku we Wrzeszczu



Od początku swojej działalności lotnisko cieszyło się sporą popularnością i ruch pasażerski wzrastał. W 1947 r. przewieziono na krajowych liniach pasażerskich ponad 19 tys. pasażerów, choć potem te liczby spadły.

Lata 50. to okres stagnacji w przewozach lotniczych. Rekordowe wyniki gdański port lotniczy zaczął notować dopiero w latach 60., zresztą podobnie jak pozostałe polskie lotniska. Wprowadzano nowe maszyny, otwierano nowe połączenia, poprawiła się obsługa (od 1966 r. na pokładach samolotów linii krajowych pojawiły się stewardesy).

Od 1963 r. potentatem w przewozach pasażerskich był (poza Warszawą) oddział PLL LOT w Krakowie, na drugim miejscu znajdował się Gdańsk, zaś na trzecim miejscu Wrocław.

Linia Gdańsk - Kraków była wówczas najlepszą w kraju pod względem wykorzystania miejsc.

Lotnisko Gdańsk Wrzeszcz w latach 60. i 70. Lotnisko Gdańsk Wrzeszcz w latach 60. i 70.
W 1967 r. w Gdańsku uruchomiono połączenia z Katowicami i Rzeszowem, a w 1969 ze Szczecinem.

W 1969 r. po raz pierwszy najwyższe przewozy lotnicze zanotowano właśnie w Gdańsku - 88,4 tys. pasażerów.

Również na liniach bocznych, czyli omijających Warszawę, najwyższe przewozy notowano na liniach do Gdańska: Gdańsk-Kraków i Gdańsk-Wrocław.

Odloty i przyloty na lotnisku w Gdańsku [LIVE]



W 1968 r. utrzymywano sześć połączeń dziennych z Warszawą, trzy z Krakowem, dwa z Katowicami oraz po jednym z Wrocławiem i Rzeszowem. Z ważniejszych połączeń krajowych Gdańskowi brakowało jedynie linii do Poznania.

Wszystkie loty obsługiwane były przez samoloty typu An-24, tylko jedno poranne połączenie z Warszawą obsługiwane było przez 32-miejscowy Ił-14.

Dla przykładu: odległość między Gdańskiem a Warszawą samolot Li-2 przebywał w czasie 100 minut, Ił-14 - w 75 minut, zaś An-24, wprowadzony na linie krajowe w 1967 r. w czasie 65 minut.

Turyści lecą!



Już wówczas Gdańsk był atrakcyjny turystycznie, nie tylko dla Polaków, ale i gości z zagranicy. Dlatego oprócz linii krajowych lotnisko we Wrzeszczu już w latach 60. przyjmowało samoloty linii międzynarodowych głównie z wczasowiczami z Węgier i Czechosłowacji (czartery), a od 1968 r. w ramach współpracy ze wschodnioniemieckim towarzystwem "Interflug" liczne grupy turystów ze wschodnich Niemiec.

Zapomniany port lotniczy na Wyspie Sobieszewskiej Zapomniany port lotniczy na Wyspie Sobieszewskiej

W latach 1970-1972 lotnisko Gdańsk Wrzeszcz pod względem przewozów pasażerskich uplasowało się na drugim miejscu, po Warszawie. Ogólna liczba pasażerów korzystających z tego lotniska wzrosła ze 175 tys. w 1970 r. do 250 tys. w 1973 r.

Nieustanny postęp techniczny w dziedzinie lotnictwa cywilnego powodował, że lotnisko we Wrzeszczu stało się z czasem zbyt małe do przyjmowania większych maszyn pasażerskich. Ponadto jego usytuowanie w zasadzie w centrum miasta sprawiało coraz więcej kłopotów, zarówno mieszkańcom, jak i obsłudze lotniskowej.

Przeszkody w rozwoju lotniska we Wrzeszczu



Tak duża liczba pasażerów wymagała rozbudowy lotniska, które okazało się zbyt małe dla aglomeracji trójmiejskiej. Po pierwsze, było przystosowane do przyjmowania jedynie samolotów bliskiego zasięgu, takich jak np.: AN-24 czy IŁ-14, i to wyłącznie w dzień i w dobrych warunkach pogodowych (pułap 140 - 200m, widoczność pozioma 1500-2000).

Dodatkowo lotnisko we Wrzeszczu było obiektem o największym stopniu trudności w kraju: miało stosunkowo krótki pas startowy, od zachodu otaczały je wzgórza, brak było nowoczesnego oprzyrządowania.

Dlatego jeszcze w latach 60. zaczęto szukać nowej, bardziej przyjaznej lokalizacji.

Warianty lokalizacji i decyzja o lokalizacji lotniska w Rębiechowie



Propozycji nowej lokalizacji było kilka.

Pierwszy zakładał rozbudowę obecnego lotniska we Wrzeszczu na wzór m.in. portu lotniczego w Hongkongu Kai Tak przez wybudowanie ogromnego pirsu w głąb Zatoki Gdańskiej. Była to jednak propozycja bardzo kosztowna i nie uwzględniała budowy dzielnicy mieszkaniowej, o której już wówczas myślano.

Drugi wariant przewidywał lokalizację lotniska pasażerskiego w Pruszczu Gdańskim. Ale i ten projekt upadł.

Trzeci wariant okazał się najbardziej realistyczny. Była to budowa całkowicie nowego portu lotniczego w małej wiosce Rębiechowo, położonej 15 km na południowy zachód od śródmieścia Gdańska.

Lotnisko Gdańsk Wrzeszcz względem lotniska Gdańsk Rębiechowo. Lotnisko Gdańsk Wrzeszcz względem lotniska Gdańsk Rębiechowo.
Ta lokalizacja wygrała dzięki stosunkowo niewielkiej odległości od miasta, długiemu podejściu dla samolotów, możliwości dalszej rozbudowy. Wśród minusów była konieczność wykarczowania 40 ha lasów, budowa na trudnym podłożu złożonym z glin, iłów i torfów, a także częste w tej okolicy mgły.

W sierpniu 1971 r. zapadła jednak oficjalna decyzja rządowa o nowej lokalizacji lotniska w Rębiechowie. Niespełna trzy lata później otwarto port lotniczy w tym miejscu, w którym działa do dziś.

2 maja 1974 r. otwarto lotnisko w Rębiechowie. Najpierw las i błoto, dziś 6 mln pasażerów 2 maja 1974 r. otwarto lotnisko w Rębiechowie. Najpierw las i błoto, dziś 6 mln pasażerów

Ostatni lot z lotniska we Wrzeszczu



W sobotę, 30 marca 1974 r., po raz ostatni w dziejach lotniska we Wrzeszczu spikerka zaprosiła pasażerów do samolotu. Ostatnim pasażerem okazał się Jerzy Niesłuchowski, zastępca dyrektora Instytutu Łączności w Warszawie. Otrzymał on symboliczną wiązankę kwiatów od przedstawicielki LOT-u w Gdańsku Teresy Wesołowskiej i szefa lotniska Emila Orlińskiego.

Na uroczystość zaproszono również jedną z pierwszych pasażerek lotniska we Wrzeszczu, panią Wacławę Raszewską, która przyleciała do Gdańska samolotem Li-2 w dniu 3/4 maja 1945 r.

Samolot Li-2 i pierwsi pasażerowie na lotnisku we Wrzeszczu, maj 1945. Samolot Li-2 i pierwsi pasażerowie na lotnisku we Wrzeszczu, maj 1945.
Rejsem samolotu PLL "Lot" AN-24 SP-LTN, pilotowanego przez kpt. Jana Supronia z czteroosobową załogą, w dniu 30 marca o godz. 16.10 zakończono eksploatację starego portu lotniczego w Gdańsku Wrzeszczu.

Zamiast lotniska dzielnica mieszkaniowa



Teren po lotnisku we Wrzeszczu, położony praktycznie w centrum Trójmiasta, został wykorzystany pod budownictwo mieszkaniowe. Pomiędzy Przymorzem a Wrzeszczem zbudowano kosztem 3 mld ówczesnych złotych wielkie osiedle mieszkaniowe dla ponad 43 tys. osób, czyli Zaspę.

Projekt osiedla Zaspa, którego budowę zaplanowano na terenie likwidowanego lotniska Gdańsk Wrzeszcz. Pionowa oś to pas startowy, pozioma - dzisiejsza al. Rzeczpospolitej. Projekt osiedla Zaspa, którego budowę zaplanowano na terenie likwidowanego lotniska Gdańsk Wrzeszcz. Pionowa oś to pas startowy, pozioma - dzisiejsza al. Rzeczpospolitej.
Ciekawostka: pierwotnie planowano, by osiedle mieszkaniowe planowane na terenie dawnego lotniska, nazywało się... Lotnisko. Choć ostatecznie zdecydowano się na nazwę Zaspa, wytyczonym tu ulicom dano lotniczych patronów: Żwirki i Wigury, Burzyńskiego, Drzewieckiego ,Pilotów, Startowa. Ciekawostka: pierwotnie planowano, by osiedle mieszkaniowe planowane na terenie dawnego lotniska, nazywało się... Lotnisko. Choć ostatecznie zdecydowano się na nazwę Zaspa, wytyczonym tu ulicom dano lotniczych patronów: Żwirki i Wigury, Burzyńskiego, Drzewieckiego ,Pilotów, Startowa.
Do dzisiaj pozostał tylko fragment dworca lotniczego przy dawnym hangarze lotowskim i sam hangar - mieści się w nich dzisiejsza Galeria Zaspa. Natomiast tzw. hangary aeroklubowe (istniały w rejonie ul. KilińskiegoMapka) rozebrano. Na ich miejscu postawiono budynki wielorodzinne.

O autorze

autor

Maciej Bakun

doktor historii, badacz dziejów Gdańska szczególnie XIX i początków XX wieku i lotnictwa. Prowadzi bloga maciejbakun.pl

Opinie (228) ponad 20 zablokowanych

  • ...

    Bardzo dobry artykuł, szacunek dla Pana Macieja.

    • 11 2

  • Po 50 latach koncepcja architektoniczna jest właśnie niszczona (2)

    • 20 3

    • Tego wymagają nowoczesne miasta 15 minutowe (1)

      A lotniskiem się nie przejmuj.
      I tak od 2033 zgodnie z kamieniami milowymi Fit for 90 nikt nie poleci i nie będzie go stać na tyle punktów z Indywidualnego Kredytu Węglowego.
      Dobrze ze glosujemy na Koalicję 13.12 to nowa Eko przyszlość jest mam zagwarantowana!

      • 5 3

      • Akurat Zaspa jest wręcz uosobieniem idei 15-minutowego miasta

        Więc zdejmij czapeczkę z cynfolii.

        • 0 4

  • a już niebawem deweloperzy zniszczą historyczną część pasa startowego i wstawią swoje (2)

    ekskluzywne apartamenty za 20k za metr. Widać, że miasto nie dba należycie o historię i tożsamość miejsc.

    • 16 3

    • To republika deweloperów dlaczego ma byc unaczej

      • 2 1

    • Wysiedlić Zaspę, zburzyć prlowskie bloki bo

      tam było najpierw lotnisko.

      • 2 0

  • To dzisiaj nie do pomyślenia .

    W aeroklubie można było nie wydając złotówki zrobić kurs szybowcowy i spadochronowy . Młodzież mogła tam budować modele samolotów . Nie mieliśmy wtedy paszportów w domu , ale czy to były złe czasy ?

    • 20 4

  • A teraz zgodnie z nowym Fit for 90 (12)

    I jego kamieniami milowymi już w 2033 dojdzie do 75% cięcia w emisji CO2 i żaden samolot nie poleci.
    Nie poleci też, bo i nikogo nie będzie stać oddać aż tyle punktów ze swojego Indywidualnego Kredytu Węglowego.
    Głosujmy teraz na koalicję 13.12 by rafykalnie przyspieszyć ten nieodwracalny proces i móc spokojnie spać w nocy bez hałasu, bo i przy okazji dzielnice 15 minitowe wyrugują spalinowy ruch samochodowy i nastanie nowy ekologiczny raj, nowa świetlana przyszlość :)

    • 18 20

    • Nie do koca prawda bo bogacze beda latac oraz POkolitrycy takze ich liminty nie obowiazuja (3)

      • 8 4

      • Ale oni w odróżnieniu od nas maja takie historyczne prawo (2)

        • 2 3

        • idealny przykład wyborcy POkowlewackiego bezrozumnego niewolnika .potrafi tylko chwalic sie swoja głupota.

          Jakie prawo ,jakiej historii ? Okradamy was dla waszego dobra ,a tacy jak on klaszcze i dziękuje

          • 1 2

        • Bo tak ci twój pan Donald powiedział ?

          • 2 0

    • a nawet jak kogos bedzie stac

      to za niecala dekade bedzie tylu emigrantów z afryki, bliskiego wschodu i innych kierunkow ze nikt normlany po europie nie bedzie chcial podrozowac z obawy o swoje zdrowie czy to fizyczne czy psychiczne

      • 9 5

    • (1)

      Nie poleci żaden samolot pasażerski... Prywatne odrzutowce będą śmigać jak zwykle. Ograniczenia są dla "ludu", nie dla "panów".

      • 12 4

      • I na to wszystko dajecie przyzwolenie,zapatrzeni w te swoje komorki i laptopy.dla wygody i spokoju...
        Wezcie sie w garsc ludzie bo powoli Was skubia z wolnosci.

        • 4 2

    • (1)

      W zacofanym Mińsku czy Moskwie takich postępowych mądrości nie będzie.

      Zacofany Rusek kupi nową terenówkę 4x4, Ładę Nivę za 927 500 rubli (około 40 tys. zł) i będzie się śmiał z postępowej polskiej Julki jadącej ekologiczną elektryczną hulajnogą.

      Tam jeszcze Rosjanki w futrach z prawdziwego lisa chodzą, węglem w piecach palą i nie segregują śmieci.

      Postępowe przepisy, zakazy, nakazy, to wszystko oczywiście też jest w tej zacofanej Rosji, ale nikt specjalnie nie zawraca sobie tym głowy. Panują tam dość proste i dziwne zasady: "jak nie jesteś przeciw władzy, to masz większą porcję osobistej wolności niż w Europie".

      Po co komu osobista wolność...

      • 3 2

      • Tu się zdziwisz!

        Tez tak myślalem ale Nie patrząc na Wojnę Putin wydał dekret o handlu prawami do emisji CO2 czym objał swój przemysł nawet i zbrojeniowy.
        To sa ci sami ludzie
        Teraz zgodnie z wezwaniem Grety Nieważne ze ludzie się zabijaja ważne by Granaty były produkowane z Wegańskiego trotylu
        Ona serio to powiedziała a Wiedziała co mówi!

        • 0 2

    • Trzeba było protestować zanim Morawiecki podpisał dwa lata temu. (1)

      • 3 3

      • A ty co robiłes, klaskałes razem z Tuskiem i Hołownia

        • 2 0

    • Szymek się zapłacze

      • 3 1

  • Jestem tak stary, że leciałem z tego lotniska do Wrocławia. (3)

    W 1973.

    • 14 0

    • a ja do wawy

      • 0 0

    • Ja do Krakowa za uczniowskie 126,50

      • 1 0

    • a ja do Bydgoszczy

      a ja tak stara nie jestem. Teraz latam z Rębiechowa. szuka tanich lotów i ostatnio byłam minn. na Gran Canarii, Malcie i w Tromso

      • 0 0

  • I co, jakoś dało się przenieść? (2)

    Wszystko się da, tylko trzeba chcieć... z lotniskiem w Rębiechowie też będzie problem za 10-15 lat... a Szadółki trzeba przenieść już teraz, a nie rozbudowywać!

    • 13 3

    • Nie panikuj! (1)

      Zgodnie z Indywidualnym Kredytem Węglowym wprowadzonym w ramach Fit for 90 nasza konsumpcja Radykalnie spadnie!
      COP40 cities znasz?
      1 para butów i 7 rzeczy na rok dla każdego.
      Więc konsumpcjonizm da się opanować!
      Tylko głosuj teraz na koalicję 13.12 by zagwarantować Ekoprzyszłość

      • 5 1

      • I co z tego jak mam V8 w motorówce, a

        spaliny bez katalizatora lecą prosto do wody. Palę w ślizgu 60 litrów 98 oktanowej benzyny na godzinę.

        • 0 0

  • Przecież południowy koniec lotniska był właśnie w rejonie przystanku kolejowego, to nie wiem, o co chodzi (2)

    na samym początku artykułu.

    • 7 3

    • Ten poludniowy kraniec (1)

      to raczej punkt, w którym ul. Rzeczypospolitej przechodzi w Legionów. Tramwaje miały pętlę na skrzyzowaniu Legionów I Kościuszki, miedzy Legionów i boiskiem Gedanii, tam gdzie są teraz male pawilony, kioski. Na zimowym zdjeciu z artykułu jest znak pokazujacy dojazd/dojście od Kosciuszki do lotniska.

      • 1 0

      • Tyle że wtedy nie było ulicy Legionów a Dzierżyńskiego.

        • 0 0

  • Opinia wyróżniona

    Latałem wielokrotnie (8)

    w tym do Wrocławia,Krakowa; na przełomie lat 60/70 tych; na tamte czasy był to komfort za niewielkie pieniądze. No i dodatkowe emocje -loty Iłami były w miarę "bezpieczne", natomiast "Antki" to był horror - nie było pewności , czy wylądują czy spadną bez skrzydeł. Mieszkałem na Mickiewicza we Wrzeszczu tak więc z dojazdem na/z lotniska nie było problemu. Było minęło, powoli czas na ostatnią podróż, bez względu na koszty.

    • 85 5

    • (2)

      Co Ty mówisz , były tylko Antonowy, one nie spadały, rozbił się il ale w Warszawie, najbezpieczniejsze samoloty to były!!! Były jeszcze takie szwedzkie tez dobre . Emraiery ? Wiadomo komfort nie taki jak teraz , ale technika idzie do przodu!!! Jak nie zaczniemy uczyć matematyki i fizyki zamiast religi i historii to na piechotę będziemy dralowac!!!

      • 8 15

      • Rozbite IŁy w Warszawie to nie latające z Gdańska IŁ-14 (1)

        • 7 1

        • Latałem iłami

          I antkami. Iły były straszniejsze :).

          • 1 0

    • Największa katastrofa An-24 była pod Zawoją w paśmie Babiogórskim (4)

      Zginęło 47 pasażerów i 6 członków załogi. Wypadek był wynikiem błędu pilotów podczas nawigacji.
      A poza tym samoloty An-24 były bezpiecznymi samolotami i jak na tamte czasy - w miarę wygodnymi

      • 8 2

      • 50 lat temu (a dokładnie 51) właśnie An-24, rządowy, pod Szczecinem się rozbił (3)

        Bezpieczny, a nawet bardzo bezpieczny, wszak dwóch ministrów spraw wewnętrznych nim leciało, Polski i Czechosłowacji. Nie, nie przeżyli.

        • 8 0

        • Ale to był lot i samolot rządowy (2)

          A cenzura wszystko zamiotła pod dywan. Zginęło 18 osób, w tym pięciu członków załogi.

          • 5 0

          • Samolot rządowy, ale typu An-24, rzekomo "bezpieczny" wg wcześniejszej osoby, do czego się odniosłem (1)

            • 2 0

            • Każdy samolot jest bezpieczny do czasu gdy się rozbije

              An-24 LOT-u czy wojskowy - takim wtedy był.

              • 0 0

  • Teraz na lotnisku w Gdańsku ważniejsze od 1000 pasazerów w samolotach jest garstka celebrytów co tam zaplaciło po 400 zł by

    a celebrytów co tam zaplaciło po 400 zł by sobie po nim pobiegaci rowerkami pojechac !
    Czy mamy sie z czego cieszyc kiedys tak dzisiaj nie. Propaganda partyjna chwali się 6milionami pasazerów gdzie wiekszosc to emigranci za chlebem oraz turystyka pijaków bo tutaj monopolowy jest co kilkaset metrow i niema jak w europie zachodniej ograniczeń sprzedarzy wódki !!
    Naprawdę jest sie czym chwalic

    • 20 1

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Wydarzenia

D-DAY. Okręty Polskiej Marynarki Wojennej w operacji desantowej w Normandii

wystawa

Spacer z Przewodnikiem: Gdańsk - Droga Królewska i ciekawe zakamarki Głównego Miasta

47 zł
spotkanie, spacer

Spacer z Przewodnikiem: Gdańsk - Droga Królewska i ciekawe zakamarki Głównego Miasta

47 zł
spotkanie, spacer

Sprawdź się

Sprawdź się

Wolne Miasto Gdańsk powstało na mocy

 

Najczęściej czytane