• Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport

Śluza Kamienna - chroniła przed powodzią i broniła przed atakiem

Julia Rzepecka
13 czerwca 2020 (artykuł sprzed 3 lat) 

Zobacz Śluzę Kamienną z lotu ptaka:

To jedyna taka budowla w Europie. Kamienna Śluza jest zabytkowym elementem fortyfikacji i ochrony przed powodziami w Gdańsku. Znajduje się pomiędzy bastionem Żubr i bastionem Wilk na Dolnym MieścieMapka, w miejscu przecięcia się Motławy z dawną fosą. Dawniej, przed powodzią chroniła też Żuławy.



Byłe(a)ś kiedyś na spacerze nad Opływem Motławy na Dolnym Mieście?

Wraz z nadejściem kresu wcześniejszej pomyślności w XVII wieku, włodarze Gdańska postanowili umocnić fortyfikacje w mieście. Zlecili budowę Śluzy Kamiennej, jako nowy element miejskich umocnień. Wybudowano ją dokładnie w latach 1619-1623, a jej projektantami byli Holendrzy Wilhelm Jansen Benning oraz Adrian Olbrants. Nadzorował Jan Strakowski. Śluza chroniła również Żuławy przed powodzią - regulowała Motławę w razie podwyższenia poziomu wody, czyli cofką na morzu.

Zamykana była na dwie pary wrót, które znajdowały się w odległości 20 metrów od siebie. Nad śluzą znajdował się most zwodzony (który w połowie XIX wieku został zastąpiony mostem stałym). Po kilkudziesięciu latach, w 1668 i 1672 roku, dla obrony dobudowano dwie groble, które dodatkowo naprowadzały wody Motławy na śluzę. Tam też znajdują się wieżyczki, określane również jako "Dziewice", które uniemożliwiały dostanie się na zabudowania. Groble były ogromnym utrudnieniem dla potencjalnego wroga, ponieważ przejście po nich i jednoczesne pozostanie niezauważonym było prawie niemożliwe. Później dodano jeszcze obronne szańce z odsłoniętym tyłem, nazwane "lunetami". Zostały mocniej rozbudowane na początku XVIII wieku, po czym przylgnęła do nich kolejna osobliwa nazwa - Świńskie Głowy.

Czytaj też: Skorzystaj z atrakcji wodnych na Motławie

  • Najbardziej charakterystycznymi elementami całej śluzy są kamienne wieżyczki - Dziewice. Zostały nazwane tak ze względu na swoją niedostępność.
  • Najbardziej charakterystycznymi elementami całej śluzy są kamienne wieżyczki - Dziewice. Zostały nazwane tak ze względu na swoją niedostępność.
  • Najbardziej charakterystycznymi elementami całej śluzy są kamienne wieżyczki - Dziewice. Zostały nazwane tak ze względu na swoją niedostępność.
Obok Śluzy stał nieistniejący już młyn rezerwowy. Miał źródło zasilania w postaci wód Motławy i był obiektem awaryjnym, na wypadek, gdyby nieprzyjaciel unieruchomił inne młyny miejskie poprzez zamknięcie kanału Raduni. Mógł więc pracować nawet podczas oblężenia.

Na początku XVIII wieku śluza przeszła renowację oraz rozbudowę, przeprowadzoną przez Jana Charpentiera. W 1902 roku powstało tam ujęcie wody pitnej "Grodza Kamienna", zasilające rejon Starego i Dolnego Miasta. Stojący przy śluzie młyn uległ zniszczeniu w 1945 roku. Zostały tylko mury i po wojnie już go nie odbudowano.

Śluza jest unikatem w europejskiej skali, przez niektórych określana nawet jako arcydzieło dawnej myśli hydrotechnicznej. Stan zabytku jest obecnie niestety krytyczny. Grobla po wschodniej stronie jest niemal całkowicie zalana przez wodę i widać jedynie jej poszczególne fragmenty, w złym stanie są także "Dziewice". Miasto zapowiedziało rewitalizację.

Planowane jest także wybudowanie w sąsiedztwie nowego obiektu, który miałby pełnić funkcję archiwum. Natomiast czekający od 1945 roku na odbudowę zabytkowy młyn, miałby zyskać funkcję usługową, np. konferencyjną.

Opinie (272) ponad 20 zablokowanych

  • Pozdrawiam serdecznie

    Panią Julie ;).

    • 2 0

  • Kuba

    Mieszkałem kiedyś przy ul.Toruńskiej. Świetne miejsce na rowerek,spacery,kajak, trening outdoor. A o dziko rosnących mirabelkach i jabłkach nie wspomnę ;D

    • 4 1

  • Gadanie po proznicy (1)

    Nic dwa razy sie nie zdarza choc wyjatkiem jest zaraza. Za zaraze dla Gdanska uwazam jej dawne i obecne wladze, ktore tylko obiecywaly a niewiele robily. Obietnice dla Sluzy Kamiennej beda powtarzaly sie przez jeszcze dlugie lata i czytac o nich beda kolejne pokolenia Gdanszczan az problem sam sie rozwiaze, bo sluza sie doszczetnie rozpadnie. Dom Mlynarza na kanale Raduni przy Wielkim Mlynie dawno juz odbudowano a tego przy sluzie sie nie dalo- z jednego powodu: dla wladz ten teren zawsze bedzie Gdanskiem B i niewiele tu mozna zarobic na szachrajstwach z szemrana diweloperka.

    • 6 3

    • wybrałeś p.o to się męcz.

      • 2 2

  • APEL-Mieszkańcy Gdańska!!!

    Drodzy mieszkańcy proszę nie narzekać tu na UM itd.-tylko zacząć czytać uważnie i ze zrozumieniem. Jak sam tytuł artykułu wskazuje-Grobla jest kamienna.
    Byłaby z drewna to już dawno by się-oczywiście przypadkowo-spaliła jak szereg innych nie rokujących ( czytaj: zbytecznych lub przeszkadzających Developerom itp.) zabytków.
    Miasto jak widać robi co może , by problem rozwiązać. Niestety niewiele może bo jest kamienny i ciągle jeszcze stoi. Dlatego proszę dać Miastu jeszcze trochę czasu i cierpliwie czekać. Za kilka lat problem sam zniknie i sam się rozwiąże.
    Z obywatelskim pozdrowieniem.

    • 4 8

  • Dużą sztuką było iść na ryby tak, by przejść po tych skośnych murkach i ominąć Dziewice... (4)

    Spróbujcie :D
    Wrażenia gwarantowane, ale jeśli nie jesteś w miarę młody i wysportowany to nie próbuj nawet.
    Z tym, że nie wiem jak dzisiaj tam wygląda ich stan techniczny.

    • 5 0

    • (3)

      Mam 70 lat i przy niskim stanie wody przeszedłem.

      • 1 1

      • Szedłeś po gruzach? (2)

        Mam na myśli przejście po murku w bdb stanie i przy pełnych Dziewicach.
        Jak woda wyschnie to i po dnie możesz iść..

        Wówczas trzeba było stopami manewrować w ekwilibrystyczny sposób, by iść po murku, = spiczasty rant, te murki były i chyba są nadal? w formie ostrego trójkąta i po jego wierzchołku trzeba było iść, jeśli teraz idziesz po gruzach murku to jaka sztuka??

        Wyszukaj nienaruszony murek i po nim przejdź kilka metrów to porozmawiamy o Dziewicach nie wspominając już.

        Siądziesz okrakiem i będziesz szedł na tyłku , Z]załóż więc dobre spoodnie, jakieś dżinsy na wszelki wypadek :D

        • 2 0

        • I Salomon z pustego nie naleje. (1)

          Prz otatniej trzeba przejść górą,a Ty podpierałeś się kijem patrząc by nie podrapać lakieru.

          • 2 1

          • Czasami i z pustego nalewałem...

            Bywało.

            • 2 0

  • Opinia do filmu

    Zobacz film Śluza Kamienna: chroniła przed powodzią i broniła przed atakiem

    Jeśli chodzi o koszenie trawy to w latach 60 było koszonan przez rolnika w zamian za siano i jeszcze chodziła starsza Pani z krową która wypasała ją na wałach nazwaliśmy ja Malagienia Bobik

    • 3 0

  • z lotu drona

    czy ptaka?

    • 2 0

  • a ja myślę, że to dobrze, że te groble są zniszczone i podtopione, dzięki temu da się przepłynąć kajakiem na skróty, a przy wietrze czasem to spore ułatwienie

    jeśli podczas renowacji nie zrobią tamtędy przejścia, tylko zrobią wszystkim na złość, tak jak zrobili na złość wszystkim Oliwiakom kocie łby (które powypadały i teraz to są wilcze doły), to końserwator straci opony i listerka w autku...

    sąsiad

    • 2 1

  • I to jest zabytek!!!

    O takie rzeczy powinno się dbać.. Porzucona sama sobie od x lat, bo przecież ważniejsze są gdzieś przypadkiem znalezione fundamenty czegoś, co nie istnieje setki lat, jak na budowie niedaleko. Jeśli "fachowcy" od dbania o te sprawy w ten sposób podchodzą do tematu to pewnie czekają aż to przykryje ziemia. Smutne

    • 3 0

  • Dzialo sie kiedys.

    Przez most na sluzie przejezdzal pociag towarowy do Rzezni i Blaszanki- dzis wszystko swietej pamieci. Nie ma tych zakladow ani pociagu. Pamietam chlopaka ktory wdrapal sie na dach wagonu i z niego skoczyl na moscie do wody. Troche go znioslo i grzmotnal o granitowa sciane sluzy, odbil sie i wpadl do wody. Nie tak jak chcial ale efekt osiagnal. Na szczescie nic mu sie nie stalo, choc wpadl miedzy drewniane slupy wystajace z wody. Innym razem pod koniec lat 50-tych pamietam jak inny chlopak nalegal zeby tata wzial od niego raki zawiniete w gazete. Wzielismy je i kawalek dalej przy Bramie Nizinnej wypuscilismy do ich srodowiska. Watpie, zeby raczki byly obecnie w tych wodach, bo H2O w Oplywie Motlawy to juz nie ta sama skala czystosci.

    • 3 0

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Wydarzenia

Gdynia wielu narodowości

spotkanie, wykład

Sprawdź się

Sprawdź się

Kiedy odbył się w Gdańsku ostatni proces o czary?

 

Najczęściej czytane