• Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport

Pierwsza wizyta transatlantyku "Batory" w Gdyni

Jarosław Kus
20 maja 2016 (artykuł sprzed 8 lat) 

18 maja 1936 r. ukazał się 114 numer "Gazety Gdańskiej", który - jeśli zatrzymalibyśmy się jedynie na jego pierwszej stronie - można nazwać wydaniem specjalnym, jako że tylko jeden artykuł poświęcono tematowi zupełnie niezwiązanemu z polskim transatlantykiem "Batory".



"Batorego" (wraz z bliźniaczym "Piłsudskim") zbudowała włoska stocznia Cantieri Riuniti dell' Adriatico na zamówienie GAL (Gdynia Ameryka Line czyli Gdynia Ameryka Linie Żeglugowe - obok: reklama GAL-u z "Tygodnika Ilustrowanego"). Na wybór tej właśnie stoczni wpłynął między innymi... węgiel z polskich kopalń: Włosi zgodzili się, by części zapłaty za budowane jednostki dokonano dostawami węgla - z ogólnej sumy 69 milionów lirów węglem spłacono aż 60 milionów.

Budowa "Batorego" trwała niespełna dwa lata: stępkę położono 1 maja 1934 r., kadłub zwodowano 3 lipca 1935 r., a 8 kwietnia 1936 r. statek odebrano ze stoczni. MS "Batory" (MS skrót od angielskiego "motor ship" czyli statek motorowy) - dwuśrubowy motorowiec pasażerski był w stanie przewieźć 760 pasażerów i 1200 ton ładunku; w liczbie siedmiu pokładów znalazły się m.in. pokłady: słoneczny, łodziowy i spacerowy. Dziewięć grodzi wodoszczelnych miało zapewnić statkowi bezpieczną żeglugę. Nowością na tego typu jednostce było to, że posiadała kabiny pasażerskie wyłącznie klasy trzeciej i turystycznej, dzięki czemu zyskiwano możliwość lepszego planowania rejsów oraz zapewniano pasażerom bardziej komfortowe warunki podróży.

"Batory" i bliźniaczy "Piłsudski" stały się też "pływającymi salonami i ambasadami kultury polskiej". Projektowaniem i aranżacją wystroju wnętrz obu jednostek zajęli się najwybitniejsi ówcześni artyści polscy, działający pod kierownictwem, specjalnie do tego celu powołanej, Podkomisji Artystycznej. Zadbali o wszystko, także o takie detale, jak zastawa stołowa czy karty dań.

W pierwszą podróż wyruszył "Batory" 21 kwietnia 1936, opuszczając włoską stocznię i pokonując trasę: Wenecja - Dubrownik - Barcelona - Casablanca - Funchal - Lizbona - Londyn - Kanał Kiloński i zawijając 11 maja - po raz pierwszy - do macierzystego portu w Gdyni.

17 maja 1936 r., "w piękny, pogodny poranek", "w złotych promieniach słońca na tle błękitu nieba i fal" "bandera polska załopotała (...) na maszcie nowego olbrzyma oceanicznego" - tymi słowami opisywała "Gazeta Gdańska" uroczyste poświęcenie i podniesienie bandery na "Batorym", publikując na pierwszej stronie obszerne sprawozdanie z przebiegu uroczystości (była transmitowana również "przez radjo").

Ponieważ patron statku, król Stefan Batory, pochodził z węgierskiego Siedmiogrodu, nie dziwi więc fakt, że węgierskie Ministerstwo Spraw Zagranicznych przekazało do biblioteki okrętowej "większą ilość wydawnictw, ilustrujących życie i kulturę Węgier".

Kapitanem "Batorego" został Eustazy Borkowski. Karol Olgierd Borchardt, który uczynił go bohaterem swej książki pt. "Szaman morski", pisał tak:
"Za 'Piłsudskim' przesuwa się w mych myślach motorowiec 'Batory', z ozdobą dziobową nawiązującą do króla Stefana Batorego. Według legendy trzy zęby smoka na tarczy herbowej króla, umieścić miał BATHOR, czyli POGROMCA O MĘŻNYM SERCU. Usiłował go naśladować kapitan Eustazy Borkowski, informując w swych przemówieniach, wygłaszanych po wybuchu II wojny światowej, w jaki sposób będzie zwalczał okręty podwodne. Zapewniał przy tym, że ma mężne serce i nieprzyjaciół się nie boi." Depeszę kapitana zawierającą podziękowania znajdziemy także na pierwszej stronie "Gazety Gdańskiej".

Czytaj także: Wiele twarzy Szamana Morskiego


Najnowocześniejszy polski transatlantyk wzbudzał olbrzymie zainteresowanie prasy nie tylko lokalnej - doniesienia na temat "Batorego" publikował np. "Ekspress Lubelski i Wołyński" z 18 i 19 maja (to właśnie z "Ekspresu" pochodzą artykuły ze zdjęciami) czy wydawany w Krakowie "Ilustrowany Kuryer Codzienny", który 20 maja przekazywał "pierwsze wieści z Batorego." Okręt zwiedzały wycieczki zaciekawionych Polaków, także z odległych zakątków kraju, jak np. Polesie.

Nie dziwi, że i na pierwszy rejs przez Atlantyk było wielu chętnych. Na pokładzie "Batorego" znaleźli się: wiceminister Doleżaj, generałowie Orlicz-Dreszer i Wieniawa-Długoszowski, delegaci Ministerstwa Spraw Zagranicznych, dziennikarze polscy, duńscy i żydowscy.

Okręt załadowano dwoma tysiącami ton ładunku. Do Ameryki płynęła z Gdyni nawet delegacja dzieci! Z kolei z Ameryki do Polski zamierzali przypłynąć na wakacje harcerze i harcerki.

A tym, którzy na rejs się nie załapali, pozostawała już tylko podróż balonem...

Źródło: "Gazeta Gdańska" nr 114 z 18 V 1936 r.. "Express Lubelski i Wołyński" nr 137 z 18 V 1936 r. i nr 138 z 19 V 1936 r., "Ilustrowany Kuryer Codzienny" nr 139 z 20 V 1936 r. i "Tygodnik Ilustrowany" nr 26 z 28 VI 1936 r. Skany pochodzą z: Pomorskiej Biblioteki Cyfrowej, Lubelskiej Biblioteki Wirtualnej, Małopolskiej Biblioteki Cyfrowej i Biblioteki Cyfrowej Uniwersytetu Łódzkiego.

Cytat w tytule artykułu zaczerpnięto z książki K. O. Borchardta "Szaman morski".

Opinie (25) 3 zablokowane

  • kogo? czego? - transatlantyka. (5)

    Czy w trojmiasto pl jest choć jedna osoba która umie odmieniać przez przypadki?
    To jest wiedza z IV klasy szkoły podstawowej

    • 2 3

    • Transatlantyk...

      ... odmienia się chyba:
      D transatlantyku,
      C transatlantykowi,
      B transatlantyk,
      N transatlantykiem,
      Mc o transatlantyku?
      W ostateczności można użyć określenia 'liniowiec'. Ten odmienia się prościej (liniowca, liniowcowi, liniowiec, liniowcem, o liniowcu).

      • 0 0

    • ORLY? (3)

      To pewnie też "w otchłani Atlantyka", a nie "w otchłani Atlantyku?" :)

      • 1 0

      • Właśnie tak: (2)

        Mianownik Kto? Co?: transatlantyk
        Dopełniacz Kogo? Czego?: np. nie lubię transatlantyku
        Celownik Komu? Czemu?: np. przyglądam się transatlantykowi
        Biernik Kogo? Co?: Lubię transatlantyk
        Narzędnik Z kim? Z czym?: np. rozmawiam z transatlantykiem
        Miejscownik O kim? O czym?: np. rozmawiam o transatlantyku
        Wołacz: hej! transatlantyku!

        • 0 2

        • wołacz,O! (1)

          Dołącz O! Transatlantyk!

          • 1 0

          • O! Transatlantyk!

            :-)

            • 0 0

  • Batory (3)

    ;Lew na Turków" tez dobrze by brzmiało.

    • 6 0

    • Ani Batory, ani Piłsudski nie zostali...

      ...Patronami słynnych motorowców od razu. W przypadku statku nr 1126 konkurentem Marszałka była inna osobistość w danym czasie żyjąca - I J Paderewski. Statek drugi - nr 1127 - zamierzano nazwać imieniem T. Kościuszki. Tu ciekawostka: poprzedni 'Kościuszko', też związany z Szamanem Morskim, był statkiem zwodowanym w Walentynki 1915 roku! Naczelnik sławnego Powstania patronuje też jeszcze wciąż najwyższej górze Australii, ale ostatnio krajanie Mirandy z 'Pikniku' zaczynają mieć wyżej uszu niedającej się wymówić nazwy i podobno chcą ją zmienić na coś swojego, np. Mt. Kangaroo, lub może Mt. Koala?... Póki co jednak Mt. Kozjasko wciąż ma polską nazwę, nadaną jej przez P. E. Strzeleckiego.

      • 0 0

    • Batory byl lwem na Ruskow.

      • 0 0

    • To były czasy z których Gdynia może być dumna.

      Teraz z czego,na powno nie z morza bo gospodarka morska została zniszczona.No chyba,ze z lotniska bo na pewno nie z kolejki górskiej.

      • 12 5

  • To były dobre czasy (3)

    patriotyzm, rozwój gospodarczy. Ciekawe gdzie byłaby Polska dziś gdyby nie trzy okupacje po drodze (niemiecka, rosyjska i postkomuna z PO)

    • 13 4

    • To nie byly dobre czasy

      Jezeli chodzi o gospodarke to i owszem plan odbudowy i zapal byl, jezeli chodzi o reszte to niczym nie roznily sie od komuny i innych represyjnych systemow...panstwem rzadzila garstka uprzywilejowanych, byly mordy polityczne, aresztowania, wiezienia...ba przewroty wojskowe a na dodatek wszechobecna bieda. Na sam koniec rzadzace elity, spakowaly sie i prysnely z kraju "5 minut" po wybuchu wojny zostawiajac golych i smutnych rodakow na rzez i zero odpowiedzialnosci za to co zrobily...
      P.S. pozniej na zachodzie dalej uprawialy wojenke w swoim obozie, szarpiac sie i podszczypujac wzajemnie - typowe i takie polskie

      • 1 0

    • Biorąc pod uwagę plany rządu to prawdopodobnie bylibyśmy takim krajem jak obecne Niemcy

      Zarówno gospodarczo jak i militarnie. Niewiele brakowało, żeby okupacji Niemieckiej nigdy nie było, gdyby tylko Piłsudski zdecydował się, a takie plany miał, zaatakować z Francuzami Niemcy w 1933, zaraz pod dojściu hitlerowców do władzy... Teraz nie byłoby Niemiec, Merkel i problemu z uchodźcami, a z Polską liczyłaby się cała Europa.

      • 1 1

    • Czasy

      były dobre, bo odzyskaliśmy wolność. Ale nie chciałbyś, jak sądzę, żyć w tamtych warunkach - bez bieżącej wody, łazienki, centralnego ogrzewania, ubikacji... telewizora, komputera, pralki i podobnych zdobyczy, ułatwiających życie. A tak bytowała większość Polaków. Była też Bereza Kartuska i cenzura. Ale był też np. COP. I nadzieja.

      • 4 1

  • Feta (2)

    była... Bo i wodowanie "Batorego", w owych czasach, to była rzecz niezwykła. Teraz takie wydarzenia spowszedniały. Świat troszkę się zmienił. Polska też. Obyśmy umieli docenić, że cały świat jest dla nas dostępny...

    • 3 2

    • My wszyscy to doceniamy ale mamy ograniczenia.... (1)

      Innych stac na to aby nasz kraj odkrywac a nas ich kraje jeszcze nie..... Moze tylko garstka naszych.....

      • 0 0

      • Myślę...

        że garstka była w czasach PRL. Teraz jest dużo garści. Dochodzą media, internet, czyli szybkość informacji. Wszystko dzieje się na naszych oczach.

        • 1 0

  • (3)

    PiS wszystko zniszczy. Za Prezydenta Mościckiego było lepiej.

    • 16 20

    • Bzdura, najlepiej bylo za Krola Sasa, (2)

      jedz, pij i popuszczaj pasa.

      • 4 1

      • (1)

        Najlepiej to było za króla Kaszub Tuska.Żryj,pij,chapaj ile wlezie bo to co przytulisz to jakby znalazł.

        • 3 5

        • Teraz jest tak samo z tą różnicą że tuski się kryły,a kaczory rżną na żywca

          • 5 1

  • Szczurek !- a coś ty z tego miasta zrobił ? ...ja (2)

    • 17 14

    • A co Ty marny dzieciaku zrobiłeś? (1)

      • 7 2

      • garść pożywnego nawozu

        • 3 0

  • puhar płk Wańkowicza - już wtedy mieli kłopoty z ortografią
    a może tak się wtedy pisało?

    • 3 0

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Wydarzenia

Majówkowe zwiedzanie Stoczni vol.7

20 zł
spacer

Vivat Gdańsk! Rekonstrukcje historyczne na Górze Gradowej

pokaz, spacer

Gdynia wielu narodowości

spotkanie, wykład

Sprawdź się

Sprawdź się

Wolne Miasto Gdańsk tuż po utworzeniu znajdowało się pod protektoratem:

 

Najczęściej czytane