Historia
  • Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport
Historia
Dodaj raport
Historia Wiadomości
Facebook E-mail Messenger WhatsApp Kopiuj link Więcej

Koniec lata na sopockiej plaży przed 103 laty

Jan Daniluk
30 września 2023, godz. 18:00 
Opinie (45)
Najnowszy artykuł na ten temat W dawnym gdańskim biurowcu. Historia jednego zdjęcia
4
  • Plaża w Sopocie, 17 września 1920 r. (ze zbiorów Library of Congress, LOC).
  • Fragment zdjęcia sopockiej plaży - widok na morze oraz kosze plażowe (ze zbiorów LOC).
  • Fragment zdjęcia sopockiej plaży - widok na kompleks Domu Zdrojowego (ze zbiorów LOC).
  • Gmach główny kompleksu Domu Zdrojowego w Sopocie, najpewniej 1910 r. (ze zbiorów Krzysztofa Gryndera).

Plaża w Sopocie, 17 września 1920 r. (ze zbiorów Library of Congress, LOC).


Koniec września, lato formalnie już za nami. Pogoda jednak ostatnimi dniami dopisuje. Nie inaczej było 103 lata temu, kiedy zagraniczny fotograf, najpewniej przedstawiciel Międzynarodowego Komitetu Czerwonego Krzyża, wykonał niesamowite zdjęcie plaży w Sopocie.



Ile lat ma najstarszy oryginał zdjęcia, jakie posiadasz w domu?

Zdjęcie wykonano dokładnie 17 września 1920 r., w piątek. Było już praktycznie po sezonie (ten zasadniczo kończył się w połowie miesiąca), ale na zdjęciu widać jeszcze letników czy odpoczywających mieszkańców. Musiało być jeszcze dość ciepło. Co odważniejsi (albo zdesperowani, jak kto woli) zażywają kąpieli. Zwraca uwagę dosłownie mrowie koszy plażowych - dziś już praktycznie nieużywanych, a przynajmniej nie na taką skalę, jak to miało miejsce w przeszłości.

Uwieczniono fragment plaży na północ od moloMapka. Doskonale widać zresztą je samo, a także zabudowę "serca kurortu", czyli kompleksu relatywnie nowego (ukończonego w latach 1909-1910), trzeciego z kolei, Domu Zdrojowego w Sopocie (Kurhaus Zoppot).

Po prawej stronie kadru wznoszą się dwie, charakterystyczne wieże.

Latarnia, czyli... komin



Fragment zdjęcia sopockiej plaży - widok na wieże komina zakładu balneologicznego i Kościoła Pokoju (ze zbiorów LOC). Fragment zdjęcia sopockiej plaży - widok na wieże komina zakładu balneologicznego i Kościoła Pokoju (ze zbiorów LOC).

Fragment zdjęcia sopockiej plaży - widok na wieże komina zakładu balneologicznego i Kościoła Pokoju (ze zbiorów LOC).

Wyższa to latarniaMapka, ale należy przypomnieć, że pierwotnie pełniła zupełnie inną funkcję. Dziś jest jednym z symboli kurortu. W krajobrazie Sopotu pojawiła się w 1903 r., wraz z ukończeniem zakład balneologicznego (dawniej: Warmbad).

Zakład balneologiczny w Sopocie, początek XX w., po 1903 r. (ze zbiorów Krzysztofa Gryndera). Zakład balneologiczny w Sopocie, początek XX w., po 1903 r. (ze zbiorów Krzysztofa Gryndera).

Zakład balneologiczny w Sopocie, początek XX w., po 1903 r. (ze zbiorów Krzysztofa Gryndera).

Wieża była (i jest w sumie nadal) niczym innym, jak ozdobnym w formie kominem kotłowni, która była niezbędnym elementem nowego zakładu. Projektancie dopilnowali, by w tak eksponowanym miejscu zwykły komin nie szpecił okolicy, stąd tak dekoracyjna jego forma.

Dopiero w 1977 r. wieża z kominem zyskała funkcję formalnie latarni morskiej (zmodernizowano i wymieniono wówczas urządzenia). Sygnały świetlne były jednak emitowane ze szczytu wieży już wcześniej.

Dodajmy, że do dziś komin-latarnia pełni ponadto funkcję atrakcyjnego punktu widokowego.

Nowy kościół w Sopocie



Tuż obok widzimy położoną nieco w głębi wieżę obecnego Kościoła Zbawiciela w Parku Południowym, na ul. Parkowej 5Mapka. Na zdjęciu ma on niewiele ponad rok - konsekrowany został w październiku 1919 r., po przedłużającym się (z powodu I wojny światowej) okresie budowy. Kamień węgielny położono jeszcze w 1913 r. Kościół Pokoju (Friedenskirche) w stylu neobarokowym zaprojektował znany architekt Adolf Bielefeldt (1876-1934). Budowla stanęła w miejscu wcześniej istniejącej, o wiele mniejszej, Kaplicy Pokoju z 1871 r.

Zdjęcie lotnicze Sopotu z 1929 r. - w dolnym, lewym rogu widać wieżę Kościoła Pokoju (ze zbiorów Krzysztofa Gryndera). Zdjęcie lotnicze Sopotu z 1929 r. - w dolnym, lewym rogu widać wieżę Kościoła Pokoju (ze zbiorów Krzysztofa Gryndera).

Zdjęcie lotnicze Sopotu z 1929 r. - w dolnym, lewym rogu widać wieżę Kościoła Pokoju (ze zbiorów Krzysztofa Gryndera).

Kościół szczęśliwie przetrwał zarówno walki w 1945 r., jak i okres powojenny. Obecnie Kościół Zbawiciela przy ul. Parkowej pełni funkcję katedry dla Diecezji Pomorsko-Wielkopolskiej Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego RP.

Na dalszym planie



Dalej na zdjęciu dostrzec można (na powiększeniu oznaczony nr. 1) przysadzisty budynek z półokrągłą, zakończoną stożkowatym hełmem, wieżą. Budowla stoi do dziś w tym samym miejscu, tj. na obecnej ul. ks. Augustyna Kordeckiego 10Mapka. To ośrodek wypoczynkowy "Imperial" zarządzany przez Agencję Mienia Wojskowego (AMW).

Fragment zdjęcia sopockiej plaży - zbliżenie na obiekty widoczne w głębi fotografii (ze zbiorów LOC). Fragment zdjęcia sopockiej plaży - zbliżenie na obiekty widoczne w głębi fotografii (ze zbiorów LOC).

Fragment zdjęcia sopockiej plaży - zbliżenie na obiekty widoczne w głębi fotografii (ze zbiorów LOC).

Nieco dalej (oznaczony nr. 2) charakterystyczny widać obiekt Łazienek Południowych z 1907 r. To jeden z nielicznych w obecnej Polsce przykładów zachowanego budownictwa, dla którego inspiracją był narodowy styl norweski (a nie - wbrew temu, co można niekiedy usłyszeć: chiński).

Nordycki a chiński. Historia niezwykłego budynku Łazienek Południowych Nordycki a chiński. Historia niezwykłego budynku Łazienek Południowych

W głębi zdjęcia (oznaczony nr. 3) majaczy charakterystyczna wieża z hełmem willi z końca XIX w. Obecnie to obiekt hotelowy na ul. Jana Kilińskiego 10Mapka o swojskiej nazwie "Rusałka". Podobnie jak wspomniany wcześniej "Imperial", należy on do sieci obiektów wypoczynkowych AMW.

"Kurort Polaków"



Poza zdjęciem niezwykle ciekawy jest także komentarz, jakim opatrzono wykonaną 17 września 1920 r., prezentowaną fotografię. Jest ona przechowywana w zbiorach największej biblioteki na świecie, czyli Biblioteki Kongresu w Waszyngtonie (Library of Congress, LOC). Zdjęcie wykonał najpewniej członek misji Międzynarodowego Komitetu Czerwonego Krzyża, być może z paryskiego biura tejże organizacji.

Fotografia została zatytułowana jako "opustoszały (oryg. deserted), polski kurort nad Bałtykiem, w Sopocie nieopodal Gdańska". Rzecz jasna, formalnie była to nieprawda - Sopot, podobnie jak sam Gdańsk i okolice, nie był częścią ani odrodzonej Polski, ani już (od stycznia 1920 r.) Rzeszy Niemieckiej. Trwał okres przejściowy, gdzie władzę dzierżyli przedstawiciele Ententy. Dopiero niecałe dwa miesiące od wykonania opisywanej fotografii proklamowano oficjalnie Wolne Miasto Gdańsk (1920-1939).

Ogłoszenia.trojmiasto.pl – 428 mieszkań i domów w Sopocie na sprzedaż

B5 - Apartamenty Sopot Portal Blue
B5 - Apartamenty Sopot Portal Blue 2 344 100 zł
Sopot, Górny Sopot
5 pokoi 106.55 m2
W sercu kurortu! Klimatyczne i funkcjonalne i ciche. W kamienicy
W sercu kurortu! Klimatyczne i funkcjonalne i ciche. W... 1 680 000 zł
Sopot, Sopot Armii Krajowej
3 pokoje 76 m2
Słoneczne*Od ręki* Niskie oplaty*Centrum*Gotowe
Słoneczne*Od ręki* Niskie oplaty*Centrum*Gotowe 1 295 000 zł
Sopot, Górny Sopot
3 pokoje 79 m2
Więcej w serwisie Ogłoszenia (565)


Dlaczego więc wspomniano o "polskim kurorcie"? Oczywiście, ze względu na fakt, że spora część turystów przyjeżdżająca "do Copotów" pochodziła z terenu dawnej tzw. Kongresówki, a więc obszaru centralnego odrodzonej Polski, a dawniej zachodniej części zaboru rosyjskiego.

Jak widać, popularność Sopotu wśród mieszkańców Warszawy nie jest niczym nowym... Prosperity Sopotu jako kurortu, jak pokazała historia także późniejsza, był zawsze uzależniony w dużym stopniu właśnie od polskich gości.

Pustki z powodu wojny



W opisie zdjęcia wspomniano także, że pustki na plaży wynikają z faktu, że toczy się wojna polsko-bolszewicka, a kurort bardzo na tym ucierpiał. Zasadniczo to prawda, ale dla pełniejszego obrazu należy przypomnieć, że zdjęcie wykonano już formalnie po zakończeniu letniego sezonu. I choć z oczywistych względów sezon 1920 r. był gorszy niż poprzednie, to jednak chyba pewną przesadą jest określenie, że kurort był "opustoszały".

W 1920 r. w Sopocie zarejestrowano formalnie nieco ponad 8,8 tysiąca letników. Było ich znacząco mniej niż jeszcze w czasie pokoju, w 1914 r. (ok. 20 tysięcy), ale też nie tak wiele mniej niż w okresie I wojny światowej (w latach 1915-1917 ta liczba wahała się między 9,6-11,2 tysiąca). W 1921 r. było ich już ponad 11 tysięcy.

Katalog.trojmiasto.pl - Oni nauczą cię robić piękne zdjęcia

więcej


Bohaterka pierwszego planu



Fragment zdjęcia sopockiej plaży - zbliżenie na dziewczynkę leżącą na piasku ze zbiorów LOC). Fragment zdjęcia sopockiej plaży - zbliżenie na dziewczynkę leżącą na piasku ze zbiorów LOC).

Fragment zdjęcia sopockiej plaży - zbliżenie na dziewczynkę leżącą na piasku ze zbiorów LOC).

Na koniec jeszcze o pewnym detalu. I wcale nie ukrytym gdzieś w głębi, lecz na pierwszym planie. W prawym, dolnym rogu widać leżącą (w wykopanym grajdole..?), ubraną w jasny, letni jeszcze strój dziewczynkę. Drzemie, leży zmęczona po całym dniu, a może po prostu stara się złapać ostatnie promienie wrześniowego słońca..? Nie wiadomo. Postać ta dodaje jednak uroku omawianemu zdjęciu wykonanemu ponad 103 lata temu.

O autorze

autor

Jan Daniluk

- doktor historii, adiunkt na Wydziale Historycznym UG, badacz historii Gdańska w XIX i XX w., oraz historii powszechnej (1890-1945).

Zobacz także

Historia jednego zdjęcia (21)

Opinie (45) 8 zablokowanych

  • 2023-10-01 14:13

    Sopot jako dzielnica Gdańska (1)

    Podobno na wniosek historyków i demografów uniwersyteckich ze względu na zejście populacji Sopotu poniżej minimum od 2024 jest wniosek o połączenie tych miast tak aby zwiększyć szanse na wygraną dotychczasowych władz samorządowych. W Sopocie przewaga moherowych beretów jest zbyt duża a lider Sopotu ulubieniec mieszkańców Jacek K. idzie w posłowanie i może być przegrana w Sopocie. Fuzja obu miast to zmieni a i Gdańskowi przybędzie terenów na deweloperkę. Tak mówi się na korytarzach obu urzędów oraz urzędu marszałkowskiego. Dlatego nowa siedziba ma być zbudowana wraz infrastrukturą.

    oko i ucho 3m

    7 miesięcy

    • 0 4

    • 2023-10-01 18:22

      Deweloperke ? Chyba ze dubajska wyspa bedzie zmalpowana ha ha ha !

      7 miesięcy

      • 0 0

  • 2023-10-01 14:27

    Sopot koniec lata

    Zdjęcie nr1. Ks. Augustyna Kordeckiego 10. To nie nr. 10 ale 14. To nie WDW - Imperial, ale prywatny dom.

    7 miesięcy

    • 3 0

  • 2023-10-01 16:58

    Najdłu zsze molo na plaży

    Przez wybudowanie Mariny nie ma równowagi dna morskiego - w jednym miejscu piach jest zabierany a w drugim osadzany pod i przy molo. Przyrost plaży widoczny.10-15m ? Za 10 lat ? będziemy mieli w Sopocie najdłuższe molo w Europie ale na... plaży !!! Na pogłębienie potrzeba by milionów zł a i tak pogłębiarki i szalandy nie wpłyną bo jest za płytko !
    A mądrzy przestrzegali (PG, Instytut PAN-u).

    7 miesięcy

    • 2 0

  • 2023-10-02 09:05

    "mrowie koszy plażowych - dziś już praktycznie nieużywanych"... w Polsce.

    Na niemieckim wybrzeżu "Strandkorby" są popularne, można je wynająć za parę euro.

    kaper

    7 miesięcy

    • 0 0

  • 2023-10-02 09:30

    ten wielbiciel starych fotografii nigdy nie pokaze zrospaczonych ludzi ze stutchofu albo rozpaczajacej dziewczynki po stracie

    w bombardowanym Wieluniu. Pisanie o niemcach przed 45' w jakimkolwiek kontekscie zostawcie trojmiasto specjalistom i to so najmniej z tytulem doktora habilitowanego na dwoch uniwersytetach (zachodnim i wschodnim) inaczej wpedzicie sie w meandry ideologii ktora uczynila z czlowieka zwierze najgorszego gatunku 'carnivores'.

    r4

    7 miesięcy

    • 0 0

1
2
3

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

TV Filmy

XVIII-wieczne dzwony wróciły do Gdańska (198)

więcej (1573)

Katalog.trojmiasto.pl - Muzea

więcej

Sprawdź się

Sprawdź się

Kiedy odbył się w Gdańsku ostatni proces o czary?

 

Najczęściej czytane