Historia Wiadomości

Facebook E-mail Messenger WhatsApp Kopiuj link Więcej

Historia jednego zdjęcia: Rzadkie ujęcie dawnej poczty

Jan Daniluk

28 stycznia 2024, godz. 15:00

Opinie (39)

Najnowszy artykuł na ten temat W dawnym gdańskim biurowcu. Historia jednego zdjęcia

Pocztówka przedstawiająca urząd pocztowy Gdańsk 2 na Bärenweg (dziś ul. Adama Mickiewicza) w latach II wojny światowej. Ze zbiorów Wojciecha Gruszczyńskiego.

Była pierwszym urzędem, jaki otwarto w tzw. Nowym Wrzeszczu. Budynek przetrwał II wojnę światową i swoją pierwotną funkcję pełnił niemal nieprzerwanie do 2005 r. Kilka lat temu dostał drugie życie. Mowa o dawnej poczcie przy ul. Adama Mickiewicza. Prezentujemy nieznaną do tej pory szerzej pocztówkę, na której widać omawiany obiekt z innej, niż dotychczas, perspektywy.

Poczta przy ul. A. Mickiewicza (przed 1945 r.: Bärenweg) została zbudowana w 1929 r. Jej powstanie było bezpośrednio związane z intensywnym rozwojem Dolnego Wrzeszcza, a zwłaszcza terenów określanych wówczas jako Nowy Wrzeszcz.

Skąd się wziął i czym był Nowy Wrzeszcz

W drugiej połowie lat 20. XX w. doszło w tym miejscu do prawdziwego boomu inwestycyjnego. W uproszczeniu chodzi o obszar znajdujący się na północ od linii wyznaczonej przez przebieg ul. Joachima Lelewela

(Labesweg), pl. Bronisława Komorowskiego

(Max-Halbe-Platz) i właśnie ul. Adama Mickiewicza (Bärenweg).

Dolny Wrzeszcz na fragmencie planu Gdańska Kafemanna z 1920 r. z zaznaczonymi koszarami łączności i głównymi ulicami. Strzałka w dół: Heerensanger (al. Legionów). Strzałka w lewą stronę: Brösener Weg (Chrobrego). Strzałka w prawą stronę: Labes Weg (Lelewela), dochodząca do Max Haalbe Platz (pl. Komorowskiego) i Bärenweg (Mickiewicza).

Do 1918 r. była to zresztą granica miejskiej zabudowy - dalej (w kierunku obecnej Zaspy) rozpościerał się Wielki Plac Ćwiczeń. Kiedy jego teren (nie licząc drobnego wycinka) w 1921 r. został przekazany miastu, władze gdańskie przeznaczyły go z jednej strony pod nowe, cywilne lotnisko (otwarte w czerwcu 1923 r.), a z drugiej strony - pod budownictwo mieszkaniowe.

Labesweg, czyli kolebka gdańskiego lotnictwa

W ten sposób zasadniczo w drugiej połowie lat 20. XX w. obszar między wspomnianymi ulicami a obecną ul. Tadeusza Kościuszki został niemal w całości zabudowany. Powstał cały, nowy kwartał zabudowy. To właśnie tzw. Nowy Wrzeszcz.

Polenhof. Jak powstał polski kwartał w Gdańsku

Projekt słynnego gdańskiego architekta

Interesujący nas budynek poczty nie był duży, także dlatego, że był to już drugi (po tym przy al. Grunwaldzkiej) urząd pocztowy dla Wrzeszcza. Obiekt był dwukondygnacyjny, przykryty czterospadowym dachem, wykonany z czerwonej, ciemnej cegły. Była to oczywiście placówka Poczty Wolnego Miasta Gdańska, a nie Poczty Polskiej w Gdańsku.

Budynek zaprojektował jeden z najsłynniejszych architektów działających w Wolnym Mieście Gdańsku, czyli Adolf Bielefeldt (1876-1934). Do dziś zachował się szereg obiektów, których projekty wyszły spod jego ręki, albo przy których miał on znaczący współudział.

Czym był ceglany ekspresjonizm w Gdańsku i dlaczego różnił się od białego modernizmu w Gdyni?

W Gdańsku do jego najsłynniejszych realizacji należy zaliczyć kompleks budynków Powszechnej Rejonowej Kasy Chorych przy ul. Wałowej, siedzibę Gdańskiego Monopolu Tytoniowego przy ul. Łąkowej czy gmach Gimnazjum Realnego przy ul. Topolowej.

Wśród obiektów, które nie przetrwały do naszych czasów, warto przypomnieć choćby synagogę w Sopocie, budynek Zachodniopruskiego Towarzystwa Ubezpieczeń w Śródmieściu, czy pomnik 17. pułku artylerii ciężkiej w Brzeźnie.

W Sopocie poza szeregiem willi (w tym znanych, jak np. willa Basnera czy Seehaus, a obecna Maryla) zaprojektował m. in. Kościół Pokoju (dziś Zbawiciela) i Hotel Eden.

Koniec lata na sopockiej plaży przed 103 laty

Budynek poczty na obecnej ul. Mickiewicza był jedną z ostatnich realizacji Bielefeldta, który zmarł w 1934 r.

Rzadka perspektywa poczty we Wrzeszczu

Sam wizerunek poczty zbudowanej przy dawnej Bärenweg był znany. Aby jednak przedstawić jego historyczny kształt najczęściej do tej pory używano zdjęcia prezentującego budynek od strony północnej, tj. od obecnego pl. Komorowskiego.

Ilustracja przedstawiająca zbudowaną w 1929 r. pocztę przy Bärenweg (dziś ul. Mickiewicza) od strony obecnego pl. Komorowskiego. To ujęcie było do tej pory najczęściej używane do przedstawienia dawnego wyglądu poczty. Ze zbiorów PAN Biblioteki Gdańskiej.

W tym kontekście, prezentowana w tym artykule widokówka, wyprodukowana już w latach II wojny światowej, jest nowością.

Na zdjęciu widać ponadto w tle najpewniej fragment garaży taboru służb telegraficznych, które postawiono w 1938 r. miejscu rozebranych wcześniej budynków.

Detale poczty przy Bärenweg/Mickiewicza

Sam fakt, że pocztówka została wydana przez wydawnictwo Foto Sönnke nie musi wskazywać, że budynek został uwieczniony już w latach II wojny światowej. Sönnke był wydawcą znanym z dostarczania fotografii przynajmniej od początku lat 30. XX w. do największych gazet gdańskich, na czele z "Danziger Neueste Nachrichten", a następnie "Danziger Vorposten".

To właśnie fotograf (lub fotografowie) od Hansa Sönnke wykonali na zlecenie gdańskich decydentów szereg zdjęć dokumentujących "powrót Gdańska do macierzy" w 1939 r., czyli przygotowania oraz przebieg walk w Gdańsku i okolicy.

Historia jednego zdjęcia: Foto-ikona z wybuchu II wojny światowej

Ale na okres wojny wskazują dwa konkretne detale widoczne na zdjęciu.

Po pierwsze, przy wejściu rzuca się w oczy biały szyld z czarnymi literami. Choć jakość zdjęcia nie pozwala odczytać dokładnie jego treści, nie ulega wątpliwości, że to tabliczka Poczty Rzeszy (Reichspost). Poczta Wolnego Miasta Gdańska została zunifikowana z Pocztą Rzeszy rzecz jasna po włączeniu Wolnego Miasta do Niemiec (nielegalnym, w świetle prawa), a dokładniej pod koniec października 1939 r.

Widoczna na zdjęciu biała tablica z czarnymi literami to szyld Poczty Rzeszy, który nie mógł w tym miejscu wisieć przed październikiem 1939 r.

Drugi detal. Na dachu widać - wszystko na to wskazuje - syrenę alarmową. To z kolei przykład instalowania aparatury, które miały służyć do ostrzegania ludności przed nalotami bombowymi. Choć tzw. bierną obronę przeciwlotniczą (do niej zaliczano także rozwój infrastruktury do ostrzegania przed bombardowaniami) zaczęto tworzyć w Gdańsku jeszcze w latach 30. XX w., to jednak prawdopodobne, że na tym budynku syrena alarmowa została zainstalowana już po wybuchu wojny.

Syrena alarmowa na dachu budynku dawnej poczty to druga poszlaka mówiąca o tym, że zdjęcie powstało już w czasie II wojny światowej.

Dawna poczta dziś

Jak oceniasz decyzję o adaptacji dawnego budynku poczty na cele mieszkalno-usługowe?

dobrze, to dobry sposób na zachowanie historycznych budynków ok, choć wolę, gdy takie budynki są wykorzystywane na cele publiczne krytycznie, powinno się zachować pierwotną funkcję takich budynków uważam, że w ogóle nie powinno się ingerować w historyczne budynki

W pierwszej dekadzie wieku Poczta Polska sprzedała budynek, który następnie został przebudowany i zaadaptowany na cele mieszkalno-usługowe przez firmę deweloperską Euro Styl. Podczas prac odtworzono przy tym m. in. zniszczony w wyniku działań wojennych dach. Zachowano więc zabytkowy obiekt, nadając mu nowe życie i funkcje.

Warto docenić, że projekt zatytułowano (po prostu) Dawna Poczta, rezygnując tym samym (z niestety popularnych nadal) pomysłów, by nowym inwestycjom w historycznych lokalizacjach nadawać zupełnie nowe, w ogóle niekorespondujące z tożsamością miejsca, nazwy...

Autor dziękuje Wojciechowi Gruszczyńskiemu, twórcy funkcjonującej już od przeszło dwóch dekad strony www.danzig-online.pl, za użyczenie skanu pocztówki z jego zbiorów.

Ogłoszenia.trojmiasto.pl – Mieszkania i domy we Wrzeszczu

Mieszkanie 4-pok. w centrum Górnego Wrzeszcza w Gdańsku 1 100 000 zł

Gdańsk, Wrzeszcz

4 pokoje 84 m²

Na sprzedaż mieszkanie 4-pokojowe Gdańsk Wrzeszcz 780 000 zł

Gdańsk, Wrzeszcz

4 pokoje 74.53 m²

Idealna inwestycja 200m od politechniki. ROI 10%! 749 000 zł

Gdańsk, Wrzeszcz

3 pokoje 46.95 m²

Więcej w serwisie Ogłoszenia (384)

O autorze

Opinie wybrane

Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2024-01-28 20:24

Miałem kiedyś praktyki zawodowe w Telkom- Telmor (1)

Technikum Łączności.

Pozdrawiam.
2 miesiące
- 9 0
Twoja opinia

Zmień treść

Technikum Łączności.
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2024-03-31 19:26
  
  Telkom- Telmor istnieje nadal.
  
  Zakład znajduje się przy ul. Schuberta 104. Prowadzi sklep internetowy.
  
  Jano.
  4 tygodnie
  - 0 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Zakład znajduje się przy ul. Schuberta 104. Prowadzi sklep internetowy.
  Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2024-01-28 16:31

(3)

Szkoda tylko że z zabytkowego obiektu oryginalne zostały tylko zewnętrzne ściany. Wnętrze zostało wyburzone i przebudowane. Zwykła wydmuszka. Wielka szkoda.

3 miesiące
- 78 20
Twoja opinia

Zmień treść

Szkoda tylko że z zabytkowego obiektu oryginalne zostały tylko zewnętrzne ściany. Wnętrze zostało wyburzone i przebudowane. Zwykła wydmuszka. Wielka szkoda.
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2024-01-28 21:06
  
  Pracowałem we wnętrzu budynku w latach 70-tych XX wieku.
  
  Wtedy właścicielem był Telkom-Telmor.
  Wnętrze nie było historyczne.
  
  2 miesiące
  - 7 1
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Wtedy właścicielem był Telkom-Telmor. Wnętrze nie było historyczne.
  Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2024-01-28 18:47
  
  A czemu szkoda? (1)
  
  Co tam było w środku takiego cennego?
  
  2 miesiące
  - 10 7
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Co tam było w środku takiego cennego?
  Regulamin dodawania opinii
  - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
    2024-01-28 20:27
    
    korytarz w kształcie swastyki
    
    2 miesiące
    
    5 5
    
    Twoja opinia
    
    Zmień treść
    
    korytarz w kształcie swastyki
    Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2024-01-28 19:31

Z tym przetrwaniem wojny (3)

to nie było tak do końca, budynek stracił piętro i dach. Piętro odbudowano ładnie i przywrócono stylowe okna, niestety z tą "szklarnią" na dachu już pojechali. A wzór był na wyciągnięcie ręki.

2 miesiące
- 27 4
Twoja opinia

Zmień treść

to nie było tak do końca, budynek stracił piętro i dach. Piętro odbudowano ładnie i przywrócono stylowe okna, niestety z tą "szklarnią" na dachu już pojechali. A wzór był na wyciągnięcie ręki.
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2024-01-29 14:14
  
  ktoś oglądał jak kapitan Kloss zrzucił z takiego stromego gdańskiego dachu agenta (1)
  
  ... więc po co ryzykować?
  
  ---
  2 miesiące
  - 3 1
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  ... więc po co ryzykować?
  Regulamin dodawania opinii
  - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
    2024-01-30 00:52
    
    Eeee tam, sam spadł
    
    Bo nie znał się na gaśnicy śniegowej.
    
    2 miesiące
    
    1 1
    
    Twoja opinia
    
    Zmień treść
    
    Bo nie znał się na gaśnicy śniegowej.
    Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2024-01-29 09:15
  
  szklarnia jest dokładnie w kształcie oryginalnego dachu.
  
  przy okazji strych ma zupełnie nową, użyteczną funkcję.
  
  zuo
  2 miesiące
  - 2 3
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  przy okazji strych ma zupełnie nową, użyteczną funkcję.
  Regulamin dodawania opinii