Historia Wiadomości

Facebook E-mail Messenger WhatsApp Kopiuj link Więcej

Koniec lata na sopockiej plaży przed 103 laty

Jan Daniluk

30 września 2023, godz. 18:00

Opinie (45)

Najnowszy artykuł na ten temat Historia jednego zdjęcia: Tysiąc polskich kajaków i łodzi w Wolnym Mieście

Koniec września, lato formalnie już za nami. Pogoda jednak ostatnimi dniami dopisuje. Nie inaczej było 103 lata temu, kiedy zagraniczny fotograf, najpewniej przedstawiciel Międzynarodowego Komitetu Czerwonego Krzyża, wykonał niesamowite zdjęcie plaży w Sopocie.

Ile lat ma najstarszy oryginał zdjęcia, jakie posiadasz w domu?

pochodzi z XIX wieku został wykonany przed wojną to fotografia z okresu II wojny światowej zostało wykonane niedługo po wojnie z okresu PRL po 1989 r. nie mam w domu papierowych zdjęć

Zdjęcie wykonano dokładnie 17 września 1920 r., w piątek. Było już praktycznie po sezonie (ten zasadniczo kończył się w połowie miesiąca), ale na zdjęciu widać jeszcze letników czy odpoczywających mieszkańców. Musiało być jeszcze dość ciepło. Co odważniejsi (albo zdesperowani, jak kto woli) zażywają kąpieli. Zwraca uwagę dosłownie mrowie koszy plażowych - dziś już praktycznie nieużywanych, a przynajmniej nie na taką skalę, jak to miało miejsce w przeszłości.

Uwieczniono fragment plaży na północ od molo

. Doskonale widać zresztą je samo, a także zabudowę "serca kurortu", czyli kompleksu relatywnie nowego (ukończonego w latach 1909-1910), trzeciego z kolei, Domu Zdrojowego w Sopocie (Kurhaus Zoppot).

Po prawej stronie kadru wznoszą się dwie, charakterystyczne wieże.

Latarnia, czyli... komin

Fragment zdjęcia sopockiej plaży - widok na wieże komina zakładu balneologicznego i Kościoła Pokoju (ze zbiorów LOC).

Wyższa to latarnia

, ale należy przypomnieć, że pierwotnie pełniła zupełnie inną funkcję. Dziś jest jednym z symboli kurortu. W krajobrazie Sopotu pojawiła się w 1903 r., wraz z ukończeniem zakład balneologicznego (dawniej: Warmbad).

Zakład balneologiczny w Sopocie, początek XX w., po 1903 r. (ze zbiorów Krzysztofa Gryndera).

Wieża była (i jest w sumie nadal) niczym innym, jak ozdobnym w formie kominem kotłowni, która była niezbędnym elementem nowego zakładu. Projektancie dopilnowali, by w tak eksponowanym miejscu zwykły komin nie szpecił okolicy, stąd tak dekoracyjna jego forma.

Dopiero w 1977 r. wieża z kominem zyskała funkcję formalnie latarni morskiej (zmodernizowano i wymieniono wówczas urządzenia). Sygnały świetlne były jednak emitowane ze szczytu wieży już wcześniej.

Dodajmy, że do dziś komin-latarnia pełni ponadto funkcję atrakcyjnego punktu widokowego.

Nowy kościół w Sopocie

Tuż obok widzimy położoną nieco w głębi wieżę obecnego Kościoła Zbawiciela w Parku Południowym, na ul. Parkowej 5

. Na zdjęciu ma on niewiele ponad rok - konsekrowany został w październiku 1919 r., po przedłużającym się (z powodu I wojny światowej) okresie budowy. Kamień węgielny położono jeszcze w 1913 r. Kościół Pokoju (Friedenskirche) w stylu neobarokowym zaprojektował znany architekt Adolf Bielefeldt (1876-1934). Budowla stanęła w miejscu wcześniej istniejącej, o wiele mniejszej, Kaplicy Pokoju z 1871 r.

Zdjęcie lotnicze Sopotu z 1929 r. - w dolnym, lewym rogu widać wieżę Kościoła Pokoju (ze zbiorów Krzysztofa Gryndera).

Kościół szczęśliwie przetrwał zarówno walki w 1945 r., jak i okres powojenny. Obecnie Kościół Zbawiciela przy ul. Parkowej pełni funkcję katedry dla Diecezji Pomorsko-Wielkopolskiej Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego RP.

Na dalszym planie

Dalej na zdjęciu dostrzec można (na powiększeniu oznaczony nr. 1) przysadzisty budynek z półokrągłą, zakończoną stożkowatym hełmem, wieżą. Budowla stoi do dziś w tym samym miejscu, tj. na obecnej ul. ks. Augustyna Kordeckiego 10

. To ośrodek wypoczynkowy "Imperial" zarządzany przez Agencję Mienia Wojskowego (AMW).

Fragment zdjęcia sopockiej plaży - zbliżenie na obiekty widoczne w głębi fotografii (ze zbiorów LOC).

Nieco dalej (oznaczony nr. 2) charakterystyczny widać obiekt Łazienek Południowych z 1907 r. To jeden z nielicznych w obecnej Polsce przykładów zachowanego budownictwa, dla którego inspiracją był narodowy styl norweski (a nie - wbrew temu, co można niekiedy usłyszeć: chiński).

Nordycki a chiński. Historia niezwykłego budynku Łazienek Południowych

W głębi zdjęcia (oznaczony nr. 3) majaczy charakterystyczna wieża z hełmem willi z końca XIX w. Obecnie to obiekt hotelowy na ul. Jana Kilińskiego 10

o swojskiej nazwie "Rusałka". Podobnie jak wspomniany wcześniej "Imperial", należy on do sieci obiektów wypoczynkowych AMW.

"Kurort Polaków"

Poza zdjęciem niezwykle ciekawy jest także komentarz, jakim opatrzono wykonaną 17 września 1920 r., prezentowaną fotografię. Jest ona przechowywana w zbiorach największej biblioteki na świecie, czyli Biblioteki Kongresu w Waszyngtonie (Library of Congress, LOC). Zdjęcie wykonał najpewniej członek misji Międzynarodowego Komitetu Czerwonego Krzyża, być może z paryskiego biura tejże organizacji.

Fotografia została zatytułowana jako "opustoszały (oryg. deserted), polski kurort nad Bałtykiem, w Sopocie nieopodal Gdańska". Rzecz jasna, formalnie była to nieprawda - Sopot, podobnie jak sam Gdańsk i okolice, nie był częścią ani odrodzonej Polski, ani już (od stycznia 1920 r.) Rzeszy Niemieckiej. Trwał okres przejściowy, gdzie władzę dzierżyli przedstawiciele Ententy. Dopiero niecałe dwa miesiące od wykonania opisywanej fotografii proklamowano oficjalnie Wolne Miasto Gdańsk (1920-1939).

Ogłoszenia.trojmiasto.pl – 428 mieszkań i domów w Sopocie na sprzedaż

Mieszkanie roku 2019* Umeblowane*Balkon *Projekt Architekta 1 678 000 zł

Sopot, Górny Sopot

4 pokoje 87 m²

Luksusowe studio w Sopocie po generalnym remoncie 585 000 zł

Sopot, Brodwino

1 pokój 30 m²

Leśna Sonata Sopot - Mieszkanie A.0.4 852 654 zł

Sopot, Górny Sopot

2 pokoje 44.4 m²

Więcej w serwisie Ogłoszenia (498)

Dlaczego więc wspomniano o "polskim kurorcie"? Oczywiście, ze względu na fakt, że spora część turystów przyjeżdżająca "do Copotów" pochodziła z terenu dawnej tzw. Kongresówki, a więc obszaru centralnego odrodzonej Polski, a dawniej zachodniej części zaboru rosyjskiego.

Jak widać, popularność Sopotu wśród mieszkańców Warszawy nie jest niczym nowym... Prosperity Sopotu jako kurortu, jak pokazała historia także późniejsza, był zawsze uzależniony w dużym stopniu właśnie od polskich gości.

Pustki z powodu wojny

W opisie zdjęcia wspomniano także, że pustki na plaży wynikają z faktu, że toczy się wojna polsko-bolszewicka, a kurort bardzo na tym ucierpiał. Zasadniczo to prawda, ale dla pełniejszego obrazu należy przypomnieć, że zdjęcie wykonano już formalnie po zakończeniu letniego sezonu. I choć z oczywistych względów sezon 1920 r. był gorszy niż poprzednie, to jednak chyba pewną przesadą jest określenie, że kurort był "opustoszały".

W 1920 r. w Sopocie zarejestrowano formalnie nieco ponad 8,8 tysiąca letników. Było ich znacząco mniej niż jeszcze w czasie pokoju, w 1914 r. (ok. 20 tysięcy), ale też nie tak wiele mniej niż w okresie I wojny światowej (w latach 1915-1917 ta liczba wahała się między 9,6-11,2 tysiąca). W 1921 r. było ich już ponad 11 tysięcy.

Katalog.trojmiasto.pl - Oni nauczą cię robić piękne zdjęcia

SpokoOko

Wideofilmowanie | Fotografowanie | Szkoły fotografowania | Filmy reklamowe, produkcja, montaż

Gdańsk
Foto Oko

Studio fotograficzne | Fotografowanie | Szkoły fotografowania

Gdańsk
Fotomedia

Szkoły fotografowania | Szkolnictwo policealne i pomaturalne | Szkolnictwo prywatne i społeczne

Sopot
September Studio

Fotografowanie | Szkoły fotografowania

Gdańsk
Gdańskie Towarzystwo Fotograficzne

Organizacje, fundacje i stowarzyszenia | Szkoły fotografowania | Placówki artystyczne

Gdańsk

więcej

Bohaterka pierwszego planu

Fragment zdjęcia sopockiej plaży - zbliżenie na dziewczynkę leżącą na piasku ze zbiorów LOC).

Na koniec jeszcze o pewnym detalu. I wcale nie ukrytym gdzieś w głębi, lecz na pierwszym planie. W prawym, dolnym rogu widać leżącą (w wykopanym grajdole..?), ubraną w jasny, letni jeszcze strój dziewczynkę. Drzemie, leży zmęczona po całym dniu, a może po prostu stara się złapać ostatnie promienie wrześniowego słońca..? Nie wiadomo. Postać ta dodaje jednak uroku omawianemu zdjęciu wykonanemu ponad 103 lata temu.

O autorze

Opinie wybrane

Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2023-09-30 18:42

Jest na zdjęciach niepowtarzalny styl (1)

Władzom sopotu jeszcze dużo trzeba pracować by przywrócić choć cień tamtej pięknej epoki.
W szczególności piękny kształt ławek i ich rozmieszczenie.
No i budynki, piękne budynki których już nie ma a chyba powinny wrócić na swoje historyczne miejsce

2 miesiące
- 40 10
Twoja opinia

Zmień treść

Władzom sopotu jeszcze dużo trzeba pracować by przywrócić choć cień tamtej pięknej epoki. W szczególności piękny kształt ławek i ich rozmieszczenie. No i budynki, piękne budynki których już nie ma a chyba powinny wrócić na swoje historyczne miejsce
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2023-10-01 18:17
  
  tym tutaj wladzom juz dziekujemy !
  
  2 miesiące
  - 1 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2023-09-30 19:11

Sopot

Ciekawy artykuł oby więcej takich jak ten. Chętnie bym się tam przeniósł na chwilę, marzenie, ale ciekawi mnie jacy wtedy tam zyli ludzie. Czy byli też tacy jak dziś

a r
2 miesiące
- 41 3
Twoja opinia

Zmień treść

Ciekawy artykuł oby więcej takich jak ten. Chętnie bym się tam przeniósł na chwilę, marzenie, ale ciekawi mnie jacy wtedy tam zyli ludzie. Czy byli też tacy jak dziś
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2023-10-01 08:08

Parawany na plażach nad Zatoką Gdańską powinny być zabronione. Utrudniają dostęp ratownikom do wody, zaslaniają widok na morze. Mają sens tylko na plażach nad pełnym morzem, gdzie faktycznie wieje i bez parawanu zaraz ma się piasek we włosach. A u nas? Lekkie podmuchy i tyle.

2 miesiące
- 21 7
Twoja opinia

Zmień treść

Parawany na plażach nad Zatoką Gdańską powinny być zabronione. Utrudniają dostęp ratownikom do wody, zaslaniają widok na morze. Mają sens tylko na plażach nad pełnym morzem, gdzie faktycznie wieje i bez parawanu zaraz ma się piasek we włosach. A u nas? Lekkie podmuchy i tyle.
Regulamin dodawania opinii