Kompendium wiedzy o historii koszar we Wrzeszczu

19 czerwca 2018 (artykuł sprzed 1 roku) (61 opinii) autor: Rafał Borowski

następne

Wybrane ilustracje, umieszczone na kartach monografii "Od Czarnych Huzarów do Niebieskich Beretów". Wiele z nich ma charakter unikatowy i zostało udostępnionych na rynku wydawniczym po raz pierwszy.

źródło: Kosycarz Foto Press

Liczy aż 680 stron, jest bogato ilustrowana i kompleksowo opowiada o historii dawnych koszar wojskowych we Wrzeszczu. Już za kilka dni na księgarskie półki trafi książka "Od Czarnych Huzarów do Niebieskich Beretów", napisana pod redakcją prof. k2452.html' class='parse-link' title='Krzysztof Kowalczyk'>Krzysztofa Kowalskiego. Premiera wydawnictwa odbędzie się w środę, 20 czerwca, na terenie dawnego garnizonu, a dokładnie w kawiarniogalerii Sztuka Wyboru przy ul. Słowackiego 19 zobacz na mapie Gdańska . Początek spotkania o godz. 17.

Czy pamiętasz czasy, gdy przy Słowackiego we Wrzeszczu stacjonowało wojsko?

tak, nawet w nich służyłem 16%

tak, bardzo dobrze pamiętam 66%

tak, ale jak przez mgłę, byłem wtedy dzieckiem 11%

nie, jestem na to za młody 7%

zakończona Łącznie głosów: 700

Zostały wybudowane pod koniec XIX wieku i służyły kolejno: armii II Rzeszy Niemieckiej, policji Wolnego Miasta Gdańska, wojskom hitlerowskich Niemiec, Armii Czerwonej i wreszcie Wojsku Polskiemu. Dzięki nim, aż do połowy lat 90., umundurowani żołnierze byli nieodłącznym elementem tej części Gdańska. Mowa oczywiście o koszarach wojskowych, położonych w kwartale ulic Słowackiego, Chrzanowskiego, Szymanowskiego i Grunwaldzkiej we Wrzeszczu.

Historia ogromnego kompleksu o powierzchni ok. 25 ha - który jest obecnie przekształcany w dzielnicę mieszkaniową - już niedługo nie będzie miała przed miłośnikami Gdańska praktycznie żadnych tajemnic. Nakładem wydawnictwa Kosycarz Foto Press została właśnie wydrukowana książka "Od Czarnych Huzarów do Niebieskich Beretów".

Pierwsza monografia w historii

Liczy ona aż 680 stron, została bogato zilustrowana i jest monografią, czyli pracą naukową omawiająca dzieje wrzeszczańskich koszar w wyczerpujący sposób. To pierwsza tego rodzaju publikacja na rynku wydawniczym. W związku z tym powinna znaleźć się nie tylko w księgozbiorze wyspecjalizowanego historyka, ale również każdego miłośnika dziejów Gdańska i Pomorza.

Monografia powstała pod redakcją prof. Krzysztofa Kowalskiego z Uniwersytetu Gdańskiego, a wśród autorów jej poszczególnych części znaleźli się kolejno: Tomasz Maćkowski, Piotr Czerepak, Andrzej Nieuważny, Tomasz Duchnowski, Günter Jahr, Jan Daniluk, Henryk Skrzeczowski, prof. Aleksander Piwek, Roman Matuszewski i Marcin Woyciechowski. Prace nad książką rozpoczęły się już w 2008 roku z inicjatywy dewelopera Hossa.

Owoc dziesięciu lat badań

- Wiedza historyczna na temat jednostek wojskowych, funkcjonujących w tym doskonale niegdyś wybranym miejscu, była dość niewielka, nawet wśród kręgów nielicznych historyków i miłośników dziejów militarnych Gdańska. Nic nie zapowiadało zmiany tego stanu rzeczy aż do roku 2008, w którym Grupa Inwestycyjna Hossa SA, po objęciu terytorium wrzeszczańskiego garnizonu, podjęła ważną dla współczesnej, gdańskiej nauki historycznej, decyzję o przygotowaniu monografii poświęconej dziejom formacji wojskowych, przez wiele lat funkcjonujących na tym terenie - wyjaśnia prof. Kowalski.
Czytaj również: Hossa w koszarach na Słowackiego

Dziesięć lat pracy historyków zaowocowało powstaniem dziesięciu rozdziałów, które składają się na treść monografii "Od Czarnych Huzarów do Niebieskich Beretów". Aby uzmysłowić sobie rozmach wykonanej pracy, przybliżmy pokrótce zawartość każdego z nich.

następne

źródło: Kosycarz Foto Press

Okoliczności powstania garnizonu

Pierwszy rozdział Tomasza Maćkowskiego opisuje dzieje terytorium przy dawnej Brentauer Chausse - czyli obecnej ulicy Słowackiego - i jego okolic sprzed powstania garnizonu. W tej partii zostały z całą mocą uwypuklone walory miejsca, w którym przez wiele dziesiątków lat funkcjonowały wrzeszczańskie koszary, czyli: dogodna płaska powierzchnia terenu, dobry dostęp do wartkiego potoku Strzyża, a także doskonałe powiązanie z arteriami komunikacyjnymi.

Czytaj również: Kiedyś kościół, potem kino, teraz biura i mieszkania

- W drugim rozdziale monografii Piotr Czerepak przedstawia szczegółowo dzieje regimentu Czarnych Huzarów w latach 1741-1818. Po dokładnej ekspozycji genezy Czarnych Huzarów, treść rozdziału wypełniają barwne opisy wszystkich bitew i potyczek, w których ten regiment brał udział, m.in. w czasie III wojny śląskiej, w czasie I rozbioru Polski w 1772 r., a zwłaszcza w wojnie z armią Napoleona. W pracy Czerepaka ważną rolę pełni zamieszczony w tekście zespół trzydziestu, w części barwnych, ilustracji, znacznie wzbogacających treść opracowania, zwłaszcza w partiach dotyczących zagadnień umundurowania i uzbrojenia - streszcza prof. Kowalski.

Dzieje Czarnych Huzarów

W trzecim rozdziale Andrzej Nieuważny zapoznaje czytelników z obszernym opracowaniem dziejów Czarnych Huzarów związanych z Gdańskiem. Po wstępnym podrozdziale na temat pruskich huzarów autor dokładnie przedstawia garnizony gdańskie Czarnych Huzarów, zlokalizowane początkowo na Długich Ogrodach, a następnie w kompleksie koszarowym we Wrzeszczu.

Czytaj również: Ostatni ślad po Czarnych Huzarach

- Cenną partią rozdziału, nie tylko dla historyka wojskowości, są niewątpliwie cztery ostatnie podrozdziały: "Czarnym Huzarem być...", "Panowie Oficerowie", "Pod znakiem Trupiej Czaszki" i "Pułkowe znaki, orkiestra". Dzięki lekturze ich tekstów można doskonale pogłębić wiedzę na temat żołnierskiego życia w garnizonie wrzeszczańskim - zapewnia prof. Kowalski.

Wnętrza dawnego Klubu Garnizonowego przy ul. Słowackiego

W czwartym rozdziale monografii, Tomasz Duchnowski dokonał prezentacji działań bojowych wrzeszczańskiego garnizonu w kampaniach I wojny światowej. W swoim opracowaniu autor przedstawia najpierw zagadnienia związane z sytuacją mieszkańców twierdzy gdańskiej i żołnierzy gdańskiego garnizonu w początkowym okresie I wojny światowej.

następne

źródło: Kosycarz Foto Press

Wspomnienia syna gdańskiego policjanta

Piąty rozdział został przygotowany przez znawcę dziejów policji Wolnego Miasta Gdańska i syna funkcjonariusza tej formacji - Güntera Jahra. Przedstawia on wrzeszczańskie koszary jako siedzibę policji gdańskiej w latach 1920-1939.

Czytaj artykuły z cyklu "Trójmiejskie opowieści - wspomnienia przedwojennych mieszkańców"

- W tym miejscu należy zwrócić uwagę na wyeksponowane we wprowadzeniu do tego rozdziału motywy napisania tej partii pracy, związane nie tylko z zainteresowaniami historycznymi autora, ale także z faktami z jego życia. Urodzony w 1936 r. G. Jahr jest bowiem synem gdańskiego policjanta (czynnego w latach 1926-1945) i w związku z tym mieszkał jako dziecko na terenie wrzeszczańskich koszar. Ten niezwykły sentyment do opisywanego terytorium nie wpłynął jednak na zniekształcenie rzetelnie przygotowanego obrazu rzeczywistości historycznej garnizonu w okresie międzywojennym - mówi prof. Kowalski.

II wojna światowa i słynne Niebieskie Berety

W szóstym rozdziale, Jan Daniluk zajął się rolą i funkcjami kompleksu koszarowego w Strzyży Górnej w czasach Wolnego Miasta Gdańska i w latach II wojny światowej. Autor omawia szczegółowo wydarzenia wyznaczające etapy tworzenia na terytorium Gdańska podstaw niemieckiej siły zbrojnej wraz z zapleczem.

- Jan Daniluk zwraca uwagę na wyjątkową rolę kompleksu garnizonu w Strzyży Górnej w remilitaryzacji Gdańska i objaśnia, że funkcjonujące w tych koszarach oddziały policyjne stanowiły w rzeczywistości jednostki, które były przygotowywane do pełnienia funkcji wojskowych. Istotne dla autora okazało się także uwypuklenie omawianych koszar jako miejsca wielu imprez sportowych - kontynuuje prof. Kowalski.
Czytaj artykuły Jana Daniluka opublikowane Trojmiasto.pl

W kolejnej części rozdziału znajdziemy wnikliwe opracowanie funkcji koszar jako głównej bazy operacyjnej oddziałów gdańskich w czasie II wojny światowej. Były to zapasowe jednostki piechoty Wehrmachtu z VI Okręgu Wojskowego, które zastąpiły dotychczasowe pułki policji krajowej, a w późniejszym czasie 60. Zmotoryzowanej Dywizji Piechoty.

- W siódmym rozdziale Henryk Skrzeczowski prezentuje dzieje koszar we Wrzeszczu po II wojnie światowej w świetle relacji źródłowych i wspomnień autora. W ośmiu podrozdziałach porusza on wiele aspektów związanych z funkcjonowaniem garnizonu wrzeszczańskiego, obsadzonego przez wiele lat "niebieskimi beretami". Po przedstawieniu użytkowników koszar: 5. Brygady Przeciwdesantowej (1951-1956), 5. Brygady Obrony Wybrzeża (1956-1958), 23. Dywizji Piechoty (1958-1963), 7. Łużyckiej Dywizji Desantowej (1963-1986), 7. Brygady Obrony Wybrzeża (1986-1993), 1. Gdańskiej Brygady Obrony Terytorialnej im. Józefa Wybickiego (1992-2002, przeniesionej w 2002 r. do Lęborka), autor szczegółowo omawia budynki koszarowe i obiekty rozmieszczone w garnizonie - wylicza prof. Kowalski.
Czytaj również: Jak to było z polskimi Niebieskimi Beretami

następne

źródło: Kosycarz Foto Press

Architektura, uzbrojenie i plany na przyszłość

Ósmy artykuł monografii, przygotowany przez Aleksandra Piwka, został poświęcony rozwojowi przestrzennemu i architekturze dawnego garnizonu we Wrzeszczu. Od momentu powstania pierwszych budynków w latach 1890-1893 aż do najnowszych założeń urbanistycznych i zabudowy wrzeszczańskich koszar, zleconych przez dewelopera Hossa.

Czytaj również: Co dalej z byłym kasynem oficerskim przy Słowackiego?

W dziewiątym rozdziale monografii Roman Matuszewski przedstawia szeroką panoramę uzbrojenia wrzeszczańskiego garnizonu. Autor podzielił swój rozdział na kilka podrozdziałów, w których kolejno omówił uzbrojenie 1. i 2. Regimentu Huzarów Pruskich w drugiej połowie XIX i na początku XX wieku, następnie broń policji Wolnego Miasta Gdańska w latach 1920-1939, a potem uzbrojenie jednostek Wojska Polskiego, stacjonujących od 1945 roku. Czytelnik może się zapoznać tutaj z perfekcyjnie przygotowanymi opisami broni białej i palnej, stanowiącej wyposażenie bojowe żołnierzy należących do formacji wojskowych z różnych epok, oraz bogatymi materiałami fotograficznymi.

W ostatnim, dziesiątym rozdziale Marcin Woyciechowski przedstawia natomiast szczegółowo założenia realizacji koncepcji Garnizonu we Wrzeszczu, wielkiej inwestycji dewelopera Hossa. Autor wyjaśnia szczegółowo, w jaki sposób przewiduje rozwój ogromnego założenia, którego pełna realizacja odbędzie się w niedalekiej przyszłości.

następne

źródło: Kosycarz Foto Press

Premiera monografii poświęconej historii koszarów we Wrzeszczu odbędzie się w środę 20 czerwca. Na jej miejsce wybrano kawiarniogalerię Sztuka Wyboru, która mieści się przy ul. Słowackiego 19, a więc na terenie dawnego garnizonu. Początek spotkania o godz. 17:00. Podczas wydarzenia będzie możliwość zakupienia książki w cenie 80 zł.