- 1 Tak organizowano Rajd Monte Carlo w Gdańsku (5 opinii)
- 2 O morderstwie na jachcie i upartej nudystce (16 opinii)
- 3 Przymorze kiedyś i dziś. Porównujemy zdjęcia (145 opinii)
- 4 Te zabytki otwierają się po remontach (88 opinii)
- 5 24-letnia Aneta Kręglicka w 1989 roku (97 opinii)
- 6 "Banany jedzą tylko dzieci bardzo bogate" (36 opinii)
Jak to z Chylonią było (prawie 700 lat temu)
Chylonia jest jedną z tych dzielnic Gdyni, które posiadają najbogatszą historię. Wprawdzie pierwsze informacje o niej pochodzą dopiero z 1351 roku, czyli około 100 lat później od Witomina, Gdyni, Oksywia czy Obłuża, to jednak dzieje tej wsi w kolejnych wiekach czynią ją jedną z bardziej interesujących "gdyńskich" osad.
W pierwszych trzech latach od powstania wsi wzniesiono w Chyloni pierwszą niewielką świątynię, przypuszczalnie drewnianą. Mimo to Chylonia przez wieki należała do parafii katolickiej na Oksywiu. Natomiast najbliższy kościół protestancki, do której uczęszczała głównie ludność niemiecka, znajdował się w Małym Kacku (obecnie kościół pod wezwaniem Matki Boskiej Bolesnej). Niezależna od oksywskiej parafia katolicka przy chylońskim kościele została powołana dopiero w 1915 roku.
Historyczne centrum Chyloni zlokalizowane było wzdłuż Chylońskiego Potoku, w obrębie dzisiejszych ulic Św. Mikołaja, Opata Hackiego, Młyńskiej, Lubawskiej oraz Chylońskiej . Wieś położona była przy jednym z najstarszych i najważniejszych szlaków komunikacyjnych średniowiecznego Pomorza - Drodze Królewskiej. Szlak handlowy prowadzący z Gdańska do Szczecina ułatwiał rozwój gospodarczy - powstawały karczmy, wozownie i stajnie. Istotną rolę w kształtowaniu wsi odegrał także Potok Chyloński. Był nie tylko źródłem wody pitnej dla mieszkańców osady, ale także siły napędowej dla młynów. W niewielkich sztucznych jeziorkach utworzonych w celu spiętrzania wody hodowano ryby.
Z najstarszymi dziejami Chyloni związana jest także Święta Góra, nazywana często Górą Św. Mikołaja. Jej strome zbocze opada ku ulicy Morskiej, niedaleko skrzyżowania z ulicą Chylońską. Już od końca średniowiecza była miejscem kultu Św. Mikołaja. Zatrzymywały się tutaj piesze pielgrzymki podążające z Gdańska na Kalwarię Wejherowską.
Wieś przez wieki zamieszkana była przez dwie główne grupy narodowościowe - Kaszubów i Niemców. O ich liczebności świadczą przede wszystkim deklaracje wyznaniowe mieszkańców. Kaszubi byli w przeważającej części katolikami, zaś Niemcy zwykle protestantami. Mimo różnic narodowościowych, religijnych i materialnych, życie mieszkańców do końca XVIII wieku układało się raczej zgodnie. Rzekome niszczenie figurki Św. Mikołaja przez protestanckich mieszkańców Chyloni należy traktować raczej incydentalnie.
Sytuacja uległa zmianie po I Rozbiorze Polski. Po włączeniu Chyloni w obszar Prus Zachodnich, rozpoczęły się intensywne działania germanizacyjne nakierowane na likwidację wszelkich przejawów polskości. Wywoływało to reakcję ludności kaszubskiej, która starała się kultywować, a nawet propagować polskie wartości patriotyczne.
Liczba mieszkańców wsi zaczęła wzrastać w XIX wieku. Z pewnością przyczyniła się do tego budowa tzw. Szosy Gdańskiej w latach 1820-1822. Była to brukowana droga z Gdańska do Wejherowa, która na terenie dzisiejszej Gdyni biegła wzdłuż współczesnej alei Zwycięstwa, ul. Śląskiej, Morskiej i właśnie Chylońskiej. Ułatwiła ona rozwój transportu i przyczyniła się do wzrostu wymiany handlowej, nie tylko na skalę lokalną.
Bardzo istotnym wydarzeniem, o dużym oddziaływaniu zarówno dla samej wsi, jak i najbliższych osad, było otwarcie w 1870 roku linii kolejowej z Gdańska do Koszalina. Na terenie ówczesnej Gdyni zlokalizowano wtedy jedną stację, około 2 km na północy zachód od centrum wsi Chyloni (przystanek kolejowy koło wsi Gdynia został otwarty 9 lat później). Przy stacji otwarto zarazem ekspedycję pocztową, która swoim zasięgiem objęła prawie cały obszar współczesnej Gdyni - od Kępy Oksywskiej do Witomina.
Uruchomienie stacji kolejowej przyczyniło się do powstania drugiego centrum wsi - tzw. Chylońskiej Piły. W skład tego przysiółka wchodziły obok poczty także karczma (Dwór Lipowy) i wozownia.
Po odzyskaniu niepodległości, w 1920 roku Chylonia stała się siedzibą władz gminy, z wójtem Janem Radtke na czele. Wraz z okolicznymi osadami, w tym Gdynią, wchodziła w obszar powiatu wejherowskiego. Już pod koniec lat 20. XX wieku zaczęło na terenach położonych za torami powstawać jedno z pierwszych osiedli robotniczych, zwane potocznie "Meksykiem". Było miejscem życia, a raczej wegetacji, rzeszy ludzi napływających do budującej się niedaleko Gdyni, dla których nie starczyło już pracy ani przyzwoitego dachu nad głową.
Rok 1930 to koniec dziejów Chyloni jako samodzielnej wsi. Mimo sprzeciwu lokalnego samorządu i mieszkańców, którzy obawiali się marginalizacji wsi, została ona przyłączona do Gdyni na prawach dzielnicy.
Dzisiaj Chylonia jest największą gdyńską dzielnicą. Mieszka w niej ponad 26 tysięcy osób, czyli mniej więcej tyle, ile mieszkało w całej Gdyni w 1930 roku.
Przygotowując artykuł, opierałem się na Rocznikach Gdyńskich oraz publikacjach doktora Tomasza Rembalskiego i Mariusza Zaborowskiego.
O autorze
Paweł Różyński
- z wykształcenia ekonomista, hobbystycznie pasjonat dziejów Gdyni i najbliższych okolic. Szczególnie zainteresowany najstarszą historią miasta z morza i marzeń, gdy na terenach dzisiejszej Gdyni znajdowało się kilkanaście niewielkich wsi, zróżnicowanych gospodarczo i społecznie.
Opinie (77) 10 zablokowanych
-
2010-06-05 12:03
do artykulu wdarl sie blad a co najmniej nie scislosc. Otoz Kosciol pod wezwaniem
Matki Boskiej Bolesnej nie jest w Małym Kacku lecz od zakończenia drugiej wojny światowej tj. 1945 r. jest w Gdyni-Orlowie. Pierwszym proboszczem byl ks. STEFAN KWIATKOWSKI. Przed wojna byl to kosciol ewangelicki.
- 1 1
-
2010-06-05 12:04
Nie rób chyloni!
- 1 1
-
2010-06-05 15:02
(1)
Chylonia, jak większość gdyńskich dzielnic, jednak warto wiedzieć, że podczas budowy bloków z wielkiej płyty praktycznie nie tknięto historycznej zabudowy (co miało miejsce w przypadku innych osiedli). Większość budynków, które stały w Chyloni przed wojną (wiele z nich ma grubo ponad 100 lat), przetrwała do dziś. Wystarczy zresztą spojrzeć na mapkę zamieszczoną w artykule, by przekonać się, że blokowisko powstało tam, gdzie wcześniej nie było nic poza polami i łąkami.
- 5 0
-
2010-06-05 15:04
"jak większość gdyńskich dzielnic jest po części blokowiskiem"
- pominąłem fragment zdania, sorry ;)- 0 0
-
2010-06-06 08:47
Chylonia,Cisowa,Pustki 100% ARKA GDYNIA!!
- 2 1
-
2010-06-06 18:52
Wyglądała jak wielka wiocha
i taką jest dziś i powinna być wsią a nie dzielnicą Gdyni !
- 0 6
-
2010-06-12 13:58
dziekuję Pawelku:)
Od zawsze Chylonia to moja dzielnica:)Wiele sie dowiedzialam,,Pozdrawiam i "tak trzymac" UG
- 1 0
-
2010-08-15 07:35
Super ! (1)
Jak dobże że ktoś "kopie" i odszukuje takie informacje....
Fajnie znać historię dzielnicy w której się mieszka.
Przyłączam się do prośby mojego przedmówcy jeśli ktoś posiada zdięcia
z lat 30-tych do 90-tych naszej dzielnicy.
A to ciekawostka, jednej z najbardziej zapomianej
chyba części chyloni :
http://koapteka.ugu.pl- 0 0
-
2016-09-03 17:36
naukowiec
dobże pisze się inaczej
- 0 0
-
2010-08-15 07:38
Super !
Jak dobrze że ktoś "kopie" i odszukuje takie informacje....
Fajnie znać historię dzielnicy w której się mieszka.
Przyłączam się do prośby mojego przedmówcy jeśli ktoś posiada zdięcia
z lat 30-tych do 90-tych naszej dzielnicy.
A to ciekawostka, jednej z najbardziej zapomianej
chyba części chyloni :
http://koapteka.ugu.pl- 0 0
-
2016-09-03 17:32
Niech żyje Chylonia.
Lubicie bar miś? Ja lubię.
- 1 0
-
2016-11-07 21:48
co bylo a nie jest..........
chylonia mojego dziecinstwa z lat 50ych to bylo to, cudowne miejsce na ziemi, sama Gdynia tez, rejon wokol tez. bajka
- 4 0
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.