Historia
  • Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport
Historia
Dodaj raport
Historia Wiadomości
Facebook E-mail Messenger WhatsApp Kopiuj link Więcej

Historia jednego zdjęcia: Radość nad Sweliną

Jan Daniluk
15 sierpnia 2023, godz. 12:00 
Opinie (62)
Najnowszy artykuł na ten temat W dawnym gdańskim biurowcu. Historia jednego zdjęcia
Tytułowe zdjęcie przedstawiające grupę młodych ludzi wbiegających z rozpędu w wody Sweliny na granicy polsko-gdańskiej, przed 1926 r. Za: P. Isenfels, Gymnastik als Lebensfreude, Stuttgart 1926. Tytułowe zdjęcie przedstawiające grupę młodych ludzi wbiegających z rozpędu w wody Sweliny na granicy polsko-gdańskiej, przed 1926 r. Za: P. Isenfels, Gymnastik als Lebensfreude, Stuttgart 1926.

Tytułowe zdjęcie przedstawiające grupę młodych ludzi wbiegających z rozpędu w wody Sweliny na granicy polsko-gdańskiej, przed 1926 r. Za: P. Isenfels, Gymnastik als Lebensfreude, Stuttgart 1926.

Na pierwszy rzut oka to zwyczajne zdjęcie przedstawiające grupę osób biegnących po plaży. W istocie jednak to wyjątkowe ujęcie ukazujące granicę państwową, zamieszczone pierwotnie w wydawnictwie, które można uznać za podręcznik czy poradnik.



Na początek przyjrzyjmy się uważniej fotografii. Grupa młodych, kilkunastoletnich najwyżej osób biegnie w słoneczny dzień po plaży i dobiega do płytkiego potoku uchodzącego do morza. Widać chłopców, dziewczynki i młode kobiety. Wszyscy są ubrani wygodnie, letnia odzież nie krępuje ruchów. Damskie fryzury, jak i stroje wyraźnie wskazują na okres międzywojenny.

Cała grupa wyhamowuje, stara się zatrzymać. Ale jeden z biegnących, na oko może 10- lub 12-latek, dociera niemal na drugi brzeg potoku. To nie jest trudne, ponieważ strumień jest płytki i wąski. Chłopak w ostatniej chwili jednak zatrzymuje się, jednocześnie odwraca głowę w stronę fotografa, który naciska spust migawki (może go wcześniej zawołał..?).

Dwaj mundurowi - skąd się wzięli?



Chłopak, jak i cała grupa, stara się zatrzymać także, a może przede wszystkim, z powodu dwóch innych postaci uchwyconych w kadrze. Obu umundurowanych. Jeden z mężczyzn podnosi ręce, stara się ich zatrzymać, znajduje się na tym samym brzegu potoku, co biegnący. Druga postać w mundurze podnosi rękę, także daje znać grupie, by się zatrzymała (cofnęła). Stoi po drugiej stronie potoku.

Obaj mundurowi to pogranicznicy. Ten pierwszy - gdański, drugi - polski. Niepozorna rzeczka to bowiem nic innego, jak Swelina, zwana Potokiem Granicznym. Tak wtedy, jak i dziś wyznacza granicę między Sopotem a Gdynią. Przy czym w okresie międzywojennym była to jednocześnie granica państwowa między Wolnym Miastem Gdańskiem a Rzeczpospolitą.

Katalog.trojmiasto.pl - Oni opowiedzą ci o historii Trójmiasta

więcej


Sopot miastem granicznym



Przejście graniczne między Wolnym Miastem a Polską najbliżej ujścia Sweliny, 1932 r. Widać dwa posterunki (na pierwszym planie - gdański, na drugim - polski) i dwa kamienie graniczne (jedynie w tym miejscu stały dwa naprzeciwko siebie). Ze zbiorów rodzinnych Christy i Hansa-Gustava von Wiecków, depozyt w Muzeum Sopotu. Przejście graniczne między Wolnym Miastem a Polską najbliżej ujścia Sweliny, 1932 r. Widać dwa posterunki (na pierwszym planie - gdański, na drugim - polski) i dwa kamienie graniczne (jedynie w tym miejscu stały dwa naprzeciwko siebie). Ze zbiorów rodzinnych Christy i Hansa-Gustava von Wiecków, depozyt w Muzeum Sopotu.

Przejście graniczne między Wolnym Miastem a Polską najbliżej ujścia Sweliny, 1932 r. Widać dwa posterunki (na pierwszym planie - gdański, na drugim - polski) i dwa kamienie graniczne (jedynie w tym miejscu stały dwa naprzeciwko siebie). Ze zbiorów rodzinnych Christy i Hansa-Gustava von Wiecków, depozyt w Muzeum Sopotu.

Wśród wielu nowych funkcji, które zyskał Sopot w okresie Wolnego Miasta, była także i ta związana z położeniem przy granicy z odrodzoną Rzeczpospolitą. Sama granica została wyznaczona w wyniku prac specjalnej komisji delimitacyjnej, która rozpoczęła prace pod koniec stycznia 1920 r. (kilkanaście dni po wejściu w życie postanowień Traktatu Wersalskiego), a zakończyła na początku grudnia tego samego roku, kilka tygodni po formalnym proklamowaniu Wolnego Miasta Gdańska (nastąpiło to, przypomnijmy, 15 listopada).

Jak wytyczano granicę II RP z Wolnym Miastem Gdańskiem cz. I Jak wytyczano granicę II RP z Wolnym Miastem Gdańskiem cz. I
Jak wytyczano granicę II RP z Wolnym Miastem Gdańskiem cz. II Jak wytyczano granicę II RP z Wolnym Miastem Gdańskiem cz. II

Tak władze, jak i mieszkańcy, ale również i turyści musieli początkowo zmierzyć się z nową sytuacją. Ustanowiono nowe posterunki graniczne na przejściu lądowym, ale także na dworcu. Gdańscy celnicy musieli być także obecni w rejonie mola, gdzie wkrótce zaczęły dobijać w sezonie statki pasażerskie wożące turystów z zagranicy, a okresowo (choć krótko, bo tylko przez jeden sezon) startowały wodnoloty obsługujące połączenia ze Szwecją.

Rozkwitł przemyt produktów spożywczych przez nową granicę, bowiem trudno było zmienić tradycyjne, obecne od lat, powiązania, kiedy kaszubscy rolnicy przyjeżdżali do Sopotu sprzedawać żywność. Wreszcie w mieście pojawili się także fałszerze dokumentów.

W tym miejscu - tj. u ujścia Sweliny do Zatoki GdańskiejMapka - państwowa granica miała swój początek.

Cała granica lądowa WMG podzielona była na siedem sekcji oznaczonych kolejno literami alfabetu (od A do G), a każda z nich na odcinki, które wyznaczały numerowane kamienie graniczne.

Gdyby fotograf, który wykonał zdjęcie, obrócił się o 180 stopni, zobaczyłby jeden z nich, oznaczony A001. W tym miejscu zresztą - jako jedynym na całej granicy - wyjątkowo stały dwa kamienie. Wierną kopię jednego z nich można oglądać nieopodal, na terenie Gdyni, na dziedzińcu słynnego Liceum Plastycznego w Orłowie.

Kilka lat temu pojawił się pomysł, by umieścić go w miejscu, gdzie niegdyś stał oryginał (razem z tablicą informacyjną). Władze Sopotu odrzuciły ten pomysł. Zasłonięto się (rzekomą) kontrowersją takiego pomysłu.

Fragment planu Sopotu z 1924 r. Widać Swelinę (Menzelbach), która wyznaczała granicę między II RP a Wolnym Miastem Gdańskiem. Uwiecznione na tytułowym zdjęciu ujście potoku do Zatoki Gdańskiej widać na samym dole (a także dwa kamienie). Ze zbiorów Archiwum Państwowego w Gdańsku. Fragment planu Sopotu z 1924 r. Widać Swelinę (Menzelbach), która wyznaczała granicę między II RP a Wolnym Miastem Gdańskiem. Uwiecznione na tytułowym zdjęciu ujście potoku do Zatoki Gdańskiej widać na samym dole (a także dwa kamienie). Ze zbiorów Archiwum Państwowego w Gdańsku.

Fragment planu Sopotu z 1924 r. Widać Swelinę (Menzelbach), która wyznaczała granicę między II RP a Wolnym Miastem Gdańskiem. Uwiecznione na tytułowym zdjęciu ujście potoku do Zatoki Gdańskiej widać na samym dole (a także dwa kamienie). Ze zbiorów Archiwum Państwowego w Gdańsku.

Kolejne dwa kamienie graniczne (A002 i A003) były zlokalizowane dalej, w miejscu, gdzie linia kolejowa oraz szosa (dziś al. Niepodległości) przekraczały granicę. Doskonale je widać na prezentowanym fragmencie planu Sopotu z 1924 r.

Świątynia Kollatha



Na planie widać też położoną niemal po sąsiedzku Świątynię KollathaMapka, czyli drewniany pawilon postawiony na pamiątkę sopockiego burmistrza Johannesa Kollatha. Stał na czele sopockiego samorządu w latach 1905-1908. Oryginalna altana zniknęła z krajobrazu w okresie powojennym, została jednak zrekonstruowana i od niecałych dwóch lat znów można ją podziwiać.

Świątynia burmistrza Kollatha już gotowa Świątynia burmistrza Kollatha już gotowa

Sopot gimnastyką stał



Tytułowa fotografia wykonana została przez Paula Isenfelsa i ukazała się w publikacji jego autorstwa zatytułowanej (w tłumaczeniu z jęz. niemieckiego): "Gimnastyka jako radość życia". Przedstawiała ona uczestników Sopockiej Szkoły Gimnastyki (Gymnastikschule Zoppot). Jej siedzibą był budynek (dziś już niesiniejący; na jego miejscu wzniesiono replikę) w Łazienkach Północnych, nieopodal zresztą ujścia Sweliny. Większość zajęć na świeżym powietrzu adepci gimnastyki pod okiem instruktorów odbywali na placu Mancowym, w lasach sopockich lub właśnie na plaży.

Okładka książki Paula Isenfelsa "Gymnastik als Lebensfreude", 1926. Domena publiczna. Okładka książki Paula Isenfelsa "Gymnastik als Lebensfreude", 1926. Domena publiczna.

Okładka książki Paula Isenfelsa "Gymnastik als Lebensfreude", 1926. Domena publiczna.

Sopot międzywojenny, pozbawiony praktycznie przemysłu, stawiał przede wszystkim nacisk na rozwój oferty turystycznej, kulturalnej i sportowej. Propagowano więc i sprzyjano prywatnym inicjatywom, które miały na celu szerzenie zdrowego trybu życia, w tym i gimnastyki.

Ogłoszenia.trojmiasto.pl – Mieszkania i domy w Sopocie. Sprzedaż i wynajem

W sercu kurortu! Klimatyczne i funkcjonalne i ciche. W kamienicy
W sercu kurortu! Klimatyczne i funkcjonalne i ciche. W... 1 680 000 zł
Sopot, Sopot Armii Krajowej
3 pokoje 76 m2
B9 - Apartamenty Sopot Portal Blue
B9 - Apartamenty Sopot Portal Blue 2 337 500 zł
Sopot, Górny Sopot
5 pokoi 106.25 m2
Leśna Sonata Sopot - Mieszkanie A.0.4
Leśna Sonata Sopot - Mieszkanie A.0.4 852 654 zł
Sopot, Górny Sopot
2 pokoje 44.4 m2
Więcej w serwisie Ogłoszenia (685)

O autorze

autor

Jan Daniluk

- doktor historii, adiunkt na Wydziale Historycznym UG, badacz historii Gdańska w XIX i XX w., oraz historii powszechnej (1890-1945).

Zobacz także

Historia jednego zdjęcia (21)

Opinie (62) 4 zablokowane

  • 2023-08-15 12:05

    Opinia wyróżniona

    (1)

    Piękna historia!

    Dr Svencjusz

    9 miesięcy

    • 35 6

    • 2023-08-16 11:25

      I czy tak nie moglo zostać

      Byla Polska i Gdańsk. Gdańsk do Polski sie nie nadaje.

      9 miesięcy

      • 0 2

  • 2023-08-15 12:11

    Opinia wyróżniona

    wow

    i to dzisiaj taki artykuł . Chyba pójdę nad Swelinę A może do Piaskowinicy ( chociaż tam nie ma nigdy miejsc )

    9 miesięcy

    • 24 1

Wszystkie opinie

  • 2023-08-15 12:05

    Opinia wyróżniona

    (1)

    Piękna historia!

    Dr Svencjusz

    9 miesięcy

    • 35 6

    • 2023-08-16 11:25

      I czy tak nie moglo zostać

      Byla Polska i Gdańsk. Gdańsk do Polski sie nie nadaje.

      9 miesięcy

      • 0 2

  • 2023-08-15 12:11

    Opinia wyróżniona

    wow

    i to dzisiaj taki artykuł . Chyba pójdę nad Swelinę A może do Piaskowinicy ( chociaż tam nie ma nigdy miejsc )

    9 miesięcy

    • 24 1

  • 2023-08-15 12:12

    (5)

    Gymnastik als Lebensfreude, tam to się musiało dziać

    9 miesięcy

    • 6 2

    • 2023-08-15 12:24

      Heili,heilo,heili (2)

      9 miesięcy

      • 3 11

      • 2023-08-16 10:18

        pierdzielu z zadudzia pisowskiego , to ciemnemu ludowi tylko zostalo .

        9 miesięcy

        • 1 0

      • 2023-08-16 11:09

        dokladnie - ten trojmieski historyk klapouch nawiet nie wie o czym pisze. SOPOT jako kurort byl

        w planie KdF i osobiscie Hitle promujac ta ideologie nazistowskiego wypoczynku spedzil noc w Grand hotelu. Slowem trojmisto promuje nazistowskie historie a histork klapouch owija je welna mowiac jakie to wszystko piekne. Zgroza z tym epizodem niemieckim Gdanska i dobrze ze, to historia.

        e4

        9 miesięcy

        • 0 1

    • 2023-08-15 12:35

      Wtedy też wszyscy się ze wszystkimi bzykali, tylko tego nie dokumentowali

      ...bo nie było insta i fejsa.

      9 miesięcy

      • 7 1

    • 2023-08-15 12:55

      Wszystko było rejestrowane.

      9 miesięcy

      • 0 3

  • 2023-08-15 12:32

    Szpilek (4)

    Słaba ta granica powinien być drut kolczasty i miny .

    9 miesięcy

    • 5 4

    • 2023-08-15 12:38

      Do wygranej NSDAP ta granica była czysto umowna. (2)

      9 miesięcy

      • 3 1

      • 2023-08-15 14:27

        Tak, tak. Na kresach tak mówili? (1)

        9 miesięcy

        • 1 3

        • 2023-08-16 06:40

          Nie, trzeba tylko było mieć dziadka w Wehrmachcie.

          Jak połowa ziomków z PiS, tylko wstydzą się przyznać.

          9 miesięcy

          • 2 0

    • 2023-08-15 13:25

      Nieprzypadkowko dalej jest las, a Orłowo dopiero 2-3 km dalej.

      9 miesięcy

      • 0 0

  • 2023-08-15 12:34

    Na okładce książki trzy "piękne" Helgi czysto aryjskie. (6)

    9 miesięcy

    • 5 3

    • 2023-08-15 12:37

      Szpilek (1)

      Niemki z reguły są atrakcyjne .

      9 miesięcy

      • 5 9

      • 2023-08-15 12:43

        Na przykład niejaka Teresa Orlowsky...

        itp.

        9 miesięcy

        • 0 5

    • 2023-08-15 13:02

      jak one mogly zyc bez sztucznych rzesz, napompowanych warg, konta na insciku? to bylo chyba straszne (3)

      9 miesięcy

      • 9 0

      • 2023-08-16 05:33

        (2)

        Wtedy tylko prostytutki miały sztuczne rzęsy i powiększone usta (opuchlizna po pobiciu)

        9 miesięcy

        • 4 0

        • 2023-08-16 10:26

          No to co się zmieniło ? (1)

          9 miesięcy

          • 0 0

          • 2023-08-16 14:31

            No nic. Jak widzę na ulicy taką z nienaturalnymi warami jak kaczka, wymalowaną gębą, tatuażami na rękach, nogach i szyi to wiem, że ku**a idzie.

            No niech sobie idzie. Ku**y mi nie przeszkadzają, tylko niech się nie obrażają gdy nazywa się je po imieniu.

            9 miesięcy

            • 0 0

  • 2023-08-15 12:58

    (2)

    ...przygodowania Gdanska do wizyty furera,brawo

    oko

    9 miesięcy

    • 0 12

    • 2023-08-16 08:06

      A co to znaczy "przygodować"? (1)

      9 miesięcy

      • 1 0

      • 2023-08-16 11:11

        to znaczy ze, twoje IQ jest dosc niskie.

        e4

        9 miesięcy

        • 0 0

  • 2023-08-15 13:01

    jak patrze na strone tytulowa tej ksiazki "gimnastyka jakos zyciowa radosc" i porownuje to z obecnymi osobliwosciami (6)

    to az zal bierze, ile piekna przestalo istniec

    9 miesięcy

    • 9 1

    • 2023-08-15 14:29

      Co ty bredzisz (3)

      To że ty siedzisz z d*pą na kanapie nie znaczy że wielu ludzi nie uprawia sport. Jak cię tak nazwany kręcą to jedz do frankfurtu. Chociaż tam ich już mało zostało bo większość to jakieś brudy z nożem w kieszeni z umiejętnościami pływania na pontonie albo terrorysci. Powodzenia. Nie wracaj.

      9 miesięcy

      • 1 6

      • 2023-08-16 06:42

        Wyczytałeś to wszystko w jakimś nowym podręczniku firmowanym przez PiS? (1)

        9 miesięcy

        • 2 1

        • 2023-08-16 12:56

          jesli tylko takie znasz, to troche smutne. Ja czytam glownie inne ksiazki

          9 miesięcy

          • 0 0

      • 2023-08-16 12:54

        jak widac wiedza zyciowa tylko z fejsa z ajfonika. Nie dla ciebie ironia i sarkazm, bo te wymagaja horyzontu intelektualnego

        9 miesięcy

        • 0 0

    • 2023-08-16 11:15

      poczytaj o KdF (Kraft durch Freude) - nazisci mieli przygotowany okreslony sposob spedzania wolnego czasu dla swoich wybrancow. (1)

      to czy jest tu pisane bez mowienia tego wprost.

      e4

      9 miesięcy

      • 0 0

      • 2023-08-16 12:55

        czytale o KdF jak jeszcze ajfonow i fejsika nie bylo

        9 miesięcy

        • 0 0

  • 2023-08-15 13:28

    Kamień graniczny A001

    Na zdjęciu nr 2 można odczytać nr kamienia granicznego. To właśnie ten pierwszy z nr A001.

    Dziaku

    9 miesięcy

    • 3 0

  • 2023-08-15 13:40

    Wszyscy szczupli (5)

    I napewno zdrowsi.

    9 miesięcy

    • 12 0

    • 2023-08-15 13:49

      i wiekszosci posiadajacy meza/zone zamiast kota/psa :) (4)

      9 miesięcy

      • 7 7

      • 2023-08-15 14:38

        (2)

        A co to jest mezazona?

        9 miesięcy

        • 1 5

        • 2023-08-16 11:15

          to znaczy ze, IQ masz niskie. (1)

          e4

          9 miesięcy

          • 2 0

          • 2023-08-16 14:02

            Napisał ten, co ortografii i interpunkcji nie jest w stanie opanować na poziomie 3. klasy szkoły podstawowej.

            9 miesięcy

            • 0 1

      • 2023-08-16 15:20

        zabawne jak kobieta zostając zoną zmienia się w heterę, ale zabawniejsze jest to, jak mężczyzna zostając mężem staje się

        pi...dą

        9 miesięcy

        • 0 0

  • 2023-08-15 14:39

    Granica

    Kamienie graniczne powinny być ustawione tam gdzie stały pierwotnie razem z opisem co to za miejsce. Jest to kawał historii naszego regionu.

    9 miesięcy

    • 10 1

1
2
3

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

TV Filmy

1711

Włoski okręt ITS Rizzo wychodzi na Bałtyk (19)

więcej (1572)

Katalog.trojmiasto.pl - Muzea

więcej

Sprawdź się

Sprawdź się

Kiedy odbył się w Gdańsku ostatni proces o czary?

 

Najczęściej czytane