• Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport

Historia Cristalu. Początki "najelegantszego lokalu Wybrzeża"

Jarosław Wasielewski
8 kwietnia 2017 (artykuł sprzed 7 lat) 
Cristal na pocztówce z 1962 roku. fot. J. Uklejewski (ze zbiorów autora). Cristal na pocztówce z 1962 roku. fot. J. Uklejewski (ze zbiorów autora).

Owiany legendą, nieistniejący już Cristal, był przez kilka dekad miejscem wyjątkowym na kulinarno-rozrywkowej mapie Trójmiasta. Warto przypomnieć jego początki.



Chociaż w pierwszych powojennych latach we Wrzeszczu działało wiele barów i restauracji, to jednak żadne z tych miejsc nie zyskało renomy lokalu eleganckiego, takiego, w którym można dobrze zjeść i gdzie warto się pokazać. Największa - i w tamtym czasie funkcjonalnie najważniejsza - dzielnica Gdańska, była pod tym względem upośledzona. Bardziej wymagająca klientela w poszukiwaniu doznań kulinarnych udawała się do Hotelu Monopol, działającego vis-á-vis Dworca Głównego, lub do sopockiego Grand Hotelu.

"Reprezentacyjny lokal gastronomiczny"

O budowie nowego "pawilonu gastronomicznego" w centrum Wrzeszcza zaczęto mówić pod koniec lat 50. ubiegłego wieku. Jego lokalizację wybrano nieprzypadkowo: popularny skwer przy szerokiej promenadzie łączącej dworzec kolejowy z handlową al. Grunwaldzką, w bezpośrednim sąsiedztwie działającego od końca 1951 roku Powszechnego Domu Towarowego "Neptun" (dziś w tym miejscu stoi biurowiec Neptun).

Nowoczesny, lekki, przeszklony budynek zaprojektował inż. architekt Witold Wierzbicki z Miastoprojektu, zaś wnętrza - inżynierowie KobylińskiKędziorek. Obiekt wyposażono w "meble artystycznej produkcji Państwowego Przedsiębiorstwa Strug".

Budowa Cristalu była prowadzona na przełomie lat 50. i 60. Restaurację otwarto 1 lipca 1961 r. Budowa Cristalu była prowadzona na przełomie lat 50. i 60. Restaurację otwarto 1 lipca 1961 r.
Niedoróbki i opóźnienia w realizacji poszczególnych etapów budowy sprawiały, że datę otwarcia ciągle przesuwano. Ostatecznie udało się zakończyć prace na początku lata 1961 roku.

Atrakcje dla podniebienia...

Cristal, opisywany przez prasę jako "placówka na wskroś nowoczesna i elegancka", otwarto w samo południe, w sobotę 1 lipca 1961 roku.

Atrakcje Gdańska na pocztówce z 1963 r. Co ciekawe, wśród nich znalazł się i Cristal (ze zbiorów autora). Atrakcje Gdańska na pocztówce z 1963 r. Co ciekawe, wśród nich znalazł się i Cristal (ze zbiorów autora).
Nazwa sugerowała światowy sznyt i elegancję - i tak też było w rzeczywistości. Na lokal składały się: oferująca "wykwintną kuchnię" restauracja na 200 miejsc wraz z tarasem letnim na 60 osób; najprawdziwszy cocktail bar; bar samoobsługowy "typu szwedzkiego" dla fanów "pośpiesznego jedzenia" o mocy przerobowej 2500 posiłków dziennie; kawiarnia kategorii pierwszej na 90 osób z letnim tarasem na 70 osób.

Cristal na pocztówce z połowy lat 60. XX wieku. fot. P. Krassowski (ze zbiorów autora). Cristal na pocztówce z połowy lat 60. XX wieku. fot. P. Krassowski (ze zbiorów autora).
Cristal posiadał także "własną wytwórnię wyrobów cukierniczych, garmażeryjnych, lodów i lodu konsumpcyjnego". Zarządzany przez Gdańskie Zakłady Gastronomiczne - Wrzeszcz lokal zatrudniał aż 100-osobowy personel.

...ale nie tylko

Jeszcze podczas trwania budowy Cristalu zapowiadano "liczne i urozmaicone imprezy rozrywkowe z pokazami mody włącznie". I rzeczywiście. W restauracji do godz. 2 nad ranem trwały dancingi - w pierwszym sezonie letnim do tańca przygrywał węgierski band Cövery, pod batutą Istvana Kovary'ego.

Reklama Cristalu w "Dzienniku Bałtyckim" z 1 VII 1961 (bibliotekacyfrowa.eu) Reklama Cristalu w "Dzienniku Bałtyckim" z 1 VII 1961 (bibliotekacyfrowa.eu)
Od samego początku działalności w Cristalu prezentowano również "rewię mody", organizowaną rzez gdański Miejski Handel Detaliczny i Wojewódzką Agencję Imprez Artystycznych. "Modne kreacje demonstrowane będą przez urocze modelki Teatrzyku Reklamy Uniwersum"

Reklama Cristalu w "Dzienniku Bałtyckim" z 16 IX 1961 (bibliotekacyfrowa.eu) Reklama Cristalu w "Dzienniku Bałtyckim" z 16 IX 1961 (bibliotekacyfrowa.eu)
Nic dziwnego zatem, że Cristal bardzo szybko stał się ważnym punktem na gastronomicznej i rozrywkowej mapie Trójmiasta. Taki status utrzymywał przez następne trzy dekady, zyskując grono stałych bywalców - także spoza Trójmiasta. Lokal dorobił się także własnej legendy. Sam nowoczesny pawilon był chętnie uwieczniany na pocztówkach - niekiedy umieszczano go pośród najważniejszych atrakcji Gdańska.

W nowych czasach

Cristal nie zniknął wraz z końcem PRL-u. W 1990 roku lokal przejął Ryszard Kokoszka, który na cyklicznych imprezach gościł lokalnych biznesmenów i ludzi polityki, organizował także pokazy mody i gale. Legenda Cristalu zyskała nowy rozdział.

Lokal zamknięto ostatecznie dopiero na początku 2009 roku. Po gruntownej przebudowie w budynku, którego dach zdobi wciąż oryginalny neon, działa obecnie kasyno i oddział PZU.
Po przemianach w 1989 r., Cristal był jak pierwsza połowa lat 90.: przaśny i w złym guście. Po przemianach w 1989 r., Cristal był jak pierwsza połowa lat 90.: przaśny i w złym guście.

O autorze

autor

Jarosław Wasielewski

badacz i popularyzator historii Gdańska, autor bloga poświęconego w całości przeszłości i teraźniejszości Wrzeszcza.

Opinie (353) ponad 20 zablokowanych

  • do dzisiaj Cristal to najlepsze miejsce do zabawy. (8)

    Fajny bar, maszyny, turnieje pokera, ruletka. Pozdrawiam Ekipe bywalcow. Ja ostatnio bylem na plusie jakies 20 tysiecy.

    • 4 15

    • A jutro będziesz na minusie 120 tys (5)

      Tak się kończy. Hazard

      • 13 1

      • trzeba umiec grac a nie szalec. (4)

        Ja licze karty w black jacka i zawsze jestem do przodu. W pokera tez umiem niezle grac. I dopracowuje system na ruletke.

        • 2 7

        • "system na ruletke" (3)

          lol... od setek lat tacy specjalisci dopracowywali systemy na ruletke. dostojewski to pieknie opisal w "gracz"-u. na koncu bieda ze az piszczy.

          • 7 0

          • moj system opiera sie na obliczniu predkosci kola i kulki. (1)

            Mozna wtedy okreslic sektor w ktory padnie kulka. I co, zatkalo kakalo ?

            • 0 8

            • bredzisz...

              bez pomocy computera i np. laserowego mierzenia szybkosci kulki nie wylapiesz. nie tacy fachowcy probowali. a takie numery to sprobuj najlepiej w kasynach w vegas. tam raczek co prawda nie ucinaja, ale dokladnie w kawaleczki rozdrabniaja ;)

              a na 100% wygrac mozesz, jezeli zaloga kasyna wspolpracuje i maja spreparowane talerze. jak np. casino austria w 90-tych na dlugiej. pamietam jak zorganizowano tam turniej ruletki, gdzie stali bywalcy kupe kasy powplacali probujac najroniejszych systemow, zeby sie dostac do finalu. ja przyszedlem pare godzin przed finalem i zwyklym pozostawianiem wygranej na farby podwajalem zetony az dostalem sie na liste finalowa. tak zajalem 3 miejsca w finale.
              kuzyn i kumpel grali za mnie na dwoch pozostalych miejscach i tak zajelismy na koncu 2,3 i 4 miejsce. w sumie bylo tego jakies 20 kola papieru, wiec bylo za co balowac pozniej w sopocie z szefem kasyna ;)

              bardzo interesujaca byla pierwsza runda finalu w ktorej gosciu znany z dobrych kontaktow z kasynem obstawil prawie wszystkim numer 8 i kulka jak na sznurku w 8 wpadla, co dala mu liczbe zetonow juz nie do pobicia. skasowal 50% puli wygranej. spekulowano, ze kasyno w ten sposob duzo czesc puli zabezpieczylo dla siebie.

              stali bywalcy byli bardzo poruszeni i zebrali sie przy glownym wejsciu do kasyna na dlugiej, zeby na zewnatrz "wyjasnic dziwne sytuacje" w finale, ale szef kasyna wyprowadzil nas wszystkich tylnim wyjsciem i pojechalismy firmowym autkiem bezposrednio do nonstopu. oj byla dluga noc :)

              • 0 0

          • mój drogi,najwyżej kochanka Dostojewskiego

            a nie on sam;)Dostojewski miał kochanicę,która za niego napisała połowę jego dzieł,bo on sam był zbyt pijany by cokolwiek zrobić.

            • 0 4

    • Cristal

      A , mama -co na to = ! Gra pan dalej ?!

      • 1 0

    • CRISTAL

      A ludzie ZIOBRY maja CIEBIE na celowniku !!

      • 0 1

  • Takie piekne zdjęcie z 1962 roku

    ...a teraz Gdańsk ciasny,zatłoczony,słoiki roszczeniowe,deweloperka wszędzie,a na tym zdj.taka piękna niezmącona przestrzeń,zieleń...ehmmm

    • 11 1

  • Gdynianin N J (1)

    W d*pie byles gow*o widziales !

    • 8 26

    • Jak chcesz uzywac mojego podpisu to

      chociaz pisz madrze i z sensem a nie jak osiol bez szkoly.

      • 1 0

  • moze ktos wie ? (5)

    jak nazywa sie koles pierwszy od lewej ?

    • 6 0

    • chełm (2)

      to febo z chelmu

      • 4 1

      • Za to że wchodził w drogę z dilerką innym,ludzie tyrgysa pierd...go pajero na rondzie na chełmie (1)

        Jeszcze musiał zapłacic im za klepanie blach.Sterydy odebrały mu zupełnie rozum

        • 3 0

        • To były czasy "ciekawe"...

          • 1 0

    • koleś pierwszy od lewej to bolek,reszta to faceci. (1)

      • 0 2

      • Tacy sami faceci jak i bolek.Ten sam ubecki układ...

        • 0 1

  • (20)

    Taaaaak... Ten wstrętny PRL. Ludzie się bawili i było ich na to stać.
    Dzieci jeździły na zimowiska i kolonie, a dorosłych stać było na wczasy.
    A teraz mamy zgniły pseudo kapitalizm i na nic nas nie stać, lokale powstają i zaraz są zamykane, bo są nierentowne, ludzie biją się o tańszy towar w Biedronce, a wakacje dzieci spędzają w Internecie.

    No ale ponarzekajmy na ten straszny PRL, przecież nie wypada inaczej.

    • 122 50

    • Oczywiście..było stać ale za kredyty które do dziś spłacamy (1)

      Pomysl troszkę nim cos napiszesz

      • 2 1

      • wiesz, ze teraz od wejscia do ue jestesmy jako kraj duzo wiecej zadluzeni

        i nic z tego nie mamy jako ludzie. tu jest roznica

        • 0 0

    • (3)

      Komuchu, skoro bylo tak dobrze to czemu wszystko padlo, caly system byl chory od poczatku

      • 40 34

      • Kapitalizm też jest chory

        a nie pada, po na razie nie wymyślono atrakcyjniejszej alternatywy, w którą mogą uwieżyć masy.

        Wszystko opiera się na wyobraźni i wierze. W komunizm dość wcześnie przestanow wierzyć.

        • 2 0

      • chory był tamten system ale obecny jest chyba gorszy .

        • 18 4

      • Bo zachód wywalczył rozszerzenie strefy wpływów. Tak w skrócie.

        • 24 21

    • teraz też mamy PRL

      PRL PiS

      • 0 2

    • Nieeee

      Takich jak Ty , wysłałbym na Kubę lub do Korei Pn. Tam mógłbyś chwalić jedynie słuszny system. Załamać się można, że można mieć tak wybiórcza pamięć

      • 0 1

    • Tak? I gdzie na te wczasy wszyscy jeździli? Do Koziej Wólki w porywach. Teraz to są dopiero czasy - jeździmy od Australii przez USA po różne małe wysepki. Ludzie biją się o tańszy towar w jakimś podrzędnym sklepie, w którym nigdy nawet nie byłem? No proszę cię.

      • 0 1

    • zimowiska, kolonie, wczasy - hehehe

      i zawsze w tych samych miejscach
      np. rok w rok 2 tygodnie w Zgorzałem - czyli rzut beretem stąd
      a po upadku komuny jeżdżę tam gdzie chcę

      • 8 3

    • Chlopie/Kobito - masz racje. (2)

      Polowa tumanow nie rozumie ze PRL byl bez porownanie do terazniejszego pseudo-kapitalizmu. Swiadczenia socjalne, darmowe szkolnictwo (inc. wyzsze), uslugi medyczne byly bez porownania do ekwiwalentow terazniejszych. I powiem wiecej: czlowiek mogl byc wolny pomimo ogolnie panujacych zakazan i prob odgornego narzucania "woli panstwa". Gdyby ci komunisci troszke pokierowali inaczej uzywajac szablonow takich jak w Skandynawi uwazam ze Polska bylaby miiodem plynaca.... ale przede wszystkim niezalezna. (mam to na mysli, EU, czy IV Reich)

      • 9 10

      • Usługi medyczne???
        Leżałeś za komuny w szpitalu?
        Bo ja tak. I syf był taki że strach. Brakowało nawet igieł do zastrzyków.

        Skąd się biorą tacy durnie jak ty to nie wiem.

        • 11 3

      • Tak, pokierowali by ale czołgami na Nasze miasta a Skandynawię to byśmy mieli jak Finowie w konfrontacji z Sowietami. Resztę Twoich socjali i wspaniałej opieki medycznej zostawiam bez komentarza, szkód słów.

        • 5 2

    • Tak było dobrze to dlaczego zdechło?

      • 12 3

    • Dokładnie! Teraz nikogo nie stac na wczasy, nikt sie nie bawi, wszyscy siedzą w domu! Fantastyczna była ta komuna!

      • 9 9

    • To cudowne państwo dobrobytu :D - ZBANKRUTOWAŁO (1)

      • 24 11

      • W Korei Północnej też tak teraz myślą

        • 15 4

    • Jeszcze są tacy zniewoleni ludzie tamtym systemem jak Ty? PRL to beznadzieja, szarość i smutek, brak perspektyw i ogólny marazm. Dziękuje za te ich kolonie i wczasy, sam sobie teraz zarobię na takie jakie chce a nie jak mi dają z przydziału. Nigdy więcej, tylko te paskudne blokowiska przypominają tamte czasy.

      • 28 24

    • Dobrze prawisz teraz nie masz w polandi żadnej rozrywki,chyba że masz kasę

      • 16 16

    • kogo stać bylo

      Tych ktorzy czapkowali "waadzy", bo to nie byla kwestia ceny (PRL byl socjalizmem nierynkowym) ale "znajomosci"

      • 24 16

  • W 1990 lokal przejal Ryszard Kokoszka (17)

    Czy mozna wiedziec w jaki sposob przejal ? Od kogo ? czy zaplacil wartosc rynkowa lokalu ? A na przeciwko niejaki Szydlowski przejal kamienice wraz z mieszkancami !!! To sa ku.wa prawdziwi biznesmeni.

    • 303 25

    • tam gdzie Szydłowski (7)

      to siedzibę SB miało

      • 46 3

      • Pierwszy milion trzeba ukraść, tak mówili (3)

        A POtem to już jazda bez trzymanki, łącznie z karuzelami VAT-owskimi, za cichą zgodą peowskich władz kradli dziesiątki miliardów złotych .. biedna ta Polska

        • 56 23

        • to zasada Bieleckiego czy Lewandowskiego?

          • 1 0

        • wszystkie steropiany po dorwaniu sie do koryta trzepaly ile wlezie. od kld, przez ud i na PC konczac

          to ze jarek ma teraz problemy i walczy z ukladem wynika z jednego faktu, dośc szybko w latach 90 zostal wykluczony z biznesu

          • 18 2

        • POwiedziałbym że masz POmieszane we łbie ale POmyśliwszy wydaje mi się POmylenie twoje nie zasługuje na komentarz

          • 16 38

      • obok była przychodnia i Rentgen (2)

        po przesłuchaniach w budynku Szydłowskiego tam obdukcje robili

        • 34 2

        • SB prześwietlała ludzi (1)

          • 16 2

          • Nie przeswietlali

            Tylko sprawdzali czy nie polamali.

            • 14 5

    • Ciekawe czemu Kokoszka przez całe lata 90te robił za darmo Wałęsie urodzniny, na kilkaset osób

      • 6 0

    • biednemu (1)

      szydłowskiemu to nawet urząd skarbowy umorzył należny podatek niczym bolkowi! Takie to były rządy! A teraz ta gnida jeszcze się wepchnęła ze swoim sklepem na Kartuskiej! Zgroza, kto kupuje te jego gnioty?

      • 17 4

      • Endrju

        Nie wiem jak doszedł do majątku, ale co by nie mowic, drożdżówki ma bardzo dobre :)

        • 8 12

    • (1)

      Kiedyś podobno sędziowie ,prokuratura i "główni zainteresowani" ustalali w Cristalu wyroki ale to takie tam bajki....A teraz gdzie się ustala "pomroczność jasną" i temu podobne przypadłości ?

      • 14 5

      • nie wiesz

        Na nowogrodzkiej w Warszawie!

        • 14 9

    • (1)

      Czasy przemian. Biznesmeni wyrastali jak grzyby po deszczu. Trójmiasto miało wtedy kilku na liście stu...

      • 40 0

      • SB musiało coś robic

        Inaczej mielibysmy strzelanine na ulicach

        • 27 5

    • słup

      tak jak teraz ten z Amber

      • 38 0

    • Ciii

      Tematy tabu ;)
      Ze sklepem z AGD gdzie teraz jest biuro poselskie to też była podobno ciekawa historia

      • 84 1

  • w cristalu jadałem śniadania przed szkołą. (1)

    po lekcjach, po drodze kupowałem świat młodych i wracałem na obiad. potem z rodzicami wracaliśmy do domu. jako, że było to w pierwszej klasie podstawówki, nie korzystałem z wieczorno nocnych uciech oferowanych przez lokal.

    • 7 1

    • Swiat Młodych

      Kultowa gazeta. Byly fajne komiksy

      • 1 0

  • Nie tylko Wałęsa tam bywał (4)

    Krzaklewski podobno zarządzał rządem AWS zdalnie często właśnie z tego lokalu.

    • 84 10

    • Krzaklewski z Buzkiem Sprzedali PZU.........i co cisza- najwiekszy przekret w powojennej histori polski (1)

      • 5 1

      • a Kaczyński Super Ekspres

        bodaj Holendrom. Teraz z powtrotem chcą nacjonalizować. Powstał nawet na to specjalny fundusz.

        • 1 3

    • to ten

      d*pek co kierował buzkiem z tylnego siedzenia niczym kurdupel maliniakiem i brochą dzisiaj!

      • 12 9

    • podobno jesteś nienormalny.

      • 6 10

  • realista

    mieli gdzie sie bawic ludzie po 40 a teraz PRALNIA

    • 8 0

  • (3)

    Pan Wladek kolo Lesia w szczytowej formie jeszcze byl.Ktos wie co się z nim dzieje teraz?Dawno go na Stogach nie widzialem.

    • 7 1

    • (2)

      Wladek żyje. Jest na Stogach.Tylko nie ma teraz "wszystkich w domu".

      • 7 0

      • Podobnie jak i febo też nie ma wszystkich w domu.To od sterydów zapewne

        • 1 0

      • Władek chyba na Zakopiańskiej gdzieś urzęduje. Po starej mega ekipie śladu nie ma.

        • 3 0

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Wydarzenia

Majówkowe zwiedzanie Stoczni vol.7

20 zł
spacer

Vivat Gdańsk! Rekonstrukcje historyczne na Górze Gradowej

pokaz, spacer

Gdynia wielu narodowości

spotkanie, wykład

Sprawdź się

Sprawdź się

Jaki jest najstarszy budynek w Sopocie?

 

Najczęściej czytane