Historia
  • Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport
Historia
Dodaj raport
Historia Wiadomości
Facebook E-mail Messenger WhatsApp Kopiuj link Więcej

Chłosta, robaki i śmierć. Niedole żołnierzy z twierdzy Wisłoujście

Krzysztof Kucharski
6 kwietnia 2024, godz. 09:00 
Opinie (44)
Najnowszy artykuł na ten temat Kronika oblężenia Gdańska w 1734 r. Część 3
Lata 1720-1740 Widok Twierdzy Wisłoujście - rycina Christiana Wincklera (1677-1741). W centralnej części dobrze widoczny kościół św. Olafa. Ze zbiorów Muzeum Gdańska. Lata 1720-1740 Widok Twierdzy Wisłoujście - rycina Christiana Wincklera (1677-1741). W centralnej części dobrze widoczny kościół św. Olafa. Ze zbiorów Muzeum Gdańska.

Lata 1720-1740 Widok Twierdzy Wisłoujście - rycina Christiana Wincklera (1677-1741). W centralnej części dobrze widoczny kościół św. Olafa. Ze zbiorów Muzeum Gdańska.

Niespełna 300-osobowe grono mieszkańców twierdzy Wisłoujście wiodło swoje życie jak w niewielkiej miejscowości. W skład tej społeczności wchodzili: żołnierze, podoficerowie, oficerowie, ich rodziny, a także służby pomocnicze, w tym pastor z rodziną. To nie była sielanka, w twierdzy dochodziło do wielu konfliktów międzyludzkich oraz łamania prawa.



Chłosta i wygnanie za zaprószenie ognia



10 listopada 1709 r. Tomas Neumann nabrał ochoty na fajeczkę nabitą dobrym tytoniem. Chłodny wiatr, stały mieszkaniec nadmorskich wydm, przenikał przez sukienny mundur Tomasa. Ciepły żar i dym z fajki mogły choć na chwilę odwrócić uwagę od nieprzyjemnej pogody.

Stojąc pod wisłoujską latarnią, spokojnie wyjął z zawiniątka odrobinę cennego tytoniu i starannie zaczął nabijać nim fajkę. Nie przepadał za służbą na wysokości. Może i był tam osłonięty od podmuchów wiatru, ale sama myśl o wdrapaniu się po schodach nie napawała entuzjazmem. Poza tym samotne ślęczenie przez dwie godziny to nudy. Nawet świeczki nie można zapalić, zakaz palenia ognia w wieży był wielokrotnie powtarzany na paradach wartowniczych. Tomas miał nawet wrażenie, że komendant ma lekką obsesję na tym punkcie.

Garnizon Twierdzy Wisłoujście w XVIII wieku Garnizon Twierdzy Wisłoujście w XVIII wieku

Czas umilić mogłaby buteleczka brandweinu, niestety żołd był już prawie przehulany, zaś skąpy markietan nie sprzeda nic na kredyt. Zdzierca trzyma towar i wydziela każdemu. Jako jedyny ma koncesję w twierdzy na handel wszelkimi potrzebnymi artykułami. Zawsze zasłania się regulaminem, który dostał od Rady Wojennej. Szczęśliwi ci, którzy po służbie zajmują się jakimś rzemiosłem lub ich żony też zarabiają. Ten, kto gotów zapłacić więcej, niż przewiduje oficjalna tabela i ceny w mieście, ten może kupić od markietana co nieco na boku, oczywiście nielegalnie.

Niestety Tomas nie potrafił utrzymać przy sobie pieniędzy, pochłaniał je uprawiany przez niego pokątny hazard. Uważał się za świetnego gracza, jednak w każdej wartowni można było znaleźć wojaków, którzy nieźle się obłowili na grach z Tomasem.

Lata 1742-1744 Plan Twierdzy Wisłoujście. Na planie oznaczono literą H kościół wybudowany po 1734 r., znajdujący się pomiędzy fosą a skarpą. W ramce na dole prezentowane są przekroje poszczególnych umocnień. Lata 1742-1744 Plan Twierdzy Wisłoujście. Na planie oznaczono literą H kościół wybudowany po 1734 r., znajdujący się pomiędzy fosą a skarpą. W ramce na dole prezentowane są przekroje poszczególnych umocnień.

Lata 1742-1744 Plan Twierdzy Wisłoujście. Na planie oznaczono literą H kościół wybudowany po 1734 r., znajdujący się pomiędzy fosą a skarpą. W ramce na dole prezentowane są przekroje poszczególnych umocnień.

Nabitą fajkę trzymał w prawej dłoni, zaklął siarczyście, przesunął do tyłu pas z pałaszem, aby nie przeszkadzał mu podczas wspinaczki, kapelusz wepchnął pod lewe ramię i ruszył na górę. Gdy dotarł na stanowisko, musiał chwilę łapać oddech. Wreszcie był na miejscu.

Spojrzał przez okienko. Na południu migotały latarnie wart na kontrskarpie (Szańcu Wschodnim). Przypomniał sobie, że ma coś, co umili mu nudne chwile służby. Włożył glinianą fajeczkę w usta, wyjął krzesiwo i już po chwili ciemność rozświetliły iskry. Tomas oparł się o ścianę, zaciągnął porządnie i rozkoszował słodko gorzkawym smakiem tytoniowego dymu.

Dwie godziny minęły, czas na zmianę warty. Tomas zagasił fajkę, wysypując resztki gorącego tytoniu na leżące na parapecie kawałki ołowiu służące do uszczelniania okna. Przygniótł je palcem, aby dogasić ogień, zszedł z wieży i wrócił na kwaterę.

Zajrzyj do niedostępnych wnętrz Twierdzy Wisłoujście. Film z 2023 r.


Tymczasem żar z tlącego się wciąż tytoniu stopił ołów. Chwilę później ogniem zajęły się drewniane elementy stolarki okiennej. Ktoś zauważył wydobywający się z wieży dym, wszczęto alarm.

Tomas wybiegł ze swojej kwatery i zdezorientowany patrzył na biegających ludzi z wiadrami. Zauważył, że część z nich patrzy do góry. Podniósł wzrok i poczuł jak równocześnie zalewają go fale gorąca i zimna. Nogi ugięły się pod nim, usiadł na progu.

Ogłoszenia.trojmiasto.pl – mieszkania w nadmorskich dzielnicach Gdańska

kawalerka 32m Przymorze sprzedam
Kawalerka 32m Przymorze sprzedam 515 000 zł
Gdańsk, Przymorze
1 pokój 32.2 m2
Gdańsk Brzeźno Dunikowskiego pas nadmorski
Gdańsk Brzeźno Dunikowskiego pas nadmorski 737 000 zł
Gdańsk, Brzeźno
2 pokoje 47.96 m2
Apartament D1 z dużym ogródkiem 900 m od plaży
Apartament D1 z dużym ogródkiem 900 m od plaży 715 138 zł
Gdańsk, Sobieszewo
2 pokoje 54.21 m2
Więcej w serwisie Ogłoszenia (758)

Na środku placu stał komendant. Jego twarz wyrażała zarówno przerażenie i wściekłość. Kilka minut trwało, zanim zebrali się koło niego pozostali oficerowie i sierżanci. Zażądał karty z rozpiską bieżących wart. Szybko ustalono, kto był na wieży chwilę przed wybuchem pożaru. Gdy gruchnęła o tym wieść, część żołnierzy chciała zlinczować Tomasa, nawet oberwał kilkoma kamieniami. Podoficerowie zaprowadzili jednak porządek, rozpędzając kijami towarzystwo. Tomasa skuto kajdanami i odizolowano.

Płonącą wieżę było dobrze widać z miasta. Dziś sama twierdza jest przesłonięta przez stoczniową i portową zabudowę, ale na początku XVIII wieku, przy dobrej pogodzie, było ją dobrze widać z fortyfikacji miejskich.

Rada miejska podeszła do sytuacji niezwykle poważnie. Aresztowanego przewieziono do miasta.

Sąd zebrał się 18 listopada 1709 r. w Wielkiej Sali Wety (zwanej dziś również Salą Białą) w Ratuszu Głównego Miasta. O godzinie 11:00 do sali weszli rajcy miejscy i zasiedli na krzesłach ustawionych na pięknych dywanach.

Długo dyskutowano, czy Tomasa należy dodatkowo upokorzyć na oczach gawiedzi, ale odstąpiono od tego pomysłu, prawdopodobnie dlatego, że przyznał się do winy.

Ogłoszenia.trojmiasto.pl – Los żołnierza jest ciężki. Zrób kurs i znajdź inną pracę

Kurs Pośrednik w Obrocie Nieruchomościami start 24 maja 2024
Kurs Pośrednik w Obrocie Nieruchomościami start 24 maja 2024 2 300 zł
Operator wózka widłowego
Operator wózka widłowego 900 zł
15.05-kurs dla operatora wózka widłowego
15.05-kurs dla operatora wózka widłowego
Więcej w serwisie Ogłoszenia (169)


Zachował się opis przedstawiający procedurę sądową i realizację wyznaczonej kary:

Miał zostać publicznie ukarany pod pręgierzem i uderzony trzema rózgami siedem razy, a następnie wygnany z tego miasta na całą wieczność. Podczas egzekucji przestrzegano następujących ceremonii: najpierw został skasowany, a następnie wyprowadzony z budynku i doprowadzony do więzienia, ponieważ chciano przeprowadzić egzekucję z należytą starannością.
Chłosta oznaczała 21 uderzeń, po 7 każda z 3 rózg. "Skasowanie" oznaczało usunięcie z szeregów wojsk miejskich. Ostatni element kary, czyli wygnanie, zamykało na zawsze przed ukaranym miasto i wszystkie należące do niego terytoria.

Oskarżonemu odczytano wyrok:

Po tym, jak Tomas Neumann, muszkieter pochodzący z twierdzy Wisłoujście, muszkieter służący w tamtejszym Domu [Forcie Carre - przypis tłumacza], dobrowolnie przyznał się podczas inkwizycji i przyznał, że w dniu, w którym spłonęła wieża Domu Wisłoujście, poszedł do niej z fajką i tytoniem, wyciągnął ją już na dole, na placu z zamiarem zapalenia. Na górze zapalił ogólnie zabroniony tytoń i w konsekwencji zgasił fajkę na kawałku ołowiu, który leżał tam jako lut, po czym zdarzyło się, że wkrótce potem z jego winy wybuchł pożar we wspomnianej wieży. Wieża całkowicie spłonęła, w ten sposób wyrządzono wielką szkodę miastu; jak oświadcza Szeroka Rada, że z powodu takiego popełnionego przestępstwa oskarżony powinien zostać wydalony z tego miasta i jego jurysdykcji na zawsze, jako zasłużona kara, a innym jako przykład. V. R. W.

Po odczytaniu wyroku sekretarz poinformował sędziego, że kara ma zostać przeprowadzona za pomocą 3 prętów, po 7 uderzeń każdym, i że ma być przeprowadzone sprawiedliwie.
Tomasa przewieziono do wieży więziennej i przykuto do pręgierza gdzie otrzymał wyznaczoną mu karę chłosty. Następnie poranionego wyprowadzono za wały miejskie i tam porzucono.

Robaki wyżerają dziury w ciałach obrońców twierdzy



33 lata później, czyli w roku 1734, załoga Wisłoujścia musiała stawić czoła oblegającym Gdańsk Moskalom i Sasom. Na niewielkiej przestrzeni twierdzy stłoczonych było około 450 żołnierzy i ich rodziny.

Rocznica bitwy pod Wisłoujściem. Z pamiętnika francuskiego oficera z roku 1734 Rocznica bitwy pod Wisłoujściem. Z pamiętnika francuskiego oficera z roku 1734

Jeden z oficerów, Arnold Harmens tak opisywał warunki panujące w twierdzy:

W międzyczasie praca trwała, narzekanie wśród ludzi trwało, mimo że nie odbywało się to publicznie. Czasami byli tak zatwardziali, że odmawiali wykonywania pracy i nie wychodzili na mój rozkaz przekazany przez chorążego Kata, mojego adiutanta. Było tak, dopóki sam nie przyszedłem i nie wymusiłem ich posłuszeństwa.
1765 Twierdza Wisłoujście, z prawej widoczny niewielki kościół św. Olafa. Ze zbiorów Muzeum Gdańska 1765 Twierdza Wisłoujście, z prawej widoczny niewielki kościół św. Olafa. Ze zbiorów Muzeum Gdańska

1765 Twierdza Wisłoujście, z prawej widoczny niewielki kościół św. Olafa. Ze zbiorów Muzeum Gdańska

Było bowiem wśród nich wielu lumpów, którzy z konieczności, ponieważ nie mieli za co żyć, podjęli służbę tutaj. Byli w całkowicie zdartych łachmanach. Dlatego robactwo tak się wymknęło spod kontroli, że nie mogli się przed nim uchronić, ponieważ spali w wartowniach wszyscy razem, zdrowi, chorzy, niedołężni i pełni robactwa, robiący pod i przez siebie nawzajem. Zarażali się nawzajem.

Tak, miałem żołnierzy, którym wesz wyżarła dziury w ciele i od tego oni się wykrwawiali. Jest całkiem naturalne, aby zrozumieć, że w takich warunkach codziennego zmęczenia i wszechobecnego smrodu rąk i chorób ludzie byli wycieńczeni i musieli cierpieć trudności.

Ile razy rozmawiałem z kapitanem Patzerem o izbie chorych, sam to potwierdzi. Najbardziej żałosną rzeczą było to, że ani razu nie były dostępne potrzebne leki i narzędzia, aby uratować chorych.
Pod koniec oblężenia sytuacja w twierdzy przypominała raczej pochłonięty anarchią obóz niż wojskową placówkę. Żołnierze, pozbawieni żołdu, odmawiali wykonywania rozkazów. Harmens wspominał, że każda z wartowni wysyłała swojego delegata na negocjacje z kadrą i dochodziło do tak absurdalnych sytuacji, że część żołnierzy wracała do swoich obowiązków, inni odmówili opuszczenia swoich wartowni i żądali dodatkowych przydziałów alkoholu.

Gdy sprzymierzeni z gdańszczanami Francuzi i szwedzcy ochotnicy szykowali się do kapitulacji, gdańscy żołnierze przestali widzieć sens dalszej walki. Dantejskie sceny towarzyszyły opuszczającym twierdzę Francuzom. Tak im się spieszyło, że wyrywali praczkom jeszcze mokre koszule. Gdańska załoga obrzucała ich wyzwiskami, doszło nawet do próby linczu na francuskich oficerach.

Sytuacje uratowali gdańscy oficerowie, uspokajając wściekły tłum. Dalej było jeszcze gorzej, ponieważ żołnierze:

W tym czasie stali się ponownie zdeterminowani i wołali, by dać im pieniądze i brandy, które im dano, ale to było dla nich za mało. Piwnice zostały ponownie otwarte, a cała woda i wino zostały wyniesione i postawione na placu, następnie wypite z garnków i dzbanów. Wszystkie niegodziwości, jakie można sobie wyobrazić, były praktykowane, nie było żadnego posłuszeństwa i wartownie były puste z wyjątkiem kilku starców.
Historia trzech hełmów na wieży Twierdzy Wisłoujście Historia trzech hełmów na wieży Twierdzy Wisłoujście

Ostatni rachunek pana Molkau



Przed nami kawałek papieru, który bardzo enigmatycznie opisuje smutny koniec innego wisłoujskiego żołnierza.

Rachunek za wydobycie zwłok z Wisły i pogrzeb pana Molkau. Ze zbiorów Archiwum Państwowego w Gdańsku. Rachunek za wydobycie zwłok z Wisły i pogrzeb pana Molkau. Ze zbiorów Archiwum Państwowego w Gdańsku.

Rachunek za wydobycie zwłok z Wisły i pogrzeb pana Molkau. Ze zbiorów Archiwum Państwowego w Gdańsku.

Jesteś żołnierzem nadmorskiej twierdzy. Co dzień widzisz Prusaków panoszących się po drugiej stronie rzeki w Nowym Porcie. Bywa nerwowo, liczysz się z tym, że można zaliczyć kulkę. Tymczasem, panie Molkau, po twoim istnieniu pozostaje rachunek, który opiewa na zawrotną sumę 10 florenów [w 1771 roku był to miesięczny zarobek szeregowego - dop. autora]). 6 florenów na trumnę, 2 dla grabarzy i 2 za wyciągnięcie twego biednego ciała z wody. Najwidoczniej nieszczęśliwy wypadek i utonięcie. Rachunek wystawiono 20 września 1790 roku. Kiedy zmarłeś, tego nie wiemy.
Tłumaczenie tekstów źródłowych ze zbiorów Archiwum Państwowego w Gdańsku, Krzysztof Kucharski

Bibliografia

  1. Cieślak E., W obronie tronu króla Stanisława Leszczyńskiego, Gdańsk 1986.
  2. Hahlweg W., Das Kriegswesen der Stadt Danzig, Osnabruck 1982.
  3. Nadolny E., Danzig und der polnische Thron 1733/1734, Gdańsk 1939.
  4. Raabe E., Die Festung Danzig und ihre Garnison, Hamburg 1994.
  5. Wodziński A.M., Gdańsk za czasów Stanisława Leszczyńskiego (1704-1709, 1733-1734), Kraków 1929.
  6. Kucharski K., Wisłoujście 1734, maszynopis.

O autorze

autor

Krzysztof Kucharski

animator kultury i edukator w Muzeum Gdańska, rekonstruktor, prezes stowarzyszenia Garnizon Gdańsk

Miejsca

Zobacz także

Gdańsk w XVIII wieku (46)

Opinie (44) 9 zablokowanych

  • 2024-04-06 09:43

    (1)

    Niesamowita historia.

    Sven Skur....en

    1 miesiąc

    • 13 2

    • 2024-04-06 21:29

      A co

      Się stało, że zmieniłeś nik ?

      1 miesiąc

      • 1 0

  • 2024-04-06 09:54

    teraz by dopiero przezywali,Port Servis,zapachy ropopochodne,pyl weglowy itp.

    1 miesiąc

    • 10 1

  • 2024-04-06 09:55

    Tor-sten (3)

    Widać bohatetską postawę Francuzów w tym artykule.Najlepszy jest ten rachunek wystawiony po śmierci.
    Lubię te weekendowe opowiadania historyczne.

    Tak przy okazji do pewnego faceta ,który mijając mnie mówił ,że czeka na informację...Czekać można ale jak żądnych informacji nie udzielam.
    Do drugiego faceta ,który mówił ,że jest byłym policjantem i dzięki niemu mogę mieć znajomości w policji...
    Też nie jestem zainteresowany.

    Nie robi na mnie wrażenia ,że nie znajdę legalnej pracy bo te nędzne 7-8 tys na miesiąc to mogę nielegalnie dziennie zarabiać.
    Mam nadzieję ,że wszystko jest jasne i kończymy tą błazenadę.

    1 miesiąc

    • 7 12

    • 2024-04-06 11:00

      Nie każdy był Wołodyjowskim czy Ketlingiem, aby się wysadzać "z prochami" (2)

      Co zresztą było czynem dla bezpieczeństwa Rzeczpospolitej i jej żołnierzy z dalszych terenów. Zresztą tam ponoć inny był przebieg wydarzeń, choć magazyn rzeczywiście wyleciał w powietrze. Turcy chcieli Polaków za to zat łuc, ale zdaje się udało się ich przekonać, że to był wypadek, a nie coś na rozkaz oficerów twierdzy.

      1 miesiąc

      • 2 1

      • 2024-04-06 11:18

        Tor-sten (1)

        Wypadki się zdarzają wszędzie nie tylko w twierdzy XD
        Tak to napisałem bo nie jest to już śmieszne a mocno żenujące.

        Patrząc na działania służb w stosunku do mojej osoby w ostatnim roku (nie licząc lat wcześniejszych)każdy analizując działania w stosunku do mojej osoby najpierw wybuchnie śmiechem a później złapie się za głowę i powie co to za amatorka?

        Jak myślisz,można coś słyszeć nie będąc akurat w tym miejscu?XD
        Gdy widzisz i masz podejrzenia ,że coś jest nie tak...
        Naprawdę to są opary absurdu i elementarnych braków w jakimkolwiek szkoleniu ze strony osób chcących mnie inwigilować czy zwerbować.
        Moja odpowiedź zawsze jest na NIE.

        1 miesiąc

        • 0 3

        • 2024-04-07 15:37

          myślę że nie powiedziałeś jeszcze ostatniego słowa

          po prostu wysłaliśmy do Ciebie niewłaściwego człowieka

          1 miesiąc

          • 0 0

  • 2024-04-06 10:01

    W końcu jakiś świetnie napisany tekst na tym portalu (1)

    Perełka. Brawo. Dziękuję.

    1 miesiąc

    • 22 2

    • 2024-04-06 11:49

      No rewelacja, prosimy częściej tego typu i stylu teksty. Miło się to czyta.

      1 miesiąc

      • 2 0

  • 2024-04-06 10:03

    To gdzie teraz jest ten kościół Olafa czy jego ruiny??? (2)

    1 miesiąc

    • 6 0

    • 2024-04-06 14:06

      Ten budynek gdzie byl komisariat policji wodnej (1)

      Z przystania kolo Twierdzy to plebania tego kosciola

      polkop@vp.pl

      1 miesiąc

      • 2 0

      • 2024-04-06 16:58

        to jest budynek plebanii, po kościele i cmentarzu nie ma śladów widocznych

        1 miesiąc

        • 0 1

  • 2024-04-06 10:56

    Karę chłosty, jak dla pierwszego przypadku, to bym przywrócił. Za wiele różnych przewinień przeciw porządkowi miejskiemu (2)

    Tylko 7 razy prętami czy rózgami, czyli zapewne długimi trzema prostymi gałęziami z zarośli mającymi ze 2 cm średnicy? Ja bym wprowadził od 1 maja a i z 10 razy takie coś, za mniejsze przewiny 5. I to bez możliwości wykupienia się; obok kary zasadniczej. Np. za ucieczkę "pod wpływem", pojazdem, przed policją.

    1 miesiąc

    • 10 3

    • 2024-04-06 11:19

      Cofnij się w czasie do średniowiecza, albo za Bug. Tam jest twoje miejsce. (1)

      1 miesiąc

      • 4 7

      • 2024-04-06 22:12

        Polecam ci poprawę swej wiedzy historycznej i geograficznej. Średniowiecze skończyło się 200 lat wcześniej, niż wspomniany

        wypadek, sąd i wymierzenie kary. A nazwa twierdzy Wisłoujście wskazuje (ludziom choć trochę wykształconym), że nie chodzi np. o twierdzę w Kobryniu za Bugiem - i Brześciem.

        1 miesiąc

        • 0 0

  • 2024-04-06 11:08

    Coś tu nie gra (3)

    Tytoń roztopił ołów? Czas na zmianę warty i ... gdzie się podział kolejny wartownik? Przecież zmiana warty odbywa się w ten sposób, że najpierw przychodzi koleny wartownik, a dopiero potem z warty schodzi obecny. I co, "nowy" przysnął, a tytoń topił ołów?

    Krytyk Literacki

    1 miesiąc

    • 58 5

    • 2024-04-06 17:16

      Nie tytoń tylko żar

      Taka mała różnica

      1 miesiąc

      • 4 8

    • 2024-04-06 19:56

      Też nie wierzę

      żeby luźny żar z fajki stopił ołów...To nie lutlampa. Nadmiar wyobraźni.

      1 miesiąc

      • 14 3

    • 2024-04-07 10:44

      Masz wyrok

      sądu i jak byk jest napisane że gość zgasił fajkę na kawałku ołowiu. Więc raczej to nie wymysł.

      1 miesiąc

      • 1 2

  • 2024-04-06 11:08

    Kiedy Twierdza będzie dostępna do zwiedzania? (5)

    Miała być w tym roku. Strasznie dawno tam nie byłem.

    1 miesiąc

    • 43 4

    • 2024-04-06 11:50

      juz niedlugo.... (2)

      będzie otwarcie, już tuż tuż...

      Paweł z Gdańska :)

      1 miesiąc

      • 3 7

      • 2024-04-06 12:07

        Będzie otwarta jak tylko przywrócimy połączenie promowe :) (1)

        1 miesiąc

        • 7 4

        • 2024-04-07 10:02

          Połaczenie jest prywatne

          To niech właściciel zapłaci nie mieszkańcy

          Złoty chłopak

          1 miesiąc

          • 1 1

    • 2024-04-06 12:23

      możesz wpaść na impreze w sierpniu

      całkiem całkiem imprezowo :)

      1 miesiąc

      • 5 4

    • 2024-04-07 10:01

      Okres głaskania cegły

      To kara za to musi być ,gdzie jest konserwator zabytków kto płaci za takie opużnienia

      Złoty chłopak

      1 miesiąc

      • 1 1

  • 2024-04-06 11:23

    Wszystko opisane

    W ksiazce Brunona Zwarry W gdanskiej twierdzy.

    polkop@vp.pl

    1 miesiąc

    • 5 1

  • 2024-04-06 11:30

    (1)

    Ciekawe, czy policjanci z wodnego komisariatu wiedzą, że pracują na byłej plebanii kościoła św. Olafa, który miał 10 "odsłon" na przestrzeni kilku wieków historii Wisłoujścia? He he.

    Rajmund

    1 miesiąc

    • 6 1

    • 2024-04-06 12:22

      Policja już dawno

      przeniesiona w inne miejsce.

      1 miesiąc

      • 0 0

1
2

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

TV Filmy

1706

Włoski okręt ITS Rizzo wychodzi na Bałtyk (19)

więcej (1572)

Katalog.trojmiasto.pl - Muzea

więcej

Sprawdź się

Sprawdź się

W meczu otwierającym rozgrywki EURO 2012 na PGE ARENIE w Gdańsku zmierzyły się drużyny:

 

Najczęściej czytane