Czarne krzyże Luftwaffe nad Gdańskiem w 1945 r.

Maciej Bakun, Maciej Bakun

4 listopada 2022 (artykuł sprzed 1 roku)

Opinie (62)

Najnowszy artykuł na ten temat Zaginiony dowódca Szkarłatnej Nierządnicy

Zniszczone niemieckie samoloty na lotnisku w Gdańsku. Zdjęcia pochodzą z rosyjskiego archiwum Pamjat Naroda, za pośrednictwem bloga Ocalić od zapomnienia Praust

Walki na Pomorzu w marcu 1945 r. toczyły się nie tylko na lądzie i na morzu, ale także w powietrzu. Działania niemieckich samolotów zakończył radziecki nalot na lotnisko we Wrzeszczu 18 marca.

W czasie walk na Pomorzu ze strony niemieckiej wsparcie z powierza zapewniała 6. Flota Powietrzna (Luftflote). Od 5 lutego 1945 r. przy flocie tej utworzono I i IV dywizjon, które miały zapewniać osłonę myśliwską nad miastem. Jednostki te wywodziły się ze słynnej eskadry myśliwskiej Luftwaffe nr 51 nazywanej "Mölders". Jednostka ta została przebazowana częściowo do Gdańska już w styczniu 1944 r. Samoloty tej eskadry posiadały charakterystyczne oznaczenie z żółtym nosem i czarny as treflowy na kadłubie.

Czego Luftwaffe szukało na Westerplatte we wrześniu 1939 r.?

W marcu 1945 r. na Pomorzu stacjonowało jeszcze kilka innych formacji Luftwaffe. Np. w Gdyni-Babich Dołach nocny pułk myśliwców (Nachtjagdgeschwader, 1./N.A.G. 4) z samolotami Messerschmitt Bf 109 G. Dalej to pierwsza eskadra transportowa (Transportfliegerführer: 1./T.G. 1) z 18 samolotami Junkers Ju 52 również z bazą w Gdyni-Babich Dołach oraz w Lęborku kilka maszyn łącznikowych Fi 156 (Fi 156-Kdo. III).

Jednak trzon obrony powietrznej nad Gdańskiem stanowił Pułk Myśliwski 51 "Mölders" (Jagdgeschwader J.G. 51) ze sztabem na lotnisku we Wrzeszczu. Oficjalnie (na papierze) pułk dzielił się na dwa dywizjony. Dywizjon nr 1 (I./J.G. 51) bazował we Wrzeszczu na samolotach Messerschmitt Bf 109 G-14. Natomiast dywizjon czwarty (IV./J.G. 51) stacjonował na lotnisku w Rumi również na samolotach Messerschmitt Bf 109 G-14.

Niemiecki myśliwiec Messerchmitt zniszczony w marcu 1945. Ze zbiorów Macieja Bakuna.

Ponadto w dokumentach archiwalnych pojawia się wzmianka, że do lotniska we Wrzeszczu przydzielony został jeden samolot Arado 196 (Fliegerführer 6: 6./M.S.Gr.)

Niestety jak dotąd nie udało mi się ustalić liczby samolotów Messerschmitt Bf 109 stacjonujących w Gdańsku. W dokumentacji źródłowej podana została tylko nazwa jednostki bez konkretnej liczby, zapewne ze względu na duże straty, zarówno w ludziach, jak i sprzęcie.

Tak walczono o Gdańsk w 1945 roku

Oficjalnie Pułk Myśliwski (Jagdgeschwader) powinien liczyć ok. 50 samolotów, co w warunkach gdańskich i roku 1945 wydaje się wątpliwe. Prawdopodobnie sukcesem było zachowanie w odpowiednim stanie technicznym połowy oficjalnego stanu.

Ciekawostką natomiast jest stacjonujący z przydziałem przy dowództwie we Wrzeszczu Arado 196. Była to maszyna przeznaczona do działań rozpoznawczych na morzu. Miała też być podstawowym samolotem pokładowym ciężkich okrętów Kriegsmarine. Co robiła w Gdańsku? Zapewne służyła do komunikacji z okrętami i rozpoznania Zatoki Gdańskiej.

Historia lotnisk w Gdańsku i w Gdyni

Zastanawiający jest też fakt, że używano samolotów Messerschmitt, a nie produkowanych w Gdyni i Malborku myśliwców Focke-Wulf, do których dostęp do części zapasowych wydawałby się łatwiejszy. Widocznie zakłady te były tak zniszczone w wyniku nalotów alianckich, że nie były w stanie zapewnić odpowiedniej liczby samolotów czy nawet części zamiennych do nich.

Marzec 1945 przyniósł kolejne zmiany organizacyjne. Ze wszystkich tych oddziałów lotniczych utworzono bojową jednostkę Weiss Gdańsk (Gefechtsverband Weiss, Danzig). Przyporządkowano jej obszar działania od wschodniego krańca Elbląga poprzez zatokę gdańską i północnego brzegu Morza Bałtyckiego z głównym zadaniem ochrony konwojów i przestrzeni powietrznej nad Gdańskiem i okolicą.

Radziecki nalot na lotnisko we Wrzeszczu w marcu 1945

Radzieckie dowództwo zamierzało całkowicie wyeliminować zagrożenie ze strony Luftwaffe nad Gdańskiem. W tym celu zadecydowano, by zbombardować lotnisko we Wrzeszczu. Początkowy atak, planowany na 15 marca, z powodu złych warunków atmosferycznych przełożono. Sytuacja meteorologiczna była dość skomplikowana. Samoloty miały wystartować z zajętego lotniska w Malborku. Na trasie do celu na wysokości 300-600 m wisiały gęste chmury. W rejonie celu również panowało duże zachmurzenie. Dlatego pierwszy nalot na lotnisko nastąpił 18 marca.

Atak poprzedził zwiad myśliwców Jak-9. Pierwsza nad lotniskiem w Gdańsku pojawiła się grupa bombowa w składzie 12 Ła-5. Samoloty atakowały z lotu nurkowego i koszącego. Po upływie około minuty nadleciała druga grupa 12 Ła-5. Do tego, po około półgodzinie, na lotnisko uderzyły kilkakrotnie samoloty szturmowe. W sumie piloci radzieckiej 4. armii lotniczej dokonali ośmiu nalotów na lotnisko w Gdańsku. Świadczy to o dużej skuteczności nalotów radzieckich na lotnisko.

Jeden z pilotów Luftwaffe Viktor Kittel swój pobyt na lotnisku we Wrzeszczu w marcu 1945 r. wspominał tak:

Nasz oddział na koniec nie mógł już latać. Gdy tylko próbowaliśmy wystartować naszymi messerschmittami, Rosjanie ostrzeliwali nas bezpośrednio ze wzgórz oliwskich działami przeciwpancernymi i granatnikami. Kilka takich prób zakończyło się śmiercią pilota. Ponadto ciągle brakowało paliwa do maszyn. W końcu przyszedł rozkaz, że my, piloci, mamy udać się do Berlina. Którejś nocy ok. 23 marca wypłynęliśmy z Nowego Portu na pokładzie statku Togo.

Ostatni start samolotu Luftwaffe z lotniska we Wrzeszczu zanotowano 18 marca 1945 r. To był koniec czarnych krzyży nad Gdańskiem. Lotnictwo radzieckie całkowicie opanowało niebo nad miastem.

Na podstawie książki autora "Lotnictwo na ziemi gdańskiej 1910-1945"

O autorze

Opinie (62) 10 zablokowanych

Sortowanie
- Od najstarszych
- Od najnowszych

Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2022-11-04 12:33

Nalot o którym mowa.... (2)

Nie wyłączył działań lotnictwa niemieckiego, w końcowej fazie działań nad Zatoką Gdańską, samoloty startowały między innymi z Półwyspu Helskiego, ale to już inny temat.....

Tapur
1 rok
- 5 0
Twoja opinia

Zmień treść

Nie wyłączył działań lotnictwa niemieckiego, w końcowej fazie działań nad Zatoką Gdańską, samoloty startowały między innymi z Półwyspu Helskiego, ale to już inny temat.....
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2022-11-04 12:54
  
  Nie przypominam sobie, aby w jakiś znaczźcy sposób spowalniało to oper (1)
  
  Wini 2052
  1 rok
  - 0 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Regulamin dodawania opinii
  - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
    2022-11-04 12:59
    
    Nie przypominam sobie, aby w jakiś znaczący sposób spowalniało to
    
    operacji pomorskiej. Ze wspomnień walk toczących się o Gdynię, Sopot, Gdańsk, nie odnotowałem aby działania Luftwaffe miały jakieś większe znaczenie bojowe.
    
    Wini 2052
    1 rok
    
    3 0
    
    Twoja opinia
    
    Zmień treść
    
    operacji pomorskiej. Ze wspomnień walk toczących się o Gdynię, Sopot, Gdańsk, nie odnotowałem aby działania Luftwaffe miały jakieś większe znaczenie bojowe.
    Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2022-11-04 13:31

Hurrraaaa

Hurrraaa...

Mario
1 rok
- 0 1
Twoja opinia

Zmień treść

Hurrraaa...
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2022-11-04 13:49

Cytat: "Zastanawiający jest też fakt, że używano samolotów Messerschmitt, a nie produkowanych w Gdyni i Malborku myśliwców Focke (2)

Przecież na zdjęciach widać zniszczone Foki 190.

1 rok
- 10 0
Twoja opinia

Zmień treść

Przecież na zdjęciach widać zniszczone Foki 190.
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2022-11-04 17:46
  
  Zdjęcie nr 2
  
  To na pewno nie jest "Messerchmitt" :)
  
  1 rok
  - 2 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  To na pewno nie jest "Messerchmitt" :)
  Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2022-11-06 18:40
  
  Komentarze z forum.
  
  - "Witam,
  poszukuję malowań dywizjonów: II./SG1, 12./SG151, 2./SG152 które stacjonowały na lotnisku w Rumi w czasie II Wojny Światowej. Szczególnie samolotów FW-190 w dowolnych wersjach."
  
  - "Ze swojej strony mogę zasugerować skupienie uwagi na wersji F8, jako najbardziej rozpowszechnionej w użytku przez wymienione eskadry i dywizjon.
  
  Obie eskadry (w zasadzie jedna, która zmieniła numerację) stacjonowały w Rumi od pocz. 1944 do lutego 1945.
  
  Dywizjon II./SG1 przybył tu na pocz. 1945 i przebywał podczas działań frontowych. Stąd można domniemywać, że samoloty tej jednostki znalazły się na innych okolicznych lotniskach. Zwłaszcza, że istnieją fotografie z Gdańska-Wrzeszcza ukazujące FW-190 (najprawdopodobniej właśnie F8, sądząc po braku zewn. działek w skrzydłach i zaczepach do podwieszania bomb pod skrzydłami). We Wrzeszczu nie było jednostki FW-190, więc to raczej na pewno te z Rumi. Widoczne na foto Ju-87 mogą pochodzić z eskadry z Pruszcza."
  
  1 rok
  - 1 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Komentarze z forum. - "Witam, poszukuję malowań dywizjonów: II./SG1, 12./SG151, 2./SG152 które stacjonowały na lotnisku w Rumi w czasie II Wojny Światowej. Szczególnie samolotów FW-190 w dowolnych wersjach." - "Ze swojej strony mogę zasugerować skupienie uwagi na wersji F8, jako najbardziej rozpowszechnionej w użytku przez wymienione eskadry i dywizjon. Obie eskadry (w zasadzie jedna, która zmieniła numerację) stacjonowały w Rumi od pocz. 1944 do lutego 1945. Dywizjon II./SG1 przybył tu na pocz. 1945 i przebywał podczas działań frontowych. Stąd można domniemywać, że samoloty tej jednostki znalazły się na innych okolicznych lotniskach. Zwłaszcza, że istnieją fotografie z Gdańska-Wrzeszcza ukazujące FW-190 (najprawdopodobniej właśnie F8, sądząc po braku zewn. działek w skrzydłach i zaczepach do podwieszania bomb pod skrzydłami). We Wrzeszczu nie było jednostki FW-190, więc to raczej na pewno te z Rumi. Widoczne na foto Ju-87 mogą pochodzić z eskadry z Pruszcza."
  Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2022-11-04 14:48

a merkel przezyla,musiala na spadachronie

1 rok
- 2 3
Twoja opinia

Zmień treść

a merkel przezyla,musiala na spadachronie
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2022-11-04 15:48

Czas najwyższy na reparacje wojenne od niemieckich ludobójców

1 rok
- 8 7
Twoja opinia

Zmień treść

Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2022-11-04 15:50

A teraz Niemcy chcą zagłodzić Polskę.

Trzeba pilnować Ryże nieszczęście wróciło

1 rok
- 10 12
Twoja opinia

Zmień treść

Trzeba pilnować Ryże nieszczęście wróciło
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2022-11-04 15:50

Zręb

Hitlerowiec i Moskal to jeden i ten sam potwór.

1 rok
- 9 4
Twoja opinia

Zmień treść

Hitlerowiec i Moskal to jeden i ten sam potwór.
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2022-11-04 16:58

czytelnik

do autora JG51 był pułkiem lotniczym nie eskadrą

1 rok
- 6 0
Twoja opinia

Zmień treść

do autora JG51 był pułkiem lotniczym nie eskadrą
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2022-11-04 17:55

Uwaga zrzędy

Samoloty Ła-5 trudno nazwać bombowcami z uzbrojeniem 2× działko SzWAK kal. 20 mm, 2 × 100 kg bomby FAB-100 lub 4 pociski rakietowe RS-82. Tu występowały raczej w roli szturmowej, choć były klasycznymi myśliwcami.
Tym niemniej bardzo ciekawy artykuł. Dziękuję

1 rok
- 20 1
Twoja opinia

Zmień treść

Samoloty Ła-5 trudno nazwać bombowcami z uzbrojeniem 2× działko SzWAK kal. 20 mm, 2 × 100 kg bomby FAB-100 lub 4 pociski rakietowe RS-82. Tu występowały raczej w roli szturmowej, choć były klasycznymi myśliwcami. Tym niemniej bardzo ciekawy artykuł. Dziękuję
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2022-11-04 22:43

A Pruszcz?

Przecież niemieckie samoloty stacjonowały także na lotnisku w Pruszczu!
A co z nimi?

1 rok
- 4 0
Twoja opinia

Zmień treść

Przecież niemieckie samoloty stacjonowały także na lotnisku w Pruszczu! A co z nimi?
Regulamin dodawania opinii