Ziarnko piasku pani de Thebes wróży koniec wielkiej wojny

Jarosław Kus

4 lipca 2016 (artykuł sprzed 7 lat)

Opinie (10)

Latem 1916 roku prawie wszyscy wyglądali już końca wojny. Nikt nie spodziewał się, że potrwa ona jeszcze ponad dwa lata. Nz. Cesarz Wilhelm II Hohenzollern wizytuje niemieckie oddziały.

Sto lat temu w Gdańsku. Czy zastanawialiście się kiedyś, jak wyglądał zwykły lipcowy dzień dokładnie przed wiekiem?

Gdańsk był wówczas w posiadaniu niemieckim: w roku 1793 został zajęty wraz z Kujawami i Wielkopolską przez Królestwo Pruskie. Ale po 121 latach zaborów państwa zaborcze po raz pierwszy zwarły się ze sobą w wojennych zmaganiach - rok 1914 przyniósł wybuch Wielkiej Wojny: po jednej stronie Niemcy i Austro-Węgry, po drugiej Rosja i sprzymierzone z nią Wielka Brytania i Francja.

W II rozbiorze Królestwo Prus zabrało Polsce Wielkopolskę, Kujawy i Gdańsk.

W lipcu 1916 r. dobiegał końca drugi rok tej wojny - "Gazeta Gdańska" pisała 6 lipca: "w ubiegłym tygodniu upłynął setni tydzień tej wojny, o której sądzono, że zaledwie parę miesięcy trwać będzie, a tymczasem mijają miesiące i lata, a wojna trwa nadal".

Próbując przewidzieć koniec konfliktu, uciekano się nawet do pomocy sił nadprzyrodzonych: "Popularna wieszczka pani de Thebes (...) zapowiada obecnie, że koniec wojny nastąpi jeszcze przed początkiem zimy" - miało się tak stać za przyczyną ziarnka piasku, czyli "małego nieznacznego prawie niezrozumiałego wydarzenia". Przepowiednia co najmniej enigmatyczna i nie do końca trafiona: pora roku się zgadza - wojna skończyła się w listopadzie, ale dwa lata później...

Gdańsk - podobnie jak i całe Niemcy - żył więc toczącą się wojną: wiadomości wojenne zajmowały ponad połowę objętości "Gazety Gdańskiej", jak widzimy to np. w wydaniach z 6 i 8 lipca. Były to przede wszystkim doniesienia z frontu, komunikaty walczących stron, analizy sytuacyjne, a czasem nawet zdjęcia (niektóre całkiem niezłej, jak na tamte czasy, jakości).

Gdańszczanie mieli sposobność dość szczegółowo obserwować przebieg toczących się działań wojennych. Wychodząc im naprzeciw, "Gazeta" rozpoczęła sprzedaż specjalnie przygotowanego, "nadzwyczaj taniego, a pięknie wykonanego atlasu wojennego", dzięki czemu każdy mógł osobiście na "odpowiednich mapach wojennych" śledzić "usiłowania stron walczących".

Mieszkańcy Gdańska, podobnie jak i obywatele innych miast w granicach Niemiec, mogli dowiedzieć się, jak skutecznie bronić się przed "napaścią lotników nieprzyjacielskich i uniknąć dalszych ofiar wśród ludności cywilnej", bo - jak zauważyła "Gazeta" - do tej pory "widocznie nie wszędzie przestrzegano łatwych do spamiętania środków ochronnych" - gdyby tak czyniono, z pewnością "skutki bomb lotników byłyby znacznie skromniejsze".

Wiadomości z całego zaboru pruskiego, a wśród nich i te z Gdańska, pomieszczone były w rubryce "Wiadomości potoczne" - tutaj również dostrzegamy wpływ wojny na życie codzienne. W numerze z 6 lipca opublikowano wykaz ofiarnych gdańszczan, którzy finansowo postanowili pomóc Polakom z Królestwa Polskiego, poszkodowanym wskutek toczących się tam działań wojennych.

W Bytowie, "za obcowanie z jeńcami rosyjskimi" - na półtora roku domu karnego, 100 marek grzywny i pięć lat utraty praw honorowych - skazano Bertę Schulz, w Połczynie natomiast leśniczy Hartwig otworzył ogień do zbiegłych z niewoli Rosjan, jednego z nich zabijając.

"Wiadomości potoczne" z 8 lipca donosiły o wypadku z bronią palną w Elblągu, powieszeniu się ucznia mularskiego Maksa Proseita w Labiewie (Lubiewie) i porażeniu prądem dwóch monterów w Słupsku.

Nie zabrakło oczywiście doniesień z samego Gdańska: sto lat temu nad Gdańskiem i Sopotem przeszły potężne nawałnice, szczęśliwie nie wyrządzając większych szkód (w przeciwieństwie do Złotowa, gdzie burza "obróciła w perzynę" gospodarstwo niejakiego Müllera).

"Gazeta" opublikowała także listę osób ukaranych grzywnami za sprzedaż mięsa w dni bezmięsne (dni te wprowadzano, by ograniczyć spożycie mięsa przez ludność cywilną, jako że priorytet w jego konsumpcji miało wojsko).

Czytając o sądowym finale kryminalnej działalności 15-letniego Pawła Niemanna, dowiadujemy się też i o kurach... na gdańskim dworcu! Z Sopotu natomiast donoszą, że mimo trwającej wojny sezon wakacyjny trwa w najlepsze: nadmorski kurort odwiedziło trzy tysiące gości, czyli o 300 osób więcej, niż w roku poprzednim.

Wiadomością numer jeden sprzed stu lat jest chyba jednak informacja nadesłana ze Świętosiekierki (Święta Siekierka - obecnie Mamonowo, na terenie rosyjskiego obwodu kaliningradzkiego), gdzie "kot, w miejsce kury, siedział na jajach i doczekał się macierzyństwa".

W tej sytuacji nikogo już chyba nie dziwiło ogłoszenie o "radykalnej kuracyi z glist"...

Źródło: "Gazeta Gdańska" nr 84 z 6 VII i 85 z 8 VII 1916 r. Skany pochodzą z Pomorskiej Biblioteki Cyfrowej.

Jarosław Kusj.kus@trojmiasto.pl

Opinie (10) 1 zablokowana

Sortowanie
- Od najstarszych
- Od najnowszych

Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2016-07-04 16:23

strasznie koslawy jezyk w gazetach (1)

pisali o takich bzdetach jak kot co zajal miejsce kury ,albo ze baba dala mieso w dni bezmiesne....to chore bylo.

observer
7 lat
- 7 24
Twoja opinia

Zmień treść

pisali o takich bzdetach jak kot co zajal miejsce kury ,albo ze baba dala mieso w dni bezmiesne....to chore bylo.
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2016-07-04 17:34
  
  A ja
  
  uważam, że np. "macierzyństwo kota" to wiadomość ciekawsza od zawartości "plotka", "pomponika" i tym podobnych. Podoba mi się też publikowanie danych osób wymienianych w informacjach prasowych - zjawisko to występowało jeszcze po II wojnie. Nie było ustawy o ochronie danych osobowych. Złodzieja nazywano złodziejem, karabin - karabinem. Wszystko było prostsze :-)
  
  elf
  7 lat
  - 21 1
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  uważam, że np. "macierzyństwo kota" to wiadomość ciekawsza od zawartości "plotka", "pomponika" i tym podobnych. Podoba mi się też publikowanie danych osób wymienianych w informacjach prasowych - zjawisko to występowało jeszcze po II wojnie. Nie było ustawy o ochronie danych osobowych. Złodzieja nazywano złodziejem, karabin - karabinem. Wszystko było prostsze :-)
  Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2016-07-04 18:46

Hmmmm (5)

Dla kogo wydawano w języku polskim tą Gazetę Gdańską.Polaków praktycznie na pomorzu nie bylo a jezeli nawet to nie znali języka polskiego.

7 lat
- 3 23
Twoja opinia

Zmień treść

Dla kogo wydawano w języku polskim tą Gazetę Gdańską.Polaków praktycznie na pomorzu nie bylo a jezeli nawet to nie znali języka polskiego.
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2016-07-04 18:56
  
  Zecer czytał (1)
  
  no i jego żona..., jak widać niektórzy wagarowali na lekcjach historii.
  
  Kilo
  7 lat
  - 11 3
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  no i jego żona..., jak widać niektórzy wagarowali na lekcjach historii.
  Regulamin dodawania opinii
  - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
    2016-07-04 19:01
    
    Raczej bajeczek na lekcjach historii się nasłuchali.
    
    kitu nie trawię
    7 lat
    
    3 9
    
    Twoja opinia
    
    Zmień treść
    
    Raczej bajeczek na lekcjach historii się nasłuchali.
    Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2016-07-04 20:52
  
  (1)
  
  Na Pomorzu nie było Polaków??? A Kaszubi, a Kociewiacy ???
  
  7 lat
  - 10 3
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Na Pomorzu nie było Polaków??? A Kaszubi, a Kociewiacy ???
  Regulamin dodawania opinii
  - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
    2016-07-05 07:11
    
    Taaaa i tak świetnie znali jezyk polski w mowie i piśmie,że masowo czytali Gazetę Gdanską.
    Znali gotys i latajnis.
    
    7 lat
    
    2 7
    
    Twoja opinia
    
    Zmień treść
    
    Taaaa i tak świetnie znali jezyk polski w mowie i piśmie,że masowo czytali Gazetę Gdanską. Znali gotys i latajnis.
    Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2016-07-05 06:57
  
  W latach 1939-1940
  
  Niemcy zamordowali około 40 tysięcy Polaków, głównie inteligencji; około 200 tysięcy wysiedlili na teren GG, zamknęli w obozach. Na ich miejscu osadzono Niemców. Przed rozbiorami ludność polska stanowiła ok. 70%... O czym więc piszesz?
  
  elf
  7 lat
  - 7 2
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Niemcy zamordowali około 40 tysięcy Polaków, głównie inteligencji; około 200 tysięcy wysiedlili na teren GG, zamknęli w obozach. Na ich miejscu osadzono Niemców. Przed rozbiorami ludność polska stanowiła ok. 70%... O czym więc piszesz?
  Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2016-07-05 08:25

Ciekawy artykuł

Kury na dworcu głównym? (pewnie Borat w walize przywiózł :-)

Czytek
7 lat
- 5 2
Twoja opinia

Zmień treść

Kury na dworcu głównym? (pewnie Borat w walize przywiózł :-)
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2016-09-19 17:04

Jak tak dokladniej poczytacw starych szpargalach to

Kajzerowskie Niemcy wywolaly wojne z wlasnej glupoty.

Gdanziger
7 lat
- 1 0
Twoja opinia

Zmień treść

Kajzerowskie Niemcy wywolaly wojne z wlasnej glupoty.
Regulamin dodawania opinii