Jak się pruski oficer przez Kaszubkę musiał tłumaczyć

Paweł Pizuński

26 listopada 2015 (artykuł sprzed 8 lat)

Opinie (20)

Najnowszy artykuł na ten temat Przyleciał na chwilę na Dzień Matki. Spędzi 3 lata w więzieniu

Draka wybuchła, gdy pruski oficer potraktował bez szacunku katolicki obraz w jednej z podgdańskich wsi, ale ostatecznie i tak najbardziej oberwało się dziennikarzowi, który ten bezbożny czyn opisał.

Panowie wojskowi ze stacjonującego w Gdańsku 36. pułku artylerii lekkiej zajechali do Przodkowa pod koniec lipca 1901 r. Manewry w okolicy mieli, trzeba więc ich było jakoś w wiosce zakwaterować. Z szeregowymi i podoficerami kłopotów nie było. Umieszczono ich w barakach lub stodołach i po sprawie. Gorzej z oficerami - tych po barakach upychać się nie godziło, ulokowano ich więc w gospodzie pana Pipki. Było tam kilka przytulnych izb, gdzie można ich było pomieścić, chociaż luksusów tu nie mieli. Na jedną izbę czterech przypadało.

Historia świętego obrazu, oficera i Kaszubki pochodzi z gdańskiej prasy z 1901 roku.

Miejscowi mężczyźni na oficerów patrzyli z podziwem.

- Światowi ludzie - mówili z uznaniem. - A jakie życie mają. Z rana powojują trochę, szeregowych i kaprali po polach z kapustą przegonią, w koszarach im musztrę urządzą, a później do kasyna na obiad. Wieczorem w karty pograją, o kobitach pogadają i do domu pójdą, gdzie elegancka żona czeka lub tuzin kochanek.
Inaczej na oficerów patrzyły kobiety z Przodkowa. Nieraz się z nich podśmiewały.

- Za dnia po polach i lasach się pałętają, a później siedzą po izbach i papierochy kurzą... - mówiła po wiosce pani Pipka, która najlepiej zdążyła poznać ich obyczaje. - Zmęczone niby są, ale piwsko piją i w karty rżną. Nic się od naszych chłopów nie różnią... - dodała ze śmiechem.
- Czystsze są... - wtrąciła sąsiadka.
Racja! Panowie oficerowie czystsi od miejscowych rzeczywiście byli. Ręce mieli białe i zadbane, włosy uczesane, wąsy elegancko podkręcone, a jak pachnieli! Prawdziwą wodą kolońską od nich zalatywało, aż miło było obok nich przechodzić. Nie to co ci ze wsi, którzy tylko chlewem i stodołą śmierdzieli, bez dwóch zdań.

Niejedna miejscowa panna za jakiego oficera by poszła, ale pani Pipka szczerze odradzała. Zwłaszcza po tym, co odkryła w jednej z izb panów oficerów.

Było to zaraz na początku manewrów. Na drugi dzień po tym, jak wojskowi w gospodzie się ulokowali, pani Pipka weszła do izby na piętrze. Chciała przewietrzyć trochę i porządki zrobić, by panom oficerom lepiej się wieczorem w karty grało. Otworzyła okno, kurze starła, niedopałki z popielnic uprzątnęła, po czym miotłę do ręki wzięła i dalej podłogę zamiatać. Zamarła, gdy pod jedno z łóżek zajrzała.

- A to łotry! Bezbożniki! - wykrzyczała z odrazą - W cudzym domu jak u siebie się te Niemce żądzą...
Wybiegła z izby oburzona i czym prędzej do sąsiadki poszła.

- Nie uwierzycie, kumo, jakich renegatów nam tu przysłali... - krzyknęła od drzwi.
- Panów oficerów sąsiadka ma na myśli?
- A kogóż by innego...
- Co sąsiadka tak sie ich uczepiła? - tamta wzruszyła ramionami. - Niektórzy z nich to nawet miłe są. Jeden taki kłania mi się, a jaki uprzejmy...
- Taaa?! - pani Pipka aż się zdenerwowała. - A wiecie kumo, co ja myślę? Bezbożniki to są i tyle. Obraz święty, co go kiedyś z pielgrzymki przywiozłam, ze ściany mi zdjęli i pod łóżko wpakowali. Jak śmieć jaki potraktowali... - wykrzyczała jednym tchem.

Niemiecki oficer zdjął ze ściany i schował pod łóżkiem obraz, jaki do dziś można spotkać w niejednym domu.

Teraz to i sąsiadka na oczy przejrzała. Jak złym trzeba być człowiekiem, żeby święty obraz pod łóżkiem schować, jak jaki bohomaz! Ona też, jak pani Pipka, nie potrafiła ukryć oburzenia. Jeszcze tego samego dnia powiedziała o wszystkim kilku babom we wsi i wkrótce cała okolica huczała od plotek i złośliwych komentarzy. Tylko kwestią czasu było, by cała sprawa doszła do uszu dowództwa regimentu.

* * *

Sprawcę świętokradczego czynu szybko wykryto. To lejtnant Metze wszystkiemu był winien. To on zdjął obraz ze ściany i kazał go swemu ordynansowi uprzątnąć, więc pułkownik musiał go wezwać do siebie, jak tylko z wojskiem z manewrów wrócili. Posadził go na fotelu, nawet cygarem poczęstował i zaczął reprymendę.

- No toście Metze narozrabiali - pokiwał głową ni to z politowaniem, ni to z ironią. - Co wam do głowy wpadło, żeby ten cholerny obraz pod łóżko pakować?
- Melduję posłusznie, że to mój ordynans go tam umieścił...
- Mam nadzieję, żeście odpowiednio potraktowali tego łotra?
- Ma się rozumieć, panie pułkowniku...
- Hm... dobrze... - mruknął pułkownik, po czym wstał z fotela i po pokoju w tę i nazad zaczął łazić. - Mimo wszystko, źle uczyniliście... - powiedział w końcu - Muszę was jakoś ukarać...
- Ale przecież pan pułkownik sam powiedział, że oficerowie niemieckiej armii zobowiązani są zwalczać ciemnotę wśród kaszubskich wieśniaków...
- Ale nie w ten sposób, Metze, nie w ten sposób... - pułkownik pokręcił głową z dezaprobatą. - Delikatnie i z umiarem trzeba... - dodał. - Dlatego nagany wam Metze udzielam.
- Ale przecież...
- Nie przerywać! - przystanął zdenerwowany, wnet się jednak opanował. - Poza tym list do tej baby napiszecie...
- Jaki list?
- Z przeprosinami, ma się rozumieć. Wytłumaczycie, że ten incydent to była wina ordynansa, że wam przykro, że przepraszacie i takie tam... - machnął ręką na koniec, a na odchodnym gorzałką poczęstował.

Cesarz Wilhelm II wizytuje XVII korpus armijny, do którego należał ćwiczący w Przodkowie 36. Pułk Lekkiej Artylerii Polowej.

Lejtnant Metze list napisał. Wytłumaczył kobiecie, że z tym obrazem to nie jego wina, że to ordynans zawinił i że w ogóle jest mu przykro.

Tyle, że mleko już się rozlało. Wieść o tym, że w tak nikczemny sposób potraktowany został pobożny obraz obiegła okolicę i dostała się do katolickiej prasy. Nie chodziło już tylko o to, że wizerunek Chrystusa został zdjęty ze ściany, ale i o to, że wpakowano go pod łóżko.

Teraz reprymenda od dowódcy regimentu już nie wystarczyła. Metze musiał stanąć przed sądem.

Lejtnant tłumaczył, że obraz zdjął ze ściany w dobrej wierze.

- Kiedy z kolegami kwaterowałem się w pokoju, rozgardiasz, pośpiech i ścisk panował taki, że nie sposób było wszystko kontrolować. Owszem, nakazałem zdjąć obraz, ale tylko dlatego, że zahaczyłem o niego wyplatanym z wikliny krzesłem. Zauważyłem, że przy otwartym oknie obraz chyboce się na ścianie, więc by nie spadł, kazałem ordynansowi, by go gdzieś umieścił...
- To nieprawda proszę sądu - zaprotestowała pani Pipka - Obraz zawieszony był tak wysoko, że nie sposób go było krzesłem trącić.
- Ale ten obraz naprawdę się chybotał - przerwał jej lejtnant. - Poza tym nie sądziłem, że ten obraz tak wiele znaczy. Jakiś polski napis na nim był, a ja tego języka nie znam... - bronił się Metze.
- Tak?! - pani Pipka aż się pod boki ujęła - Pan oficer kształcony człowiek, a takie głupoty gada! Słowa "Jezus Chrystus" i "Amen" każdy chyba zna?!
Śmiech przebiegł po sali i porucznik Metze aż pokraśniał. Mimo to poważniejszej kary nie poniósł. Został upomniany przez gdańskie dowództwo dywizji, musiał też w stosowny sposób przeprosić pana i panią Pipkę.

Dużo poważniej ukarano redaktora Krückemeyera z katolickiego "Westpreussischen Volksblattes", który 17 września 1901 r. zamieścił w swej gazecie pełen oburzenia list od korespondenta z Przodkowa. W liście dość dokładnie opisano całą sprawę i lejtnanta Metze oburzyły niektóre użyte tam sformułowania. Szczególnie jedno mu się nie podobało: "W całkowicie pozbawiony szacunku i budzący powszechne zgorszenie sposób - pisał korespondent - lejtnant potraktował katolicki obraz".

- Nie było moim zamiarem wzbudzać powszechne zgorszenie... - mówił podczas posiedzenia gdańskiej Izby Karnej 6 marca 1902 r. - W ogóle nikogo nie zamierzałem obrażać - dodał pełnym wyrzutu głosem.

Te zapewnienia wystarczyły sądowi, który skazał Krückemeyera za znieważenie lejtnanta Metze na 50 marek grzywny lub 10 dni więzienia.

O autorze

Opinie (20) 1 zablokowana

Sortowanie
- Od najstarszych
- Od najnowszych

Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2015-11-26 14:54

lubie te historyjki (1)

taka odskocznia od codzienności i polityką nie trzeba się denerwować:)

h
8 lat
- 49 0
Twoja opinia

Zmień treść

taka odskocznia od codzienności i polityką nie trzeba się denerwować:)
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2015-11-27 06:21
  
  tylko te datę trzeba poprawić bo to chyba o rok 1902
  
  Chodzi a nie 1892... 'czeski błąd' jak mniemam.
  
  8 lat
  - 1 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Chodzi a nie 1892... 'czeski błąd' jak mniemam.
  Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2015-11-26 15:36

Jak zawsze genialna historyjka dziekuje i proszę o wiecej

Pawel
8 lat
- 34 0
Twoja opinia

Zmień treść

Jak zawsze genialna historyjka dziekuje i proszę o wiecej
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2015-11-26 16:29

zwalczac ciemnote wsrod kaszubskich wiesniakow... (6)

Czasy sie zmienily,narody byly i odeszly a kaszubi wiernie trwaja przy swojej ciemnocie...

8 lat
- 26 39
Twoja opinia

Zmień treść

Czasy sie zmienily,narody byly i odeszly a kaszubi wiernie trwaja przy swojej ciemnocie...
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2015-11-26 17:47
  
  trochę szkoda ze im się nie udało
  
  8 lat
  - 3 6
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2015-11-26 21:34
  
  (3)
  
  Polska jest krajem katolickim, naszym symbolem jest krzyż. Czy wy ludzie rozumiecie, że są na świecie zawzięte dzikusy, które najchętniej przyjechałyby tutaj, zrzuciły z naszych kościołów krzyże i zawiesili półksiężyc? A to byłby dopiero początek "atrakcji".
  
  Ciekaw jestem ile wtedy byłoby tych kolesi plujących na kościół satanistów-pozerów i innych cwaniaków
  
  8 lat
  - 15 7
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Polska jest krajem katolickim, naszym symbolem jest krzyż. Czy wy ludzie rozumiecie, że są na świecie zawzięte dzikusy, które najchętniej przyjechałyby tutaj, zrzuciły z naszych kościołów krzyże i zawiesili półksiężyc? A to byłby dopiero początek "atrakcji". Ciekaw jestem ile wtedy byłoby tych kolesi plujących na kościół satanistów-pozerów i innych cwaniaków
  Regulamin dodawania opinii
  - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
    2015-11-26 22:57
    
    a czy ty wiesz (2)
    
    Ze ten twój wspanialy kościół to Niemcy wprowadzili w Polsce? A wiesz ze przy okazji wymordowali polowe ludności? Przyszli, zrzucili światowida i postawili krzyż...
    
    Oi
    8 lat
    
    11 8
    
    Twoja opinia
    
    Zmień treść
    
    Ze ten twój wspanialy kościół to Niemcy wprowadzili w Polsce? A wiesz ze przy okazji wymordowali polowe ludności? Przyszli, zrzucili światowida i postawili krzyż...
    Regulamin dodawania opinii
    - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
      
      2015-11-26 23:02
      
      (1)
      
      A widzisz całe swoje krótkie życie byłem przekonany, że Polska przyjęła chrzest od Czech. Niemcy zjednoczyły się jako dużo później niż Polska tak przy okazji.
      
      8 lat
      
      11 2
      
      Twoja opinia
      
      Zmień treść
      
      A widzisz całe swoje krótkie życie byłem przekonany, że Polska przyjęła chrzest od Czech. Niemcy zjednoczyły się jako dużo później niż Polska tak przy okazji.
      Regulamin dodawania opinii
      - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
        
        2015-11-27 06:28
        
        A Czesi skąd Google przyjęli?
        
        A kto pogan mordował za nie wielbienie krzyża..? No teraz to zaraz "nasi" z sejmu zaczną...
        
        8 lat
        
        6 1
        
        Twoja opinia
        
        Zmień treść
        
        A kto pogan mordował za nie wielbienie krzyża..? No teraz to zaraz "nasi" z sejmu zaczną...
        Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2015-11-27 06:25
  
  nie tylko Kaszubi ale cały elektorat
  
  Jedynej słusznej i wszech wiedzacej partii z "wielkim" zacietrzewionym i zakompleksionym wodzem na czele.
  
  8 lat
  - 4 6
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Jedynej słusznej i wszech wiedzacej partii z "wielkim" zacietrzewionym i zakompleksionym wodzem na czele.
  Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2015-11-26 17:21

Kaszubki hoze dziewoje (1)

I postawic sie umieja ;)

vivat kaszebe
8 lat
- 30 1
Twoja opinia

Zmień treść

I postawic sie umieja ;)
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2015-11-26 21:53
  
  Potwierdzam
  
  Postawić umieją!!!
  
  danziger beobachter
  8 lat
  - 5 1
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Postawić umieją!!!
  Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2015-11-26 20:45

(2)

Kłócenia Kaszubów z Trójmiastem ciąg dalszy... Gratulacje

Na Kaszubach wygrał PIS, to Was boli?

8 lat
- 12 26
Twoja opinia

Zmień treść

Kłócenia Kaszubów z Trójmiastem ciąg dalszy... Gratulacje Na Kaszubach wygrał PIS, to Was boli?
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2015-11-26 23:50
  
  Nie
  
  Wstyd nam tylko za Was?
  
  8 lat
  - 7 7
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Wstyd nam tylko za Was?
  Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2015-12-01 07:38
  
  ot moher pokręcony
  
  Po co taki ton mi to akurat lata kto gdzie wygrał, jestem Polakiem i trudno w takiej Polsce będę przez jakiś czas żyć, jestem katolikiem nawet gdy głosowałem na PO .
  Tylko po co to dzielenie ?
  
  8 lat
  - 0 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Po co taki ton mi to akurat lata kto gdzie wygrał, jestem Polakiem i trudno w takiej Polsce będę przez jakiś czas żyć, jestem katolikiem nawet gdy głosowałem na PO . Tylko po co to dzielenie ?
  Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2015-11-26 21:23

Data

W Izbie Karnej zapewne w marcu 1902 r.

irek
8 lat

Odpowiedź redakcji:

Dziękujemy za sugestię. Treść została poprawiona.
- 5 0
Twoja opinia

Zmień treść

W Izbie Karnej zapewne w marcu 1902 r.
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2015-11-26 21:49

Ukarany został ten, który o tym napisał, a nie ten który to zrobił....

Hmmm... czy czegoś wam to nie przypomina z czasów jak najbardziej współczesnych?

8 lat
- 29 3
Twoja opinia

Zmień treść

Hmmm... czy czegoś wam to nie przypomina z czasów jak najbardziej współczesnych?
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2015-11-28 10:25

(2)

Wybacz autorze, ale niezdarne to językowo. Dialogi drewniane. Tylko kanwa trzyma tę opowiastkę w kupie. Życzę większej swady.

8 lat
- 1 7
Twoja opinia

Zmień treść

Wybacz autorze, ale niezdarne to językowo. Dialogi drewniane. Tylko kanwa trzyma tę opowiastkę w kupie. Życzę większej swady.
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2015-11-29 07:59
  
  bzdury gadasz
  
  fajny tekst, oddając klimat. Cala historyjka dobrze napisana, lepiej o niebo niż te wszystkie wypociny redaktorków.
  
  8 lat
  - 2 1
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  fajny tekst, oddając klimat. Cala historyjka dobrze napisana, lepiej o niebo niż te wszystkie wypociny redaktorków.
  Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2015-11-29 21:48
  
  Może autor powyższego wpisu spróbowałby coś sam napisać?
  
  8 lat
  - 2 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Może autor powyższego wpisu spróbowałby coś sam napisać?
  Regulamin dodawania opinii