Historia
  • Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport
Historia
Dodaj raport
Historia Wiadomości
Facebook E-mail Messenger WhatsApp Kopiuj link Więcej

Przez morze do wolności. Historie morskich ucieczek z PRL-u

Michał Lipka
21 listopada 2023, godz. 13:00 
Opinie (32)
2
  • Pościg za lugrotrawlerem "Cietrzew" widziany z pokładu statku-bazy "Morska Wola". Rybakom nie udało się uciec, zostali schwytani i przewiezieni do Polski, gdzie trafili przed sąd. Zdjęcie wykonano 3 maja 1955 r.
  • Rybacy z "Cietrzewia" po zatrzymaniu ich przez załogę Morskiej Woli. Po powrocie do Polski zostali skazani za próbę ucieczki: Piotr Wiśniewski na 8 lat, Albert Ruszenik na 7 lat, a Tomasz Dziwota na 5 lat więzienia. Ostatecznie jednak kary zmniejszono im do 3 i 3 lat pozbawienia wolności.

Pościg za lugrotrawlerem "Cietrzew" widziany z pokładu statku-bazy "Morska Wola". Rybakom nie udało się uciec, zostali schwytani i przewiezieni do Polski, gdzie trafili przed sąd. Zdjęcie wykonano 3 maja 1955 r.

fot. z zasobu IPN

Tylko w latach 1948-49 aż 22 morskie próby ucieczki z Polski zakończyły się powodzeniem. Przez cały okres funkcjonowania PRL było ich znacznie więcej. Te nieudane często miały tragiczny finał.



Jedną z najsłynniejszych, która wyjątkowo zirytowała ówczesne władze, była ucieczka ORP Żuraw. Latem 1951 r. część załogi sterroryzowała dowództwo okrętu i skierowała go do szwedzkiego portu Ystad. Tam 12 członków załogi poprosiło o azyl polityczny.

Ucieczka ORP Żuraw. Porwali okręt, zapłaciły za to całe rodziny Ucieczka ORP Żuraw. Porwali okręt, zapłaciły za to całe rodziny

Pozostali, wraz z uwolnionymi już oficerami, zdecydowali się na powrót do Polski. W Gdyni cała załoga została zdjęta z okrętu i w niezwykle szybkim procesie skazana na wieloletnie więzienia. 12 azylantów zaocznie skazano na kary śmierci.

Władze były tak zirytowane tą ucieczką, że postanowiły objąć represjami nie tylko samych marynarzy, ale również i ich najbliższych. 16 osób z rodzin marynarzy zostało aresztowanych. Mimo braku dowodów lub ich znikomej wartości zapadły wyroki od pół roku do 2 lat więzienia.

Morskie ucieczki z ludowej Polski Morskie ucieczki z ludowej Polski

Kary śmierci dla uciekinierów



Nieudana była próba opanowania okrętu podwodnego "S-56" przez Józefa Przybyłowicza i Henryka Nycka. Oskarżono ich o przynależność do nielegalnego związku i skazano na karę śmierci. Prezydent Bolesław Bierut skorzystał z prawa łaski i zamienił wyrok na długoletnie więzienie.

Dużo gorzej dla pomysłodawców zakończyła się próba uprowadzenia ORP Sęp (B-11). Spisek został wykryty, a jeden z marynarzy - Marian Kowal - został skazany na karę śmierci. Został rozstrzelany 31 marca 1952 r. Pięć lat później zrehabilitowano go i uniewinniono na mocy wyroku NSW 21 maja 1957 r.

Podobny los spotkał Jerzego Sulatyckiego. Służył on na trałowcu ORP Czapla (T-11). Planował zwerbować innych członków załogi, obezwładnić dowództwo okrętu i uciec do Szwecji. Jego plany zostały odkryte, on sam aresztowany, postawiony przed sądem, który skazał go na śmierć. Wyrok został wykonany 11 lipca 1952 r.

Historie opowiadające o ucieczkach z kraju polskich marynarzy opisuje książka Ryszarda Leszczyńskiego pt. Wolność solą znaczona. Morskie drogi do wolności polskich marynarzy 1945-1989. Promujące ją spotkanie odbędzie się w środę, 29 listopada, o godz. 17 w Muzeum Marynarki Wojennej w Gdyni. Historie opowiadające o ucieczkach z kraju polskich marynarzy opisuje książka Ryszarda Leszczyńskiego pt. Wolność solą znaczona. Morskie drogi do wolności polskich marynarzy 1945-1989. Promujące ją spotkanie odbędzie się w środę, 29 listopada, o godz. 17 w Muzeum Marynarki Wojennej w Gdyni.

Historie opowiadające o ucieczkach z kraju polskich marynarzy opisuje książka Ryszarda Leszczyńskiego pt. Wolność solą znaczona. Morskie drogi do wolności polskich marynarzy 1945-1989. Promujące ją spotkanie odbędzie się w środę, 29 listopada, o godz. 17 w Muzeum Marynarki Wojennej w Gdyni.

Ucieczki na kutrach, jachtach i kajakach



Przez morze uciekali nie tylko marynarze, ale i cywile. Choć najczęściej do ucieczek wybierano kutry rybackie, zdarzały się również przeprawy na... kajakach! Biorąc pod uwagę odległość do pokonania i to, jak kapryśnym morzem potrafi czasem być Bałtyk, można by uznać to za wyprawy samobójcze. Ale niektóre się udały.

Tak właśnie skończyła się wyprawa dwóch studentów z Gdańska - Jerzego Martuli i Stanisława Rankina - którzy pokonali Bałtyk 5-metrowym kajakiem. Podobnego wyczynu kilka lat później dokonał Jerzy Szymczak.

Udane były również ucieczki jachtami. Udało się to załodze "Architekta", który podczas "rutynowego rejsu szkoleniowego", po 60-godzinnej podróży, dotarł bezpiecznie na Gotlandię. Pomysłodawcą i głównym wykonawcą całego planu był Ludwik Zienkiewicz.

Najczarniejszym dniem dla pograniczników był 21 grudnia 1948 r., kiedy to z łowisk do polskich portów nie wróciły aż trzy kutry. Do udanych ucieczek możemy również zaliczyć wyprawę kutra "Walery", który uciekł do Szwecji w 1951 r.

Dramatycznie natomiast przebiegła próba przedostania się na Zachód lugrotrawlera "Cietrzew". Podczas połowów rybacy uszkodzili sieci. By je wymienić, jednostka przycumowała do statku-bazy "Morska Wola". Gdy większość rybaków znalazła się na pokładzie statku, kuter niespodziewanie odbił od burty i z pełną mocą ruszył w stronę angielskiego wybrzeża. Na jego pokładzie było czterech rybaków. Statek-baza ruszył za nim w pogoń. Kuter został doścignięty, rybacy wrócili do Polski.

Po powrocie do Polski zostali skazani za próbę ucieczki: Piotr Wiśniewski na 8 lat, Albert Ruszenik na 7 lat, a Tomasz Dziwota na 5 lat więzienia. Ostatecznie jednak kary zmniejszono im do 3 i 2 lat pozbawienia wolności.

W kontekście powyższych ucieczek ciekawie przedstawia się postać kapitana żeglugi wielkiej Jana Ćwiklińskiego, który dowodząc transatlantykiem "Batory", poprosił o azyl polityczny w Stanach Zjednoczonych. Dowodził potem statkiem "Wolna Polska".

Spotkanie w Muzeum Marynarki Wojennej w Gdyni - PRZEŁOŻONE



Informujemy, że promocja książki śp. dr. Ryszarda Leszczyńskiego "Wolność solą znaczona. Morskie drogi do wolności polskich marynarzy 1945-1989", która miała odbyć się 29 listopada 2023 r. godz. 17 w Muzeum Marynarki Wojennej w Gdyni, zostaje przełożona.

O kolejnym terminie promocji poinformujemy natychmiast po jego ustaleniu z Fundacją Promocji Przemysłu Okrętowego i Gospodarki Morskiej.

Miejsca

Wydarzenia

Zobacz także

Więcej w kategorii Historia

Opinie (32) 2 zablokowane

  • 2023-11-21 14:57

    Opinia wyróżniona

    Wiali z Polski ludzie w czasach duszących oparów stalinizmu. I wiadomej nacji niepolskiej rządzącej UB (2)

    W czasach Gomułki, od jesieni 1956 - znacznie mniej. UB zmienił na SB, odchudził, a tłumy 'onych' "odspawał" od b. dobrze płatnych, ważnych posad. Ich progenitura mu do dziś to pamięta...

    5 miesięcy

    • 10 3

    • 2023-11-22 23:23

      mniej ale ludzie nadal uciekali, za Gomułki się mocno uspokoiło

      Gomułka miał trochę dobrych cech ale to nie czyni go bohaterem. Jest przede wszystkim katem wybrzeża. Dopiero potem ascetą i nieugiętym politykiem któremu zależało na Polsce. Jego Polsce, tej komunistycznej. Trzeba mu natomiast oddać że był idealistą. Zacietrzewionym w swojej ideologii, nie dopuszczającym sprzeciwu betonem ale konsekwentnym. Dobrze że te czasy już dawno minęły. Jak śpiewał Kazik Staszewski "Nie złodzieje rządzili, lecz de*ile"

      5 miesięcy

      • 2 0

    • 2023-11-21 16:31

      Bierut tępił także krewnych żołnierzy Bitwy pod Moskwą z 1920 roku,

      bezlitośnie rekwirował majątki i przekazywał swoim zasłużonym

      5 miesięcy

      • 1 0

  • 2023-11-21 13:12

    Opinia wyróżniona

    Kiedyś na Tefa łenie była seria Wielkie ucieczki. M.in odcinek o braciach Niemczyk. Piękny lecz smutny... Inne też ciekawe . Jak np całą rodziną wiali na zachód. W Gdańsku też było takich prób trochę. W Nowym Porcie próbowali wiać . Niektórym się udało. Po latach to słynni ludzie już byli...nie ma co się dziwić . Wystarczyło zobaczyć od kogoś kartkę pocztową z Niemiec czy Szwecji. To był inny świat...

    5 miesięcy

    • 26 0

Wszystkie opinie

  • 2023-11-21 13:12

    Opinia wyróżniona

    Kiedyś na Tefa łenie była seria Wielkie ucieczki. M.in odcinek o braciach Niemczyk. Piękny lecz smutny... Inne też ciekawe . Jak np całą rodziną wiali na zachód. W Gdańsku też było takich prób trochę. W Nowym Porcie próbowali wiać . Niektórym się udało. Po latach to słynni ludzie już byli...nie ma co się dziwić . Wystarczyło zobaczyć od kogoś kartkę pocztową z Niemiec czy Szwecji. To był inny świat...

    5 miesięcy

    • 26 0

  • 2023-11-21 14:57

    Opinia wyróżniona

    Wiali z Polski ludzie w czasach duszących oparów stalinizmu. I wiadomej nacji niepolskiej rządzącej UB (2)

    W czasach Gomułki, od jesieni 1956 - znacznie mniej. UB zmienił na SB, odchudził, a tłumy 'onych' "odspawał" od b. dobrze płatnych, ważnych posad. Ich progenitura mu do dziś to pamięta...

    5 miesięcy

    • 10 3

    • 2023-11-21 16:31

      Bierut tępił także krewnych żołnierzy Bitwy pod Moskwą z 1920 roku,

      bezlitośnie rekwirował majątki i przekazywał swoim zasłużonym

      5 miesięcy

      • 1 0

    • 2023-11-22 23:23

      mniej ale ludzie nadal uciekali, za Gomułki się mocno uspokoiło

      Gomułka miał trochę dobrych cech ale to nie czyni go bohaterem. Jest przede wszystkim katem wybrzeża. Dopiero potem ascetą i nieugiętym politykiem któremu zależało na Polsce. Jego Polsce, tej komunistycznej. Trzeba mu natomiast oddać że był idealistą. Zacietrzewionym w swojej ideologii, nie dopuszczającym sprzeciwu betonem ale konsekwentnym. Dobrze że te czasy już dawno minęły. Jak śpiewał Kazik Staszewski "Nie złodzieje rządzili, lecz de*ile"

      5 miesięcy

      • 2 0

  • 2023-11-21 15:15

    Mi najbardziej podobała się ucieczka na windsurfingu (1)

    czyli deskach z żaglem.

    Zi0m

    5 miesięcy

    • 5 0

    • 2023-11-21 16:10

      Opinia to nie była tylko fakt

      mamima

      5 miesięcy

      • 2 1

  • 2023-11-21 15:44

    Ucieczka MiG15bis na Bornholm (2)

    Również ciekawa historia..

    P

    5 miesięcy

    • 10 0

    • 2023-11-21 16:25

      (1)

      A z naszych okolic to nie zapominajmy o ucieczce Mi-2 z Pruszcza.

      5 miesięcy

      • 1 0

      • 2023-11-21 17:25

        Ooo, tego nie słyszalem..

        Trzeba zgłębić temat..

        P

        5 miesięcy

        • 1 0

  • 2023-11-21 16:34

    "Panowie na materacu, do Szwecji na lewo, na lewo !!!" :)

    5 miesięcy

    • 4 0

  • 2023-11-21 17:56

    A teraz (2)

    Nie trzeba uciekać mamy wolność można mówić co się chce chyba że cenzura moratora cie wytnie praca dla każdego w każdym sklepie Pewex

    5 miesięcy

    • 3 2

    • 2023-11-21 19:50

      Tylko ceny zachodnie, a pensje wschodnie... (1)

      ass

      5 miesięcy

      • 4 1

      • 2023-11-22 09:31

        Program pis

        Miska ryżu

        5 miesięcy

        • 1 3

  • 2023-11-21 17:58

    (1)

    pamiętam jak mi ś.p. Zachar opowiadał jak uciekał w kontenerze, co prawda to nie była morska ucieczka ....

    zzz

    5 miesięcy

    • 2 4

    • 2023-11-22 08:01

      A jaka ? Lotnicza?

      5 miesięcy

      • 0 0

  • 2023-11-21 22:25

    Do jakiej wolności? (4)

    Wtedy byłem bardziej wolnym człowiekiem niż obecnie.

    Oko

    5 miesięcy

    • 8 28

    • 2023-11-22 06:47

      No tak - na Zachodzie nie bylo ubecji i nomenklatury partyjnej

      5 miesięcy

      • 3 0

    • 2023-11-22 09:35

      To tak jak prezes.

      Dlatego dąży do odtworzenia tamtych czasów.
      35% narodu tęskni za PRL.

      5 miesięcy

      • 3 2

    • 2023-11-22 12:50

      Nie jesteś sam

      Towarzysz Piotrowicz

      5 miesięcy

      • 1 1

    • 2023-11-22 23:28

      Widocznie nie byłeś obiektem śledztwa MSW

      Bo ci co byli nie mogą się już wypowiedzieć.

      5 miesięcy

      • 2 0

  • 2023-11-22 09:33

    Pamiętam jak ludzie uciekali na zachód 2005-2007 (2)

    Lata kaczystów

    5 miesięcy

    • 3 8

    • 2023-11-22 23:31

      (1)

      Ale uciekali po latach rządów kld, aws i SLD a nie dlatego że Kaczor dorwał się do władzy bo i tak niewiele mógł zrobić w tym krótkim czasie.

      5 miesięcy

      • 4 1

      • 2023-11-23 10:27

        A po 2015 tłumnie wracali! I ludności Polskiej przybywało

        A nie moment
        Z powrotami i demografią coś nie pykło

        5 miesięcy

        • 0 1

  • 2023-11-22 13:18

    Wiekszosc tylko marzyla o ucieczkach i konczylo sie na planach. (4)

    Archiwizowalem akta sadowe w Gdyni. Sprawdzalem, ktore sprawy sa przedawnione i i odkladalem je do wysylki na przemial Bylo cale mnostwo spraw marynarzy, ktorzy uciekli za granica ze statkow. W tych ktore przejrzalem zawsze powtarzal sie taki schemat:: marynarz trafial do jakiegos hoteliku, tam odwiedzali go koledzy ze statku a pozniej na UB/ SB skladali sazniste raporty o zbiegu.

    5 miesięcy

    • 2 0

    • 2023-11-22 14:10

      Ci koledzy dziś w pis (2)

      zi0bro to ten sam sort

      5 miesięcy

      • 0 5

      • 2023-11-22 23:32

        to są ludzie w wieku Kiszczaka albo Wałęsy (1)

        świadomie w tym samym zdaniu. Do PIS nigdy nie trafili bo PIS jeszcze nie było.

        5 miesięcy

        • 1 2

        • 2023-11-23 10:16

          Jarozbaw i Macierenko ile mają lat?

          Terlecki?
          zi0bro to akurat taka resortowa g**da której tamte metody pasują

          5 miesięcy

          • 1 1

    • 2023-12-01 08:06

      po co to mielić? szkoda dla historyków

      5 miesięcy

      • 0 0

1
2

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Wydarzenia

Gdynia wielu narodowości Gdynia wielu narodowości

Gdynia wielu narodowości

spotkanie, wykład
maj 16
czwartek, g. 17:30
Gdynia, Biblioteka Wiedzy
Wstęp wolny
więcej (1)

TV Filmy

4449

Willa Bliźniacza przy ul. Korzeniowskiego w Gdyni (80)

więcej (1570)

Katalog.trojmiasto.pl - Muzea

więcej

Sprawdź się

Sprawdź się

Który ze statków został zbudowany jako pierwszy w powojennej Polsce?

 

Najczęściej czytane