Wszystkie zostały uszkodzone pod koniec II wojny światowej, a podczas odbudowy nadano im mniej albo bardziej zmienioną formę. W artykule przedstawiamy losy pięciu budynków użyteczności publicznej w Gdańsku - czterech w Śródmieściu i jednego w Nowym Porcie - które wyglądają dziś inaczej, niż na przedwojennych zdjęciach.
- do 1945 r. niem. Neufahrwasserweg, czyli Nowoportowej - został wybudowany w latach 1904-1905 w stylu neogotyckim. Pierwotnie służył luteranom pod nazwą Kościół Wniebowstąpienia. Przez cztery pierwsze dekady wieńczyła go nakryta dwoma spiczastymi hełmami wieża, która wznosiła się na wysokość 61 m. Niewątpliwie była ona najbardziej charakterystycznym elementem dawnej panoramy Nowego Portu.
- do 1945 r. niem. Elisabethgasse - została ukończona w 1417 r. Reprezentuje ona styl gotycki. Powstała w miejscu kaplicy, którą wybudowano pod koniec XIV w. dla istniejącego obok przytułku dla ubogich i chorych, przekształconego niebawem w szpital. W okresie reformacji, w 1577 r., kościół przeszedł w ręce kalwinów, zaś w 1844 r. został przejęty przez wojsko i pełnił funkcję kościoła garnizonowego. Po utworzeniu Wolnego Miasta Gdańska w 1920 r. został przekazany Towarzystwu Misyjnemu. Wraz z włączeniem Gdańska w granice hitlerowskich Niemiec w 1939 r. na powrót stał się kościołem garnizonowym. 
. W następstwie niemiecko-radzieckich walk o Gdańsk w 1945 r. zostały obrócone w ruinę. Wyburzono je w pierwszych latach powojennych, w związku z poszerzeniem ul. Podwale Grodzkie. Wydaje się niemal pewne, że gdyby ulica zachowała dotychczasowy przekrój, zgliszcza kamienic i tak zostałyby usunięte. Powody, dla których uznawano tego typu budynki za bezwartościowe i nie kwalifikowano ich zazwyczaj do odbudowy, wyjaśniliśmy już w artykule poświęconym zabudowie okalającej niegdyś Targ Węglowy.
- do 1945 r. niem Karrenwall, czyli Bastion Karowy - został wybudowany w latach 1905-1906 w stylu neorenesansowym. 
został wybudowany w latach 1903-1905. Podobnie jak obecna siedziba oddziału NBP, powstał w miejscu rozebranych wałów miejskich i reprezentuje styl neorenesansowy. Pierwotnie mieścił się w nim Krajowy Zakład Ubezpieczeń. Od strony podwórza do gmachu przylegają dwa skrzydła. Elewacja od strony ulicy była pierwotnie znacznie bardziej okazała. Wieńczyło ją pięć szczytów i pokrywało więcej detali, spośród których warto wspomnieć o płaskorzeźbach marynarza i rolnika. Natomiast z kalenicy, czyli szczytowej linii spadzistego dachu, wyrastały trzy wieżyczki.. Kamienica po prawej przetrwała nietknięta. Co ciekawe, na jej elewacji znajduje się płaskorzeźba, która przedstawia... psa. Niezwykłą legendę, która wyjaśnia okoliczności jej powstania, opisaliśmy ponad dekadę temu. 
, w którym znajduje się obecnie delegatura Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego. Na przestrzeni ostatnich kilkunastu miesięcy opisaliśmy zresztą dylemat wokół odtworzenia napisu "Polizeipräsidium", który do dziś prześwituje spod cienkiej warstwy tynku nad wejściem głównym.
- do 1945 r. niem. Sandgrube, czyli Piaskownia, od istniejącej w pobliżu kilka wieków wcześniej kopalni piasku i żwiru - został wzniesiony w latach 1887-1888 jako szpital miejski, a właściwie - zgodnie z ówczesnym nazewnictwem - lazaret miejski. Składał się z sześciu budynków: gmachu głównego, znajdujących się przed elewacją frontową dwóch skrzydeł, które ujmowały dziedziniec, a także trzech pomniejszych budynków, zlokalizowanych na tyłach gmachu głównego.
2021-06-06 12:09
Jak patrzę na zdjęcia Gdańska przed wojną to serce ściska jak to pięknie wszystko wyglądało..
2021-06-06 12:38
Cały Gdańsk i Warszawę, i pół zniszczonej pożogą wojny Polski. I to w 15 lat. Dla porównania można zobaczyć co i w jakim złodziejskim stylu wybudowano w 20 lat pobytu w UE. Nie ma porównania do tamtego wysiłku odbudowy kraju. A wy tu płaczecie, ze na kilku budynkach nie odbudowano paru wieżyczek. Masakra...
2021-06-07 15:11
w całości.
To jedynie wycinki podobne do dawnej zabudowy.
Niestety, tylko na tyle było stać, a następcy nie podjęli tego trudu i wysiłku. Powstały mało spójne enklawy przypominające dawne miasta.
2021-06-07 14:23
No właśnie skoro tyle udało się odbudować w 15 lat to czemu nic nie możemy odbudować przez 30 lat wolności?
2021-06-06 12:43
Dodajmy do tego straty w ludziach w czasie wojny, tysiące architektów, inżynierów czy zwykłych robotników budowlanych zginęło, w ulicznych łapankach, obozach i łagrach.
2021-06-06 12:34
2021-06-06 14:26
2021-06-06 14:46
Ze styropianu i oknami pcv? Po co?
2021-06-06 15:32
Inwestor powinien dostać od miasta odpowiednią zachętę do takiej rekonstrukcji. Rekonstrukcja zwróci się miastu i podniesie zdecydowanie jego atrakcyjność. Niech świetnym przykładem będzie rekonstrukcja Foksal 13/15 w Wa-wie. Należałoby także pomyśleć o zagospodarowaniu targu drzewnego i węglowego, z przywróceniem kamienic przy katowni, gdzie jest cały czas miejsce na rekonstrukcje i przywróceniu utraconego charakteru tym placom. To powinien być biznes plan ze ściśle wytyczonymi kierunkami odbudowy i zabudowy.
2021-06-07 08:34
2021-06-07 10:56
W zamian za wykonanie wiernej i kosztownej rekonstrukcji z użyciem dobrej jakości drewna, cegły, kamienia oraz kowalstwa artystycznego, co byłoby wartością dla miasta historyczną, turystycznie i finansowo wymierną, prestiżową wizytówką miasta w tak kapitalnej lokalizacji, wzorcem dla innych inwestorów, czyli w jednym zdaniu dużą wartością dodaną dla Gdańska miasto może stworzyć odpowiednio atrakcyjne, wieloletnie warunki biznesowe dla inwestora w sensie dzierżawy miejsca, ulg podatkowych, ułatwienia prowadzenia biznesu. W tym miejscu mógłby być hotel (historyczne nawiązanie) z odpowiednio przebudowanym dojazdem i parkingiem podziemnym lub ekskluzywny dom towarowy, który stał zresztą przed wojną po drugiej stronie Targu Węglowego (Dom Towarowy Braci Freymann).
2021-06-07 15:06
Takie programy funkcjonują, ale nie dla każdego...
2021-06-06 13:28
komunistyczne rączki zniszczyły piekny gdańsk
2021-06-07 15:03
wojna to nieszczęście, ale to, co się działo po odbudowie Głównego Miasta, wcale nie jest dużo lepsze...
2021-06-07 12:18
To Polacy doprowadzili do upadku własnego państwa.
2021-06-06 14:21
Niemcy też mieli w tym udział.
2021-06-06 23:07
Wojna tylko. 5 Nie sowieci i nie hitler. Duzo gorsza zaraza. Tacy co walcza z mieszkancami i zabytkowa zabudowa miasta. Za ich czasow nawet zabudowano kanala raduni, zlikwidowano browar na spalonych koszarach osiedle sprzedali..
2021-06-07 14:07
25 lat to pół wieku?????
2021-06-07 15:00
nie widzi, nie słyszy... ale się czepia!
2021-06-07 12:07
To nie my zmienialiśmy a czerwona zaraza za okupacji, oni naszymi rękami z przyłożonym pistoletem do czoła Polaka zniszczyli część naszej historii i kultury oraz dobra materialne w postaci pięknych zabytków. Robili wszystko, aby upodobnić nasze do swoich betonowych miast. Burzyli wszystko co się da, żeby Polskie miasta nie przypominały tych z epoki renesansu a te z bolszewickich. To, jak wygląda dziś Al. Grunwaldzka, czy kawałek starego miasta to ich sprawka. Dziś mamy miasta potwory z blizną komuny.
2021-06-07 14:24
o tym trzeba pamiętac i dlatego nie potraktowano go jak kraków tylko jak wrogi obiekt, czyj miał być po wojnie, w marcu 1945 nikt nie wiedział.
2021-06-06 16:17
Pierwotne budynki były bogato zdobione, posiadały wieżyczki itp., a teraz strasznie ubogo to wygląda, już nie wspominając o dobudówce w stylu PRL. Kiedyś te budynki z wyglądu były lekkie, a teraz są masywne. Najbardziej mnie boli brak zachowania tkanki miejskiej. Pierzeje zostały ładnie zniszczone, a w ich miejsce pojawiła się szeroka droga. To znacznie widać na Komendzie Wojewódzkie Policji, gdzie część budynków wyburzono, żeby poszerzyć ul. Podwale Podmiejskie.
2021-06-06 23:01
nikt nie zniszczyl tak jak ostatni samorzad. i tyle nie zaniedbal.
2021-06-07 08:21
2021-06-07 08:46
Glupi czy z urzędu? Wyspa Spichrzów, Budynki postoczniowe, kamienice przy Jana z Kolna, Zakłady Mięsne, tereny pod Forum i Tsz, Wyspę Piecewską, tereny garnizonu i browaru, Młode Miasto...
2021-06-07 12:49
2021-06-07 13:52
Zwłaszcza Zakłady Mięsne z tego co.wyżej wymienione zostało świetnie zbudowane...
2021-06-07 13:39
No super. Walnąć wieżowce w historycznym miejscu - to nie jest zniszczenie?
2021-06-07 13:47
doprowadzenie do stanu rudery - to właśnie istota niszczenia przez samorząd gdańska
2021-06-07 07:16
Jaki rząd taki samorząd, regres jakościowy. Wybieramy pajaców to mamy
2021-06-07 07:19
To ten rząd rządzi dwadzieścia już lat?
2021-06-06 21:03
Dobrze, że chociaż tyle odbudowano. Po wojnie była to jedna wielka ruina. A czytając komentarze, w których piszecie, że to zła komuna nie wszystko odbudowała, że gdzieś coś pominięto to żałosna kpina roszczeniowych potomków, wędrownych mas klasy chłopsko- później robotniczej z przełomu lat 60 i 70-tych którzy od państwa otrzymali wykształcenie, mieszkanie w bloku lub odbudowanej kamienicy i pracę w jednym z wielu zakładów na terenie Trójmiasta, którzy nawet nie pofatygowali się wcześniej z przyjazdem, gdy trzeba było miasto odgruzowywać i odbudowywać, przyszli po gotowe, a teraz to "wielcy ortodoksyjni gdańszczanie" z genetyczną słomą w butach i z nastawieniem na "daj" krytykują wszystko co mimo wad ustrojowych to mimo wszystko udało się stworzyć i odtworzyć, a gdzie byliście? gdzie byli Wasi rodzice, dziadkowie? gdy miasto powstawało z ruin?, liczyła się każda para rąk do pracy? a ludzie pracowali od świtu do nocy za nędzne żarcie z kuchni polowej, by tylko jak najszybciej wszystko zaczęło funkcjonować. Odbudowywano również kościoły i tak to w minionym systemie tę biedną instytucję uciskano? Ciekaw jestem ile z takim podejściem o jakim można poczytać w komentarzach zrobiono by dzisiaj gdyby zaistniała taka potrzeba i sytuacja? Obawiam się, że większość spakowała by się i wyjechała :(
2021-06-07 08:36
2021-06-07 13:44
dokładnie :-) i udają bardziej gdańskich od samego Neptuna :-)
2021-06-06 13:44
Największa szkoda że nie odbudowano Starego Miasta. Szkoda bo do jeszcze niedawna Rajską czy Heweliusza można było w dużym stopniu zrekonstruować. Obecnie w centrum Starego Miasta mamy patodeweloperkę i komuchowieżowce.
2021-06-06 14:50
Widać prawdziwy z ciebie znawca. Rajska ma zmieniony przebieg po wojnie. Dawna ulica przebiega przez środek Madisona i tuż przy NOT. Co chcesz rekonstruować? Wnętrze kamienic? Podwórza?
2021-06-06 16:17
Wiem że ma zmieniony bieg, co nie znaczy że nie można odbudować Starego Miasta. Długa to też w 99% modernistyczna odbudowa wzorowana na kamieniczkach, a jednak ma klimat. Może źle się wyraziłem- nie chodziło o rekonstrukcję konkretnych kamienic (choć te Heweliusza bym zrekonstruował), ale miejsca jako Starego Miasta.
2021-06-07 13:29
Dodam jeszcze że Dom Młynarza też kiedyś stał inaczej a jakoś umiejscowienie go na Młyńskiej Wyspie nie przeszkodziło, a nawet pomogło...
2021-06-06 13:57
Ale za to nasi włodarze maja mieszkania po atrakcyjnych cenach, więc myślę że to dobra wymiana
2021-06-06 15:52
jeden o historii Gdańska a drugi hejt sieje
2021-06-07 12:17
Warto na tej bazie skorzystać z tego co było dobre i tworzyć nowe przestrzenie na tej starej kanwie, które odpowiedzą na dzisiejsze potrzeby. Potrzeba wizjonerów i planistów z prawdziwego zdarzenia a nie patodeweloperki z budynkami o nieodpowiedniej skali, ulepionych z betonu z przyklejoną atrapą klinkieru przyklejoną na ślinę - byle sprzedać. Nie wszystko co stare było dobre, wracamy do WC na klatce schodowej i kąpieli raz w tygodniu w łaźni?
2021-06-07 11:42
Przecież to jest własność innego państwa - watykanu. Tych odmieńców w sukienkach to nawet polskie prawo nie obejmuje. Za ciężkie przestępstwa wobec dzieci to mogą co najwyżej dostać upomnienie od swojego szefa z watykanu!
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.
Jaki jest najstarszy budynek w Sopocie?
Filmy