Przysłowie "nosił wilk razy kilka, ponieśli i wilka" dobrze opisuje relacje między kaprem króla polskiego Krzysztofem Munckenbeckiem, a gdańską radą miasta. Wystrychnięci na dudka gdańszczanie okrutnie odgryźli się młodemu kapitanowi.
Krzysztof Munckenbeck pochodził ze znanej gdańskiej rodziny. W 1421 r. jeden z Munckenbecków był przeorem gdańskich dominikanów. W 1522 r.
Kaspar był kapitanem Wisłoujścia i stronnikiem burmistrza
Ferbera, a w 1596 r.
Hans Munckenbeck dowodził statkiem gdańskim, który popłynął do Indii. Miał też brata imieniem
Wolf, który podobnie jak on wstąpił na służbę królewską, by zostać dowódcą statku kaperskiego.
Krzysztof Munckenbeck kaprem został bardzo wcześnie. Miał 19 lat, kiedy otrzymał kaperski list. Wystawiono go w 1568 r. na polecenie króla
Zygmunta Augusta. Uprawniał on do zatrzymywania każdego statku, który pochodził z ziem króla Danii lub cara Rosji. List zezwalał też zagarniać statki wpływające lub wypływające z portów duńskich i rosyjskich, wraz z całym ładunkiem. Uznane za łup wojenny przechodziły na własność kapitana statku, który po sprzedaniu całości musiał ustaloną część zysku przekazać królowi. Tak urządzona była wtedy flota wojenna każdego państwa w Europie.
Munckenbeck podlegał z początku
Pawłowi Glasowowi, armatorowi gdańskiemu i kapitanowi floty królewskiej, ale bardzo szybko się usamodzielnił. Już w 1569 r. rozpoczął samodzielne działania wojenne, odznaczając się brawurą, wyjątkową śmiałością i duchem bojowym godnym
Francisa Drake'a czy
Johna Howkinsa. Brał wtedy udział w blokadzie zajętego przez wojska carskie portu w Narwie, ale ponoć dopuścił się też jakichś nadużyć. Tak przynajmniej twierdziła Rada Miejska w Gdańsku, która z powodu gwałtów i nieprawości, nakazała go uwięzić. Stało się to w Gdańsku, w 1571 roku, kiedy Munckenbeck musiał zawinąć do portu z powodu sztormu.
Ponoć już wtedy groziło mu ścięcie. Ponoć burmistrz i rada gotowe były wytoczyć mu proces, uniknął jednak tego, ponieważ w jego sprawie interweniował król Zygmunt August. Wysłał w jego obronie aż dwa pisma i władze miejskie musiały wypuścić kapra na wolność. Munckenbeck od razu powrócił do kaperskiego rzemiosła. Zaczął grabić wrogie statki i wtedy znowu zaczęły wpływać do gdańskiego ratusza skargi na jego poczynania. Dopóki żył król, nie musiał się martwić. Chronił go wszak glejt królewski i Rada Miejska niczego mu zrobić nie mogła.
* * *Według gdańskiej Rady Miejskiej Munckenbeck, podobnie jak inni kaprowie królewscy, dopuszczał się wielu nadużyć i nieprawości. Przytaczali na to wiele faktów i choć niektóre z nich były fałszywe, to jednak szereg z tych oskarżeń opierało się jednak na prawdzie.
Zachowało się zeznanie jednego z kapitanów kaperskich z 1572 r. Mówiło ono o pewnym autentycznym zdarzeniu, którego sprawcą miał być m.in. jakiś Munckenbeck, najprawdopodobniej Wolf - wspomniany wcześniej brat Krzysztofa. Pewnego razu zgłosił się do niego pewien szyper z Gdańska i wyjawił mu swój zamiar przystąpienia do kaprów. Ponieważ jednak miał on jakieś swoje porachunki z gdańską Radą Miejską, zaproponował kaprowi wyprowadzenie rajców w pole. Propozycja była kusząca. Szyper chciał na statek załadować gdańskie towary przeznaczone dla wrogiego Polsce portu. Na pełnym morzu miał dać się złapać Munckenbeckowi, a potem mieli wspólnie podzielić łup. Tak też zrobili.
* * *Nie trzeba mówić, jak takie działania przyjmowane były w Gdańsku. Kaprowie królewscy, słusznie czy niesłusznie, traktowani byli jak pospolici piraci i niejednokrotnie w Gdańsku ich szykanowano. Rada Miejska chętnie rozprawiłaby się z nimi ostatecznie, nie było to jednak takie proste. Kiedy w 1568 r. ścięto na jej rozkaz 11 kaprów królewskich, gniew sejmu i króla Zygmunta Augusta był tak wielki, że miasto natychmiast musiało się ukorzyć. Nie oznaczało to jednak, że Rada pogodziła się z ich istnieniem. Czekała tylko na sposobność, aby ponownie przeciw nim wystąpić.
Sposobność ta nadarzyła się dość szybko. W 1572 r. zmarł Zygmunt August, a krótko potem przestała pracować utworzona przez niego Komisja Morska. Kaprów pozostawiono własnemu losowi i wtedy załogi niektórych okrętów kaperskich przemieniły się w bandy swawolnych piratów. Wyruszały ze swej bazy w Pucku i w poszukiwaniu łatwej zdobyczy wałęsały się po całym Bałtyku, czyniąc wiele szkód w handlu.
Krzysztof Munckenbeck nie był lepszy. W 1572 roku zaciągnął się na służbę króla szwedzkiego do zwalczania żeglugi i handlu Narwy, a jesienią tegoż roku zatrzymał za Rewlem jakiś statek handlowy. Odprowadził go do Diamentu (Dünamünde), gdzie ówczesny administrator Inflant,
Jan Chodkiewicz przysądził mu go jako łup wojenny. Mimo to jego koniec był już bliski. Przypadł na schyłek 1572 r.
* * *Rada Miejska Gdańska miała go na oku od bardzo długiego czasu. Ponoć wielokrotnie dał się we znaki tutejszym kupcom, zatrzymując ich statki i konfiskując cały towar. W końcu jeden z patrolujących okolice portu okrętów miejskich zatrzymał jego statek i aresztował wraz z większością załogi. Osadzono ich w więzieniu, gdzie przez kilka miesięcy, o głodzie i chłodzie, oczekiwali na proces.
Ruszył on na początku kwietnia 1573 r. Trwał parę dni, bo kolegium ławników nie miało wątpliwości co do winy Munckenbecka. 8 kwietnia 1573 r., przy ogłuszającym dopingu zgromadzonych tłumów, Krzysztof został ścięty przed ratuszem wraz z dwoma swoimi towarzyszami -
Crispinusem Wesenerem i
Borchartem Wolfem. Miał wtedy niespełna 24 lata.
Odcięte głowy skazańców zatknięto na długich żerdziach i wystawiono na widok publiczny nad brzegiem morskim, przy wejściu do portu. To musiało robić wrażenie na każdej wpływającej do Gdańska załodze, podobnie jak anonimowy poemat okolicznościowy kolportowany w mieście tuż po egzekucji. Krótka i lakoniczna była tylko urzędowa relacja z tego wydarzenia. Zachowała się sentencja wydanego wtedy wyroku. Brzmi ona: "Christof Munckenbeck, Borchart Wolf, Crispinus Wesener, Sehräuber seint vorm Rathause enthauptet" (Christof Munckenbeck, Borchart Wolf, Crispinus Wesener, piraci, przed ratuszem zostali ścięci).
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii. 
Filmy