Niewyjaśniona tajemnica zatopienia ORP Kaszub

Marcin Stąporek

29 czerwca 2010 (artykuł sprzed 13 lat)

Opinie (69)

ORP Kaszub na tle Kamiennej Góry w Gdyni.

Wypadek czy sabotaż? Do dziś nie wiadomo, kto odpowiada za zniszczenie w Stoczni Gdańskiej polskiego okrętu wojennego ORP Kaszub: nacjonaliści, komuniści a może niedbałość kapitana?

Tymczasowy port wojenny w Gdyni. Po prawej widoczne poniemieckie torpedowce. Fotografia z albumu „Polskie Wybrzeże Morskie” dostępnego na stronach Gdańskiej Biblioteki Cyfrowej www.gbc.org.pl.

Wydobywanie wraku „Kaszuba” po zatonięciu w Stoczni Gdańskiej.

Ranek, 20 lipca 1925 r. W Stoczni Gdańskiej (byłej Stoczni Cesarskiej, od 1922 we władaniu The International Shipbuilding and Engineering Company Limited) trwa krzątanina. Do wypłynięcia ze stoczni szykuje się ORP Kaszub, jeden z sześciu torpedowców tworzących w latach 20. trzon bojowy Marynarki Wojennej RP. Okręt ma popłynąć do szwedzkiego Karlshamn.

Wyjście w morze planowane było już dwa dni wcześniej, jednak przewlekający się remont zatrzymał "Kaszuba" w Gdańsku. Teraz wszystko powinno być już gotowe. Gdy przed godz. 8 rozpoczyna się rozpalanie kotłów na jednostce, całą stocznią wstrząsa potężny wybuch. Eksplozja wyrzuca w górę przedni komin, niszczy pomost nawigacyjny oraz rozrywa burtę torpedowca.

Okręt błyskawicznie idzie na dno. Na szczęście, z wyjątkiem trzech ludzi, którzy znajdowali się w bezpośrednim sąsiedztwie wybuchu, większość z ponad siedemdziesięcioosobowej załogi udaje się uratować.

Wrak wkrótce wydobyto i poddano badaniom. Okazało się, że doszło do rozerwania jednego z kotłów. Przyczyny tej tragedii właściwie nigdy nie zostały wyjaśnione.

Jedną z rozpatrywanych i nigdy nie wykluczonych hipotez było podejrzenie sabotażu. Stocznia Gdańska należała w tym czasie do międzynarodowej spółki z udziałem kapitału polskiego, jednak większość pracowników stanowili gdańszczanie, którzy byli na ogół wrogo nastawieni do Polski. Powody tej wrogości były zresztą niejednorodne: u niektórych miały podłoże nacjonalistyczne, u innych wiązały się z sympatiami do komunizmu i bolszewickiej Rosji.

Inna z wersji mówi, że kilka miesięcy wcześniej w maszynowni doszło do niewielkiego, jak się wydawało, pożaru, który został dość łatwo ugaszony. Dowódca zlekceważył to wydarzenie i nie zbadał jego skutków, tymczasem mogło wówczas dojść do uszkodzenia i osłabienia konstrukcji kotła. Skutki dały o sobie znać feralnego 20 lipca, gdy kocioł znalazł się pod ciśnieniem.

ORP Kaszub, choć nienajnowocześniejszy, miał dopiero 11 lat, a pod polską banderą służył niecałe 4 lata. Zaczęto go budować wraz z trzema bliźniaczymi jednostkami w 1914 r. na zamówienie marynarki holenderskiej. Jednak gdy wybuchła wojna światowa, zamiast do Holandii, zarekwirowane przez Niemców okręty trafiły do floty cesarskiej. Były to jednostki średniej wielkości (długość nieco ponad 60 m, wyporność standardowa 340 t, pełna 421 t), przeznaczone raczej do działań przybrzeżnych. Torpedowiec oznaczony jako V-108 wziął w 1915 r. udział w akcjach w Zatoce Ryskiej i w rejonie Lipawy. Od 1916 r. służył jako okręt szkolny. Na mocy ustaleń z grudnia 1919 r. został wraz z pięcioma innymi torpedowcami przyznany odrodzonej Polsce, przy czym polską banderę podniesiono na nim 17 września 1921 r.

Jakakolwiek była przyczyna katastrofy z 20 lipca 1925 r., w jej efekcie Polska Marynarka Wojenna poniosła swą najpoważniejszą stratę w okresie od swego powstania w 1918 r. aż do wybuchu II wojny światowej.

Przy opracowaniu artykułu korzystałem z książki Jana Piwowońskiego "Flota spod biało-czerwonej", Warszawa 1989.

O autorze

Opinie (69) 7 zablokowanych

Sortowanie
- Od najstarszych
- Od najnowszych

Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2010-06-29 13:00

po tylu latach w gdansku bez zmian, ciagle nie lubi Polakow... (2)

13 lat
- 8 11
Twoja opinia

Zmień treść

Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2010-06-29 13:09
  
  Gdyńskie "polaczki" znów wojują (1)
  
  Jątrzą, jątrzą i nienawidz
  
  13 lat
  - 3 10
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Jątrzą, jątrzą i nienawidz
  Regulamin dodawania opinii
  - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
    2010-06-29 22:14
    
    cześć forsterowcy!
    
    nadludzie znowu plują. Jesteście skończeni, kiedy to wreszcie zrozumiecie? Nie liczcie na odrodzenie wielkich Niemiec, popatrzcie chociażby na ich reprezentację piłkarską. Niemców tam niewielu i spełniają przeważnie rolę pomocniczą.
    
    hitler kaputt
    13 lat
    
    3 1
    
    Twoja opinia
    
    Zmień treść
    
    nadludzie znowu plują. Jesteście skończeni, kiedy to wreszcie zrozumiecie? Nie liczcie na odrodzenie wielkich Niemiec, popatrzcie chociażby na ich reprezentację piłkarską. Niemców tam niewielu i spełniają przeważnie rolę pomocniczą.
    Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2010-06-29 13:35

No i nc się nie zmieniło od 1925 roku w naszej flocie:) (3)

Nadal stare, tym razem poradzieckie kutry torpedowe są trzonem naszej, nazwijmy to marynarki wojennej....

passenger
13 lat
- 12 4
Twoja opinia

Zmień treść

Nadal stare, tym razem poradzieckie kutry torpedowe są trzonem naszej, nazwijmy to marynarki wojennej....
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2010-06-29 13:54
  
  (1)
  
  Akurat te stare kutry (nawiasem mówiąc rakietowe a nie torpedowe) są jej najbardziej wartościowym elementem z kategorii "siły nawodne".
  
  V :)
  13 lat
  - 3 2
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Akurat te stare kutry (nawiasem mówiąc rakietowe a nie torpedowe) są jej najbardziej wartościowym elementem z kategorii "siły nawodne".
  Regulamin dodawania opinii
  - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
    2010-06-29 14:09
    
    Jeśli tak jest naprawdę to masakra
    
    13 lat
    
    0 3
    
    Twoja opinia
    
    Zmień treść
    
    Jeśli tak jest naprawdę to masakra
    Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2010-06-29 22:55
  
  Trzonem naszej floty nie są poradzieckie kutry torpedowe, a fregaty typu OHP, trzy małe okręty rakietowe (OORP Grom, Orkan i Piorun wyposażone w nowoczesne RBS'y) oraz o.p. typów Kilo i Kobben.
  
  13 lat
  - 2 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Trzonem naszej floty nie są poradzieckie kutry torpedowe, a fregaty typu OHP, trzy małe okręty rakietowe (OORP Grom, Orkan i Piorun wyposażone w nowoczesne RBS'y) oraz o.p. typów Kilo i Kobben.
  Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2010-06-29 14:58

Najlepszy fragment tekstu ;-))))

"większość pracowników stanowili gdańszczanie, którzy byli na ogół wrogo nastawieni do Polski. Powody tej wrogości były zresztą niejednorodne: u niektórych miały podłoże nacjonalistyczne, u innych wiązały się z sympatiami do komunizmu i bolszewickiej Rosji. "

Buhahahahaha!
13 lat
- 3 7
Twoja opinia

Zmień treść

"większość pracowników stanowili gdańszczanie, którzy byli na ogół wrogo nastawieni do Polski. Powody tej wrogości były zresztą niejednorodne: u niektórych miały podłoże nacjonalistyczne, u innych wiązały się z sympatiami do komunizmu i bolszewickiej Rosji. "
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2010-06-29 16:49

Co ma do tego nacjonalizm? Manipulacja. Mówicie o szowiniźmie.

Woda z mózgu ludziom. Półprawdy, niedomówienia, zmiana znaczeń słów.

Matematyk
13 lat
- 5 0
Twoja opinia

Zmień treść

Woda z mózgu ludziom. Półprawdy, niedomówienia, zmiana znaczeń słów.
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2010-06-29 19:42

Mysle ze wiekszosc niemiecka byla wrogo nastawiona a nie gdanszczanie. Teks artykulu bierzecie zbyt doslownie, zbyt serio. To niezweryfikowane wypowiedzi autora.

S/Y
13 lat
- 7 0
Twoja opinia

Zmień treść

Mysle ze wiekszosc niemiecka byla wrogo nastawiona a nie gdanszczanie. Teks artykulu bierzecie zbyt doslownie, zbyt serio. To niezweryfikowane wypowiedzi autora.
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2010-06-30 15:31

Nie ma co dywagować , w Gdańsku przed wojną mieszkali głównie

Niemcy, Żydzi, Holendrzy, a Polaków nie było aż tak wielu

JózwazTczewa
13 lat
- 4 1
Twoja opinia

Zmień treść

Niemcy, Żydzi, Holendrzy, a Polaków nie było aż tak wielu
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2012-08-22 15:30

Nie kapitana.

DOWÓDCY!!

Zastępca
11 lat
- 1 1
Twoja opinia

Zmień treść

DOWÓDCY!!
Regulamin dodawania opinii