Burzliwa historia wrzeszczańskiego "Sezamu"

Jarosław Wasielewski

21 grudnia 2018 (artykuł sprzed 5 lat)

Opinie (312)

Najnowszy artykuł na ten temat Jak Wrzeszcz z ruin odbudowano. O Grunwaldzkiej Dzielnicy Mieszkaniowej

Świąteczna wystawa SDH "Sezam", zdjęcie wykonane w grudniu 1969 roku.

Na nostalgicznej mapie Gdańska dawne domy towarowe zajmują specjalne miejsce. Jednym z najlepiej pamiętanych przez dużą część gdańszczan urodzonych przed 1980 rokiem jest Spółdzielczy Dom Handlowy "Sezam". Niewielu z nich wie, że jego historia sięga 1948 roku.

Zdobycie Gdańska wiosną 1945 roku przez Armię Czerwoną przyniosło zniszczenie m.in. dużej części zabudowy w centralnym odcinku dzisiejszej al. Grunwaldzkiej. W pierwszych powojennych latach odbudowa Wrzeszcza miała charakter spontaniczny, fragmentaryczny i nieskoordynowany.

Do początku lat 50., kiedy to zaczęto wznosić Grunwaldzką Dzielnicę Mieszkaniową, budowę nowych budynków finansowała głównie tzw. inicjatywa prywatna, a następnie preferowane przez tzw. władzę ludową różnego rodzaju spółdzielnie. Jedną z nich była Gdańska Spółdzielnia Spożywców (GSS), działająca w ocalałej szczęśliwie willi przy ul. Marii Konopnickiej 7.

W miejsce gruzów tekstylia i galanteria

Willę tę zgodnie z rozporządzeniem władz należało zwolnić na cele mieszkalne, toteż w maju 1948 roku zarząd GSS podjął decyzję o budowie na działce leżącej na rogu al. Grunwaldzkiej i ul. Pięknej (wkrótce przemianowanej na ul. Józefa Wasowskiego) domu towarowego. Jak informował Dziennik Bałtycki:

"Przeznaczeniem jego będzie rozprowadzanie towarów tekstylnych, gotowych ubrań, galanterii i artykułów gospodarstwa domowego po cenach możliwie najniższych". Podkreślano, że misją nowej placówki będzie m.in. "zwalczanie wyzysku" tak, aby "ludność (...) mogła zaopatrzyć się w artykuły pierwszej potrzeby, po uczciwie skalkulowanej, niskiej cenie i oczywiście w najlepszych gatunkach."

Informacja o otwarciu Spółdzielczego Domu Handlowego w Dzienniku Bałtyckim z 19 grudnia 1961 roku.

Prosty w formie, czterokondygnacyjny budynek zaprojektował inż. arch. Walerian Spisacki. Sklep miał zająć parter i pierwsze piętro, wyżej planowano ulokować biura GSS i mieszkania służbowe. Przetarg na budowę ogłoszono jeszcze w czerwcu 1948 roku, równocześnie pracownicy GSS własnymi siłami uprzątnęli gruzy po zniszczonej przedwojennej zabudowie. Prace ziemne ruszyły w lipcu a 7 sierpnia 1948 roku wmurowano akt erekcyjny.

Budowa i otwarcie

Budowa postępowała bardzo szybko. Nowoczesny obiekt był gotowy w stanie surowym jeszcze jesienią tego samego roku. Co ciekawe, zajął on całą szerokość ul. Wasowskiego, zamykając ją od strony al. Grunwaldzkiej i pozostawiając jedynie niewielkie przejście piesze, co pozwoliło na uzyskanie dodatkowej powierzchni użytkowej.

Przebudowa Spółdzielczego Domu Handlowego, zdjęcie wykonane w listopadzie 1961 roku.

"Wzorcowy spółdzielczy Dom Towarowy" przy al. Grunwaldzkiej 56 otwarto dla kupujących 1 marca 1949 roku w obecności m.in. władz miejskich, przedstawicieli partyjnych oraz spółdzielczych. Jak donosił nazajutrz Dziennik Bałtycki: "Wyjątkowo estetyczne wnętrze, bogaty asortyment tekstyliów, galanterii męskiej i damskiej oraz innych towarów i kusząco niskie ceny były magnesem, przyciągającym mieszkańców Gdańska do lad."

Szkło, stal i milicjanci

Przez kolejną dekadę Spółdzielczy Dom Handlowy - bo tak nazywała się placówka - był popularnym miejscem zakupów. Pod koniec lat 50. jednak postawiony naprędce budynek przestał odpowiadać potrzebom i gustom, toteż zapadła decyzja o jego modernizacji. Przebudowę ukończono w grudniu 1961 roku. Dzięki zastosowaniu dużej ilości szkła i stali elewacja budynku zyskała na lekkości, nabierając nowoczesnego wyglądu.

Mikołajkowa reklama domów handlowych należących do "Społem", w tym m.in. "Sezamu", opublikowana w Dzienniku Bałtyckim 4 grudnia 1969 roku.

Jak donosił Dziennik Bałtycki:

"Cały budynek całkowicie zmodernizowano, wnętrze otrzymało ciekawy wystrój plastyczny i nowe urządzenia. Na trzech piętrach i parterze rozmieszczono 24 działy handlowe."
Wśród nich: wyroby z tworzyw sztucznych, sprzęt RTV i AGD, odzież, zabawki, tekstylia, pasmanteria, obuwie, konfekcja, artykuły sportowe, dekoracyjne.

Spółdzielczy Dom Handlowy "Sezam" wieczorem w świątecznej dekoracji, zdjęcie wykonane w grudniu 1972 roku.

"Nowy" dom towarowy otwarto w niedzielę, 17 grudnia 1961 roku, o godzinie 11:00, a więc w szczycie przedświątecznej gorączki zakupowej.

Dziennik Bałtycki pisał nazajutrz:

"Prawdziwe oblężenie notował we Wrzeszczu Spółdzielczy Dom Handlowy, przez który w pierwszy dzień otwarcia przewinęło się ok. 6 tys. osób. Run na stoiska SDH był tak duży, że trzeba było... prosić o pomoc MO."
Jak więc widać, sceny znane nam z otwarć marketów elektronicznych mają długą tradycję...

Wielki Kram u Wokulskiego

Zmodernizowany SDH ugruntował swoją pozycję drugiego pod względem popularności - obok otwartego w 1951 roku Pedetu - domu towarowego Wrzeszcza oraz całego Gdańska. Nie dziwi zatem, że w sezonie zimowym 1967/68 roku Powszechna Spółdzielnia Spożywców "Społem", do której placówka należała, ogłosiła konkurs na jej nazwę. Wśród kilku tysięcy nadesłanych propozycji od ponad 2 tys. autorów były m.in. Uniwersum, Posejdon, Hermes, Wokulski, Prymus, Wielki Kram i Sezam.

Reklama Spółdzielczego Domu Handlowego opublikowana w Dzienniku Bałtyckim 15 grudnia 1961 roku.

Początkowo faworytem jurorów był Wielki Kram, ale ostatecznie zdecydowano się na nazwę jednowyrazową - Sezam właśnie, zaproponowany równocześnie przez wiele osób. Drogą losowania nagrodzono jedną z nich, panią Janinę Kret z Sopotu, która otrzymała "piękną i cenną nagrodę: robot wieloczynnościowy z importu".

Przedświąteczny tłok w "Sezamie", zdjęcie wykonane w grudniu 1986 roku.

Jak podkreślał przy tej okazji Dziennik Bałtycki: "Jak dotąd jest to jedna z najlepszych placówek handlowych w Trójmieście". I tak też było przez kolejne dwie dekady.

Zmierzch i zamknięcie

Kres popularności "Sezamu" przyniosły lata 90. i wprowadzenie gospodarki wolnorynkowej. Sklepy zaczęły wyrastać jak grzyby po deszczu, nagle kupić można było wszystko, zmieniły się także mody i oczekiwania klientów.

Od prawie dwóch dekad w budynku dawnego "Sezamu" działa oddział ING Banku.

Podobnie jak wiele innych placówek handlowych działających przez dekady przy al. Grunwaldzkiej, wraz z końcem wieku "Sezam" ostatecznie zakończył działalność. Budynek po nim zajął oddział ING Banku Śląskiego, który działa tam do dziś.

O autorze

Opinie (312) 6 zablokowanych

Sortowanie
- Od najstarszych
- Od najnowszych

Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2018-12-22 07:59

Stary dziad ze mnie (1)

W 86 roku (pamiętam jak wczoraj) mama kupiła mi na dole po prawej stronie od wejścia przed schodami maskę do nurkowania. Masakra. Kawał śmierdzącej gumy z prawdziwym szkłem, zaciśniętym metalową opaską. Uwielbiałem ją. Dzisiaj bym tego w życiu nie dał dziecku, ale czasy były inne.....

Tomek
5 lat
- 21 1
Twoja opinia

Zmień treść

W 86 roku (pamiętam jak wczoraj) mama kupiła mi na dole po prawej stronie od wejścia przed schodami maskę do nurkowania. Masakra. Kawał śmierdzącej gumy z prawdziwym szkłem, zaciśniętym metalową opaską. Uwielbiałem ją. Dzisiaj bym tego w życiu nie dał dziecku, ale czasy były inne.....
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2018-12-22 12:54
  
  Mój ojciec taka miał. Strasznie śmierdziala ni to guma ni to chlorem. Cuchnela na potęge.
  
  5 lat
  - 0 1
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Mój ojciec taka miał. Strasznie śmierdziala ni to guma ni to chlorem. Cuchnela na potęge.
  Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2018-12-22 08:10

Dlaczego burzliwa , to bardzo sentymentalne miejsce i miłe wspominane

5 lat
- 7 2
Twoja opinia

Zmień treść

Dlaczego burzliwa , to bardzo sentymentalne miejsce i miłe wspominane
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2018-12-22 08:24

Zdobyli Gdańsk"dzięki za słowa prawdy

A w sezamie w 84ym kupiłem przypadkiem wracając z pracy rower wagant"na którego ,,polowałem"latami w PRLu

armia czerwona zdobyła Danzig by potem go spalić
5 lat
- 8 2
Twoja opinia

Zmień treść

A w sezamie w 84ym kupiłem przypadkiem wracając z pracy rower wagant"na którego ,,polowałem"latami w PRLu
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2018-12-22 08:30

Tylko dlaczego ten PRL-owy Sezam wygladal zdecydowanie lepiej niz ING?

Czy prywatny wlasciciel musi oznaczac zawsze dewastacje architektoniczna? Konserwator powinien wpisywac na liste zabytkow wszystkie znaczace budowle modernistyczne z czasow PRL i nakazywac przywrocenie elewacji do wygladu oryginalnego.

Gdanszczanin
5 lat
- 18 3
Twoja opinia

Zmień treść

Czy prywatny wlasciciel musi oznaczac zawsze dewastacje architektoniczna? Konserwator powinien wpisywac na liste zabytkow wszystkie znaczace budowle modernistyczne z czasow PRL i nakazywac przywrocenie elewacji do wygladu oryginalnego.
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2018-12-22 10:42

Pamiętacie (2)

Pierwszy sklep Levi's a . Początek lat 90. Mieścił się tam gdzie obecnie jest skok Stefczyka lub żabka. Trzeba było czekać w kolejce przed wejściem .Wpuszczano po kilka osób . Kupiłem tam katanę jeansowa zimowa którą nosiłem kolejnych 6 lat.

5 lat
- 17 0
Twoja opinia

Zmień treść

Pierwszy sklep Levi's a . Początek lat 90. Mieścił się tam gdzie obecnie jest skok Stefczyka lub żabka. Trzeba było czekać w kolejce przed wejściem .Wpuszczano po kilka osób . Kupiłem tam katanę jeansowa zimowa którą nosiłem kolejnych 6 lat.
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2018-12-23 07:42
  
  A pierwszy nie był w Gdyni? (1)
  
  5 lat
  - 3 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Regulamin dodawania opinii
  - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
    2018-12-23 09:25
    
    Tak
    
    Chodziło mi o pierwszy w Gdańsku.
    
    5 lat
    
    1 1
    
    Twoja opinia
    
    Zmień treść
    
    Chodziło mi o pierwszy w Gdańsku.
    Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2018-12-22 11:30

pamiętam wnętrze z pierwszych lat (1)

W bardzo obszernym wnętrzu (tak mi się wtedy wydawało) widać było szerokie schody prowadzące na I p. Po obu stronach ciągnęła się lada gigant ( jak w sowieckich marketach) za którymi , przy swoich stoiskach stały panie sprzedawczynie w fartuchach. Mieszkałam na ul Pięknej.

Jagoda Greger
5 lat
- 12 3
Twoja opinia

Zmień treść

W bardzo obszernym wnętrzu (tak mi się wtedy wydawało) widać było szerokie schody prowadzące na I p. Po obu stronach ciągnęła się lada gigant ( jak w sowieckich marketach) za którymi , przy swoich stoiskach stały panie sprzedawczynie w fartuchach. Mieszkałam na ul Pięknej.
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2018-12-24 12:06
  
  pięknie mieszkałas.
  
  5 lat
  - 0 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2018-12-22 12:43

Ja z kolei kupowałem tam sterydy spod lady (2)

Sprzedawała taka blondyna w typie urody jak z pornola z lat 80'. Metka, tesciu, wino, deka...rzucalo się jedno z tych haseł, po czym pani blond szła gdzieś w głąb sklepu i przynosiła towar :D

5 lat
- 3 7
Twoja opinia

Zmień treść

Sprzedawała taka blondyna w typie urody jak z pornola z lat 80'. Metka, tesciu, wino, deka...rzucalo się jedno z tych haseł, po czym pani blond szła gdzieś w głąb sklepu i przynosiła towar :D
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2018-12-22 14:58
  
  Na początku miała w szufladzie pod lada. Potem mieli jakis przypal i chowali gdzies indziej. Dobry pewny towar mieli. Pamietam jak dzis meta ruska albo Polska obie po 30zl . Oma, teść wszystko co chciałeś
  
  Tomi
  5 lat
  - 2 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Na początku miała w szufladzie pod lada. Potem mieli jakis przypal i chowali gdzies indziej. Dobry pewny towar mieli. Pamietam jak dzis meta ruska albo Polska obie po 30zl . Oma, teść wszystko co chciałeś
  Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2018-12-24 12:07
  
  ta blondyna byla wczesniej nauczycielka w-f w mojej szkole.
  
  5 lat
  - 1 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2018-12-22 12:43

Wszędzie!

Wszędzie powstają tylko banki lub sieci komórkowe. Ja też pamiętam te czasy i te sklepy.

5 lat
- 9 1
Twoja opinia

Zmień treść

Wszędzie powstają tylko banki lub sieci komórkowe. Ja też pamiętam te czasy i te sklepy.
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2018-12-22 12:54

Pamiętam ,kupiłem tam rower passat.
Fajny sklep ,duży asortyment.

TOMI
5 lat
- 6 1
Twoja opinia

Zmień treść

Pamiętam ,kupiłem tam rower passat. Fajny sklep ,duży asortyment.
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2018-12-22 14:14

a ktos pamięta system ochrony sezam> i naruszewicza ubeka?

5 lat
- 2 1
Twoja opinia

Zmień treść

Regulamin dodawania opinii