- 1 Jeśli na lody, to tylko do Gdyni (10 opinii)
- 2 Piękne werandy odtworzone w kamienicy (70 opinii)
- 3 Lody Miś były serwowane na ruinach zamku (132 opinie)
- 4 Jak sprawa Amber Gold zmieniła prawo (194 opinie)
- 5 Siedem pchnięć, dziura w głowie od kuli i złamana ręka (25 opinii)
- 6 Po 80 latach dzwony wróciły do Gdańska (199 opinii)
Historia jednego zdjęcia: Koszary pruskich pionierów
Kilka dni temu informowaliśmy o wystawieniu na sprzedaż charakterystycznego budynku dawnego PUP na ul. 3 Maja w Gdańsku. Historycznie najczęściej jest kojarzony z siedzibą Szkoły Wojennej (Kriegsschule). Łatwo można znaleźć pocztówki i zdjęcia prezentujące go w latach świetności, kiedy na przełomie XIX i XX w. kształcili się w jego murach kandydaci na oficerów pruskiej armii. Ale w rzeczywistości obiekt jest starszy i pierwotnie pełnił inną funkcję.
Tytułowa ilustracja to unikalne zdjęcie, do dziś w istocie jedyne ujęcie, kiedy omawiany budynek został sportretowany, kiedy nie był jeszcze (wspomnianą już) Szkołą Wojenną (Zobacz także: Dawna szkoła Pustynnego Lisa i Czerwonego Barona), ale... koszarami. Dokładniej: koszarami pionierów (Pioniere). Fotografia została wykonana 16 lutego 1884 r., podczas corocznego święta (dnia) tych wojsk.
Kim byli pruscy pionierzy?
Na początek słowo wytłumaczenia, kim byli pionierzy. W tym wypadku mowa o formacji pruskich wojsk inżynieryjnych, która w takiej postaci narodziła się formalnie w 1809 r., choć zalążki wyspecjalizowanych jednostek istniały już wcześniej.
Samodzielne bataliony pionierów (to była podstawowa jednostka organizacyjna tego rodzaju wojsk) dzieliły się pierwotnie na kompanie saperów, minerów i pontonierów. Upraszczając, ci pierwsi byli specjalistami w budowaniu i naprawach, drudzy w wysadzaniu w powietrze, trzeci zaś wyspecjalizowani byli w budowaniu przepraw pontonowych przez rzeki.
To właśnie z pruskich pionierów aż trzykrotnie w XIX w. tworzono nowe rodzaje jednostek. W 1830 r. oddziały telegrafistów (w 1899 r. na ich podstawie wyodrębniono zupełnie nowy rodzaj wojsk łączności), w 1866 r. - oddziały kolejowe, a w 1870 r. - oddziały balonowe.
Gdańsk - jedna z kolebek pionierów
Z Gdańskiem nierozerwalnie związana jest historia jednego z najstarszych oddziałów tytułowych oddziałów: 1. (wschodniopruskiego) batalion pionierów (na przestrzeni dziejów kilkukrotnie zmieniał nazwę, ale dla uproszczenia zostańmy przy tej nazwie).
Jego części brały udział tak w obronie twierdzy Gdańskiej (1807 r.), jak i w jej oblężeniu sześć lat później (1813 r.). Jeden z jego pododdziałów na stałe stacjonował w mieście od 1814 r. do 1890 r. W latach 1820-1870 na miejscu było też dowództwo (sztab) całego batalionu.
Z czasem wzrosła także liczba poddziałów na stałe przypisana do gdańskiego garnizonu - w 1880 r. były to już trzy kompanie. Pionierzy nie mieli własnych koszar, byli rozlokowani w różnych punktach miasta, głównie w wynajmowanych pokojach w cywilnych mieszkaniach.
Nowe koszary dla gdańskich pionierów
Problem braku odpowiednich budynków dla żołnierzy był powszechny w garnizonie gdańskim przez większość XIX w. W ostatniej ćwierci stulecia zaczęto realizować szereg inwestycji, które miały to zmienić. I tak w 1880 r. ukończono (dziś już nieistniejące) koszary na ul. Aksamitnej, do których wprowadzili się słynni "Czarni Huzarzy". Dopiero później, bo w 1896 r., trafili do Strzyży Górnej, tj. kompleksu, gdzie dziś jest tętniące życiem osiedle Garnizon.
W tym samym roku rozpoczęto realizację dwóch nowych inwestycji (obie zaprojektował Rühle von Lilienstern): w Nowym Porcie (kompleks budynków obecnie użytkowany przez Morski Oddział Straży Granicznej) oraz właśnie u podnóża Góry Gradowej, przy obecnej ul. 3 Maja. Obie ukończono w 1882 r.
Warto wspomnieć, że nieopodal, bo w rejonie obecnych ulic Kolonia Jordana i Kolonia Ochota, znajdował na górzystym terenie niewielki poligon wojsk inżynieryjnych (Pionier-Übungsplatz). Żołnierze mieli więc przysłowiowy rzut beretem od koszar do poligonu.
Koszary działały zaledwie osiem lat
Koszary pionierów pełniły swoją pierwotną funkcję krótko, tylko przez osiem lat. W 1890 r., w związku z generalną reorganizacją struktur wojskowych w regionie (powstał nowy XVII Korpus Armijny, którego siedzibą stał się Gdańsk) batalion pionierów został przerzucony do Królewca.
Początkowo (1890-1893) koszary stały się tymczasowym domem dla nowo sformowanego 17. batalionu taborów. Jednostka wkrótce przeniosła się do Strzyży Górnej (znów to teren wspomnianego już osiedla Garnizon). W tym samym czasie budynek został także przebudowany, nadano mu m.in. bardziej reprezentacyjny wygląd.
Ostatecznie w październiku 1893 r. otwarto w niej Szkołę Wojenną, która funkcjonowała do przełomu XIX i XX w. To już jednak inna i o wiele lepiej znana historia...
O autorze
Jan Daniluk
- doktor historii, adiunkt na Wydziale Historycznym UG, badacz historii Gdańska w XIX i XX w., oraz historii powszechnej (1890-1945).
Opinie (58) 10 zablokowanych
-
2023-08-13 12:04
Ciekawa historia na niedzielne popołudnie,pruska epopei wiecznie żywa.
- 30 4
-
2023-08-13 12:04
Opchcnuczki
- 0 11
-
2023-08-13 12:25
Lothar von Richthofen był bratem Czerwonego Barona, a nie nim samym (3)
- 17 2
-
2023-08-13 12:36
(2)
Fakt, obaj byli pilotami, obaj asami walk powietrznych w czasie I wojny światowej, ale to Manfred (starszy brat) był Czerwonym Baronem.
- 7 0
-
2023-08-13 14:57
Lothar o ile się nie mylę też był
asem przestworzy
- 2 0
-
2023-08-13 16:14
I ylko młodszy z obu braci uczył się w tej szkole w Gdańsku, starszy nie
- 1 0
-
2023-08-13 12:40
Tak jak dawniej Gdansk stal koszarami tak dzis stoi urzedami.
- 34 2
-
2023-08-13 13:15
Szpilek
Wiecie ,że gdyby były Prusy to miałby rakiety międzykontynentalne i broń atomową.
I drony mojego pomysłu ,praktycznie nie do zestrzelenia.
Tyle broni ,że ho ho.- 4 12
-
2023-08-13 13:40
Tam znajdował się Urząd Pracy. `Praca uszlachetnia` :)))))))))))))))))))) (2)
- 9 8
-
2023-08-13 15:32
I biuro paszportowe (1)
I biuro paszportowe
- 4 0
-
2023-08-13 21:38
I ZUS
- 0 0
-
2023-08-13 14:39
Miło poczytać o historii, zanim betoniarze zniszczą Gdańsk do cna
- 18 5
-
2023-08-13 14:54
Przed budynkiem mimo wszystko (3)
Powinna być tablica informacyjna bo absolwenci znani i omawiani na każdej uczelni wojskowej na świecie zwłaszcza w USA Może bardziej Rommel.Drugi już jako historyczna ciekawostka bardziej ale jednak
- 14 5
-
2023-08-13 19:11
Tak... bardzo zasłużeni dla Polski i Europy. Powinna byc po niemiecku oczywiście... (2)
- 4 4
-
2023-08-13 22:51
Kompleksy kresowiaka ? (1)
- 2 2
-
2023-08-14 09:29
A tablice pamiątkowe z wizyt Hitlera w Gdańsku to gdzie ustawimy?
- 2 0
-
2023-08-13 14:59
Interesuje mnie temat mokrej fosy.Ile miala szerokosci,glebokosci i ktoredy przebiegala oprucz ul waly jagieliskie? (2)
- 7 2
-
2023-08-13 18:55
No co z tą odpowiedzia?ile mam czekac! (1)
- 0 0
-
2023-08-14 16:16
Oprócz.
Naucz się najpierw pisać po polsku a potem oczekuj odpowiedzi, ciećwierzu.- 0 0
-
2023-08-13 15:11
tętniące życiem osiedle Garnizon (2)
no bez przesady, betonowa pustynia. Dzieci bawią się na podwórkach, młodzież gra w to i owo na boiskach? Babcia z dziadkiem siedzą na ławeczce? Tam się nikt z nikim nie zna, zero więzi społecznych.
- 34 1
-
2023-08-13 17:10
Tętni życiem krótkoterminowych najemców. Czyli się zgadza.
- 9 0
-
2023-08-14 02:02
To nie jest wiocha z lat sześćdziesiątych.
Dzieciaki nie miały jak się bawić, to brodziły w kałużach i biy pokrzywy patykiem, a teraz jak dorosły to idealizują ten obciach.
- 1 1
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.