Historia Wiadomości

Facebook E-mail Messenger WhatsApp Kopiuj link Więcej

Gorący lipiec nad morzem i na granicy

Jarosław Kus

30 lipca 2018 (artykuł sprzed 5 lat)

Opinie (30)

Najnowszy artykuł na ten temat O morderstwie na jachcie i upartej nudystce

Sezon wakacyjny w roku 1938 zaliczał się do wyjątkowo udanych, bo chociaż osiągnął dopiero półmetek, wybrzeże Bałtyku odwiedziło rekordowo dużo letników, których nie zraziło nawet, późniejsze niż zazwyczaj, "ustalenie się słonecznej pogody": tamtego lata nad morzem wypoczywało aż 15 tys. letników, co - zdaniem "Gazety Gdańskiej" - było liczbą "dotąd nie notowaną".

A trzeba zauważyć, że w tej liczbie zabrakło turystów wypoczywających w - "pokrzywdzonym" nowymi podatkami - "Orłowie, wchodzącym w granicę administracyjną Gdyni oraz miejscowości nad zatoką") i dowodziło "rosnącego zainteresowania polskim morzem z strony polskiego społeczeństwa".

Frekwencji nie zaszkodziły gwałtowne burze, takie jak ta, która przeszła nad Gdańskiem w poniedziałkowy wieczór 18 lipca, powodując "zalanie wodą" "większej części Sopot", Wrzeszcza i Oliwy.

A choć dla niektórych młodych ludzi, wraz z końcem kolonii, letni odpoczynek dobiegał już końca, nad morzem nadal przebywało sporo młodzieży z całego kraju. W Cetniewie funkcjonowały dwa obozy: Służby Młodych (czyli młodzieżówki sanacyjnego Obozu Zjednoczenia Narodowego) i Przysposobienia Wojskowego, a dwa kolejne Przysposobienie Wojskowe zorganizowało w Rozewiu i Garczynie.

Do morza garnęła się również młodzież, jeśli nie bezpartyjna, to - pomimo "najrozmaitszych przekonań politycznych" - "mocno skonsolidowana" ideą, "której na imię morze". W ten sposób nabierała kształtów koncepcja Stefana Żeromskiego, nazywającego morze "wielkim wychowawcą", "szumiącym, lazurowym rylcem", którym Bóg miał "rzeźbić duszę odrodzonej, nowej Polski". Bałtyk pozwalał Polakom nie tylko "wypłukać z siebie wszelki brud, wszelką słabość, wszelkie charłactwo niewoli", lecz również robotników gdyńskich, "pracujących dla morza i żyjących z morza", "wydrzeć z knajpy portowej" i "zamiast wódki dać (...) Wielką Wodę".

Ale i młodzież niemiecka się nie leniła, tyle że zamiast żagli wolała chyba uporczywe marsze w kierunku wschodnim...

Wybrzeże cieszyło się także sporym powodzeniem wśród amatorów nurkowania (również tych "osobliwych")...

i... letnich wyprzedaży (choć na nieco innych zasadach niż te dzisiejsze).

Tylko polscy rybacy nie mieli tamtego lata zbyt wielu powodów do radości...

Niestety, nawet - ukochany przez Żeromskiego - "wiatr od morza" nie był w stanie rozgonić czarnych chmur złowieszczo gromadzących się nad Gdańskiem. Bo gdyby jeszcze to były zwyczajne chmury burzowe... Przejęcie władzy przez hitlerowców w Niemczech i w Wolnym Mieście Gdańsku, remilitaryzacja Nadrenii, anschluss Austrii oraz - szykująca się właśnie - aneksja Czechosłowacji, nie pozostawiały żadnych złudzeń co do niemieckich zamiarów wobec Gdańska i polskiego Pomorza. W powietrzu zdawał się wisieć plebiscyt, którym chcieli Niemcy doprowadzić "prostą drogą do przyłączenia Gdańska do Rzeszy".

Nie było dnia bez nowych doniesień o kolejnych antypolskich incydentach na terenie Wolnego Miasta. Władze gdańskie nie kryły się ze swymi polskimi antypatiami, traktując miejscowych Polaków jak obywateli drugiej kategorii. Nawet krakowski "Ilustrowany Kurier Codzienny" co chwilę donosił o nowych przypadkach "szykan gdańskich": polskiego robotnika wyrzucono z pracy za odmowę wstąpienia do partii hitlerowskiej, innego natomiast pozbawiono mieszkania za posłanie dzieci do polskiej szkoły (cieszącej się - tak na marginesie - sporym uznaniem nawet poza granicami Polski).

Opinię publiczną zbulwersowała również zapowiedź planowego wyburzania polskich domów pod nową, niemiecką zabudowę Gdańska. Taki los szykowano m.in. "polskiemu hotelowi Continental, znajdującemu się naprzeciw dworca" - hotelu wprawdzie nie wyburzono, ale w końcu dzieła zniszczenia i tak dokonała wojna.

Na terenie Wolnego Miasta mnożyły się też ("w ostatnich czasach") konfiskaty dzienników polskich: bardzo często ich ofiarą padał wspomniany już Ilustrowany Kurier Codzienny. Powodem konfiskaty nie były jednak sprawy gdańskie, lecz krytyczne artykuły dotyczące III Rzeszy!

Informacje o plebiscycie okazały się tylko plotkami, jednak, publikowane przez prasę pogłoski o mającej wkrótce nastąpić zmianie na szczytach gdańskich władz rzeczywiście przybrały kształt realny. Tajemnicą poliszynela był, trwający od ostatnich wyborów, konflikt między gauleiterem gdańskiego NSDAP, Albertem Forsterem, a prezydentem Senatu Wolnego Miasta Arturem Greiserem. Prasa wróżyła rychłe zwycięstwo Forstera, ponieważ jako "syn siostry kanclerza Hitlera", był "bliższy kanclerzowi", będąc też "przez niego wyraźnie forytowany".

Ale zmiana nie nastąpiła tak szybko, jak się tego spodziewano: Forster przejął pełnię władzy dopiero rok później, już w przededniu wojny. Greisera natomiast nagrodził Hitler stanowiskiem namiestnika (Reichsstatthalter) okupowanego Kraju Warty.

Rosnącej pewności Niemców dowodził też "regularny pobór Gdańszczan do wojska niemieckiego". Bo chociaż był on "rzeczą znaną od lat" - i w pewnym sensie zrozumiałą (wobec braku perspektyw w WM, kariera wojskowa w niemieckich siłach zbrojnych wydawała się logicznym posunięciem...), teraz jednak "werbunek do Reichswery odbywał się na terenie W.M. Gdańska całkowicie jawnie".

Hitlerowcy szukali w swej walce z Polską sojuszników, dlatego też - dość niespodziewanie - postanowili otoczyć "troskliwą opieką", studiującą w Gdańsku młodzież ukraińską, znaną z antypolskiego nastawienia.

Oprócz działań typowo politycznych, niemieckie "zakusy na polski stan posiadania na Pomorzu" przybierały formę wojny ekonomicznej (prowadzonej nawet za polskie pieniądze!) i propagandowej.

Nic więc dziwnego, że "w sercach niemieckich" "polsko-gdańska granica płonęła jak rozpalone żelazo".

Niemieckie nastroje psuła też młoda konkurentka Gdańska: jak zauważył pewien Gdańszczanin, towarzyszący ministrowi sprawiedliwości Austrii, Huberowi (prywatnie szwagrowi "premjera Goeringa") w jego gdyńskiej wizycie, to właśnie "Gdynia [stała się] solą w oku Niemców gdańskich", ponieważ "Polacy niepotrzebnie i tylko na złość niemieckiemu Gdańskowi zbudowali sobie port w Gdyni", który "różnemi przywilejami dla siebie dusił Gdańsk jak zmora - i prowadził bezwzględną konkurencję"!

Trudno się dziwić niemieckiemu rozgoryczeniu: w roku 1937 "wśród portów kontynentu europejskiego" Gdynia znalazła się na szóstym miejscu, zostawiając w pokonanym polu m.in. niemiecki Szczecin.

Cytując wicepremiera Kwiatkowskiego, Polacy "znali realną wartość Gdyni portu i Gdyni miasta", lecz na laurach spocząć nie zamierzali. Austriacki minister, podobnie jak i inni "Niemcy Wielkiej Rzeszy", tak bardzo "współczuł braciom gdańskim" walczącym o "jedność wielkiego narodu niemieckiego na ważnym posterunku niemieckiego Gdańska", że gdyńskie marzenia o świetlanej przyszłości już rok później stały się przeszłością...

Źródło: "Gazeta Gdańska" nr 167 z 23-24 lipca 1938 r. oraz "Ilustrowany Kurier Codzienny" nr 196 z 18 lipca 1938 r., nr 198 z 20 lipca 1938 r., nr 199 z 21 lipca 1938 r., nr 201 z 23 lipca 1938 r. i nr 202 z 24 lipca 1938 r. Skany pochodzą z Pomorskiej Biblioteki Cyfrowej oraz Małopolskiej Biblioteki Cyfrowej.

Jarosław Kusj.kus@trojmiasto.pl

Opinie (30) 3 zablokowane

Sortowanie
- Od najstarszych
- Od najnowszych

Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2018-07-30 19:00

(1)

Czytajcie, ludzie, ale ze zrozumieniem. Widzicie analogię? To samo właśnie kato-faszyści nam szykują.

5 lat
- 1 6
Twoja opinia

Zmień treść

Czytajcie, ludzie, ale ze zrozumieniem. Widzicie analogię? To samo właśnie kato-faszyści nam szykują.
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2018-07-30 20:37
  
  Zachowaj spokój, nie ma analogii
  
  To bolszewicka propaganda antykatolicka wymyśla zagrożenie.
  
  Kaszub
  5 lat
  - 4 1
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  To bolszewicka propaganda antykatolicka wymyśla zagrożenie.
  Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2018-07-30 20:09

dlaczego zalozenie koszulki jest zniewazeniem (1)

przeciec to nie jest pomnik przyrody tylko kalecznika a napis jest sluszny

suweren
5 lat
- 2 1
Twoja opinia

Zmień treść

przeciec to nie jest pomnik przyrody tylko kalecznika a napis jest sluszny
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2018-07-30 22:49
  
  dlaczego jesteś debilem, przecież tata jak ci wchodził do wanny cały czas powtarzał że cię kocha?!
  
  5 lat
  - 0 2
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2018-07-30 20:33

Różnica taka,że woda w morzu była czysta

5 lat
- 3 0
Twoja opinia

Zmień treść

Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2018-07-31 05:55

Super

Uwielbiam takie artykuły. Proszę o więcej.

Maja
5 lat
- 2 0
Twoja opinia

Zmień treść

Uwielbiam takie artykuły. Proszę o więcej.
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2018-07-31 09:27

Forytowanie

pokrzywdzenie podatkowe, dobrodziejstwa polskie - czyli minione piękno języka polskiego. Określenia piękne i zrozumiałe, pełne treści :)

5 lat
- 1 0
Twoja opinia

Zmień treść

pokrzywdzenie podatkowe, dobrodziejstwa polskie - czyli minione piękno języka polskiego. Określenia piękne i zrozumiałe, pełne treści :)
Regulamin dodawania opinii