Czy ul. Dąbrowszczaków 
na Przymorzu zmieni swoją nazwę? Wnioskuje o to Stowarzyszenie Federacja Młodzieży Walczącej, której członkowie uważają, że nie powinno się gloryfikować żołnierzy walczących po stronie wojsk republikańskich w wojnie domowej w Hiszpanii w latach 1936-1939. Propozycja podzieliła zarówno historyków, jak i mieszkańców ulicy.
W grudniu ubiegłego roku do Rady Miasta
Gdańska wpłynął wniosek dotyczący propozycji zmiany nazw trzech ulic:
Ludwika Waryńskiego we Wrzeszczu,
Dąbrowszczaków na Przymorzu oraz
Mariana Buczka na
Chełmie. Jego autorem jest Stowarzyszenie Federacja Młodzieży Walczącej, kultywujące tradycje młodzieżowej organizacji opozycyjnej z okresu PRL.
Autorzy wniosku argumentują, że wskazani patroni podlegają zapisom uchwalonej w kwietniu 2016 roku ustawy o dekomunizacji przestrzeni publicznej. Zgodnie z jej treścią, nazwy ulic i placów nie mogą upamiętniać osób, organizacji, wydarzeń czy dat, które symbolizują komunizm lub inny ustrój totalitarny.
- Nazwy ulic, placów, skwerów noszących imiona zniesławionych działaczy komunistycznych nadal przypominają o czasach, w których gwałcono prawa jednostki w imię "jedynych i słusznych" ideałów. Gdańsk jest miastem szczególnym i wyjątkowym, który położył fundamenty pod nową rzeczywistość Polski. Mając na uwadze prawdę historyczną i absolutną konieczność oddania hołdu bohaterom tych czasów nie godzi się (...) kultywować i upamiętniać osoby niegodne tego miana - widnieje w uzasadnieniu wniosku.Czytaj także: Muszą zniknąć ostatnie nazwy ulic z czasów PRLNa nowych patronów gdańskich ulic FMW proponuje
Annę Walentynowicz (w miejsce Waryńskiego),
Ryszarda Kuklińskiego (w miejsce Dąbrowszczaków) i
Antoniego Browarczyka (w miejsce Buczka). Wnioskodawcy proszą, aby w razie odrzucenia ich propozycji, nadać imiona zaproponowanych osób innym ulicom.
Mieszkańcy ul. Dąbrowszczaków w Gdańsku nie chcą zmiany patrona
Dotychczas największe kontrowersje wywołała propozycja zmiana nazwy ul. Dąbrowszczaków. Kim byli Dąbrowszczacy? To ok. 5 tys. Polaków tworzących XIII Brygadę Międzynarodową im. Jarosława
Dąbrowskiego, którzy walczyli w czasie wojny domowej w Hiszpanii w latach 1936-1939 po stronie rządu republikańskiego przeciwko faszystowskiej rebelii pod dowództwem gen. Francisco Franco.
tak, bo to ugrupowanie, które walczyło o komunistyczną Hiszpanię
24%
nie, bo nie powinno się stosować odpowiedzialności zbiorowej
7%
nie, bo ich walka przeciwko faszyzmowi była słuszna
34%
dotychczasowa nazwa powinna pozostać, bo jej zmiana pociągnie znaczne koszty
35%
Mieszkańcy ul. Dąbrowszczaków w większości są przeciwni usunięciu z szyldów dotychczasowych patronów i planują wystosować w tym celu petycję do władz Gdańska i wojewody pomorskiego.
- Większość sąsiadów, z którymi rozmawiałem, jest przeciwna propozycji. Z różnych względów. Jedni uważają, że Dąbrowszczacy walczyli w słusznej sprawie i tym samym zasługują na upamiętnienie. Inni nie chcą ponosić kosztów związanych z ewentualną zmianą, tj. wymiany dokumentów, pieczątek czy przemalowania elewacji. Jeszcze inni po prostu przyzwyczaili się do obecnej nazwy - mówi Marcin Gajewski, mieszkaniec ul. Dąbrowszczaków.Wspomnianą petycję przygotowują działacze trzech organizacji: partii Razem, stowarzyszenia Lepszy Gdańsk oraz Ruchu Sprawiedliwości Społecznej Piotra Ikonowicza. W ubiegłym tygodniu zorganizowali oni także otwarte spotkanie w osiedlowym klubie "Piastuś", podczas którego przekonywali mieszkańców Przymorza, że pomysł zmiany nazwy ul. Dąbrowszczaków jest niesłuszny.
- W naszej opinii, Dąbrowszczacy nie podlegają pod zapisy ustawy dekomunizacyjnej, bo po prostu nie propagują ustroju totalitarnego - przekonuje Przemysław Kmieciak ze Stowarzyszenia Lepszy Gdańsk. - Na całym świecie żołnierze Brygad Międzynarodowych, w tym i Dąbrowszczacy, są powszechnie postrzegani jako osoby, które walczyły z faszyzmem. Nigdzie na świecie nie ma ustawowego zakazu nazywania ulic imieniem żołnierzy Brygad Międzynarodowych. Proponowany w Polsce zakaz byłby ewenementem prawnym na skalę międzynarodową. Poza tym, żołnierze brygady Dąbrowskiego służyli w armii hiszpańskiej i nie mogą być kojarzeni z ustrojem totalitarnym, który panował wówczas w Związku Radzieckim. Hiszpania lat 30. nie była państwem totalitarnym.Obrońcy Dąbrowszczaków powołują się na szereg fachowych historyków, którzy podzielają ich opinię. Wśród nich znajdują się
prof. Paweł Machcewicz, dyrektor
Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku czy
prof. Andrzej Paczkowski.
Historia Dąbrowszczaków dzieli historyków
Odmienne zdanie na temat Dąbrowszczaków reprezentuje Instytut Pamięci Narodowej, który opublikował we wtorek oficjalne oświadczenie na temat ich historii. Zdaniem historyków IPN-u, Dąbrowszczacy walczyli o przekształcenie Hiszpanii na modłę stalinowską.
- Uważamy, że Dąbrowszczacy nie zasługują na formę upamiętniania (bądź uhonorowania) jaką jest patronowanie ulicy. Dąbrowszczacy w czasie wojny domowej w Hiszpanii (1936-1939) walczyli o budowę państwa stalinowskiego. Z ich szeregów wywodzili się aktywiści komunistyczni (m. in. Bolesław Mołojec, Eugeniusz Szyr, Karol Świerczewski) działający na szkodę polskiej niepodległości i demokracji. Żadne argumenty relatywizujące ich działalność (np. że nie wszyscy byli komunistami) nie zmienią faktu, że jako grupa służyli zbrodniczej ideologii komunistycznej - napisano w oświadczeniu IPN.Lewica nie zgadza się na stosowanie odpowiedzialności zbiorowejDziałacze lewicowi potwierdzają, że wśród Dąbrowszczaków byli komuniści i agenci radzieckiego wywiadu, ale nie zgadzają się na stosowanie wobec wszystkich polskich ochotników XIII Brygady Międzynarodowej im. Jarosława Dąbrowskiego odpowiedzialności zbiorowej.
- Oczywiście, wśród Dąbrowszczaków byli komuniści, łącznie ok. 40 proc. Ale oprócz komunistów były tam również osoby z innych środowisk, np. działacze związkowi, socjaliści, działacze organizacji żydowskich, byli tam nawet członkowie organizacji sanacyjnych. Były to najprzeróżniejsze środowiska, które łączyła niechęć do faszyzmu i chęć obrony republiki przed tym zagrożeniem. Piętnowanie 5 tys. żołnierzy za czyny i postawę garstki z nich jest stosowaniem niesprawiedliwej odpowiedzialności zbiorowej - ripostuje Kmieciak.
Zbrodni wojennych nie udowodniono, ale paszporty odebrano
Pomimo 70 lat wnikliwych badań na temat historii wojny domowej w Hiszpanii, do dziś nie udowodniono Dąbrowszczakom udziału w żadnej zbrodni wojennej.
- Nie ma ani jednego przypadku w historii wojny hiszpańskiej, co więcej - nie ma nawet poszlak wskazujących, że Dąbrowszczacy mogli jako formacja uczestniczyć w jakichkolwiek zbrodniach wojennych w Hiszpanii. Należy jasno to podkreślić, że 70 lat badań nad historią wojny hiszpańskiej i dotąd nie znaleziono ani jednego takiego przypadku. Oczywiście, wojna hiszpańska była pełna różnego rodzaju zbrodni i masakr, ale w ani jednym z tych wydarzeń nie brali udziału Dąbrowszczacy - zapewnia Kmieciak.Historycy IPN zwracają z kolei uwagę na to, że wielu Dąbrowszczaków wzięło później udział w budowaniu systemu komunistycznego nad Wisłą oraz iż II Rzeczpospolita pozbawiła ich obywatelstwa polskiego. Warto jednak wspomnieć, że mimo tego niektórzy Dąbrowszczacy wzięli później udział w Kampanii Wrześniowej czy wstąpili do Polskich Sił zbrojnych na Zachodzie.
- Rzeczpospolita Polska pozbawiła ich obywatelstwa polskiego (...). W latach wojny jako tzw. "hiszpanie" stali się zapleczem kadrowym dla powstających w centralnej Polsce oddziałów komunistycznej Gwardii Ludowej PPR. Jej pierwszym dowódcą był "hiszpan", przeszkolony w ZSRS dywersant Bolesław Mołojec - jeden z dowódców Brygady im. Dąbrowskiego w 1938 roku. Jako "dąbrowszczacy" stali się częścią propagandowego mitu w okresie PRL, głoszącego, iż komuniści w różnych krajach świata walczyli o wyzwolenie "narodowe i społeczne", przy pełnym przemilczeniu ich dążeń do rozszerzenia systemu stalinowskiego i zasięgu totalitarnego ZSRS na inne kraje Europy - napisano w dalszej części wtorkowego oświadczenia IPN.Władze Gdańska dystansują się od pomysłu zmiany nazwy ulicy Dąbrowszczaków
Szanse na usunięcie Dąbrowszczaków z przestrzeni publicznej Gdańska i zastąpienia ich gen. Ryszardem Kuklińskim są niewielkie. Władze miasta z dystansem odnoszą się do inicjatywy Stowarzyszenia Federacji Młodzieży Walczącej.
- Jeśli chodzi o moją wstępną opinię, to chciałbym zauważyć, że oceny historyków na temat tego, kim byli Dąbrowszczacy, są rozbieżne i niejednoznaczne, a ich czyn zbrojny cieszy się uznaniem Hiszpanów. Argumentuje się, że wśród nich byli nie tylko komuniści, a nie można stosować odpowiedzialności zbiorowej. Mieszkańcy są zdecydowanie przeciwni zmianie nazwy ulicy, a jeśli już miałaby nastąpić zmiana nazwy, to chcą nazwy neutralnej, niezwiązanej z żadną z osób historycznych - informuje Marek Bumblis, przewodniczący Komisji Kultury i Promocji w Radzie Miasta Gdańska.Dąbrowszczaków Gdańsk - głosowanie w ciągu najbliższych miesięcy
Los Dąbrowszczaków rozstrzygnie się w tym roku. Władze Gdańska nie precyzują jednak, kiedy dokładnie radni przeprowadzą głosowanie w tej sprawie.
- Dalsza procedura wynika bezpośrednio z istniejącej uchwały Rady Miasta Gdańska z dnia 27 marca 2014 roku ws. zasad stosowanych przy nadawaniu nazw ulicom, placom i innym terenowym obiektom publicznym oraz drogom zewnętrznym w Gdańsku. Przewodniczący RMG skierował wniosek do prezydenta Miasta Gdańska do zaopiniowania. O to samo na styczniowym posiedzeniu poprosiła komisja kultury RMG. Wnioski będą rozpatrywane bez pośpiechu w tym roku - dodaje Bumblis.
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii. 
Filmy