99 lat temu powstał Klub Sportowy Gedania. IPN upamiętni przedwojennych działaczy

Rafał Borowski

15 września 2021 (artykuł sprzed 2 lat)

Opinie (131)

Zdjęcie z działalności Gedanii w okresie międzywojennym. W tle widoczne bloki przy ul. Kościuszki we Wrzeszczu.

W środę, 15 września, przypada 99. rocznica powstania Klubu Sportowego Gedania. Był on jednym z filarów polskości w zdominowanym przez Niemców Wolnym Mieście Gdańsku. Lokalny oddział IPN-u w godzinach przedpołudniowych organizuje uroczystości, które upamiętnią jego przedwojennych działaczy.

Czy znasz historię klubu Gedania?

tak, znam ją całkiem nieźle tak, ale znam tylko podstawowe fakty nie, ale słyszałem o nim nie, pierwsze słyszę

Klub Sportowy Gedania został oficjalnie założony przez gdańskich Polaków 15 września 1922 r. W pierwszych miesiącach działalności, jego zarząd zbierał się w nieistniejącym obecnie hotelu Continential u zbiegu ulic Podwale Grodzkie i Elżbietańskiej. W 1923 r. wybudowano na Biskupiej Górce prowizoryczne boisko.

Siedziba z prawdziwego zdarzenia była gotowa dopiero w 1929 r. W tym roku oddano do użytku pierwsze obiekty sportowe u zbiegu ulic Kościuszki i Legionów we Wrzeszczu, które wzniesiono na terenie dawnego placu ćwiczeń armii Cesarstwa Niemieckiego.

Czytaj również: Jak Gedania strach wśród Niemców budziła

Ostatecznie, wybudowano tam dwa boiska piłkarskie z sześciotorową bieżnią, dwa korty tenisowe oraz strzelnicę. Z początku Gedania była klubem jednosekcyjnym, grano tu wyłącznie w piłkę nożną. W kolejnych latach utworzono kolejne sekcje: lekkoatletyczną, strzelecką, tenisa ziemnego, bokserską, motocyklową, piłki ręcznej mężczyzn, hokeja na lodzie, piłki ręcznej kobiet, tenisa stołowego i kolarską.

Drużyna bokserska Gedanii na zdjęciu z 1933 r.

Jedno z najważniejszych miejsc Polonii

Na kartach przedwojennej historii Gedanii nie brakowało sukcesów. W sezonie 1931/1932 jej piłkarze zdobyli mistrzostwo okręgu Wolnego Miasta Gdańska. W 1930 r. motocyklista Władysław Pianowski zdobył tytuł mistrza Polski. Kilku pięściarzy wywalczyło wicemistrzostwo naszego kraju, np. Jan Bianga w 1930 r.

Czytaj więcej: Historia przedwojennego pięściarza

Jednak to nie sukcesy w poszczególnych dyscyplinach świadczyły o wyjątkowości Gedanii. Funkcjonujący we Wrzeszczu klub był bowiem jednym z filarów polskości w zdominowanym przez Niemców Wolnym Mieście Gdańsku. Jak opisywali dawni członkowie, klub zrzeszał całe rodziny gdańskich Polaków, które były mu oddane na dobre i na złe. Był jednym z niewielu miejsc, gdzie mogli bez skrępowania manifestować swój patriotyzm i za pomocą sportu krzewić go w kolejnych pokoleniach.

Czytaj więcej: Wspomnienia przedwojennych Polaków z Gdańska

Mecz piłkarski Warszawianka vs Gedania, który został rozegrany 3 kwietnia 1939 r. Spotkanie zakończyło się wynikiem 1:3. Piłka w siatce gdańskiego bramkarza Klemensa Borusa (1913-1942).

75 gedanistów zginęło w czasie wojny

Wraz z wybuchem II wojny światowej klub został zmuszony przez Niemców zakończyć działalność. Niestety, aż 75 członków Gedanii nie przeżyło wojny. Wśród nich znaleźli się m.in. prezes i dwaj wiceprezesi, którzy zostali rozstrzelani wkrótce po włączeniu Gdańska w granice hitlerowskich Rzeszy.

Czytaj więcej: Polowanie na Polaków we wrześniu 1939 r.

Wielu zawodników zostało zesłanych do obozów koncentracyjnych, z których nigdy nie wrócili. Warto również wspomnieć, że pierwszym poległym na Westerplatte polskim żołnierzem był st. sierż. Wojciech Najsarek, który także był wcześniej zawodnikiem polskiego klubu.

17 września 1972 r. Odsłonięcie tablicy upamiętniającej członków klubu sportowego Gedania, którzy zginęli w czasie II wojny światowej. Tablicę odsłonięto w roku 50-lecia klubu.

Najpierw msza św., potem złożenie kwiatów

W środowe przedpołudnie, gdański oddział Instytutu Pamięci Narodowej organizuje uroczystości upamiętniające rocznicę powstania Gedanii. O godz. 10 rozpocznie się msza św. w kościele św. Stanisława przy al. Legionów 13, zaś po jej zakończeniu, o godz. 11, nastąpi złożenie kwiatów pod pomnikiem Pamięci Członków Gedanii przy ul. Kościuszki 49.

- Zapraszamy wszystkich chętnych na uroczystości 99. rocznicy powstania KS Gedania. Przed II wojną światową członkowie klubu krzewili postawy zamiłowania do sportu, przede wszystkim do piłki nożnej, a także patriotyczne - zachowania polskości w obcym, w często wrogim otoczeniu. Kilkudziesięciu z nich zginęło z rąk niemieckich w czasie wojny - czytamy w zaproszeniu Instytutu Pamięci Narodowej.
Wybór wspomnianego kościoła nie był przypadkowy. Znajdująca się tuż obok historycznej siedziby klubu świątynia była jednym z dwóch polskich kościołów katolickich w Wolnym Mieście Gdańsku - obok otwartego w 1932 r. kościoła Chrystusa Króla przy ul. Rogaczewskiego 55 - do którego uczęszczało zresztą wielu członków Gedanii.

Post scriptum

Gedania została reaktywowana 16 maja 1945 r. Teren obiektów sportowych przy al. Legionów odzyskała 8 września 1957 r. W 2009 r. został on sprzedany przez zarząd klubu deweloperowi Robyg pod budownictwo mieszkaniowe.

Jednak w 2020 r. władze miasta wstrzymały pozwolenie na budowę. Ostatni artykuł na temat kontrowersji wokół tej inwestycji opublikowaliśmy w listopadzie ubiegłego roku.

Czytaj więcej: Teren po Gedanii. Deweloper stracił pozwolenie na budowę

Głodnym wiedzy o historii klubu polecamy przeczytać książkę "KS Gedania - klub gdańskich Polaków (1922-1953)", autorstwa prof. Janusza Trupindy, która trafiła do księgarni w 2015 r.

Rafał Borowskir.borowski@trojmiasto.pl

Wydarzenia

99. rocznica powstania K. S. Gedania

uroczystość oficjalna

Opinie (131) 8 zablokowanych

Sortowanie
- Od najnowszych
- Od najstarszych

Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2021-09-15 10:00

To jest klub a nie jakaś lechia (2)

Dh
2 lata
- 13 11
Twoja opinia

Zmień treść

Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2021-09-15 11:25
  
  Tego klubu już nie ma
  
  2 lata
  - 4 6
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Tego klubu już nie ma
  Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2021-09-15 10:14
  
  to czemu nie utrzymujesz tego klubu
  
  2 lata
  - 6 5
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2021-09-15 07:21

Zniszczony klub tak samo jak Bałtyk w Gdyni przez Urząd Miasta (2)

szkoda

Trójmiasto
2 lata
- 58 14
Twoja opinia

Zmień treść

szkoda
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2021-09-15 09:07
  
  (1)
  
  akurat bałtyk to zaorał się sam
  
  2 lata
  - 5 16
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  akurat bałtyk to zaorał się sam
  Regulamin dodawania opinii
  - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
    2021-09-15 11:13
    
    Rękami Rysia K.
    
    2 lata
    
    7 2
    
    Twoja opinia
    
    Zmień treść
    
    Rękami Rysia K.
    Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2021-09-15 08:30

(2)

Miło patrzeć jak pod rządami Platformy Obywatelskiej ten klub rozkwita.

Genowefa
2 lata
- 9 13
Twoja opinia

Zmień treść

Miło patrzeć jak pod rządami Platformy Obywatelskiej ten klub rozkwita.
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2021-09-15 08:32
  
  a to Płażyński należy do Platformy? (1)
  
  2 lata
  - 5 5
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Regulamin dodawania opinii
  - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
    2021-09-15 10:52
    
    a to Płażyński jest "prezydentką" Gdańska?
    
    2 lata
    
    4 5
    
    Twoja opinia
    
    Zmień treść
    
    Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2021-09-15 10:16

Przykro się robi, tyle zasłużonych klubów upadło. Obiekty albo ich nie ma albo ruina.
Niech władze pojadą sobie do innych miast i niech zobaczą jakie obiekty mają kluby.
12 baniek na Lechię to jest skandal! jest lub było mnóstwo klubów co osiągnięciami nakrywają czapką Lechię.

2 lata
- 11 4
Twoja opinia

Zmień treść

Przykro się robi, tyle zasłużonych klubów upadło. Obiekty albo ich nie ma albo ruina. Niech władze pojadą sobie do innych miast i niech zobaczą jakie obiekty mają kluby. 12 baniek na Lechię to jest skandal! jest lub było mnóstwo klubów co osiągnięciami nakrywają czapką Lechię.
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2021-09-15 07:03

(1)

Piekna historia...zostaly tylko wspomnienia i zgliszcza.Gdańsk jedynie pompuje pieniądze na kopaczy.A ci od lat grają piach.

Dr Svencjusz
2 lata
- 45 8
Twoja opinia

Zmień treść

Piekna historia...zostaly tylko wspomnienia i zgliszcza.Gdańsk jedynie pompuje pieniądze na kopaczy.A ci od lat grają piach.
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2021-09-15 10:06
  
  Piach to ty masz w głowie.
  
  Ahahahahaha.
  
  Julka z UG.
  2 lata
  - 4 11
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Ahahahahaha.
  Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2021-09-15 09:52

Siatkarka

Grałam w barwach Gedanii w latach 70 - tych w siatkówkę. Trenerem juniorek był Pan Tadeusz Jasiński.
Pozdrawiam wszystkie siatkarki i trenerów.

2 lata
- 29 3
Twoja opinia

Zmień treść

Grałam w barwach Gedanii w latach 70 - tych w siatkówkę. Trenerem juniorek był Pan Tadeusz Jasiński. Pozdrawiam wszystkie siatkarki i trenerów.
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2021-09-15 07:44

Władze Gdańska mają okazję rehabilitacji (3)

Chwała przedwojennym zawodnikom i działaczom. Ale powojenna Gedania to wiele sekcji. Reprezentanci klubu z Igrzysk Olimpijskich wracali z medalami. Grające w najwyższej klasie siatkarki / boisko za budynkiem Dyrekcji PKP /, drużyna bokserska / często mecze w hali ZNTK na Przeróbce / , wioślarki i wioślarze z przystani przy Moście Siennickim. To był tradycyjnie klub kolejowy KKS i dopóki nie roz...no Polskich Kolei Państwowych na spółki i spółeczki miał solidne podstawy finansowe. A sprzedaż historycznego terenu , zburzenie zaplecza to jeden z największych skandali władz Gdańska. Jak najdalej od parszywego IPN, który powojenne lata przedstawi jak zwykle jako okres klęsk.

2 lata
- 19 15
Twoja opinia

Zmień treść

Chwała przedwojennym zawodnikom i działaczom. Ale powojenna Gedania to wiele sekcji. Reprezentanci klubu z Igrzysk Olimpijskich wracali z medalami. Grające w najwyższej klasie siatkarki / boisko za budynkiem Dyrekcji PKP /, drużyna bokserska / często mecze w hali ZNTK na Przeróbce / , wioślarki i wioślarze z przystani przy Moście Siennickim. To był tradycyjnie klub kolejowy KKS i dopóki nie roz...no Polskich Kolei Państwowych na spółki i spółeczki miał solidne podstawy finansowe. A sprzedaż historycznego terenu , zburzenie zaplecza to jeden z największych skandali władz Gdańska. Jak najdalej od parszywego IPN, który powojenne lata przedstawi jak zwykle jako okres klęsk.
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2021-09-15 09:40
  
  W tym przypadku układ PIS-owski odpowiada za sprzedaż terenów Gedani
  
  Kto był przyjacielem byłego prezesa? Kto w siedzibie klubu miał swoje biuro poselskie? kto był wiceprezesem PZU Życie, gdy Robyg kupił grunty (wbrew logice ma to duże znaczenie). Kto podzielił kasę? To są podstawowe pytania, które powinna zadać w tej sprawie prokuratura.
  
  dannynievito
  2 lata
  - 8 1
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Kto był przyjacielem byłego prezesa? Kto w siedzibie klubu miał swoje biuro poselskie? kto był wiceprezesem PZU Życie, gdy Robyg kupił grunty (wbrew logice ma to duże znaczenie). Kto podzielił kasę? To są podstawowe pytania, które powinna zadać w tej sprawie prokuratura.
  Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2021-09-15 08:29
  
  historyczny teren sprzedała sama Gedania więc nie kłam (1)
  
  poczytaj o działalności niejakiego Stankiewicza
  
  2 lata
  - 7 3
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  poczytaj o działalności niejakiego Stankiewicza
  Regulamin dodawania opinii
  - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
    2021-09-15 08:35
    
    Gedania
    
    Tereny sprzedał Prezes siatkówki nie piłkarze którzy przez Pana S zostali wyrzuceni z Kosciuszku
    
    damian
    2 lata
    
    8 4
    
    Twoja opinia
    
    Zmień treść
    
    Tereny sprzedał Prezes siatkówki nie piłkarze którzy przez Pana S zostali wyrzuceni z Kosciuszku
    Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2021-09-15 09:29

Gedania to Polski Klub który powstał w niemieckim antyPolskim wolnym mieście gdańsku.

2 lata
- 19 3
Twoja opinia

Zmień treść

Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2021-09-15 09:28

A jak się ma układ PiS-owski na czele z Jaworem, który opchnął grunty przy Kościuszki 49?

dannynievito
2 lata
- 9 14
Twoja opinia

Zmień treść

Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2021-09-15 09:20

Pamiętamy mecz Gedania - Lechia

I wjazd culiganow Gedani na boisko

2 lata
- 8 6
Twoja opinia

Zmień treść

I wjazd culiganow Gedani na boisko
Regulamin dodawania opinii