Na powracjących po wojnie do Ojczyzny marynarzy czekał osobliwy widok. Wejście do gdyńskiego portu tarasował potężny wrak, siejący nie tak dawno postrach w alianckiej flocie handlowej. Nie zniszczono go jednak, a zagospodarowano: prądnice zapewniały w latach 70. energię elektryczną w Bytowie, a jedna z jego łodzi pływała przez kilka lat pod banderą WOP a następnie MW, a z łańcuchów kotwicznych zrobiono podwalinę pod pomnik w Szczecinku.
Po dojściu do władzy Hitlera, Rzesza szybko odrzuciła traktaty i postanowienia ograniczające zbrojenia. Co jednak szczególnie ciekawe, do budowy nowych okrętów przystąpiono dopiero po... podpisaniu traktatu morskiego z Anglią. W jego efekcie w 1936 roku rozpoczęto budowę dwóch pancerników, czasem klasyfikowanych również jako krążowniki liniowe, którym nadano nadano nazwy Scharnhorst i Gneisenau (nawiązując tym samym do okrętów Eskadry Wschodnioazjatyckiej wiceadmirała Maxymiliana von Spee z czasów I wojny światowej, które po początkowym sukcesie jakim było rozgromienie brytyjskiej eskadry pod Colonelem 1 listopada 1914 roku, same zostały zatopione w grudniu 1914 roku).
Gneisenau wszedł do służby 8 grudnia 1938 roku. Był to przeszło 235-metrowy, szybki (prędkość 33 węzły) okręt uzbrojony m.in. w 9 dział 280 mm. Po początkowym okresie ćwiczeń i zgrywania licznej załogi, liczącej przeszło 1669 oficerów i marynarzy, okręt wraz z bliźniaczym Scharnhorstem wysłano w pierwszy rejs bojowy. Miał on na celu głównie ostatecznie sprawdzenie jednostek i stanu wyszkolenia załóg.
Pierwszą poważną operacją była kryjąca się pod kryptonimem "Weserubung", która skierowana była przeciwko Norwegii. Wtedy też doszło do pierwszego starcia ogniowego z jednostkami Royal Navy, co szczególnie odczuł Gneisenau, który został uszkodzony celnymi salwami HMS Renown. Niemcy nie potrafili wykorzystać przewagi, jaką dysponowali, a niektórzy historycy uważają nawet, że gdyby nie mała prędkość brytyjskiego krążownika, która uniemożliwiła skuteczny pościg, starcie mogłoby skończyć się dla strony niemieckiej znacznie gorzej.
Trafiony okręt z ewakuowanymi samolotamiPo szybkim remoncie oba okręty ponownie opuściły Kilonię z zadaniem niszczenia alianckiej żeglugi. 9 czerwca 1940 roku Niemcy natknęli się na zespół brytyjski, w skład którego wchodził lotniskowiec HMS Glorious oraz niszczyciele Ardent i Acasta. Zastanawiać może oczywiście fakt dlaczego samoloty z patrolu powietrznego nie wykryły wcześniej Niemieckich okrętów i nie podjęły prób ataku. Niestety, wytłumaczenie jest prozaiczne - cały pokład Gloriusa zastawiony był ewakuowanymi z Norwegii samolotami lądowymi, które nie były przystosowane do operowania z pokładu lotniskowca.
Planujący ewakuację, niestety nie przewidzieli, iż podczas rejsu może wystąpić ryzyko spotkania nieprzyjaciela, mimo bohaterskich czynów podjętych przez oba niszczyciele - jednemu z nich udało się trafić torpedą Scharnhorsta, powodując znaczne uszkodzenia i śmierć blisko 50 członków załogi - po krótkim staciu wszystkie jednostki brytyjskie zostały zatopione, natomiast okręty niemieckie udały sie do Norwegii, celem dokonania niezbędnytch remontów.
22 zatopione statki, 14 na koncie GneisenauNajwiększy sukces na swym koncie oba niemieckie okręty zanotowały biorąc udział w operacji pod kryptonimem "Berlin". Po nieudanym początku, napotkano silny sztorm, który nieznacznie uszkodził Gneisenaua. Oba okręty 3 lutego 1941 roku przedostały się w rejon Gotlandii z rozkazem niszczenia nieprzyjacielskiej żeglugi. Trzeba przyznać, że niemalże przy całkowitej bierności strony alianckiej, zadanie to było nad wyraz proste i zakończyło się sporym sukcesem. W efekcie zatopiono 22 statki o łącznej pojemności przeszło 115 tysięcy ton, a sam Gneisenau zatopił 14 z nich. Dodatkowo osiągnięto znaczny sukces propagandowy, wykazując całkowitą bezradność brytyjskiego lotnictwa rozpoznawczego, jak i floty wojennej. Po tej misji oba niemieckie pancerniki zawinęły do portu w Breście.
Alianci postanowili się zrehabilitować i rozpoczeli przeprowadzać liczne ataki lotnicze na ów port, licząc na uszkodzenie niemieckich okrętów tak, aby choć w drobnym stopniu zminimalizować grożące z ich strony niebezpieczenstwo. Plan co prawda im się nie powiódł, choć z pomocą przyszło... niemieckie dowództwo. Uznało ono bowiem, że dalsze przebywanie pancerników może zakończyć się ich utraceniem, stąd też zapadła decyzja o przebazowaniu ich do portu na Bałtyku.
Z taktycznego punktu widzenia możemy stwierdzić, iż ta decyzja była błędna, gdyż okręty zamykano na ograniczonym obszarze morskim, a dalsze ich przebywanie we francuskim porcie byłoby skuteczym straszakiem na aliancką flotę. Samo przejście niemieckiego zespołu po raz kolejny ośmieszyło Royal Navy. Brytyjczycy przegapili co najmniej kilka szans do zatopienia lub nawet uszkodzenia któregoś z hitlerowskich okrętów. Straty jednak i tak się pojawiły, gdyż m.in. Gneisenau wszedł na minę w efekcie czego pobyt w Kilonii zaczął się od wizyty w stoczni remontowej.
Kolejna porażka Anglików zaowocowała chęcią odwetu, stąd tuż po zakończeniu remontu (niektóre źródła podają, iż alianci wiedzieli o końcu prac od wywiadu AK, który działał w niemieckich stoczniach) przeprowadzili na stocznię silny nalot. Na okręcie ekspodowała nagromadzona amunicja, niszcząc wieżę dziobową i zabijając 112 członków załogi. Uszkodzenia były na tyle poważne, że po ich pobieżnej naprawie, okręt skierowano na remont kapitalny do Gdyni.
Podczas niego planowano dodatkowo przezbrojenie Gneisenaua w działa kal. 380 mm. Remont i przebudowa zostały jednak wstrzymane na osobisty rozkaz Hitlera, wzburzonego serią niepowodzeń niemieckich dużych okrętów (w tym zatopienia bliźniaczego Scharnhorsta). Remontowany okręt planowano przebudować i przystosować do roli lotniskowca (stąd też decyzja o zdjęciu niektórych dział artylerii okrętowej, które ustawiono w pasach ochronnych w Norwegii i Danii). Z planów tych ostatecznie nic nie wyszło i Gneisenau dalej cumował w gdyńskim porcie.
Twardziel nie da się łatwo zatopićGdy ostateczna klęska była już nieunikniona, zapadła decyzja, aby zatopić ex-pancernikiem wejścia do portu tak, aby je skutecznie zablokować. Operacja przebiegała pomyślnie do czasu, gdy okręt miał zatonąć... Były z tym niemałe problemy, co zaskoczyło nawet samych Niemców. Kres jednostce położyły ostatecznie 4 torpedy i liczne łądunki trotylu. Warto tu zaznaczyć, że w tym samym czasie hitlerowcy niszczyli również wszytskie urządzenia portowe takie jak dźwigi, magazyny, kesony...
Po zajęciu wybrzeża przez Polaków powstało pytanie "co z tym fantem zrobić"? Najwięksi entuzjaści planowali nawet podniesienie i odremontowanie pancernika tak, aby móc go wcielić w skład polskiej floty. Na szczeście obiektywnie patrzących było więcej, więc dość szybko - bo w 1945 roku - zapadła decyzja o podjęciu prac rozbiórkowych. Nie dostraszyło to jednak amatorów wrażeń, którzy zimą, po lodzie udawali się na wrak. Prace posuwały się dość sprawnie i ostatecznie 12 września 1951 roku podniesiono kadłub okrętu, który sprzedano potem na złom. Niestety podczas wykonywania prac rozbiórkowych jeden z nurków zginął.
Wydawać by się mogło że na tym historia niemieckiego pancernika się zakończyła ale... mało kto wie, że wydobyte z jego wnętrza prądnice zapewniały w latach 70. energię elektryczną w Bytowie, jedna z jego łodzi pływała przez kilka lat pod banderą WOP a następnie MW, a jego łańcuchy kotwiczne posłużyły jako podwalina pod pomnik w Szczecinku i że wreszcie każdy z nas może zobaczyć reflektor sygnalizacyjny Gneisenau znajdujący się w Muzeum Marynarki Wojennej w Gdyni.
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii. 
Filmy