Latem 1932 roku, odbyły się w Gdyni pierwsze w historii Polski obchody Święta Morza. W uroczystości wzięły udział tysiące Polaków, którzy ściągnęli z niemal każdego zakątka kraju. Wśród nich znalazło się troje krakowskich aktorów, którzy z rodzinnego miasta przybyli, a właściwie przypłynęli na wybrzeże... drewnianą balią do prania.
oczywiście, to byłaby fantastyczna przygoda
60%
chętnie, ale ze względu na moje obowiązki to całkowicie nierealne
17%
wykluczone, taki rejs to mordęga, a nie dobra zabawa
23%
Powstanie portu w Gdyni to niewątpliwie jeden z największych sukcesów przedwojennej Polski. Odrodzony po ponad 100 latach zaborów kraj nie tylko uzyskał dostęp do morza, ale i zbudował prężnie działające miasto, które szybko stało się konkurencją dla sąsiedniego Gdańska. Jednak przez cały okres międzywojenny, dumie z tego niebywałego osiągnięcia oraz radości z posiadania własnego wybrzeża towarzyszyła obawa przed niemieckim rewizjonizmem.
Ogólnopolskie święto Polacy obawiali się, że Niemcy nigdy nie pogodzą się z utratą Pomorza Gdańskiego i prędzej czy później na powrót je zajmą. Powstałe w latach 20. pogardliwe określenie "polski korytarz" (niem. Polnischer Korridor") dobitnie podkreślało, że ówczesne województwo pomorskie jest klinem wbitym pomiędzy Prusy Wschodnie a resztę Niemiec.
Aby więc wyrazić dumę z osiągnięć Polaków nad Bałtykiem, ale także zamanifestować prawa Polski do Pomorza, władze II RP postanowiły zorganizować w Gdyni "Święto Morza". O uroczystościach, które zaplanowano na 31 lipca 1932 roku, szeroko rozpisywała się przedwojenna prasa w całej Polsce. Święto Morza nie miało mieć bowiem charakteru lokalnego, ale charakter ogólnopolski. O randze wydarzenia świadczy chociażby fakt, że w uroczystościach miał wziąć udział prezydent
Ignacy Mościcki. Aby ułatwić zainteresowanym z każdego zakątka kraju przybycie do Gdyni, Polskie Koleje Państwowe wprowadziły nawet na tę okazję specjalną zniżkę w wysokości 65 proc.
Przebudowana balia do praniaDo Gdyni zamierzało wybrać się również troje aktorów teatralnych z Krakowa:
Kazimierz Beroński,
Stanisław Gołębiowski i
Maryla Szewczyńska. Nie byli oni jednak zainteresowani skorzystaniem z kolejowych zniżek. Wskutek zakładu, którego szczegółów nie sposób już poznać, zdecydowali się przybyć na polskie wybrzeże w niezwykle oryginalny sposób. Mianowicie, postanowili przepłynąć Wisłą z Krakowa do Gdańska wewnątrz drewnianej balii do prania. Aż trudno uwierzyć, że nietypowy środek transportu był w stanie pomieścić troje dorosłych ludzi i umożliwić im pokonanie trasy ponad tysiąca km. Balia miała bowiem średnicę zaledwie 1,9 m. i głębokość 65 cm.
Przystosowanie balii do rejsu wymagało oczywiście zamontowania na niej dodatkowych elementów. Wewnątrz umieszczono dwie ławy, skrytkę oraz oczywiście niewielki maszt, na którym znajdował się żagiel i łopotał biało-czerwony proporzec. Po bokach przewiercono niewielkie otwory, które służyły za mocowanie wioseł oraz żerdzi, która pełniła funkcję steru. Do dna przytwierdzono zaś dwie płozy, które miały zapobiec kręceniu się balii w kółko. Wreszcie, na zewnętrznej stronie drewnianego naczynia wymalowano białymi literami napis "Kraków-Gdańsk".
Tłumy gapiów w każdej miejscowościNiezwykły rejs rozpoczął się dużo wcześniej przed uroczystościami w Gdyni, tj. 16 czerwca 1932. "Baljarze", jak nazwała śmiałków przedwojenna prasa, wyruszyli spod Wawelu żegnani przez tłumy krakowian. Ponadto, balia była "eskortowana" przez korowody łodzi i motorówek, które przepłynęły wraz z nią jeszcze ok. 10 km za rogatkami miasta.
Podczas trwającego niemal półtora miesiąca rejsu, "baljarze" zatrzymali się w dziesiątkach miejscowości, gdzie - podobnie jak w Krakowie - ich obecność wywoływała ogromne zainteresowanie. Oprócz odpoczynku i załatwienia niezbędnych potrzeb, aktorzy każdorazowo urządzali na lądzie krótkie przedstawienia dla tłumnie zgromadzonych ciekawskich.
Prawdopodobnie najbardziej liczne powitanie zgotowano "baljarzom" w Warszawie. Most Poniatowskiego oraz znajdującą się tuż obok niewielką plażę szczelnie wypełniły tłumy warszawian. Wśród nich nie zabrakło również dziennikarzy, którzy przeprowadzili wywiady z Bereńskim, Gołębiowskim i Szewczyńską.
Przygody małe i dużeŻurnaliści pytali przede wszystkim o mniej lub bardziej przyjemne przygody, które przytrafiły się śmiałkom podczas rejsu. Maryla Szewczyńska przytoczyła wówczas taką oto anegdotkę.
- Była już dość późna godzina. Płynęliśmy, nie pamiętam w tej chwili w pobliżu jakiej miejscowości, gdy w pewnej chwili "okręt" nasz stanął" i począł kręcić się na miejscu w kółko. Przyczyny tej karuzeli nie można było zbadać, gdyż skafandrów nie mieliśmy, a w koło była głębia. Zabraliśmy się do wioseł i po wielu trudach ruszyliśmy z miejsca. Okazało się, że płynąc o zmroku, najechaliśmy na boję, która bardzo mało wystawała z wody. Otóż czubek naszej boi dostał się pomiędzy płozy naszej balii, utkwił w dnie i w ten sposób wstrzymał kurs - relacjonowała uczestniczka wyprawy w rozmowie z redaktorem "Ilustrowanego Kuryera Codziennego". Systematyczne reperowanie przeciekającej balii czy zrywanie przez sternika śpiących współtowarzyszy w razie grożącego niebezpieczeństwa, nie popsuły jednak "baljarzom" radosnej atmosfery.
- Trzeba nie lada odwagi, aby przebyć ponad tysiąc kilometrów. Odwagi, jak odwagi, ale grunt, że mamy dobry humor. Bawimy się świetnie - skwitował Kazimierz Beroński.Pomimo wszelkich niedogodności, eskapada "baljarzy" zakończyła się sukcesem. Tuż przed Świętem Morza udało im się dopłynąć Gdańska, skąd udali się do Gdyni. 31 lipca 1932 roku, wzięli udział w wielotysięcznej paradzie, która przemaszerowała ulicami miasta.
Balią do AustraliiNa koniec warto wspomnieć o liście, który otrzymała redakcja łódzkiego "Expressu Ilustrowanego" od bohaterów niniejszego artykułu w marcu 1933 roku. Zachęceni ubiegłorocznym sukcesem "baljarze" poinformowali w nim, że snują plany na temat rejsu łodzią do... Australii. Ich zdaniem, łódź powinna mieć 10 m długości. Nieco mniej precyzyjnie określili ewentualną trasę, która podobnie jak rok temu wiodłaby z Krakowa do Gdańska, a stamtąd "przez Hel, Kilonię, Amsterdam i aż do Australii".
- O ile nie utoną po drodze, mają zamiar dzielni "baljarze" dotrzeć do Australji, szerząc po drodze propagandę polskiego sportu, zaznajamiając obie płci spotykanych narodów z dzielnością i rycerskością polską, opowiadając przy ogniskach nad brzegiem mórz: Niemcom, Anglikom, Włochom, Grekom, Fenicjanom, Arabom o Polsce, o jej rolnictwie, przemyśle tekstylnym łódzkim i bielskim, o Gorgonowej, Tacie Tasiemce itd. - pisał dziennikarz "Expressu Ilustrowanego".Informacja w łódzkiej gazecie o zuchwałych planach "admirała Berońskiego" została zakończona apelem do czytelników o pomoc w sfinansowaniu łodzi, której koszt oszacowano na ok. 2 tys. zł. Biorąc pod uwagę poprzedni wyczyn krakowskich aktorów można domniemywać, że większość czytelników poważnie potraktowała ów apel.
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii. 
Filmy