Historia
  • Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport
Historia
Dodaj raport
Historia Wiadomości
Facebook E-mail Messenger WhatsApp Kopiuj link Więcej

Śluza Kamienna - chroniła przed powodzią i broniła przed atakiem

Julia Rzepecka
13 czerwca 2020 (artykuł sprzed 3 lat) 
Opinie (272)

Zobacz Śluzę Kamienną z lotu ptaka:

To jedyna taka budowla w Europie. Kamienna Śluza jest zabytkowym elementem fortyfikacji i ochrony przed powodziami w Gdańsku. Znajduje się pomiędzy bastionem Żubr i bastionem Wilk na Dolnym MieścieMapka, w miejscu przecięcia się Motławy z dawną fosą. Dawniej, przed powodzią chroniła też Żuławy.



Byłe(a)ś kiedyś na spacerze nad Opływem Motławy na Dolnym Mieście?

Wraz z nadejściem kresu wcześniejszej pomyślności w XVII wieku, włodarze Gdańska postanowili umocnić fortyfikacje w mieście. Zlecili budowę Śluzy Kamiennej, jako nowy element miejskich umocnień. Wybudowano ją dokładnie w latach 1619-1623, a jej projektantami byli Holendrzy Wilhelm Jansen Benning oraz Adrian Olbrants. Nadzorował Jan Strakowski. Śluza chroniła również Żuławy przed powodzią - regulowała Motławę w razie podwyższenia poziomu wody, czyli cofką na morzu.

Zamykana była na dwie pary wrót, które znajdowały się w odległości 20 metrów od siebie. Nad śluzą znajdował się most zwodzony (który w połowie XIX wieku został zastąpiony mostem stałym). Po kilkudziesięciu latach, w 1668 i 1672 roku, dla obrony dobudowano dwie groble, które dodatkowo naprowadzały wody Motławy na śluzę. Tam też znajdują się wieżyczki, określane również jako "Dziewice", które uniemożliwiały dostanie się na zabudowania. Groble były ogromnym utrudnieniem dla potencjalnego wroga, ponieważ przejście po nich i jednoczesne pozostanie niezauważonym było prawie niemożliwe. Później dodano jeszcze obronne szańce z odsłoniętym tyłem, nazwane "lunetami". Zostały mocniej rozbudowane na początku XVIII wieku, po czym przylgnęła do nich kolejna osobliwa nazwa - Świńskie Głowy.

Czytaj też: Skorzystaj z atrakcji wodnych na Motławie

3
  • Najbardziej charakterystycznymi elementami całej śluzy są kamienne wieżyczki - Dziewice. Zostały nazwane tak ze względu na swoją niedostępność.
  • Najbardziej charakterystycznymi elementami całej śluzy są kamienne wieżyczki - Dziewice. Zostały nazwane tak ze względu na swoją niedostępność.
  • Najbardziej charakterystycznymi elementami całej śluzy są kamienne wieżyczki - Dziewice. Zostały nazwane tak ze względu na swoją niedostępność.

Najbardziej charakterystycznymi elementami całej śluzy są kamienne wieżyczki - Dziewice. Zostały nazwane tak ze względu na swoją niedostępność.

Fot. czytelnik Trójmiasto.pl

Obok Śluzy stał nieistniejący już młyn rezerwowy. Miał źródło zasilania w postaci wód Motławy i był obiektem awaryjnym, na wypadek, gdyby nieprzyjaciel unieruchomił inne młyny miejskie poprzez zamknięcie kanału Raduni. Mógł więc pracować nawet podczas oblężenia.

Na początku XVIII wieku śluza przeszła renowację oraz rozbudowę, przeprowadzoną przez Jana Charpentiera. W 1902 roku powstało tam ujęcie wody pitnej "Grodza Kamienna", zasilające rejon Starego i Dolnego Miasta. Stojący przy śluzie młyn uległ zniszczeniu w 1945 roku. Zostały tylko mury i po wojnie już go nie odbudowano.

Śluza jest unikatem w europejskiej skali, przez niektórych określana nawet jako arcydzieło dawnej myśli hydrotechnicznej. Stan zabytku jest obecnie niestety krytyczny. Grobla po wschodniej stronie jest niemal całkowicie zalana przez wodę i widać jedynie jej poszczególne fragmenty, w złym stanie są także "Dziewice". Miasto zapowiedziało rewitalizację.

Planowane jest także wybudowanie w sąsiedztwie nowego obiektu, który miałby pełnić funkcję archiwum. Natomiast czekający od 1945 roku na odbudowę zabytkowy młyn, miałby zyskać funkcję usługową, np. konferencyjną.

Zobacz także

Więcej w kategorii Historia

Opinie (272) ponad 20 zablokowanych

  • 2020-06-13 10:21

    Dzieki pani Julio za ciekawy art.

    3 lata

    • 20 1

  • 2020-06-13 10:20

    Za późno..

    Szkoda że chcą odbudować to historyczne miejsce, dopiero jak jego stan jest już tak bardzo kiepski, szkoda że na pierwszym planie w naszym mieście jest deweloperka, galerie, molochy!!! Nie doceniana jest historia i jej zachowanie w jak najlepszym stanie. W końcu to stare i wolne miasto Gdańsk

    Gdańsk

    3 lata

    • 33 7

  • 2020-06-13 09:55

    Na YT jest filmik, który może być pożyteczną informacją dla kajakrzy

    tytuł : Gdańsk - śluza pułapka dla kajakarzy i wioślarzy

    kajak

    3 lata

    • 14 3

5
6
7
8
9

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Wydarzenia

Majówkowe zwiedzanie Stoczni vol.7 Majówkowe zwiedzanie Stoczni vol.7

Majówkowe zwiedzanie Stoczni vol.7

20 zł
spacer
kwi 29-5.05
g. 10:00, 13:00, 16:00
Gdańsk, Pomnik Poległych Stoczniowców
20 zł
ulgowy 15 zł
Vivat Gdańsk! Rekonstrukcje historyczne na Górze Gradowej Vivat Gdańsk! Rekonstrukcje historyczne na Górze Gradowej

Vivat Gdańsk! Rekonstrukcje historyczne na Górze Gradowej

pokaz, spacer
maj 4
sobota, g. 11:00 - 16:00
Gdańsk, Hevelianum
Wstęp wolny
Gdynia wielu narodowości Gdynia wielu narodowości

Gdynia wielu narodowości

spotkanie, wykład
maj 16
czwartek, g. 17:30
Gdynia, Biblioteka Wiedzy
Wstęp wolny
więcej (3)

TV Filmy

1286

Garnizon Gdańsk pod dowództwem Kristofera von Hagelsberg (1)

więcej (1569)

Katalog.trojmiasto.pl - Muzea

więcej

Sprawdź się

Sprawdź się

Jak nazywał się gdański drukarz, wydawca XVII-wiecznej Biblii Gdańskiej?

 

Najczęściej czytane