Historia
  • Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport
Historia
Dodaj raport
Historia Wiadomości
Facebook E-mail Messenger WhatsApp Kopiuj link Więcej

Jak to było z tą rzezią Gdańska

Michał Lipka
16 lutego 2015 (artykuł sprzed 9 lat) 
Opinie (97)
Najnowszy artykuł na ten temat Zamek w Gdańsku. Wciąż fascynuje i wywołuje dyskusje
Malarska wizja walko o Gdańsk w 1308 roku, nazwanych - na wyrost - rzezią Gdańska. Malarska wizja walko o Gdańsk w 1308 roku, nazwanych - na wyrost - rzezią Gdańska.

Malarska wizja walko o Gdańsk w 1308 roku, nazwanych - na wyrost - rzezią Gdańska.

Wydarzenia, które miały miejsce w Gdańsku w nocy z 12 na 13 listopada 1308 r. z jednej strony pokazują, jak tragiczne mogą być polityczne intrygi, a z drugiej - jak wiele "mitów" może narosnąć przez lata.



Rzeź gdańska - przyczyny



Sytuacja polityczna w XIV-wiecznej Europie była niespokojna. Polska targana była wewnętrznymi sporami, w jej bezpośredniej bliskości umacniali swą władzę Krzyżacy, a Brandenburczycy przyglądali się polskim ziemiom z rosnącą zachłannością.

Także Pomorze Gdańskie przeżywało burzliwy okres. Początkowo znajdowało się pod panowaniem księcia Przemysława II, a po jego śmierci władzę objął książę Władysław (potem zwany Łokietkiem). Gdy wydawało się, że sytuacja się uspokoi, na scenie pojawił się czeski król Wacław II, który koronował się na króla Polski. W czasie jego panowania, w 1301 roku Gdańsk został zaatakowany przez księstwo Rugii. Na pomoc władca Polski wezwał swych sojuszników Krzyżaków, którzy poradzili sobie z najeźdźcami, wyzwolili Gdańsk, po czym wrócili na swoje ziemie.

W kilka lat po tych wydarzeniach, gdy na czele państwa polskiego ponownie stanął książę Władysław, międzynarodowa sytuacja polityczna wciąż była niespokojna.

Gdańsk w tym czasie rozwijał się niezwykle prężnie i szybko, czym zwrócił na siebie uwagę brandenburskich margrabiów. Wiedzieli oni o tym, że gdańszczanie niezbyt przychylnie patrzą na swojego władcę, z tego powodu, że Łokietek nadał szczególne przywileje lubeckim kupcom, którzy dzięki temu mogli otworzyć w mieście swój kantor. To jeszcze gdańszczanie by przełknęli, gdyby nie to, że władca zdecydował o jego pełnej eksterytorialności. Wyjęty spod władzy miasta kantor nie tylko nie odprowadzał do kasy miejskiej pieniędzy z podatków, ale też stanowił poważną konkurencję dla lokalnych kupców.

Jak przebiegała rzeź Gdańska?



Władysław Łokietek najpierw razem z Krzyżakami zdobywał Gdańsk, a potem próbował odzyskać miasto. Portret Jana Matejki. Władysław Łokietek najpierw razem z Krzyżakami zdobywał Gdańsk, a potem próbował odzyskać miasto. Portret Jana Matejki.

Władysław Łokietek najpierw razem z Krzyżakami zdobywał Gdańsk, a potem próbował odzyskać miasto. Portret Jana Matejki.

Konflikt mieszczan i ważnego pomorskiego rodu Święców z władcą Polski postanowili wykorzystać Brandenburczycy. Zobowiązali się spłacić liczne długi swych nowych sojuszników, w zamian za co mieszczanie mieli przed nimi otworzyć bramy miasta i oddać się pod nową władzę.

Tak też się stało - na przełomie sierpnia i września 1308 roku wojsko brandenburskie przybyło do Gdańska, gdzie zostało owacyjnie przyjęte przez mieszczan, choć nie przez wszystkich. Część z nich postanowiła jednak pozostać wierna Łokietkowi. Schronili się oni w gdańskim grodzie, czyli budowli obronnej niezależnej od Gdańska, ale znajdującej się w obrębie miasta. Tam, pod dowództwem sędziego pomorskiego Boguszy, bronili się przed atakami najeźdźców.

Sytuacja obrońców stawała się coraz trudniejsza, a Łokietek nie mógł swoim ludziom pomóc, ponieważ uwikłany był w walki na Rusi oraz musiał tłumić niepokoje, jakie wywoływał przeciwko niemu biskup krakowski. Dlatego po przeszło miesiącu, za namową gdańskiego przeora dominikanów ojca Wilhelma, Bogusza poprosił o pomoc Krzyżaków.

Niektórych może to dziwić, ale należy pamiętać, że w tych czasach Zakon był jeszcze sojusznikiem Polski. Boguszy udało się przedostać przez linię oblężenia. Wyruszył do Elbląga, gdzie w tym czasie przebywał krajowy mistrz zakonu Najświętszej Marii Panny Henryk von Plotzke.

Rozpoczęły się negocjacje, gdyż tym razem Krzyżacy chcieli na pomocy zarobić. Ustalono, że Zakon wesprze obrońców militarnie, w zamian za to będzie mógł zająć gród i otrzymywać go z własnych środków przez rok (w kolejnych latach wydatki miał przejąć Gdańsk, a po końcowym rozliczeniu gród miał powrócić pod zwierzchnictwo Łokietka).

Kaszubska kołysanka "A w Raduni krawa woda"



Po spotkaniu Bogusza udał się do Sandomierza, gdzie przebywał Książę Polski i uzyskał akceptację zawartego porozumienia, z jedną, ale dość istotną zmianą - Krzyżacy mieli otrzymać jedynie połowę grodu.

Bogusza bał się, że powiadomieni o zmianie planów Krzyżacy nie zechcą pomóc wyzwolić miasta, dlatego postanowił nikomu o tym nie mówić. W drodze powrotnej spotkał się z komturem chełmińskim Gunterem von Schwarzburgiem, który powiadomiony już o sprawie szybko i sprawnie przygotował swe wojska (ok. 300 rycerzy) do marszu na Gdańsk.

Na widok zbliżających się wojsk Krzyżackich Brandenburczycy opuścili miasto bez walki (choć w niektórych źródłach możemy znaleźć opisy drobnych potyczek i spalenia m. in. klasztoru dominikańskiego), ale sami gdańszczanie nie kwapili się do otwarcia bram. Wobec tego Krzyżacy wraz z rycerzami Boguszy zajęli gród - pierwsi zakwaterowali się w górnej, lepiej ufortyfikowanej jego części, natomiast Polacy objęli dolną, obszerniejszą część.

Rozpoczął się szturm na samo miasto.

W naszej historii niewiele jest wydarzeń, w której Polacy i Krzyżacy walczyliby ramię w ramię.

Ta współpraca szybko się zakończyła, gdy do Gdańska, wraz z nowymi wojskami, przybył Henryk von Plotzke. Bardzo niemile zdziwił się on faktem, że w połowie grodu nadal obecni są Polacy. Dopiero wtedy Bogusza wyjawił zmiany wprowadzone do traktatu przez Łokietka.

Nie przypadły one Krzyżakom do gustu i wśród niedawnych sojuszników doszło do silnego rozłamu (niektóre źródła mówią o tym, że po obu stronach było kilku zabitych i rannych). Pod groźbą śmierci Bogusza oficjalnie potwierdził pierwotne ustalenia, po czym ze swoimi ludźmi opuścił gród.

Krzyżacy mieli teraz praktycznie wolną rękę w zdobywaniu miasta, choć nie było to łatwe, gdyż mieszczanie dawali im zacięty opór. Przewaga była jednak po stronie krzyżackiej i ostatecznie, po kilkunastu szturmach, w nocy z 12 na 13 listopada 1308 roku udało im się wedrzeć do Gdańska.

Rzeź Gdańska 1308 - legenda "rzezi gdańszczan"



I wtedy zaczęło się... No właśnie, tu można postawić pytanie, co tak naprawdę się wtedy wydarzyło.

Z legend wynika, że Motława i Radunia (choć kanał tej drugiej w tym czasie jeszcze nie istniał, Krzyżacy wybudowali go dopiero w latach 1348-1356) były czerwone od krwi.

Czytaj także: Krwawa woda, ale nie w Raduni

Niektóre źródła historycznie podają informacje, że w Gdańsku zginęło 10 tysięcy mieszkańców. Krzyżacy twierdzili potem, że podczas szturmu i walk w mieście zginęło... 16 osób (głównie z rodu Święców).

Chyba najbardziej prawdziwe są jednak zapiski mówiące o tym, że w walkach poległo ok. 60 rycerzy i pewna liczba mieszczan.

Kościół św. Jakuba stał się miejscem pochówku części ofiar walk podczas zdobywania Gdańska w 1308 r. Kościół św. Jakuba stał się miejscem pochówku części ofiar walk podczas zdobywania Gdańska w 1308 r.

Kościół św. Jakuba stał się miejscem pochówku części ofiar walk podczas zdobywania Gdańska w 1308 r.

fot. Maciej Warowny/trojmiasto.pl

Jasno tu widać, że legenda "rzezi gdańszczan" jest mocno przesadzona. Niektórzy z poległych obrońców miasta, dzięki postawie oliwskiego opata Rudgiera, pochowani zostali przy kościele św. Jakuba w Oliwie.

Działania Krzyżaków, którzy mimo potwierdzenia pierwotnych zapisów umowy, po roku nie chcieli wpuścić do Gdańska Władysława Łokietka spowodowały, że z wątpliwego i kłopotliwego, ale jednak sojusznika, stali się zaciekłym wrogiem Polski. Tym bardziej, że to na ich rozkaz mieszczanie musieli rozebrać resztki zniszczonego miasta. Odbudowano je dopiero w latach 20. XIV wieku. Zwierzchnictwo Królestwa Polskiego nad Pomorzem stało się faktem dopiero wiele lat później, na mocy kończącego wojnę trzynastoletnią drugiego pokoju toruńskiego w 1466 r.

2
  • Pomnik "Tym, co za polskość Gdańska" przy Podwalu Staromiejskim.
  • Czy aby na pewno ci, którzy wypowiedzieli posłuszeństwo władcy Polski i zaprosili do miasta wrogie wojsko, powinni mieć miejsce na pomniku "Tym, co za polskość Gdańska?"

Pomnik "Tym, co za polskość Gdańska" przy Podwalu Staromiejskim.

fot. Frans/galeria trojmiasto.pl


Dziś o tych wydarzeniach przypomina nam znajdujący się przy Podwalu Staromiejskim pomnik "Tym, co za Polskość Gdańska". Można sobie teraz tylko zadać pytanie, czy powinno być na nim miejsce dla tych, którzy w 1308 r. wypowiedzieli posłuszeństwo polskiemu władcy i oddali swoje miasto w ręce wroga...

Zobacz także

Krzyżacy: historia, ciekawostki, budowle (7)

Opinie (97) 4 zablokowane

  • 2015-02-16 19:57

    (6)

    Bardzo ciekawy artykuł. Powstawanie mitów można obserwować nadal. Na przykład tego o skoku przez płot do stoczni. Dopóki uczciwi historycy ich w porę nie rozwieją, krzewią się i rozrastają jak chwasty.

    STD

    9 lat

    • 46 22

    • 2015-02-16 21:12

      (3)

      Innym mitem,właśnie tworzącym się na naszych oczach jest bohaterskie życie i chwalebna śmierc za ojczyzne,Lecha Kaczyńskiego.Prezydentem był i szacunek powinien być,ale czy taki bohater?

      ski

      9 lat

      • 30 11

      • 2015-02-17 03:36

        to akurat nie byl mit (2)

        bo bylo to weryfikowalne w wolnym okresie naszej ojczyzny.

        9 lat

        • 6 16

        • 2015-02-17 10:10

          (1)

          Wierzę, że Lech Kaczyński był polskim patriotą, ale niestety, był akurat bardzo słabym prezydentem, otoczonym przez kiepskich doradców, takich jak pani Fotyga. Oboje nie potrafili budować przyjaznych relacji z naszymi sąsiadami. Ale cóż - każdy ma prawo oceniać te postaci jak uważa za stosowne, poglądy polityczne to sprawa względna. I pamiętaj, że cały czas mamy wolną Ojczyznę.

          wr

          9 lat

          • 23 8

          • 2022-11-13 10:39

            jakã wolnã ojczyznę ?

            Polska jest prostytutkã EU, jestes slepy ? czy po prostu slaby z matematyki ?

            Mozesz zyc dalej w bajce, ale faktow tym nie zmienisz. Polski jest jeszcze KGHM, i lasy, cala reszte juz sprzedali "patrioci" z wiejskiej. Obie partie - jedno scie*wo. Ludzie skloceni i slepi, z matematyki miernoty straszne. Wolnosc, ty nie masz pojecia co to znaczy.

            1 rok

            • 1 3

    • 2022-11-13 10:08

      Masz rację ...

      ... także katastrofa (zamach sic?) smoleńska i obalanie komuny przez bliźniaków itp, itd....

      Ja

      1 rok

      • 1 3

    • 2018-11-13 17:12

      Jaki mit o skakaniu przez płot

      w nowej historii jest jasno napisane
      "przez płot skakał Jarosław Wolskie Zbaw pseudo balbina, co skutkowało wieloletnim bólem kolana wyleczonym dopiero w 2018 roku

      PeISy

      5 lat

      • 5 12

  • 2022-11-13 09:50

    Tiaa ...

    A Auschwitz-Birkenau to było sanatorium i dom pogodnej starości

    1 rok

    • 1 4

  • 2015-02-17 07:42

    Gdańsk był i jest miastem polskim! (1)

    9 lat

    • 14 8

    • 2022-11-13 09:50

      A co to konkretnie miałoby znaczyć?

      1 rok

      • 2 0

  • 2015-02-16 22:44

    no to jeszcze trochę a dowiemy się, że pod Grunwaldem zwyciężyli Krzyżacy pod wodzą niejakiej von Merkel (2)

    Panie Lipka( historyk, badacz historii polskiej Marynarki Wojennej...)
    a może o procesie i zamordowaniu polskich admirałów po II wojnie światowej. To, ze Niemcy sa najbardziej uczciwym i pokojowym narodem to już "wiemy".....i czekam na minusy od "POlaków" szkalujących Polskę.

    patriota Gdański, emeryt

    9 lat

    • 19 22

    • 2022-11-13 09:49

      Ciężko przełknąć, że historia nie jest tak prosta jak mózg suwerena?!

      1 rok

      • 1 2

    • 2015-02-16 22:50

      Zamordowali admiralow ale nie wszystkich, tych co się spruli i zeznawali później wypuścili, np. Niejakiego komdr kraszefskiego którego syn komunista przeforsowal nazwanie ulicy w jednej z miejscowości pod Gdańskiem jego imieniem i nawypisywal w Wikipedii bzdury na jego temat

      9 lat

      • 6 6

  • 2022-11-13 09:46

    Dzisiaj też obserwuje się usilne kreowanie mitu, jak np. o zamachu smoleńskim.

    Wypisz wymaluj to samo!

    1 rok

    • 3 4

  • 2022-11-13 09:42

    Uwielbiam odzieranie historii z mitów i przekłamań!!

    Nie jedyny to przypadek, gdy doraźna potrzeba polityczna lub podpieranie innych narodowych mitów służy zafałszowywaniu historii. No i dochodzi do sytuacji, gdy w efekcie stawia się pomniki (tu - zdrajcom, którzy tak naprawdę sprowadzili krzyżacką okupację Pomorza na prawie półtora wieku)

    1 rok

    • 1 1

  • 2015-02-16 17:31

    Super artykuł , (3)

    Ciekawy i szokujący , wtedy to mieli ciekawe życie zwykli mieszkańcy .

    9 lat

    • 30 11

    • 2022-11-13 09:38

      Wtedy to było nic w porównaniu do dzisiejszych problemów

      Dziki ryją, samoloty za głośno latają, śmieciarki za wcześnie zabierają śmieci a ulice czyszczą za późni, sklepy w niedzielę zamknięte, korki do centrum handlowych:)

      1 rok

      • 5 0

    • 2018-11-13 17:49

      Poczekaj jeszcze trochę, też będziemy mieli ciekawe "życie" !!!

      qq

      5 lat

      • 3 5

    • 2018-11-13 15:54

      wtedy życie toczyło się wokół poważniejszych tematów niż teraz.

      5 lat

      • 7 0

  • 2022-11-13 09:33

    Sytuacja jest dzis podobna Tylko rzadzi inny Łokietek

    1 rok

    • 6 2

  • 2022-11-13 09:20

    za kilkadzesiat lat beda mowili, ze wymordowanie szesciu milionow obywateli polskich przez niemcow w czasie WWII to legenda

    jan

    1 rok

    • 8 5

  • 2022-11-13 09:10

    Wspólnota z Niemcami jak widać zawsze szybko się kończy.

    1 rok

    • 5 6

1
2
3
4

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Wydarzenia

D-DAY. Okręty Polskiej Marynarki Wojennej w operacji desantowej w Normandii D-DAY. Okręty Polskiej Marynarki Wojennej w operacji desantowej w Normandii

D-DAY. Okręty Polskiej Marynarki Wojennej w operacji desantowej w Normandii

wystawa
cze 3-31.08
Gdynia, Nabrzeże Pomorskie
Wstęp wolny
więcej (1)

TV Filmy

XVIII-wieczne dzwony wróciły do Gdańska (199)

więcej (1573)

Katalog.trojmiasto.pl - Muzea

więcej

Sprawdź się

Sprawdź się

W których miasta trwały główne protesty i demonstracje?

 

Najczęściej czytane