Przepłynął Kanał Sueski, zginął na redzie swojego portu

Michał Lipka

21 września 2017 (artykuł sprzed 6 lat)

Opinie (19)

Kapitan żeglugi wielkiej Wacław Niewiarowicz.

Był jednym z pierwszych polskich kapitanów żeglugi wielkiej, a także dowódcą pierwszego polskiego statku, który przepłynął Kanał Sueski. Przez lata był kierownikiem kapitanatu w Gdyni, a następnie ławnikiem Izby Morskiej. Zginął tragicznie w grudniu 1945 roku na gdyńskiej redzie. Mowa o kapitanie Wacławie Niewiarowiczu, postaci dziś już niestety nieco zapomnianej.

Nasza historia zaczyna się na niewielkiej stacji kolejowej we wsi Gołąb, nieopodal Puław. To właśnie tu, 10 września 1879 roku na świat przyszedł Wacław Niewiarowicz. Dlaczego akurat w takim, dość niezwykłym miejscu? Odpowiedź jest prosta - ojciec przyszłego kapitana, Aleksander, był wówczas uznanym specjalistą z zakresu rozwoju kolejnictwa i tu rozwijał kolejną sieć.

Syn nie poszedł w ślady ojca. Po ukończeniu szkoły średniej, Wacław zdał egzaminy do Szkoły Żeglugi Handlowej w Odessie, gdzie w 1897 roku rozpoczął naukę na wydziale nawigacyjnym.

Po zakończeniu nauki skierowano go na rok na jeden z brytyjskich statków, na którym miał szlifować swoje umiejętności. Po odbyciu praktyki pływał na statkach rosyjskich, nieustannie podnosząc swe kwalifikacje uzyskując ostatecznie stopień kapitana żeglugi wielkiej.

Jego miastem rodzinnym była w tym czasie Odessa, gdzie mieszkał wraz z żoną Ireną.

Nie dysponujemy informacjami z okresu służby kapitana Niewiarowicza podczas wojny 1914-18. Wiadomo natomiast, że po jej zakończeniu i odrodzeniu się państwa polskiego, bolszewicy początkowo nie zezwolili mu na powrót do ojczyzny. Był zbyt cennym specjalistą. Swą zgodę uwarunkowali od wyszkolenia pilotów portowych dla Odessy. Po zakończeniu szkoleń, pod koniec 1919 r., Niewiarowicz z najbliższymi wyjechał do Polski.

Statki płynące Kanałem Sueskim w pobliżu Port Saidu. Zdjęcie wykonane w 1931 r.

Ponieważ jednak powoli odradzające się państwo nie dysponowało liczną flotą handlową, kapitan Niewiarowicz przeprowadził się do Marsylii, skąd wypływał na statkach obcych bander. Sercem jednak nadal był blisko Polski: w 1926 roku ostatecznie powrócił do kraju, by objąć stanowisko kapitana parowca "Kraków", jednego z pierwszych, jakie weszły do służby pod biało-czerwoną banderą. Ciekawostką jest to, iż Niewiarowicz swój patent kapitański zweryfikował w 1927 r., dopiero wtedy stając się kapitanem polskiej żeglugi wielkiej.

Kapitan Niewiarowicz na krótko zdał obowiązki kapitana "Krakowa", by objąć dowództwo nad statkiem "Niemen". Gdy powrócił na mostek swego pierwszego statku, czekało go nie lada wyzwanie. 4 lipca 1930 roku "Kraków", z ładowniami pełnymi broni i amunicji, wyruszył w podróż do Hidżazu (dziś tereny Arabii Saudyjskiej).

Choć pod względem długości i trudności w organizacji rejsu porównywano go do "wyprawy Argonautów", przebiegł on spokojnie. Zapisał się jednak w historii polskiej floty handlowej, ponieważ "Kraków" pod dowództwem Niewiarowicza został pierwszym statkiem, jaki pod polską banderą przepłynął Kanał Sueski i wpłynął na Morze Czerwone.

Kolejne lata upływały kapitanowi Niewiarowiczowi na spokojnych, regularnych rejsach.

W lutym 1932 roku Wacław Niewiarowicz podjął decyzję o zejściu na ląd. Coraz lepiej czuł się w młodej Gdyni, gdzie mieszkał wraz z najbliższą rodziną i gdzie wspólnie z bratem postanowili wybudować dla siebie kamienicę.

Z morzem jednak się nie rozstał - za namową swojego dawnego kolegi z Odessy, kapitana Gustawa Kańskiego, rozpoczął pracę w administracji morskiej zostając starszym pilotem portu w Gdyni i kierownikiem Kapitanatu Portu. Tę funkcję pełnił nieprzerwanie od 1 stycznia 1933 roku, aż do wybuchy wojny.

Po zajęciu Gdyni przez Niemców, kapitan wraz z rodzina otrzymał nakaz wysiedlenia - musiał przenieść się do Częstochowy, gdzie podjął pracę w spółdzielni robotniczej "Jedność" jako pracownik umysłowy.

Po zakończeniu działań wojennych zdecydował się powrócić nad morze, gdzie w czerwcu 1945 roku został szefem pilotów portu.

Mimo 66 lat, kapitan Niewiarowicz ani myślał być starszym pilotem jedynie z nazwy i siedzieć za biurkiem. Nadal wspomagał swych młodszych kolegów nie tylko swą fachową wiedzą, ale również nie raz i sam wprowadzał statki do portu. Był wśród tych, którzy przy nabrzeżu witali s/s "Kraków" który jako pierwszy we wrześniu 1945 powrócił do Polski po wojnie.

Dzieje s/s Kraków opisywaliśmy już w artykule pt. "Pierwszy polski statek, który wrócił do kraju po wojnie".

S/S Kraków - pierwsza polska jednostka, która przepłynęła Kanał Sueski. Dowodził nim wtedy kpt. Wacław Niewiarowicz. Ten sam statek, jako pierwsza polska jednostka wrócił do kraju po II wojnie światowej.

Niestety, szczęście które przez blisko 40 lat pracy na morzu nigdy nie opuszczało kapitana, miało się niebawem od niego odwrócić.

7 grudnia 1945 roku pogoda nie sprzyjała marynarzom. Wiał mocny wiatr, do tego dochodziły silne opady śniegu, który wraz z wodą tworzył na pokładach statków skorupy lodu. Kapitan Niewiarowicz, jako pilot, wyprowadził właśnie bezpiecznie z portu statek "Northland" i już miał wracać na nabrzeże, gdy zauważył, że na wejście oczekuje kolejna jednostka "Pelikan" z repatriantami. Postanowił pilotować statek do portu.

Początkowo chciał to zrobić z pokładu holownika, na którym się znajdował, ale szybko okazało się to niemożliwe, gdyż duże fale, z jakimi musiała zmagać się jednostka, uniemożliwiały przekazywanie poleceń. Niewiarowicz zdecydował więc o przejściu na pokład statku. Gdy szykował się do chwycenia przygotowanego sztormtrapu, silna fala rzuciła holownikiem o burtę "Pelikana" miażdżąc nogi pilota. Mimo szybkiej reakcji marynarzy i podjętej jeszcze na pokładzie reanimacji, Wacław Niewiarowicz zmarł nie odzyskawszy przytomności.

Starszy pilot, kapitan żeglugi wielkiej Wacław Niewiarowicz, został pochowany na Cmentarzu Witomińskim w Gdyni.

Michał Lipkam.lipka@trojmiasto.pl

Opinie (19) 1 zablokowana

Sortowanie
- Od najnowszych
- Od najstarszych

Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2017-12-15 16:05

Golab kolo Pulaw

Z Pulaw znam kilku kapitanow ZW. Sam zdawalem do PSM ale niestety los chcial inaczej. Teraz zegluje w Agde we Francji daleko od moich rodzinnych Pulaw. Ale moj syn Jean-Jacques juz zdazyl samotnie oplynac swiat pod zaglami.

Kowalczyk Andrzej
6 lat
- 2 0
Twoja opinia

Zmień treść

Z Pulaw znam kilku kapitanow ZW. Sam zdawalem do PSM ale niestety los chcial inaczej. Teraz zegluje w Agde we Francji daleko od moich rodzinnych Pulaw. Ale moj syn Jean-Jacques juz zdazyl samotnie oplynac swiat pod zaglami.
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2017-10-17 17:46

Inny KRAKÓW też był pierwszy

...a dokładnie ponad 95 lat temu został pierwszą prawdziwą ofiarą katastrofy pod polską banderą. Odznaczał się nadbudówką i kominem na rufie i miał drewniane poszycie kadłuba.
Francuski s/s "Kraków" ma wspomnienie o sobie w MORZU 1973. Napisał je kpt. J. Miłobędzki, a nosiło tytuł (chyba) "Koło sterowe".
A swoją drogą - który z obecnych naszych kapitanów, prowadzających statki po morzach i oceanach, potrafi pisywać takie historie, jakie czytywaliśmy dzięki pp. Miłobędzkiemu, Strzelbickiemu czy Wasilewskiemu???

Karaluch od Davy Jonesa
6 lat
- 1 0
Twoja opinia

Zmień treść

...a dokładnie ponad 95 lat temu został pierwszą prawdziwą ofiarą katastrofy pod polską banderą. Odznaczał się nadbudówką i kominem na rufie i miał drewniane poszycie kadłuba. Francuski s/s "Kraków" ma wspomnienie o sobie w MORZU 1973. Napisał je kpt. J. Miłobędzki, a nosiło tytuł (chyba) "Koło sterowe". A swoją drogą - który z obecnych naszych kapitanów, prowadzających statki po morzach i oceanach, potrafi pisywać takie historie, jakie czytywaliśmy dzięki pp. Miłobędzkiemu, Strzelbickiemu czy Wasilewskiemu???
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2017-09-21 21:35

(3)

Gdyby kuzka nie skakała to by hakunamatata

6 lat
- 4 95
Twoja opinia

Zmień treść

Gdyby kuzka nie skakała to by hakunamatata
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2017-09-23 17:51
  
  Jetses ignorantem!
  Kretyn!
  
  6 lat
  - 1 1
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Jetses ignorantem! Kretyn!
  Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2017-09-22 08:29
  
  Debil.
  
  Tylko tyle, albo aż tyle...
  
  Jakub
  6 lat
  - 15 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Tylko tyle, albo aż tyle...
  Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2017-09-22 06:47
  
  A gdyby miała rozum i słownik...
  
  ...to by nie wypisywała głupot, w dodatku z błędami.
  
  k
  6 lat
  - 22 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  ...to by nie wypisywała głupot, w dodatku z błędami.
  Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2017-09-23 01:38

2/E

.Teraz jak trafisz na polaka to albo alkoholik albo tnie zaloge na jedzieniu bo za malo zarabia.Ewentualnie jedno I drugie.Nie wspomne o tym ze na wszystkim sie zna I nie ma dziedziny z ktorej mozna by go zaskoczyc.Oczywiscie w jego mniemaniu bo w rzeczywstosci to dno I kupa mulu.

6 lat
- 3 4
Twoja opinia

Zmień treść

.Teraz jak trafisz na polaka to albo alkoholik albo tnie zaloge na jedzieniu bo za malo zarabia.Ewentualnie jedno I drugie.Nie wspomne o tym ze na wszystkim sie zna I nie ma dziedziny z ktorej mozna by go zaskoczyc.Oczywiscie w jego mniemaniu bo w rzeczywstosci to dno I kupa mulu.
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2017-09-22 14:49

Kapitan Niewiarowicz to nietuzinkowa postać a jakże zapomniana,faktycznie miał dużego pecha ale takie sytuacje się zdarzają,przy złej pogodzie zawsze jest to ryzyko,fale są zdradliwe,cześc jego pamięci.

6 lat
- 8 0
Twoja opinia

Zmień treść

Kapitan Niewiarowicz to nietuzinkowa postać a jakże zapomniana,faktycznie miał dużego pecha ale takie sytuacje się zdarzają,przy złej pogodzie zawsze jest to ryzyko,fale są zdradliwe,cześc jego pamięci.
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2017-09-22 13:10

Bardzo ciekawy artykuł.

Dziękuje i prosze o kolejne.

``
6 lat
- 10 0
Twoja opinia

Zmień treść

Dziękuje i prosze o kolejne.
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2017-09-22 11:37

Port Said dzis juz calkiem inny jest....

i chyba inny w gorszy sposob....
bardzo fajny artykul......jeden z nielicznych dzialow do czytania na tym Portalu.
Az chce sie przeczytac jeszcze raz....
W przeciwienstwie do trojmiejskich rzygowin...
Prosze o kolejne o polskiej flocie ....

6 lat
- 20 1
Twoja opinia

Zmień treść

i chyba inny w gorszy sposob.... bardzo fajny artykul......jeden z nielicznych dzialow do czytania na tym Portalu. Az chce sie przeczytac jeszcze raz.... W przeciwienstwie do trojmiejskich rzygowin... Prosze o kolejne o polskiej flocie ....
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2017-09-22 10:12

ciekawy artykul - wieceij takich

gdyniak
6 lat
- 24 1
Twoja opinia

Zmień treść

Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2017-09-22 10:07

Tacy LUDZIE to

sól ziemi. Dzisiaj już takich nie ma. I nie będzie.

Mottlauspucker
6 lat
- 26 0
Twoja opinia

Zmień treść

sól ziemi. Dzisiaj już takich nie ma. I nie będzie.
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2017-09-22 09:44

pamięć

proszę władze Gdyni o ulicę Wacława Niewiarowicza

pamięć
6 lat
- 41 0
Twoja opinia

Zmień treść

proszę władze Gdyni o ulicę Wacława Niewiarowicza
Regulamin dodawania opinii