Już od momentu powstania Gdańska w średniowieczu, jego mieszkańcy przeznaczali część ziaren zbóż - w tamtym czasie głównie jęczmienia i owsa - do wytwarzania piwa. Podczas niedzielnych warsztatów piwowarskich będzie można spróbować je uwarzyć oraz poznać historię najsłynniejszego z gdańskich gatunków - piwa jopejskiego.
We wcześniejszym średniowieczu zapewne każde gdańskie gospodarstwo domowe warzyło piwo na własny użytek. Dopiero gdy w XIII wieku zaczęła się kształtować gmina miejska na wzór Lubeki, wśród wielu wyspecjalizowanych wytwórców i rzemieślników pojawili się także mieszczanie zawodowo zajmujący się piwowarstwem. Niewątpliwe świadectwa istnienia cechu browarników pochodzą z czasu nowej organizacji miasta pod panowaniem krzyżackim. Obok nich, nieco później pojawia się odrębny, ale mocno z browarnikami powiązany cech słodowników, a potem także piwowarów.
Poznaj pasjonata, który kolekcjonuje butelki z dawnych gdańskich browarów.
Browarnicy byli odtąd właścicielami browarów, czyli inwestorami organizującymi produkcję i sprzedaż piwa. Piwowarzy - wyspecjalizowanymi, najemnymi fachowcami kierującymi wytwarzaniem trunku. Nie dziwi więc, że już około 1400 roku browarnicy należeli do najbogatszych mieszczan Gdańska, podczas gdy piwowarzy mogli liczyć co najwyżej na stabilną sytuację majątkową, uzależnioną od dobrej woli najemcy. Między oboma cechami nierzadko dochodziło do konfliktów.
Co można napisać o piwach warzonych w średniowiecznych browarach gdańskich, poza tym, że były one mocno odmienne od dzisiejszych gatunków tego napoju?
Na potrzeby ludzi morza powstawało piwo okrętowe (Schiffsbier), uważane za środek zapobiegający szkorbutowi wśród żeglarzy (z tego samego powodu zabierano na statki rozdrobniony słód, tzw. śrut słodowy, nadający się do żucia podczas długich podróży morskich).
Lżejsze gatunki piwa były stałym elementem w żywieniu dorosłych i dzieci - np. popularna była "biermuszka", ciepła zupka piwna z dodatkiem jaj, miodu, kruszonego chleba lub twarogu.
Z wizytą w podgdańskim Browarze Amber.
Najbardziej poślednim gatunkiem było Tafelbier, piwo stołowe spożywane przez pracowników najemnych (murarzy, cieśli, tkaczy).
Wytwarzano też gatunki zaprawiane ziołami, przypisując im znaczenie medyczne: piwo z kminkiem (miało regulować trawienie, usuwać kolkę i wzdęcia), piwo z koprem włoskim (na kaszel i choroby oczne), piwo wierzbowe (na nerki), piwo z rozmarynem (na bóle serca i regulację miesiączki u kobiet), piwo z roztartym piołunem i rdestem (na odrobaczenie).
Próbowano także wykorzystywać w medycynie utłuczony w moździerzu słód piwny, którym okładano opuchliznę, guzy czy wrzody.
Klasyczne gatunki gdańskich piw w okresie "Złotego wieku" (od wypędzenia krzyżaków do zaboru pruskiego) to Jopenbier (piwo jopejskie), Danzigerbier (piwo gdańskie), wspomniane już Tafelbier oraz Krolling.
Trzy pierwsze różniły się ilością słodu, który trzeba było zużyć do wyprodukowania standardowej beczki o pojemności 126 litrów. Natomiast Krolling powstawał przy powtórnym wykorzystaniu słodu, który pozostawał z produkcji lepszych gatunków, poddawanego drugiemu i trzeciemu warzeniu. Było to jasne piwo o mocy ok. jednej piątej piwa pełnego i uważano je za napój biedoty miejskiej. Beczka Krollinga kosztowała w drugiej połowie XVI wieku 1 grzywnę, gdy za Tafelbier i Danzigerbier płacono odpowiednio 3 i 6 grzywien.
Wspominane już Tafelbier, ciemne piwo stołowe, warzono z 1,5 korca słodu na beczkę i dodawano niewiele chmielu. Pełne, tzw. czerwone Danzigerbier wymagało trzech korców słodu i znacznie większej ilości chmielu. Zawartość alkoholu w tym piwie wynosiła zapewne ok. 5-6 proc., a energetyczność wynosiła 900 kcal w litrze.
Były jeszcze dwa "specjalne" gatunki, cenione wyżej niż Danzigerbier, ale poniżej piwa jopejskiego. Pierwsze to piwo marcowe, mocno chmielone (co gwarantowało długi okres przechowywania), droższe o 1/3 od pełnego Danzigerbier; drugie to Nicolausbier, warzone w niewielkiej ilości raz w roku, na 6 do 8 tygodni przed dniem Świętego Mikołaja pod nadzorem starszego cechu. Piwo "Mikołajowe" przeznaczone było w zasadzie dla przyjaciół i dobroczyńców cechu browarników (np. przebywający w Gdańsku król Stanisław Leszczyński miał otrzymać 6 grudnia 1733 r. dużą porcję tegoż trunku w specjalnie wykonanej, polerowanej i bogato zdobionej beczułce), ale każdy należący do cechu mistrz miał możliwość kupienia kilku dzbanów gotowego napoju.
No i wreszcie legendarne Jopenbier, piwo "jopejskie", o którym sporo już napisano i które, najprawdopodobniej, wcale nie znalazłoby uznania wśród dzisiejszych konsumentów jasnego z pianką. Był to produkt ciemny i gęsty, niekiedy wręcz o konsystencji syropu. Jego wytwarzanie możliwe było w chłodniejszej porze roku, czyli od września do maja. Niezwykły był proces fermentacji, zwanej fermentacją spontaniczną lub powietrzną; brały w niej udział tzw. dzikie drożdże i .... pleśniaki, porastające ściany szopy, w której ten proces się dokonywał. Istnieje nawet teoria, że do brzeczki piwnej dodawano resztki importowanego wina zachowane na dnie beczek, by ten sposób celowo "zarazić" fermentację drożdżami winiarskimi.
Korzystałem z książki Zbigniewa Gacha "X wieków piwa w Gdańsku", wydawnictwo L&L, Gdańsk 2007.
- autor jest publicystą historycznym, prowadzi firmę archeologiczną. Pracował w Muzeum Archeologicznym w Gdańsku i Wojewódzkim Urzędzie Ochrony Zabytków w Gdańsku. Obecnie jest pracownikiem Biura Prezydenta Gdańska ds. Kultury.
pisanie czgokolwiek na temat jak i same warsztaty piwne w miescie..
..w ktorym owa kilkusetletnia tradycje zniszczono jednym podpisem zakrawa na kompletna kpine, nawet za tzw. komuny nie zniszczono tyle ile niszczy sie teraz. tradycja i wszystko co gdanskie jest niszczone z premedytacja!! hanba!!
traxx
10 lat
91
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2013-10-13 10:14
po trzech korporacyjnych mem rozwolnienie az mi jelita wisza
smakosz
10 lat
40
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2013-10-13 11:14
polecam zalozenie wlasnego mikrobrowaru.
mam i jest to wiele frajdy:-)
deadhead
10 lat
40
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2013-10-13 12:07
władze gdańska nigdy nie zmyją plamy pozbycia się browaru gdańskiego
nic nie zrobili żeby ratować taką tradycję, pomijam już taki "drobiazg" jak wygenerowanie dodatkowego bezrobocia. spuścili do kibla spuściznę wieków, kij wam w oko dziady.
zek
10 lat
170
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2023-10-11 15:05
Browary w Gdańsku przetrwały wszystkie zawirowania - Krzyżacy, Szwedzi, Napoleon, wojny, zabory, hitlerowcy, zniszczenie miasta przez ZSRR, komunę - zniszczone po odzyskaniu 'wolności'.
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii. 
Filmy
