Patroni tramwajów: Willi Drost

Marcin Stąporek

5 kwietnia 2017 (artykuł sprzed 7 lat)

Opinie (60)

Najnowszy artykuł na ten temat Roman Korynt kolejnym patronem gdańskiego tramwaju?

W czternastym odcinku naszego cyklu "Patroni gdańskich tramwajów" przedstawiamy sylwetkę Willego Drosta. Tydzień temu zaprezentowaliśmy przyrodnika i muzealnika Hugona Conwentza, a za tydzień opiszemy kupca i kolekcjonera Lessera Giełdzińskiego.

Willi Drost na zdjęciu wykonanym prawdopodobnie już po wojnie.

Patron tramwaju nr 1055 został upamiętniony przede wszystkim za zasługi dla ratowania gdańskiego dziedzictwa w okresie II wojny światowej. Jeśli dziś, zwiedzając Ratusz Głównomiejski, Dwór Artusa, Bazylikę Mariacką czy wystawy w Muzeum Narodowym, wciąż, mimo tragicznych zniszczeń, jakich doświadczył Gdańsk w 1945 r., możemy podziwiać bezcenne obrazy czy rzeźby tworzone przez gdańskich artystów przed wiekami, zawdzięczamy to akcji niemieckich konserwatorów, którą kierowali Willi Drost i przedstawiany w jednym z wcześniejszych odcinków cyklu Erich Volmar.

Urodzony w Gdańsku w 1892 r. Willi Drost studiował historię sztuki w Lipsku i Marburgu (z przerwą podczas I wojny światowej, którą przetrwał w okopach na froncie francuskim), a następnie pracował naukowo na kilku niemieckich uniwersytetach, zanim w 1930 r. powrócił do rodzinnego miasta. Podjął wtedy pracę w Muzeum Miejskim jako kustosz, a od 1937 r. dyrektor. Jednocześnie wykładał na politechnice, najpierw jako Privatdozent, później "profesor tytularny", a w 1939 r. otrzymał nominację na profesora zwyczajnego.

Jako historyk sztuki zajmował się dziejami malarstwa niemieckiego i zachodnioeuropejskiego, głównie gotyku i baroku. W 1938 r. wydał syntezę "Malarstwo gdańskie od średniowiecza do końca baroku". Już po wojnie wydał w Niemczech pięć tomów inwentarza gdańskich zabytków "Pomniki sztuki miasta Gdańska", finalizujących jego badania prowadzone w Gdańsku. Próbował także swoich sił jako malarz i rysownik, jak świadczą zachowane rysunki oraz szkice widoków Gdańska i okolic.

W okresie II wojny światowej prof. Drost sprawował funkcję Państwowego Kuratora Zbiorów Muzealnych w całym podległym gauleiterowi Forsterowi okręgu Rzeszy Danzig-Westpreussen. W miarę rozwoju sytuacji na frontach, gdy lotnictwo aliantów zaczęło uzyskiwać przewagę nad Luftwaffe i przystąpiło do nękania terytorium III Rzeszy nalotami bombowymi, władze niemieckie zainteresowały się ochroną zabytków i dóbr kultury przed zniszczeniami.

W 1942 r. Gdańsk wizytował rządowy radca budowlany Keibel, stojący na czele "Sztabu Budowlanego do Zabezpieczania Zabytków Architektury przed Szkodami Wojennymi". Zlustrował wszystkie kościoły w zabytkowym śródmieściu, ponadto kościół w Starych Szkotach, zespół poklasztorny w Oliwie i wybrane obiekty świeckie, w tym Dom Uphagena (ale pominął np. Ratusz Staromiejski, Dwór Bractwa św. Jerzego czy Złotą Bramę). W wydanych następnie zaleceniach, Keibel postulował szereg działań mających zmniejszyć zniszczenia w razie bombardowań (m. in. oczyszczenie strychów i poddaszy z materiałów łatwopalnych, nasączenie konstrukcji dachowych specjalnymi chemikaliami chroniącymi przed ogniem, wykonanie niepalnych przegród, zamurowanie niektórych okien). W przypadku zabytkowego wystroju i wyposażenia wnętrz, które można było zdemontować, zalecił ewakuację poza obszar zagrożony.

Willi Drost jest patronem tramwaju Pesa o numerze bocznym 1055.

Wkrótce po wizycie Keibla, Willi Drost wraz z szefem urzędu konserwatorskiego Erichem Volmarem przystąpili do działania. Grupa architektów i konserwatorów pod kierunkiem architekta Jakoba Deurera przeprowadziła pomiary i wykonała rysunki inwentaryzacyjne większości kościołów, Ratusza, Dworu Artusa i in. Opracowana dokumentacja miała być w założeniu na tyle szczegółowa, by umożliwić odtworzenie ewentualnych zniszczeń w zakresie dzieł sztuki.

Nikt wówczas nie brał pod uwagę totalnej zagłady miasta, chodziło jedynie o zabezpieczenie na wypadek zniszczeń, spowodowanych np. bombardowaniami lotniczymi. W kolejnym etapie demontowano cenne rzeźby, plafony, obrazy, ołtarze, a nawet fontannę Neptuna; odpowiednio zapakowane i zabezpieczone, dzieła te wywożono z Gdańska i rozmieszczano na terenach wiejskich, w dworkach czy kościołach, które, jak sądzono, nie były narażone na alianckie bombardowania.

Willi Drost wraz z żoną i synem mieszkał w służbowym mieszkaniu w dawnym klasztorze franciszkanów, gdzie mieściło się Muzeum Miejskie (dziś jest to Oddział Sztuki Dawnej Muzeum Narodowego). W marcu 1945 r. budynek został trafiony bombami, ale strażakom udało się jeszcze opanować pożar. Kilka dni później zjawili się pierwsi Rosjanie i zaaresztowali dyrektora muzeum. Jego syn wspominał, że zobaczył ojca dopiero kilkanaście dni później w towarzystwie jakiegoś oficera.

Następne tygodnie miały dość dramatyczny przebieg, gdyż w zdobytym Gdańsku toczyła się niejawna walka między Rosjanami a Polakami, w której jedni i drudzy starali się pozyskać to, co ocalało z gdańskich dóbr kultury. Wiadomo, że Drost przekazał notatki o miejscach składowania ewakuowanych dzieł sztuki i wyciągi z dokumentacji Janowi Kilarskiemu, z którym poznali się jeszcze przed wojną. Dzięki temu polskim konserwatorom dość prędko udało się np. odszukać i zabezpieczyć obrazy z Czerwonej Sali, złożone w Rzucewie i Mierzeszynie.

Równocześnie Drostem i jego wiedzą interesowały się także służby specjalne Związku Radzieckiego, czemu Polacy - ze względu na sytuację polityczną - nie mieli możliwości przeciwdziałać. To zapewne dlatego Rosjanie pierwsi dotarli do obrazów z Muzeum Miejskiego, które Niemcy ukryli w piwnicach Wielkiej Zbrojowni. Dzieła te, o ile nie zostały zniszczone, zostały najprawdopodobniej wywiezione w głąb Związku Radzieckiego.

Willi Drost pozostawał w Gdańsku jeszcze do września 1946 r., następnie wyjechał do zachodniej części Niemiec. Przez pewien czas wykładał na uczelniach w Hamburgu i Tybindze. Zmarł w Bonn 10 listopada 1964 r., a pochowany został na cmentarzu "Bergfriedhof" w Tybindze nad Neckarem. Jego spuścizna naukowa, w tym cenna dokumentacja fotograficzna zbiorów gdańskiego Muzeum, znajduje się obecnie w Instytucie Herdera w Marburgu. W 100. rocznicę urodzin, na kamieniu przy wejściu do Muzeum Narodowego w Gdańsku odsłonięto poświęconą mu tablicę pamiątkową z tekstami po polsku i niemiecku.

O autorze

Opinie (60) 4 zablokowane

Sortowanie
- Od najnowszych
- Od najstarszych

Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2017-04-05 11:31

Gościu wygląda jak JP II (2)

7 lat
- 4 0
Twoja opinia

Zmień treść

Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2017-04-05 11:54
  
  Może to jest JP III jak powiadał Komorowski (1)
  
  sowa
  7 lat
  - 1 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Regulamin dodawania opinii
  - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
    2017-04-05 12:24
    
    Posdhafjam fszyskich Polakuff
    
    Benedykt XVI
    7 lat
    
    0 1
    
    Twoja opinia
    
    Zmień treść
    
    Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2017-04-05 11:34

Niewielu słyszało o Salvatorze co ? A reszta myli z drugim Salvatorem, też z Biskupiej u podnóża starego Chełmu. (2)

Salvator, leżał na nim cmentarz, którego już nie ma, pozostała ulica Salvator, leży w ramionach ulic Biskupia i Na Stoku , od numerów 12 Na Stoku na Wschód, dzieli Salvator od tych domów jedynie ulica, z ulicy Salwator jest jakieś 200 metrów od Forum Radunia...

Na tym cmentarzu wybudowano szkołę nr. 21 z przyległościami jak boiska itp.

ale ta rycina nie przedstawia Salvator a drogę, której już nie ma a prowadziła ona z terenu bastionów i leżała pomiędzy pierwszym wieżowcem z Biskupiej - Zaroślak a położonymi wyżej koszarami ze szczytu Biskupiej.

Salvator Vide Forum Radunia Deo Juwante
7 lat
- 3 2
Twoja opinia

Zmień treść

Salvator, leżał na nim cmentarz, którego już nie ma, pozostała ulica Salvator, leży w ramionach ulic Biskupia i Na Stoku , od numerów 12 Na Stoku na Wschód, dzieli Salvator od tych domów jedynie ulica, z ulicy Salwator jest jakieś 200 metrów od Forum Radunia... Na tym cmentarzu wybudowano szkołę nr. 21 z przyległościami jak boiska itp. ale ta rycina nie przedstawia Salvator a drogę, której już nie ma a prowadziła ona z terenu bastionów i leżała pomiędzy pierwszym wieżowcem z Biskupiej - Zaroślak a położonymi wyżej koszarami ze szczytu Biskupiej.
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2017-04-05 12:10
  
  Kolejny proponuję nazwać:
  
  Victoria Schule.
  
  Już na powitanie bito Polaków mieszkających w Gdańsku niemiłosiernie na powitanie a jednemu wybito oko, zebrany przed wejściem tłum stał wpół okręgu i wprost nieludzko wył na widok przyprowadzanych i przywożonych Polaków...
  
  Niebawem wysyłano ich do Stutthofu ,
  
  Kolejny tramwaj proponuję nazwać imieniem Selbschutzu - zobacz w necie co to było i nikt nie kręci o tym filmów za Polskie pieniądze....
  
  Bardzo blisko Forum Radunia leży Victoria Schule
  7 lat
  - 8 5
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Victoria Schule. Już na powitanie bito Polaków mieszkających w Gdańsku niemiłosiernie na powitanie a jednemu wybito oko, zebrany przed wejściem tłum stał wpół okręgu i wprost nieludzko wył na widok przyprowadzanych i przywożonych Polaków... Niebawem wysyłano ich do Stutthofu , Kolejny tramwaj proponuję nazwać imieniem Selbschutzu - zobacz w necie co to było i nikt nie kręci o tym filmów za Polskie pieniądze....
  Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2017-04-05 11:44
  
  Salvator-Kirche na Zaroślaku
  
  Jest jak byk widoczny na tym obrazku
  
  7 lat
  - 0 1
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Jest jak byk widoczny na tym obrazku
  Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2017-04-05 11:55

Patroni tramwajów???

Patronów nadaje się rzeczom znaczącym, istotnym. W XXI wieku, w półmilionowym mieście tramwaj powinien być raczej codziennością i czymś najzwyczajniejszym na świecie. Chyba, że włodarze miasta sądzą inaczej i liczą, że lud ciemny będzie im na kolanach dziękował za komunikację miejską. Idąc tym tropem niedługo zaczną nadawać patronów znakom drogowym. Choć to w końcu mogłoby pogodzić zwolenników różnych opcji. Skręty w lewo miałby patronów lewacki, te w prawo prawackich. Ograniczenia i zakazy dla totalitarystów, znaki je znoszące dla liberałów. Swoją reprezentacje mieliby piesi i rowerzyści. Ba, nawet zwierzęta. Ech, nieźle to wymyśliłem :)

Dr Dr
7 lat
- 12 7
Twoja opinia

Zmień treść

Patronów nadaje się rzeczom znaczącym, istotnym. W XXI wieku, w półmilionowym mieście tramwaj powinien być raczej codziennością i czymś najzwyczajniejszym na świecie. Chyba, że włodarze miasta sądzą inaczej i liczą, że lud ciemny będzie im na kolanach dziękował za komunikację miejską. Idąc tym tropem niedługo zaczną nadawać patronów znakom drogowym. Choć to w końcu mogłoby pogodzić zwolenników różnych opcji. Skręty w lewo miałby patronów lewacki, te w prawo prawackich. Ograniczenia i zakazy dla totalitarystów, znaki je znoszące dla liberałów. Swoją reprezentacje mieliby piesi i rowerzyści. Ba, nawet zwierzęta. Ech, nieźle to wymyśliłem :)
Regulamin dodawania opinii