Historia
  • Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport
Historia
Dodaj raport
Historia Wiadomości
Facebook E-mail Messenger WhatsApp Kopiuj link Więcej

Patroni tramwajów: Jan Jerzy Forster

Marcin Stąporek
31 maja 2017 (artykuł sprzed 7 lat) 
Opinie (140)
Najnowszy artykuł na ten temat Roman Korynt kolejnym patronem gdańskiego tramwaju?
Johan Georg Forster Johan Georg Forster

Johan Georg Forster

W dwudziestym drugim odcinku naszego cyklu "Patroni gdańskich tramwajów" przedstawiamy sylwetkę Jana Jerzego Forstera. Tydzień temu opisaliśmy Gotfryda Lengnicha, a za tydzień przedstawimy dyrektora Polskich Szkół Handlowych - Mariana Seredyńskiego.



Jan Jerzy, a właściwie Johann Georg Forster (w Niemczech znany jako Georg Forster, a w Wielkiej Brytanii - George Forster) to postać o ciekawym życiorysie. Patron tramwaju Pesa o numerze taborowym 1026 żył zaledwie 40 lat, ale zdążył zasłynąć w Europie; trudniej natomiast wskazać, co właściwie łączy go z Gdańskiem. Nie było to nawet miejsce urodzenia, przyszedł bowiem na świat nie w samym mieście, a w jego żuławskich posiadłościach (o czym niżej).

Widok Mokrego Dworu na Żuławach (rycina z 1721 r.) Widok Mokrego Dworu na Żuławach (rycina z 1721 r.)

Widok Mokrego Dworu na Żuławach (rycina z 1721 r.)

Ród Forsterów wywodził się ze Szkocji, jednak od czasu osiedlenia w Prusach Królewskich uległ już mocno germanizacji. Przodkowie Georga byli w XVII i XVIII wieku burmistrzami w Tczewie; ojciec, Johann Reinhold, po studiach w Berlinie i Halle został ewangelickim kaznodzieją w żuławskiej miejscowości Mokry Dwór w pobliżu Gdańska. Zdaniem większości biografów, jego najstarszy syn Johann Georg urodził się 1754 r. właśnie w Mokrym Dworze; zarazem jednak istnieje przekaz, że rodzinny dom Forstera stał w miejscu, gdzie później zbudowano szkołę - przed 1945 r. znajdowała się ona we wsi o nazwie Hochzeit, obecnie zaś jest to teren wsi Wiślina.

Johann Reinhold chyba niezbyt chętnie podchodził do obowiązków kaznodziei, miał za to pasję badacza dalekich krajów i prawdziwą "żyłkę awanturniczą". Od dzieciństwa czuwał nad rozwojem uzdolnień syna, który m.in. przejawiał talent do nauki języków obcych.

Johann Georg Forster jest patronem tramwaju PESA Swing 1026. Johann Georg Forster jest patronem tramwaju PESA Swing 1026.

Johann Georg Forster jest patronem tramwaju PESA Swing 1026.

fot. Michał Stąporek/trojmiasto.pl

Gdy Georg miał zaledwie 11 lat, pojechał z ojcem do Rosji, gdzie Johann Reinhold przez dwa lata badał życie niemieckich kolonistów na Powołżu. Dokonania ojca jako podróżnika poskutkowały zaproszeniem do udziału w epokowym przedsięwzięciu: organizowanej przez brytyjską admiralicję podróży dookoła świata pod komendą Jamesa Cooka (druga wyprawa Cooka, 1772-1775).

Johann Georg Forster z ojcem Johannem Reinholdem podczas pobytu na Tahiti (drzeworyt kolorowany). Johann Georg Forster z ojcem Johannem Reinholdem podczas pobytu na Tahiti (drzeworyt kolorowany).

Johann Georg Forster z ojcem Johannem Reinholdem podczas pobytu na Tahiti (drzeworyt kolorowany).

Młodszy Forster wyruszył wraz z ojcem, prowadząc obszerny dziennik podróży. Po powrocie obaj Forsterowie opublikowali rozprawę o florze Polinezji Characteris Generum Plantarum quas in Insulis Maris Australis (London 1776). W roku następnym Georg wydał pod własnym nazwiskiem relację z wyprawy A voyage round the World in HMS "Resolution" commanded by Captain Cook, during the years 1772-1775. Książka spotkała się z uznaniem, zarówno wśród naukowców jak i zwykłych czytelników. Jednak jej wydanie na półtora miesiąca przed pojawieniem się w druku oficjalnych dzienników Cooka spowodowało skandal, który zmusił Georga do opuszczenia Anglii.

Pojechał wówczas do Kassel w Niemczech, gdzie w latach 1778-83 był profesorem historii naturalnej w Collegium Carolinum. W 1783 r. Michał Poniatowski (późniejszy prymas), jako prezes Komisji Edukacji Narodowej zaproponował Forsterowi objęcie katedry historii naturalnej w Szkole Głównej Litewskiej w Wilnie. Jednym z powodów zaproszenia było to, że cieszący się już europejską renomą Forster, z racji urodzenia uważany był za Polaka. Przez trzy lata był więc Forster profesorem wileńskiej uczelni, jednak porzucił tę posadę (przed upływem dziewięcioletniego kontraktu), znęcony propozycją kolejnej podróży dookoła świata - tym razem w służbie carycy Katarzyny II. Wyprawa nie doszła do skutku, a Forster przez pewien czas pozostawał bez zajęcia, by w końcu osiąść w Moguncji. W 1790 odbył wraz z młodym Alexandrem Humboldtem podróż przez Nadrenię, Holandię i Belgię do Anglii, której plonem była książka Ansichten vom Niederrhein, von Brabant, Flandern, Holland, England und Frankreich, uznana za arcydzieło literatury podróżniczej.

Pierwszy tom relacji Forstera z podróży dookoła świata, wydany w Londynie w 1777 r. Pierwszy tom relacji Forstera z podróży dookoła świata, wydany w Londynie w 1777 r.

Pierwszy tom relacji Forstera z podróży dookoła świata, wydany w Londynie w 1777 r.

Potem pochłonęły go wydarzenia polityczne. Gdy w 1792 wojska francuskie zajęły Moguncję, Forster wspólnie z przyjacielem Andreasem Hoffmannem założyli Towarzystwo Przyjaciół Wolności i Równości. Był jednym z twórców ustawy, na mocy której w następnym roku Nadreńsko-Niemiecki Konwent Narodowy ogłosił w marcu 1793 powstanie Republiki Mogunckiej - państwa, które miało przeszczepić idee rewolucji francuskiej na grunt niemiecki. Gdy w lipcu 1793 wkroczyły do Moguncji wojska pruskie, Forster uszedł do Paryża, gdzie pod koniec roku poważnie zachorował na nerki i wkrótce zmarł.

Forster urodził się jako poddany króla polskiego i jeszcze do dziś przez niektórych autorów bywa uważany za Polaka. Sam jednak pisał, że języka polskiego w dzieciństwie nie poznał. W prywatnej korespondencji (np. w listach do żony) dawał zaś wyraz pogardzie do Polaków i Polski. Listy te, a jeszcze bardziej jego "Dziennik podróży po Polsce", przyczyniły się do rozpowszechnienia w Niemczech szeregu negatywnych, ksenofobicznych stereotypów na temat Polski i Polaków takich jak określenie "Polnische Wirtschaft", mające na celu ukazanie rzekomej niższości gospodarki oraz anarchii Polski, sami zaś Polacy uznani zostali przez Forstera nieomal za zwierzęta. Poglądy Forstera są do dziś źródłem badań i studiów nad negatywnym stereotypem Polaków w niemieckiej kulturze.

O autorze

autor

Marcin Stąporek

- autor jest publicystą historycznym, prowadzi firmę archeologiczną. Pracował w Muzeum Archeologicznym w Gdańsku i Wojewódzkim Urzędzie Ochrony Zabytków w Gdańsku. Obecnie jest pracownikiem Biura Prezydenta Gdańska ds. Kultury.

Zobacz także

Patroni gdańskich tramwajów (62)

Opinie (140) 6 zablokowanych

  • 2017-05-31 10:01

    (13)

    Ostatni akapit artykułu zawiera istotne informacje, które świaczą o tym , że Johann Georg Forster nigdy nie powinien zostać w żaden sposób uhonorowany. Otwarcie dawał wyraz swojej pogardzie dla nas- Polaków.

    Małgorzata

    6 lat

    • 80 7

    • 2017-05-31 13:42

      Nic nadzwyczajnego. Większość Europy miała Polskę za dość zacofany, mroczny byt państwowy (10)

      Nie widzę powodu, ani żeby wpadać w kompleksy z powodu opinii, jaką sobie Polacy wypracowali w XVIII w. ani żeby chować urazę do Niemców, czy Francuzów, którzy w imię oświeceniowych idei, mieli w pogardzie wiele aspektów ówczesnej Polski. Mamy XXI wiek, przypomnę.
      Podziwiam, że się tak spinacie z powodu poglądów sprzed kilkuset lat.

      zz

      6 lat

      • 7 15

      • 2017-05-31 14:08

        (9)

        Nie można wystawiać na piedestał osób, które godziły w dobre imię naszych przodków. Ocena merytoryczna jego opinii o naszym narodzie nacechowana była jednak niechęcią, awersją i obelżywymi epitetami, co całkowicie dyskredytuje jego osobę.

        Małgorzata

        6 lat

        • 11 3

        • 2017-05-31 23:34

          Małgorzata (2)

          Przeczytaj pamiętniki Kajetana Koźmiana /to konserwatywny polski polityk przełom XVIII/XIX wiek/ szczególnie jego opis sejmików to zobaczysz jaka była degrengolada.
          Ps. Wiem,że może to być dla ciebie za trudne, bo to 3 tomy.

          zorientowany

          6 lat

          • 0 1

          • 2017-06-01 07:02

            Zorientowany

            Wpis nie na temat. Zapewniam, że trudniej przeczytać jedną stronę tekstu ze zrozumieniem, niż kilka tomów byle jak.

            Małgorzata

            6 lat

            • 1 1

          • 2017-06-01 00:30

            Ta degrengolada, o której piszesz, to brak scentralizowanej władzy,

            złota wolność, liberum weto i tolerowanie jurgieltników. System gospodarczy Polski i Prus był niemal identyczny.

            heniek

            6 lat

            • 1 1

        • 2017-05-31 14:27

          Po prostu trudno Ci zaakceptować krytykę :) (5)

          ale to nie do końca krytyka Ciebie i twoich przodków.

          Polska XVIII to Niemcy i żydzi w miastach, chłopi bez jakiejkolwiek świadomości patriotycznej i szlachta uważająca się za jednych Polaków.

          Niestety odziedziczyliśmy kulturę po stanie szlachecki i stąd Twoja obraza na słuszą krytykę.

          6 lat

          • 3 12

          • 2017-05-31 14:53

            co ma jedno wspólnego z drugim? (4)

            Co innego polityka polska w XVIII wieku a co innego popieranie ksenofobicznych poglądów na nasz temat. Jak ci ktoś napluje w twarz to co zrobisz?

            tabyło

            6 lat

            • 4 1

            • 2017-05-31 15:15

              To, że jeżeli wtedy byliśmy burakami to nie powinniśmy się obrażać na kogoś kto tak nas postrzegał. (3)

              6 lat

              • 1 6

              • 2017-06-01 00:25

                Po pierwsze Polska wcale nie różniła się specjalnie od Prus

                Tak samo jak prusy była krajem o gospodarce opartej na rolnictwie, folwarkach i poddaństwie. Jedyne co nas odróżniało to brak absolutyzmu, czyli silnej scentralizowanej władzy.
                Po drugie, czym innym jest krytyka, mniej lub bardziej uzasadniona, a czym innym szerzenie ksenofobicznych stereotypów i przyrównywanie Polaków do zwierząt.
                Po trzecie wreszcie, Polak, który akceptuje takie odnoszenie się do własnego kraju i własnych rodaków jest czystym sk...synem.

                heniek

                6 lat

                • 3 1

              • 2017-05-31 15:23

                owszem, ale też nie mamy powodów, by go z tego powodu honorować (1)

                6 lat

                • 6 1

              • 2017-05-31 15:59

                ale on nie jest z tego powodu honorowany

                Szukanie na siłę powodu, żeby się obrazić na cały świat.

                zz

                6 lat

                • 1 6

    • 2017-05-31 10:39

      Panie Ziobro (1)

      kwa nac! do roboty

      6 lat

      • 5 6

      • 2017-05-31 23:27

        Panie Ziobro kwa nac! do roboty

        I raz na ludowo ,pierdyknąć głową w skrzynkę pocztową hej !! jak to zdrowo.
        Zero do boju.

        na pohybel oszołomom

        6 lat

        • 0 0

  • 2017-05-31 12:22

    MZK - brawo!!! (5)

    Wychodzimy z zaścianka i otwieramy się na Europę.
    Mam nadzieję , że nie jest to ostatnie słowo
    bo taboru przybywa.
    Z wachlarza honorowych obywateli Gdańska jest co wybierać:
    Albert Forster , Adolf Hitler , Hermann Göring ,
    Bolesław Bierut , Konstanty Rokossowski , Paweł Batow , Wiktor Kulikow .

    6 lat

    • 40 17

    • 2017-05-31 23:46

      Wykonałeś zadanie kundlu plaszczaka to teraz odśpiewaj hymn wolski :

      Pis-dnięty powstań ludu ziemi, powstańcie ci, którym piątej klepki brak, dziś wolska jest cała nasza a jutro cały świat.

      6 lat

      • 0 1

    • 2017-05-31 12:26

      Jesteś idiotą z zawodu czy z urodzenia padalcu pisowski? (2)

      6 lat

      • 3 17

      • 2017-05-31 13:32

        Jest mądrzejszy od Ciebie piąta kolumno niemiecka.

        6 lat

        • 5 1

      • 2017-05-31 13:02

        wolisz jeździć ks. Henrykiem Jankowskim ?

        6 lat

        • 1 4

    • 2017-05-31 12:33

      Co to jest MZK?

      Ile ty masz lat dziadku? zatrzymałeś się w latach 60.? ;)

      6 lat

      • 3 5

  • 2017-05-31 13:53

    Heh uhonorowały go totalne barany. (3)

    Forster urodził się jako poddany króla polskiego i jeszcze do dziś przez niektórych autorów bywa uważany za Polaka. Sam jednak pisał, że języka polskiego w dzieciństwie nie poznał. W prywatnej korespondencji (np.listach do żony) dawał zaś wyraz pogardzie do Polaków i Polski. Listy te, a jeszcze bardziej jego "Dziennik podróży po Polsce", przyczyniły się do rozpowszechnienia w Niemczech szeregu negatywnych, ksenofobicznych stereotypów na temat Polski i Polaków takich jak określenie "Polnische Wirtschaft", mające na celu ukazanie rzekomej niższości gospodarki oraz anarchii Polski, sami zaś Polacy uznani zostali przez Forstera nieomal za zwierzęta. Poglądy Forstera są do dziś źródłem badań i studiów nad negatywnym stereotypem Polaków w niemieckiej kulturze.

    6 lat

    • 18 2

    • 2017-05-31 14:17

      (2)

      "Polska w ruinie", "ciemny lud, który wszystko kupi", "Ludzie gorszego sortu" Straszne rzeczy ten Forster wymyślał.

      6 lat

      • 1 4

      • 2017-05-31 18:59

        Nie zapomnij o "Najgorszej części wyborców"

        Która nie chce, żeby do Polski sprowadzać muzułmańskich emigrantów ekonomicznych (zwanych błędnie "uchodźcami"), którzy wprowadzają swoje porządki, tam gdzie pojawi ich się wystarczająco dużo i lubią się jeszcze od czasu do czasu rozerwać.

        6 lat

        • 1 3

      • 2017-05-31 14:58

        Sobą udowadniasz, że stwierdzenia ujete przez Ciebie w cudzysłów celnie odnoszą się do niektórych Polaków.

        takbyło

        6 lat

        • 1 1

  • 2017-05-31 16:59

    "Polnische Wirtschafti jest nadal aktualny wystarczy zobaczyc jak wszystko co jest wykonywale robione jest byle jak!

    Drogi chodniki wszystko ,i wszystkie inwestycje robione są byle jak bezmyślnie!!I tak to sie właśnie potwierdza .Określił to co widział miał porównanie do Niemiec i dzisiaj nadal jest to aktualne.!!!

    prawde powiedział

    6 lat

    • 3 7

  • 2017-05-31 15:34

    patron tramwaju?

    a po co to w ogóle jest? jeszcze trochę, bo zaczną nazywać latarnie i skrzyżowania, ronda już nazywają......

    ja

    6 lat

    • 7 2

  • 2017-05-31 11:00

    Władze Gdańska na siłę nadają usilnie tramwajom nazwy Niemców i wokół tego chcą integrować (1)

    mieszkańców Gdańska.

    hehe

    6 lat

    • 50 15

    • 2017-05-31 15:27

      chyba zgermanizować

      halkdjhwd

      6 lat

      • 5 1

  • 2017-05-31 15:23

    Kto?

    Kto jest odpowidzialny za nadanie imienia gdańskiemu tramwajowi tej szui? Zmienić to i to natychmiast!!!

    6 lat

    • 12 2

  • 2017-05-31 14:09

    To i Kurski (jacuś oczywiście) (1)

    powinien mieć swój tramwaj, ma bowiem podobne zdanie o "ciemnym ludzie", czyli polakach. No i co istotne, jest z Gdańska...

    Gemel

    6 lat

    • 6 5

    • 2017-05-31 15:20

      A Jaruś nie? Co on...

      .. gorszy jakiś jest?

      k

      6 lat

      • 0 2

  • 2017-05-31 15:13

    ciekawe czy i to łykniemy ...

    ... jak pelikany

    ciekawski

    6 lat

    • 8 1

  • 2017-05-31 12:38

    (2)

    Forster gardził Polską i Polakami i dlatego budyń go uhonorował.

    6 lat

    • 20 4

    • 2017-05-31 12:51

      Nie tyle gardził ile miał żal (1)

      ...że w upadającej Rzeczypospolitej, targanej magnacko-szlachecką anarchią nie ma miejsca dla takich jak on. A to co napisałeś to retoryka Bismarckowska; nie ta epoka

      6 lat

      • 2 7

      • 2017-05-31 14:56

        rozpowszechnianie ksenofobicznych stereotypów ..

        .. to jest "żal"?
        Rozumiesz co piszesz?

        takbyło

        6 lat

        • 4 1

1
2
3

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

TV Filmy

XVIII-wieczne dzwony wróciły do Gdańska (127)

więcej (1573)

Katalog.trojmiasto.pl - Muzea

więcej

Sprawdź się

Sprawdź się

Pierwsza regularna wodna linia pasażerska łączyła Gdynię z:

 

Najczęściej czytane