Historia
  • Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport
Historia
Dodaj raport
Historia Wiadomości
Facebook E-mail Messenger WhatsApp Kopiuj link Więcej

Patroni tramwajów: Anna Walentynowicz

Marcin Stąporek
25 października 2017 (artykuł sprzed 6 lat) 
Opinie (83)
Najnowszy artykuł na ten temat Roman Korynt kolejnym patronem gdańskiego tramwaju?
Anna Walentynowicz podczas obraz komitetu strajkowego w sierpniu 1980 r. Na drugim planie Lech Wałęsa, ówczesny przywódca strajku. Anna Walentynowicz podczas obraz komitetu strajkowego w sierpniu 1980 r. Na drugim planie Lech Wałęsa, ówczesny przywódca strajku.

Anna Walentynowicz podczas obraz komitetu strajkowego w sierpniu 1980 r. Na drugim planie Lech Wałęsa, ówczesny przywódca strajku.

fot. Stanisław Składanowski/KFP

W czterdziestym trzecim odcinku naszego cyklu "Patroni gdańskich tramwajów" przedstawiamy Annę Walentynowicz. Tydzień temu opisywaliśmy rajcę i bibliofila Jana Uphagena, a za tydzień napiszemy o Arkadiuszu "Aramie" Rybickim.



Patronka tramwaju o numerze 1042 przyszła na świat 15 sierpnia 1929 r. na Wołyniu, we wsi Sienne w powiecie rówieńskim (obecnie wioska nosi nazwę Sadowe). Rodzice, Nazar Lubczyk i jego żona Pryśka byli narodowości ukraińskiej i żyli w ubóstwie. Ania ukończyła jedynie 4 klasy szkoły podstawowej i mając 12 lat musiała pójść do pracy u polskiej rodziny, która zarządzała pobliskim majątkiem Pustomyty. Ludzie ci pod koniec 1943 r. opuścili Wołyń i przenieśli się pod Warszawę. Wraz z nimi pojechała też Ania, którą - niezgodnie z prawdą - opiekunowie poinformowali, że jej bliscy już nie żyją (dopiero w 1996 r. odszukała swoją ukraińską rodzinę i już do śmierci utrzymywała z nią kontakt).

Po zakończeniu wojny Ania wraz ze swoimi gospodarzami zamieszkała w okolicy Gdańska i pracowała na wsi w gospodarstwie. Potem zatrudniła się w piekarni, a następnie (1950) już w Gdańsku, w fabryce margaryny Amada. W listopadzie 1950 zapisała się na kurs spawacza i trafiła do Stoczni Gdańskiej. Przyzwyczajona od dzieciństwa do pracy, stała się przodownicą wyrabiającą 270 proc. normy. W ówczesnej rzeczywistości oznaczało to, że jej zdjęcia trafiały do gazet. Anna, należąca w tym czasie do komunistycznej organizacji Związku Młodzieży Polskiej, w sierpniu 1951 r. wzięła w nagrodę za osiągnięcia w pracy udział w wyjeździe młodzieży do Berlina. Wkrótce potem oddała legitymację ZMP, za to wstąpiła do Ligi Kobiet i jako działaczka tej organizacji zaczęła zabiegać o prawa pracownicze. Zwróciła tym na siebie uwagę osławionego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego. We wrześniu 1952 urodziła syna Janusza.

Suwnica, w której pracowała Anna Walentynoiwcz, prezentowana jest na wystawie stałej w Europejskim Centrum Solidarności w Gdańsku. Suwnica, w której pracowała Anna Walentynoiwcz, prezentowana jest na wystawie stałej w Europejskim Centrum Solidarności w Gdańsku.

Suwnica, w której pracowała Anna Walentynoiwcz, prezentowana jest na wystawie stałej w Europejskim Centrum Solidarności w Gdańsku.

fot. Krzysztof Mystkowskii/KFP

Z upływem lat okazało się, że praca spawacza zrujnowała jej zdrowie. Anna Walentynowicz zrezygnowała jednak z ubiegania się o status rencistki i w 1966 r. uzyskała nowe kwalifikacje zawodowe, tym razem jako operator suwnicy. Jako suwnicowa zapisała się w najnowszej historii Polski, a urządzenie, w którego kabinie pracowała w Stoczni Gdańskiej, stanowi jeden z kluczowych eksponatów wystawy stałej w Europejskim Centrum Solidarności.

Odważnie występowała w obronie praw pracowniczych i przeciw nadużyciom. W 1968 r., gdy domagała się wyjaśnienia defraudacji pieniędzy z funduszu zapomogowego, miała miejsce pierwsza próba wyrzucenia jej z pracy w Stoczni Gdańskiej. W obronie suwnicowej stanęła wówczas załoga jej wydziału i dyrekcja musiała ustąpić.

Anna Walentynowicz brała też udział w pamiętnym strajku stoczniowców w grudniu 1970 r. W styczniu 1971 wybrano ją jako delegatkę na spotkanie z nowym szefem PZPR (w praktyce - najważniejszą postacią w PRL) Edwardem Gierkiem. W 1978 r. została współzałożycielką Wolnych Związków Zawodowych. Działała jawnie, a jej mieszkanie było wykorzystywane jako punkt kontaktowy WZZ. Była redaktorką i kolporterką niezależnego pisma "Robotnik Wybrzeża", wraz z innymi działaczami WZZ organizowała obchody rocznic Grudnia '70. Ściągnęło to na nią dotkliwe szykany ze strony władz PRL: zatrzymania na 48 godzin, rewizje przeprowadzane przez funkcjonariuszy Służby Bezpieczeństwa, groźby zwolnienia z pracy.

Anna Walentynowicz jest patronką tramwaju Pesa Swing o numerze bocznym 1042. Anna Walentynowicz jest patronką tramwaju Pesa Swing o numerze bocznym 1042.

Anna Walentynowicz jest patronką tramwaju Pesa Swing o numerze bocznym 1042.

fot. trojmiasto.pl

Te ostatnie urzeczywistniły się 8 sierpnia 1980, gdy już tylko pięć miesięcy dzieliło Annę Walentynowicz od osiągnięcia wieku emerytalnego: dyrekcja Stoczni Gdańskiej im. Lenina dyscyplinarnie zwolniła ją z pracy. Wiadomość o tym stanowiła impuls do ogłoszenia w stoczni strajku w dniu 14 sierpnia 1980 r., który - jak doskonale wiadomo - zmienił historię Polski. Pierwszym postulatem strajkujących robotników było żądanie przywrócenia Anny Walentynowicz do pracy. Dyrekcja uległa tym żądaniom, ale biegu wydarzeń nie można już było powstrzymać: w sierpniu 1980 r. narodził się masowy ruch "Solidarności" i zaczął się krótki okres "karnawału", przerwany 13 grudnia 1981 r. przez Wojskową Radę Ocalenia Narodowego.

Jeszcze w trakcie sierpniowego strajku Walentynowicz odegrała kluczową rolę, gdy 16 sierpnia wraz z Aliną Pienkowską zatrzymywała przy bramie nr 3 wychodzących robotników i wzywała ich do kontynuacji strajku. Następnie była członkinią prezydium Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego i sygnatariuszką Porozumień Gdańskich. W kwietniu 1981 r. w wyniku konfliktu z Lechem Wałęsą odeszła z Prezydium MKZ Gdańsk. Uczestniczyła jako gość w I Krajowym Zjeździe Delegatów NSZZ "Solidarność". W październiku 1981 r. funkcjonariusze SB podjęli nieudaną próbę zabicia Anny Walentynowicz przy użyciu środka farmaceutycznego.

Prawosławny ordynariusz Wojska Polskiego, biskup Miron Chodakowski wręcza Annie Walentynowicz ikonę w uznaniu dla jej zasług. Uroczystość odbyła się w cerkwi prawosławnej św. Mikołaja we Wrzeszczu, 22 kwietnia 2007 r. Prawosławny ordynariusz Wojska Polskiego, biskup Miron Chodakowski wręcza Annie Walentynowicz ikonę w uznaniu dla jej zasług. Uroczystość odbyła się w cerkwi prawosławnej św. Mikołaja we Wrzeszczu, 22 kwietnia 2007 r.

Prawosławny ordynariusz Wojska Polskiego, biskup Miron Chodakowski wręcza Annie Walentynowicz ikonę w uznaniu dla jej zasług. Uroczystość odbyła się w cerkwi prawosławnej św. Mikołaja we Wrzeszczu, 22 kwietnia 2007 r.

fot. Maciej Kosycarz/KFP

Na początku stanu wojennego brała udział w strajku w Stoczni Gdańskiej, a po jego rozbiciu i wejściu ZOMO na teren zakładu została internowana. Później oskarżono ją o zorganizowanie tego strajku i 9 marca 1983 r. skazano na 1,5 roku pozbawienia wolności w zawieszeniu. Niebawem jednak, za udział w próbie upamiętnienia zamordowanych górników z "Wujka" (grudzień 1983) została osadzona w więzieniu, z którego zwolniono ją ze względu na stan zdrowia w kwietniu następnego roku.

W 1989 r. kontestowała obrady Okrągłego Stołu, dała się poznać jako nieprzejednana przeciwniczka Lecha Wałęsy. Od 1991 r. była na emeryturze. W wyborach parlamentarnych w 1993 bez powodzenia kandydowała do Sejmu z listy komitetu "Poza Układem" (otrzymała 1431 głosów). W 2000 r. odmówiła przyjęcia tytułu Honorowego Obywatela Gdańska. Przyjęła natomiast Medal Wolności - odznaczenie przyznawane przez amerykańską Fundację Ofiar Komunizmu (2005) - i Order Orła Białego nadany przez Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego (3 maja 2006 r.).

Wraz z prezydentem Kaczyńskim udała się w dniu 10 kwietnia 2010 r. na obchody 70. rocznicy zbrodni katyńskiej i poniosła śmierć w katastrofie lotniczej w Smoleńsku.

Grób Anny Walentynowicz znajduje się na cmentarzu Srebrzysko w Gdańsku. Na skwerku we Wrzeszczu, w pobliżu kamienicy, w której mieszkała do śmierci, w sierpniu 2015 r. stanął jej pomnik.
Pomnik Anny Walentynowicz stoi we Wrzeszczu, przy skwerze jej imienia, kilka kroków od kamienicy, w której mieszkała do śmierci. Pomnik Anny Walentynowicz stoi we Wrzeszczu, przy skwerze jej imienia, kilka kroków od kamienicy, w której mieszkała do śmierci.

Pomnik Anny Walentynowicz stoi we Wrzeszczu, przy skwerze jej imienia, kilka kroków od kamienicy, w której mieszkała do śmierci.

fot. Krzysztof Koprowski/trojmiasto.pl

O autorze

autor

Marcin Stąporek

- autor jest publicystą historycznym, prowadzi firmę archeologiczną. Pracował w Muzeum Archeologicznym w Gdańsku i Wojewódzkim Urzędzie Ochrony Zabytków w Gdańsku. Obecnie jest pracownikiem Biura Prezydenta Gdańska ds. Kultury.

Wydarzenia

Promocja albumu Anna Walentynowicz 1929-2010 Promocja albumu Anna Walentynowicz 1929-2010

Promocja albumu Anna Walentynowicz 1929-2010

spotkanie
paź'17 30
poniedziałek, g. 17:00
Gdańsk, Muzeum II Wojny Światowej

Zobacz także

Patroni gdańskich tramwajów (62)

Opinie (83) ponad 20 zablokowanych

  • 2017-10-25 21:04

    PiS ma słabość do byłych członków PZPR. Ale Ci w PiS to dobrzy komuniści byli!

    ONR

    6 lat

    • 3 2

  • 2017-10-25 21:01

    Źenada. Za chwilę Kaczyńskiego ogłoszą Świętym?

    A A

    6 lat

    • 3 5

  • 2017-10-25 15:59

    Polak

    Patronka tramwajów jest tylko jedna. To hienia tramwajka z 6 tys emerytura od rudego.

    Ja

    6 lat

    • 5 5

  • 2017-10-25 11:06

    POLMOSu (4)

    6 lat

    • 31 13

    • 2017-10-25 11:35

      Juź jest (3)

      tow. Krzywonos

      6 lat

      • 3 10

      • 2017-10-25 13:16

        (2)

        Krzywonos nie należała do partii w odróżnieniu od tej przodownicy pracy socjalistycznej.

        6 lat

        • 14 2

        • 2017-10-25 14:51

          A tatuś Jarka i Lecha należał..... (1)

          6 lat

          • 10 1

          • 2017-10-25 15:10

            Za to złamała strajk

            jako jedyna w mieście.

            TW Leopold

            6 lat

            • 5 1

  • 2017-10-25 11:26

    Co to za konfident (4)

    w tle?

    6 lat

    • 37 17

    • 2017-10-25 13:04

      Biskup Miron Chodakowski (1)

      6 lat

      • 5 5

      • 2017-10-25 15:07

        To, że bolek trafił totka wiedziałem,

        a że został biskupem kto by pomyślał?

        agent Stasi Oscar

        6 lat

        • 5 3

    • 2017-10-25 13:05

      (1)

      tw bolek

      6 lat

      • 7 9

      • 2017-10-25 13:22

        wyszkowski jak jawor ciągle w ataku amoku, jeden na punkcie Adamowicza a drugi Wałęsy, a może to ty balbina?

        6 lat

        • 6 9

  • 2017-10-25 11:25

    Pomiki (2)

    Super czekalem na to kiedy te pania beda robic meczennice narodu.Jestem zaaaaa walic stawiac pomnik nazywac co 2 ulice jej nazwiskiem.Moze pisemko do Watykanu uznac ja za swieta.A co????jak szalec to na calego.

    Obywatel

    6 lat

    • 29 25

    • 2017-10-25 14:50

      Pomniki

      Puknij się w ten swój tępy łeb,jeżeli nie możesz nic mądrego powiedzieć!

      osa

      6 lat

      • 2 2

    • 2017-10-25 13:01

      "Pomiki" - jak już to wysławiaj się poprawnie!

      6 lat

      • 2 3

  • 2017-10-25 10:21

    chyba patronka pisu (6)

    6 lat

    • 57 61

    • 2017-10-25 10:31

      Jasne PO ma swoich patronów (3)

      tramwajarkę której wyłączyli prąd z emeryturą od Tuska szkoda że muszą ją płacić podatnicy niedoszłą europarlamentarzystką po szkole podstawowej.

      6 lat

      • 26 21

      • 2017-10-25 14:48

        Od lat płacą podatnicy

        - synkowi Akowca-kapusia i cenzorki z Mysiej. Doktorantowi marksistowskiego prawa pracy.

        6 lat

        • 7 0

      • 2017-10-25 11:08

        No tak (1)

        wal to byla dopiero uczona nawet podstawowej nie miała,kurs na dzwigowego i heja,niepismienna przez dlugi okres i do konca zascianek bialoruski z niej wychodzil!

        Stoczniowiec

        6 lat

        • 18 11

        • 2017-10-25 13:09

          Ale za to była przodownicą pracy socjalistycznej i potrafiła zaspokoić spragnionych stoczniowców,których suszyło w gardle.

          6 lat

          • 9 6

    • 2017-10-25 14:47

      Do chyba patronka..

      Matołku od krzywegonosa idź się leczyć!!!

      kola

      6 lat

      • 3 7

    • 2017-10-25 14:32

      Liczy się człowiek

      Politykierstwo do wszystkiego się pcha, prawda "mojsza i twojsza", obrzucaniem się inwektywami nad grobami ludzi zasłużonych, ale przecież nie idealnych wystawiamy sami sobie mierną ocenę.

      Maciek z Sopotu

      6 lat

      • 1 1

  • 2017-10-25 13:48

    Dobrze że są takie artykuły.

    Gdyby nie on to bym nie wiedział kto to jest a żyję już na świecie dużo lat.

    6 lat

    • 3 6

  • 2017-10-25 13:03

    (1)

    Anna Walentynowicz mimo ,że miała kilka klas była mądrzejsza niż wielu wykształconych ,pseudo doradców.Była mądrzejsza od obecnych bezmózgowców .

    6 lat

    • 14 17

    • 2017-10-25 13:35

      Brawo towarzyszu, brawo ,wiadomo: "nie matura a chęć szczera zrobi z ciebie oficera",komuna wraca w całej pełni.

      6 lat

      • 8 3

  • 2017-10-25 13:34

    nie nie nie, Henryka Krzywonos tylko i wyłącznie może być patronką

    6 lat

    • 7 8

1
2
3

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Wydarzenia

Gdynia wielu narodowości Gdynia wielu narodowości

Gdynia wielu narodowości

spotkanie, wykład
maj 16
czwartek, g. 17:30
Gdynia, Biblioteka Wiedzy
Wstęp wolny
więcej (1)

TV Filmy

1386

Garnizon Gdańsk pod dowództwem Kristofera von Hagelsberg (1)

więcej (1569)

Katalog.trojmiasto.pl - Muzea

więcej

Sprawdź się

Sprawdź się

Kiedy powstała stocznia w Gdyni?

 

Najczęściej czytane