Historia
  • Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport
Historia
Dodaj raport
Historia Wiadomości
Facebook E-mail Messenger WhatsApp Kopiuj link Więcej

Odkryto zbiornik pierwszej gazowni w Gdańsku

Katarzyna Moritz
11 stycznia 2019 (artykuł sprzed 5 lat) 
Opinie (298)

Pozostałości zbiornika - stan z 11 stycznia 2019 r.


Na terenie budowy nowego osiedla odkryto dawny zbiornik prawdopodobnie pierwszej gazowni w Gdańsku, którą uruchomiono w 1853 roku przy ul. Toruńskiej zobacz na mapie Gdańska. Dzięki temu na Starym Przedmieściu i Głównym Mieście mogło pojawić się kilkaset latarń ulicznych zasilanych gazem. Nowy właściciel tego miejsca - deweloper Marvipol dokonuje rozbiórki budowli.



Aktualizacja 16 stycznia: Od firmy Marvipol Development, właściciela działki, otrzymaliśmy odpowiedź odnośnie prac i losów odkrytego zbiornika. W całości zamieszczamy w ramce poniżej.


Interesujesz się zabytkami przemysłowymi?

Przy ul. Toruńskiej w Gdańsku, na terenie budowy nowego osiedla Dwie Motławy, które stawia warszawski deweloper Marvipol, odkryto pozostałości po dawnym zbiorniku gazowym. Nie byłoby w tym nic dziwnego, gdyby nie fakt, że jest to najprawdopodobniej zbiornik pierwszej gazowni w Gdańsku, którą uruchomiono dokładnie 21 grudnia 1853 roku.

Czekamy na potwierdzenie tych informacji przez dewelopera, który zlecił tam przeprowadzenie badań archeologicznych.

Niemniej pozostałości odkrytego zbiornika widać na dawnych historycznych mapach zarówno z 1910 r. (znajdującej się w zbiorach PAN BG) oraz z 1933 roku, mapa z British Library, London, których fragmenty zamieszczamy poniżej.

Niewielki dawny zbiornik pierwszej gazowni w Gdańsku, stan sprzed kilku dni. Niewielki dawny zbiornik pierwszej gazowni w Gdańsku, stan sprzed kilku dni.

Niewielki dawny zbiornik pierwszej gazowni w Gdańsku, stan sprzed kilku dni.

fot. Dorota Obałka

Współcześni mieszkańcy Gdańska zapewne nie wyobrażają sobie spacerowania wieczorem po mieście, w którym oświetlenie jest bardzo słabe lub zupełnie go brakuje. A tak właśnie było zanim powstała pierwsza gazownia w Gdańsku. Dzięki niej zastąpiono lampy oliwne, które całkowicie wygaszano po godz. 23, na gazowe. To była spora rewolucja w oświetleniu miasta, a wzorowaliśmy się na Berlinie (gdzie system wprowadzono w 1826) i Londynie.

W celu polepszenia sytuacji już 8 maja 1844 roku zgłoszono projekt oświetlenia ulic lampami gazowymi, a tym samym budowy gazowni przy Toruńskiej. Po jej uruchomieniu 21 grudnia 1853 roku na Starym Przedmieściu i Głównym Mieście (po obecną ul. Szeroką) początkowo uruchomiono 312 latarń publicznych i 508 prywatnych na 68 posesjach.

Rosnące zapotrzebowanie na oświetlenie, a z czasem i na inne cele (kuchenki gazowe), wymusiło rozbudowę gazowni przy Toruńskiej.

Odkryty zbiornik (czerwony punkt) na fragmencie mapy z 1910 r. znajdującej się w zbiorach PAN BG. Odkryty zbiornik (czerwony punkt) na fragmencie mapy z 1910 r. znajdującej się w zbiorach PAN BG.

Odkryty zbiornik (czerwony punkt) na fragmencie mapy z 1910 r. znajdującej się w zbiorach PAN BG.

materiały prasowe

Odkryty zbiornik (czerwony punkt) na fragmencie mapy z 1933 r. z z British Library, London. Odkryty zbiornik (czerwony punkt) na fragmencie mapy z 1933 r. z z British Library, London.

Odkryty zbiornik (czerwony punkt) na fragmencie mapy z 1933 r. z z British Library, London.

materiały prasowe

Pierwsza gazownia składała się z ceglanego budynku z 12 piecami, budynków o konstrukcji szkieletowej mieszczących chłodnice, urządzenia odsiarczania, maszyn i kotłów, warsztatów, szop węglowych, budynku administracyjno-mieszkalnego dla kierownictwa (przy Thornscherweg, pośrodku działki). Po jego północno-zachodniej stronie stanął zbiornik gazu o pojemności 1200 m sześc.

W 1854 roku przekazano do eksploatacji nowe piece i dodatkowy zbiornik gazu o pojemności 1200 m sześc., w 1864 roku trzeci zbiornik, o pojemności 2900 m sześc.

Jak podaje Gedanopedia, w roku 1861 roku w gazowni zatrudniano 26 pracowników. W 1858 gaz docierał do 757 latarń ulicznych i 5439 lamp w mieszkaniach, instytucjach i sklepach. Pod koniec lat 60. XIX wieku liczba odbiorców wzrosła do 11,8 tys., roczna produkcja w roku 1870 osiągnęła 2 mln m sześc., a dwa lata później - 2,4 mln.

Teren gazowni przy Toruńskiej na przedwojennym zdjęciu lotniczym. Nie widać na nim odkrytego właśnie zbiornika, tylko te znacznie większe. Teren gazowni przy Toruńskiej na przedwojennym zdjęciu lotniczym. Nie widać na nim odkrytego właśnie zbiornika, tylko te znacznie większe.

Teren gazowni przy Toruńskiej na przedwojennym zdjęciu lotniczym. Nie widać na nim odkrytego właśnie zbiornika, tylko te znacznie większe.

fot. Forum Dawny Gdańsk

Po kolejnych rozbudowach w 1902 roku produkcja gazu osiągnęła 5,5 mln m sześc. a zasięg sieci gazowej obejmował obszar zamieszkany przez 100 tys. osób. Przy Toruńskiej już nie było możliwości dalszej rozbudowy, podjęto więc decyzję o budowie nowej gazowni w rejonie ujścia Motławy do Wisły, w sąsiedztwie Stoczni Cesarskiej, na 6 ha łąk zwanych Kielmeisterwiese, które dały nazwę ulicy okalającej nową gazownię od południowego wschodu: Kielmeisterweg (ul. Stępkarska zobacz na mapie Gdańska, koło Wałowej).

Uruchomiono ją 14 listopada 1904, z produkcją 25 tys. m sześc. na dobę, z docelową możliwością 40 tys. m sześć. Do roku 1910 nowa gazownia wspomagała tę pierwszą, którą ostatecznie wyłączono w 1913 roku. Zachowano jednak zbiorniki gazowni, które stanowiły podstację nowej gazowni i  magazyny gazu produkowanego w nocy na godziny szczytowego poboru.

Wracając do oświetlenie gazowego, warto dodać, że funkcjonowało ono w Gdańsku na niektórych ulicach do 1970 roku.

Oświadczenie w sprawie prac realizowanych w ramach inwestycji Dwie Motławy przy ulicy Toruńskiej w Gdańsku przysłane 16 stycznia 2016 r.

Marvipol Development pragnie poinformować o statusie prac prowadzonych w ramach realizacji projektu Dwie Motławy w Gdańsku przy ulicy Toruńskiej.

Wszystkie prace na działce odbywają się pod nadzorem i za imiennym zezwoleniem Pomorskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Gdańsku.

W dniu 12 grudnia 2018 roku dokonano odbioru badań prowadzonych na terenie inwestycji. Zgodnie z otrzymanym protokołem Pomorski Wojewódzki Konserwator Zabytków stwierdził, że badania oraz dokumentację odebrano bez uwag i uznał je za zakończone. Jednocześnie Konserwator zezwolił na rozbiórkę odkrytych elementów murowanych i pali drewnianych. Wszystkie elementy zostały utrwalone w dokumentacji konserwatorskiej.

Marvipol Development chciałby podkreślić, że wszelkie prace oraz związane z nimi procedury zostały zaakceptowane, a następnie zaplanowane i wpisane w harmonogram realizacji inwestycji.

Mariusz Skowronek, biuro prasowe Marvipol Development
RAPORT: Deweloper burzy zabytkowy zbiornik gazowy
13:47 13 STYCZNIA 19
Facebook E-mail Messenger WhatsApp Kopiuj link Więcej

Deweloper burzy zabytkowy zbiornik gazowy (12 opinii)

Na mieście
Deweloper burzy zabytkowy zbiornik gazowy
1 Zobacz zdjęcia
+ DODAJ RAPORT

Inwestycje

Dwie Motławy

Dwie Motławy

Dwie Motławy

Marvipol Development

Gdańsk Stare Przedmieście, ul. Toruńska Mapa

25 do 58 m2
Powierzchnia
zakończona
Realizacja

Zobacz także

Więcej w kategorii Historia

Opinie (298) 10 zablokowanych

  • 2019-01-11 11:01

    Wdpolczuje inwrstorowi

    Szopki z wuoz

    5 lat

    • 2 7

  • 2019-01-11 11:03

    Spokojnie. Jak wejdzie developer to nagle zabytek bedzie z zlym stanie i rozbiora.

    5 lat

    • 11 8

  • 2019-01-11 11:04

    No i już nie ma

    Droga Pani Redaktor polecam wybrać sie na miejsce. Nie ma już sladu po tym znalezisku. Developer szybko się z tym uwinął. Skandal

    5 lat

    • 22 10

  • 2019-01-11 11:04

    Proste rozwiąznie i każdy będzie zadowolony:
    Zrobić miejsce na ognisko i gryla

    5 lat

    • 5 1

  • 2019-01-11 11:06

    Mamy Polski wegiel sciagamy Ruski. (3)

    Czy sami w Polsce nie mozemy produkowac i udoskonalic metody pozyskiwania gazu z wegla?Polska jest dlawiona u uzalezniana energetycznie ze wzgledu na interes bezpieczenstwa?Szwedzi produkuja baterie do gromadzenia energi z solarow ale i pewnie z technologi ,kyora beda pokrywali swoje domy...POlSka technologia pereskitu..ktora pokryja dachy i fasady a nadmiar energi bedzie gromadzony i oddawany wieczorami...co przy masowym zastisowaniu uniezalezni ten kraj...Gdzie byl nasz zacifany rzad i agenvje wywiadu i propozyche finansowe aby zattzymacvta technologiebi patenty dla Polski?Gdzie wtedy byliscie ...walczacy z Polsja w ruinie?Pustifrazesowcy w naridowych flagach.Ile rocznie dostaja pierdzistoilki i miernoty na instytut narodowy ?180/200milionow zlotych rocznie....tylko rocznie....Tu mozna bylo budiwac fabryki baterii i pereskitu...nie zrobiono NiC

    Polska wolna energetycznie

    5 lat

    • 8 7

    • 2019-01-11 11:19

      (2)

      Czyżby "rosyjskie trolle", uwielbiające skłócać Polaków, dotarły aż tutaj? Na przyszłość sugeruję lepiej opanować język polski albo choć użyć tłumacza google.
      Bo trudno uwierzyć, aby Polak aż tak kaleczył własny język.
      I nie "pereskit" - tylko "perowskit".
      Wsiewo dobrowo, tawariszcz ;)

      Gdańszczanin

      5 lat

      • 7 4

      • 2019-01-11 11:37

        Dostajesz wzwodu jak mozesz komus zarzucic rusotrila? (1)

        Fakt .Pomylilem ,zrobilem literowke i nie pisze na maszynie z dobra klawiatura misiu ale dla ciebie sie specjalnie postaralem tym razem .

        Miodek w uszach

        5 lat

        • 4 2

        • 2019-01-11 12:01

          Literówkę ;)?
          Muszę sprawdzić, czy na mojej maszynie do pisania można komentarze na Trojmiasto.pl pisać, tylko taśmę zmienię i kalki poszukam ;)
          Pozdrawiam "rusotrila".
          A na poważnie - po co pisać o nowej technologii, skoro nie zna się nawet jej nazwy?

          Gdańszczanin

          5 lat

          • 2 3

  • 2019-01-11 11:22

    Super artykuł, lubię takie tematy dotyczące historii Gdańska

    Gdańszczanin od kilku pokoleń

    5 lat

    • 22 2

  • 2019-01-11 11:39

    (2)

    Należy bezwzględnie zachować i wyeksponować, ciekawe co na to deweloper ?

    Jan

    5 lat

    • 8 6

    • 2019-01-11 12:13

      odkup i wyeksponuj (1)

      wujek dobra rada

      5 lat

      • 3 1

      • 2019-01-12 00:47

        odkupic od siebie? przeciez to dziedzictwo i wspolna wlasnosc mieszkanców.

        naprawde taki jestes głupi?

        5 lat

        • 2 1

  • 2019-01-11 11:45

    pewno niemiecka

    junkers

    5 lat

    • 3 0

  • 2019-01-11 11:54

    Co się stało z ulicą Latarnianią? (1)

    A.K.K.

    5 lat

    • 10 2

    • 2019-01-11 15:33

      a Służebna a Żołnierza tułacza?

      5 lat

      • 1 1

  • 2019-01-11 12:00

    Stara gazownia (1)

    Potwierdzam, że odkryty zbiornik jest elementem starej gazowni - potwierdzone na historycznym planie gazowni.

    Piotr

    5 lat

    • 10 1

    • 2019-01-11 15:32

      link, zdjecia planu Gdańsk Historyczny się ucieszy

      5 lat

      • 1 0

1
2
3
4
5

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Wydarzenia

Majówkowe zwiedzanie Stoczni vol.7 Majówkowe zwiedzanie Stoczni vol.7

Majówkowe zwiedzanie Stoczni vol.7

20 zł
spacer
kwi 27-5.05
g. 10:00, 13:00, 16:00
Gdańsk, Pomnik Poległych Stoczniowców
20 zł
ulgowy 15 zł
Gdynia wielu narodowości Gdynia wielu narodowości

Gdynia wielu narodowości

spotkanie, wykład
maj 16
czwartek, g. 17:30
Gdynia, Biblioteka Wiedzy
Wstęp wolny
więcej (2)

TV Filmy

6075

Ten tunel ratował kiedyś życie (69)

więcej (1566)

Katalog.trojmiasto.pl - Muzea

więcej

Sprawdź się

Sprawdź się

Co uprawiano na sopockim hipodromie, aby uzupełnić kartkowe przydziały żywnościowe mieszkańców?

 

Najczęściej czytane