• Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport

"Od furii Słowian zachowaj nas Panie"

Michał Lipka
29 sierpnia 2016 (artykuł sprzed 7 lat) 
Rycina prezentująca chąśników niosących swoją łódź. Rycina prezentująca chąśników niosących swoją łódź.

Dzięki bardzo dobremu serialowi o życiu legendarnego wodza Ragnara Lothbroka wzrosło w Polsce zainteresowanie wikingami - tymi z dzisiejszej Danii, Norwegii, czasem ze Szwecji. Pamiętajmy jednak, że dawni Słowianie również mieli swoich "wikingów", zwanych tu "chąśnikami".



Skąd wzięło się i co oznacza słowo "wiking"? Według jednych sformułowanie to wywodzi się od słowa vikingr, które pochodzi ze staronormańskiego i oznacza wszystkich Skandynawów. Według innych opracowań to samo słowo oznacza po prostu morskiego pirata. Z kolei gdy rozbijemy ja na cząstki, to "vik" - w zależności od tłumaczenia - oznacza bądź "zatokę" (ponownie staronormański) bądź też "osadę portową" (tym razem starogermański). Która z tych tez jest prawdziwa? Sądzę, że śmiało możemy przyjąć, że wszystkie po trochu.

A jak sprawa wygląda z "chąśnikami"? Tutaj badacze są bardziej zgodni i jako wyjściową opcję podają słowo "chąśba", które oznaczało "napad", ewentualnie "rozbój".

Niezwykła popularność serialu "Wikingowie" sprawiła, że wzrosło też zainteresowanie ich słowiańskim odpowiednikiem - chąśnikami. Niezwykła popularność serialu "Wikingowie" sprawiła, że wzrosło też zainteresowanie ich słowiańskim odpowiednikiem - chąśnikami.
Znając już pochodzenie słów, możemy śmiało przejść do samych słowiańskich wikingów.

Okres, w którym chrześcijaństwo głosami swych księży i mieczami swych wojowników wzięło się do ostatecznej rozprawy ze skandynawskimi wikingami, był złotym czasem dla chąśników. Przyjmuje się, że praktycznie od końca X aż do połowy XII wieku, to oni królowali na Bałtyku. Do ich największych baz wypadowych zaliczano m. in. Kołobrzeg, Szczecin czy Wolin.

Byli nie tylko doskonałymi żeglarzami, ale również sprawnymi wojownikami. Zaczynali od wysłania szpiegów, którzy badali, czy konkretny teren jest na tyle zamożny, że warto go najechać. Dopiero po takim rekonesansie przygotowywano atak. Przeprowadzano go najczęściej pod osłoną nocy, by maksymalnie zaskoczyć przeciwnika.

Na pokład każdej ze zwrotnych i szybkich łodzi, jakimi dysponowali chąśnicy, wchodziło około 30 osób. Uzbrojenie wojowników składało się w głównej mierze z toporów, oszczepów i łuków. Chąśnicy raczej nie nosili kolczug, a za ochronę musiały im wystarczyć skórzane kaftany nabijane ćwiekami.

Często zdarzało się, że po udanym ataku chąśnicy przeprowadzali coś na kształt kolonizacji, pozostawiając na danym terenie osadników, którzy wspierali ich podczas kolejnych wypraw. Te działania były skuteczne, dlatego w niektórych rejonach Danii i Szwecji powstały spore społeczności Słowian.

Pomnik Jana Wyszaka stoi do dziś na Wałach Chrobrego w Szczecinie. Pomnik Jana Wyszaka stoi do dziś na Wałach Chrobrego w Szczecinie.
Jednym z bardziej znanych chąśników był Jan Wyszak czy też pisząc zgodnie z ówczesnymi prawami - Johannus Witscacus. Jest to postać niezwykle barwna, gdyż obok zajmowania się piractwem, był także kupcem oraz... wójtem.

Nade wszystko ciągnęło go jednak do morskich wypraw. Przez szereg lat skutecznie udawało mu się wywodzić w pole Duńczyków, na których zdobywał pokaźne łupy wychodząc cało z wielu opresji. W końcu jednak i jemu przestało sprzyjać szczęście - po wpadnięciu w zasadzkę został wtrącony do duńskiego lochu. Wyrok za tego typu działania mógł być tylko jeden - śmierć.

Ale wtedy - zgodnie z legendą - zdarzył się cud. Wyszakowi przyśnił się bowiem biskup niemiecki Otton, który chrystianizował pogańskie Pomorze. We śnie kapłan obiecał mu wolność, gdy tylko przyjmie wiarę chrześcijańską. Gdy Wyszak obudził się, spostrzegł, że krępujące go liny opadły. W takim przypadku ucieczka z lochu była już jedynie formalnością. Co ciekawe i istotne, naszemu bohaterowi na niewielkiej łodzi (dłubance) udało się szczęśliwie powrócić na Pomorze i odtąd stał się przykładnym chrześcijaninem.

W kronikach znajdziemy liczne zapisy z działalności bałtyckich piratów.

  • Wśród najważniejszych dat pojawia się rok 1043, kiedy to chąśnicy zdobywają i plądrują bogaty duński port Hedeby (w wyniku ich działań król Danii zmuszony został do ucieczki z własnego kraju).
  • W roku 1135 chąśnicka flota pokonała duńską flotę wojenną, przez co droga do stolicy Danii stanęła otworem, a ona sama została splądrowana.
  • Jeden z największych sukcesów chąśników miał miejsce rok później, kiedy to pod wodzą księcia Racibora Pomorskiego wyruszyli z wyprawą na norweską Konungahellę. Po raz kolejny ujawnił się duży kunszt żeglarski chąśników. Ich flota wpłynęła w głąb lądu wąską rzeką, po drodze unikając zasadzki oraz staczając zwycięską bitwę z norweskimi jednostkami. Po przybyciu pod Konungahellę pomorscy wojowie zniszczyli zacumowane tam statki, a następnie - po licznych atakach - ostatecznie zdobyli, splądrowali i spalili miasto.

Racibor I Pomorski z żoną Przybysławą - jeden z wodzów chąśników. Płyta nagrobna z ok. 1370, w wieży kościoła w Uznamie. Racibor I Pomorski z żoną Przybysławą - jeden z wodzów chąśników. Płyta nagrobna z ok. 1370, w wieży kościoła w Uznamie.
Książę Racibór miał ciężką rękę jeśli chodziło o Danię, gdyż w latach 1136-1138 kilkukrotnie ją najeżdżał, zgarniając ogromne łupy i pozostawiając spalone miasta. W kolejnych latach chąśnicy splądrowali m.in. Lubekę, ponownie Danię oraz Meklemburgię.

To właśnie na skutek tych wypraw w tamtejszych kościołach zaczęto modlić się słowami "od furii Słowian zachowaj nas Panie".

Wszystko jednak ma swój kres, a ten dotyczący chąśników nadszedł w 1184 r. Król Danii Waldemar I, mając już dość nieustannych napadów, zawiązał sojusz z Henrykiem Lwem, księciem Sasów. Kolejna wyprawa pomorskich wikingów kończy się ich klęską pod Zingst. W wyniku tego, rok później książę pomorski zmuszony jest do złożenia hołdu królowi Danii.

Gdy przyjrzymy się działalności chąśników możemy zauważyć, że wiele nauczyli się od skandynawskich wikingów. Przez szereg lat dysponowali znaczną siłą militarną i ekonomiczną. Można nawet zaryzykować stwierdzenie, że gdyby nie wrodzona skłonność do wewnętrznych waśni, mogliby założyć własne państwo, które stałoby się na pewno jednym z większych w rejonie morza Bałtyckiego. Jak jednak wiemy, wypadki potoczyły się zupełnie inaczej...

Opinie (70)

  • Połabie, Łużyce do polski!!!! (1)

    Polska czeka na zwrot ziem naszych braci Słowian Zachodnich do Macierzy Słowiańskiej!!!!

    • 1 3

    • Marsjanie do Biedronki

      Biedronki na Marsa

      • 1 0

  • Styl (1)

    Czy ktoš w redakcji czytał ten tekst publikacją?

    • 5 4

    • ale co, to przecież tekst rozrywkowy

      no i rozrywka jest

      • 0 0

  • Niemcy wróćcie do swych słowiańskich korzeni! (1)

    Reslawizacja wschodnich Niemiec by sie przydała a nie islamizacja!

    • 5 3

    • ile jeszcze razy napiszesz to samo kapuściana maso?

      • 1 4

  • Slavia Unite!!!!!!! (1)

    Szkoda że Polacy i Słowianie Zachodni nie zjednoczyli się razem przeciwko Niemcom. Ale to Niemcy zawsze podburzali Polaków na Słowian Zachodnich i odwrotnie w imie zasady "Divida et impera".

    • 0 4

    • głąb i mitoman

      do literatury marsz
      a nie watykańską mitologię klepiesz bezrozumnie

      • 1 0

  • Co się stało ze Słowianami z tych terenów? (2)

    Przetrwali zachowując swą tradycję jak Kaszubi, czy zostali zniemczeni?

    • 2 1

    • W necie wpisz słowianskie nazwy miejscowości w Niemczech (1)

      Zostali zniemczeni ale starsi pamietaja o swoich korzeniach. Spójrz na mapę Niemiec wschodnich . Co druga miejscowość ma słowiańską nazwę!! np:zobacz artykuł "Stare słowiańskie nazwy na mapach Google'a"
      Rostock to Roztoka, Sassnitz to Sośnica, Peenemunde to Pianoujście, Bautzen to Budziszyn, Cottbus to Chociebórz, Wolgast to Wołogoszcz........

      • 4 2

      • kolejny dureń bez szkoły

        • 1 5

  • Brawo dla Pana Michała za rozsławianie Słowian!!! (1)

    Pan Michał Lipka historyk, pasjonat historii polskiej Marynarki Wojennej od chwili jej powstania do czasów obecnych.
    Ja też bardzo sie interesuję zasięgiem i historią naszych zachodnich braci słowiańskich. Oni byli najbardziej pokrewni Polakom. Ale niestety trafili na Niemców, którzy ich wymordowali i częściowo zniemczyli. Wg genetyki 1/3 Niemców to Słowianie Zachodni!!!!

    • 2 5

    • głąb i mitoman

      • 3 2

  • NIemcy do rozbioru!!! (3)

    Powinna być granica polsko-duńska na kanale kilońskim, polsko-holenderska, polsko-francuska!!!!

    • 3 3

    • po co Polsce ziemei niemieckie z milionami muzulmanow (2)

      , tylko same klopoty + zblizjaca sie wojna chrzescijansko-islamska

      • 1 3

      • Niemcy muszą je oddać Polsce w ramach reparacji wojennych!!! (1)

        Do Łaby i Soławy to od VI wieku ziemie rdzenne słowiańskie!!!!

        • 1 2

        • kolejny mitoman klepiący bezmyślnie kościelną propagandę

          lepiej weź do ręki jakąś książkę pacanie

          • 1 0

  • NIe podskakujcie Słowianom bo zrobimy wam drugą Konungahelę!! (1)

    Słowianie Zachodni mieszkający na wybrzeżu Bałtyku od Danii do Szczecina Lali Vikingów aż strach!! Pustoszyli duńskie wyspy i zapuszczali sie aż do norweskich fiordów!!!!!!Słowianie rządzili na Bałtyku. Najazdy z Pomorza pustoszyły Skandynawię

    • 1 2

    • idź zrób najpierw swoją Kunegundę

      żłobie

      • 1 1

  • Ciekawy artykuł (5)

    Szkoda, ze o nich nie uczą w szkole przecież to odpowiednik vikingow na naszych ziemiach A o vikingach każdy w PL słyszał

    • 3 1

    • Pomorze Zachodnie? to tak nie do końca nasze ziemie (4)

      Nie wiem czy w historii naszej państwowości panowaliśmy nad nimi łącznie 100 lat (z czego większość po 1945)

      • 2 3

      • wpisz sobie "Słowianie Zachodni" mapa (3)

        Polskie były do wyspy Uznam przez kilkaset lat za to Dalej na zachód aż do Danii były zachodniosłowiańskie od VI wieku do (tak ja uważam) dzisiaj!!!!!

        • 1 2

        • Wpisałem i... (2)

          ...jakbym nie szukał, to Pomorze Zachodnie występuje jako tereny co najwyżej pod zwierzchnictwem władców Polski, jednak administracyjnie jako osobny twór. Swoją drogą to nie było tak, że to agresji Słowianom z Pomorza Zachodniego "zawdzięczamy" państwowość, bo gdyby nie najeżdżali kraju Mieszka, ten nie zawarłby sojuszu z Czechami, nie przyjął Chrztu itd?

          • 3 0

          • Slavia Reunite!!!! (1)

            Tak czy siak były to odwieczne ziemie Słowian. Niemcom wara od nich tak samo jak od Śląska. Nie wspomne juz że 3/4 Austrii to też ziemie Słowian(Słoweńców).

            • 2 2

            • oj biedny człowieku, nigdy nie istnieli żadni Słowianie

              Yamna, owszem itd., Połabianie, Goci, owszem,
              ale żadnych "Słowian" nigdy nie było,
              jest to bardzo ogólna nazwa urzędowa, rzymska,
              nazwa administracyjna i dotyczy terenu a nie zamieszkujących go niewolników

              • 1 1

  • Tak to bywało....

    "Król Racibor i jego zwycięskie wojska ustąpiły i powróciły do Slavii, a wielka liczba ludu, który wzięty był w Konungaheli, potem długo żył u Słowian w niewoli. Wielki port Konungahela nigdy nie wrócił do tego samego stanu co przedtem ".

    • 1 0

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Wydarzenia

Majówkowe zwiedzanie Stoczni vol.7

20 zł
spacer

Vivat Gdańsk! Rekonstrukcje historyczne na Górze Gradowej

pokaz, spacer

Gdynia wielu narodowości

spotkanie, wykład

Sprawdź się

Sprawdź się

Ile przetrwała linia tramwajowa z Wrzeszcza przez ul. Chrobrego do Brzeźna?

 

Najczęściej czytane