(Nie)spełnione marzenia o polskim krążowniku

Michał Lipka

5 lutego 2011 (artykuł sprzed 13 lat)

Opinie (66)

Najnowszy artykuł na ten temat Kaci w mundurach i ich ofiary. Sąd Marynarki Wojennej w Gdyni tuż po wojnie

Mało kto wie, że polska marynarka wojenna miała kilka krążowników i choć żaden z nich nie był cudem techniki, każdy w jakiś sposób przysporzył chwały polskiej banderze.

Pierwszy polski krążownik, przekazany nam przez Francuzów, ORP Bałtyk.

Współczesna jednostka marynarki brytyjskiej HMS Dragon.

Trudne początki

Pierwszy okręt nieodległej RP kupił... prywatnie kmdr Józef Unrug, gdyż Polska nie miała jeszcze osobowości prawnej. Dalsze plany rozwoju polskiej floty były nie tyle ambitne, co wręcz utopijne. Zakładały budowę m.in. dwóch pancerników, sześciu krążowników i 42 (sic!) okrętów podwodnych. Tymczasem borykająca się z problemami gospodarczymi Polska oczywiście nie mogła sobie pozwolić na na taką inwestycję. Z odłożonych ad acta planów pozostały jedynie marzenia o krążowniku.

To marzenie mogło się spełnić, choć tylko częściowo, w 1927 roku. Rozpoczęto wtedy poszukiwania miejsca, w które można by przenieść Szkołę Specjalistów Morskich. W Dowództwie Marynarki postanowiono zatem zakupić okręt na tyle przestronny aby mógł pomieścić pomieszczenia socjalne i sale dydaktyczne. Wybór padł na 29-letni francuski krążownik pancerno - pokładowy "d'Entrecasteaux". Historia jego służby pod trójkolorową banderą nie obfitowała w wydarzenia - do tych najważniejszych możemy zaliczyć obronę Kanału Sueskiego podczas I wojny światowej i...próbę sprzedania go Belgom, którzy jednak po okresie wypożyczenia uznali okręt za zbyt przestarzały.

Ostatecznie Francuzi zaoferowali okręt Polsce, tyle że bez uzbrojenia, i bez napędu. Górę jednak wzięły względy prestiżowe i chęć podtrzymania dobrych stosunków z sojusznikiem.

Odbierający okręt polscy oficerowie byli dalecy od entuzjazmu. Spadł on z resztą niemal do zera, gdy w dniu podniesienia polskiej bandery zobaczyli na rufie okrętu nazwę "Kral Vladislaw IV". Skąd wzięła się taka dziwna nazwa? Francuzi postanowili zrobić Polakom niespodziankę, która jednak przy wątpliwej znajomości języka polskiego była niespecjalnie udana. Na szczęście przezorni Polacy zakupili kilka mosiężnych liter i podczas holowania do kraju odbyło się ponowne podniesienie bandery i zmiana nazwy na "Bałtyk".

Okręt na stałe osadzono przy wejściu do portu wojennego na Oksywiu, gdzie przystosowano go do roli okrętu szkolnego i okrętu flagowego Dowódcy Floty (z tej racji ustawiono na nim kilka działek salutacyjnych).

Warunki panujące na okręcie nie należały do łatwych - z racji braku maszyn, przy jego burcie musiał stale cumować okręt dający ogrzewanie i prąd, powietrze w ciasnych pomieszczaniach nie było lekkie, woda w umywalniach o ile w ogóle płynęła to zimna. Na okręcie niepodzielnie królowały ogromne szczury, na widok których - jak wspominał jeden z oficerów - "nawiewały nasze koty".

Wbrew pozorom okręt przyczynił się do rozwoju naszej marynarki - to na jego pokładzie uczyli się późniejsi specjaliści. Jego sylwetka na stałe wpisała się w krajobraz polskiego wybrzeża z tamtego okresu. Podczas kampanii wrześniowej załoga okrętu odpierała ataki niemieckiego lotnictwa, jednakże podczas jednego z nich okręt trafiła bomba uszkadzając mu rufę. Po kapitulacji Niemcy początkowo również wykorzystywali go jako hulk, jednakże w niedługim czasie oddali go na złom.

Waleczny jak... smok

Marzenia o krążowniku, tym razem już z prawdziwego zdarzenia, odżyły z podwójną mocą po wznowieniu działań morskich u boku Royal Navy. Mało kto jednak wie, że w wcześniej pojawił się pomysł podniesienia polskiej bandery na francuskim pancerniku "Paris", do przejęcia którego ostatecznie nie doszło (to temat na zupełnie inną historię). Ostatecznie w 1943 roku Brytyjczycy zaproponowali nam obsadzenie lekkiego krążownika typu "D". Okręt był 26-letni, ale przeszedł gruntowne modernizacje. W geście kurtuazji Polacy zdecydowali się nie zmieniać nazwy i tak brytyjski HMS "Dragon", został polskim ORP.

Ze swymi działami kalibru 152 mm był największym i najsilniejszym okrętem, jaki kiedykolwiek wchodził w skład polskiej floty. Po zakończeniu szkolenia, Dragona, dowodzonego przez kmdr. Eugeniusza Pławskiego, skierowano do wsparcia ogniowego oddziałów lądujących w Normandii. Była to niezwykła chwila - po raz pierwszy w historii tak duży polski okręt brał udział w działaniach bojowych. Polacy w niedługim czasie odnotowali duży sukces - ogniem swych dział w niecałą godzinę zniszczyli niemiecką baterię w Calleville. Wspieranie oddziałów lądowych przerwał wybuch pocisku dużego kalibru, który wybuchł przy burcie okrętu raniąc kilku marynarzy.

Po remoncie i uzupełnieniu zapasów Dragon powrócił swa pozycję ogniową. Niestety poranek 8 lipca 1944 roku był dla okrętu tragiczny - podchodząc na nową pozycję ataku Dragon został storpedowany przez "Ein Mann Torpedo" - jednoosobowy pojazd podwodny sterowany przez podchorążego Karla Potthasa. Torpeda trafiła w maszynownię, zabijając całą jej obsadę. Zginęli również marynarze z obsługi działek przeciwlotniczych. Uszkodzenia okrętu były ogromne: rufa została prawie całkowicie odłamana, część załogi została uwięziona pod pokładem. Praktycznie od razu ruszyła akcja ratownicza: starano się dostać do odciętych marynarzy oraz zahamować nieustannie powiększający się przechył okrętu. Pierwsze zadanie zakończyło się sukcesem, drugie niestety klęską. Zapadłą decyzja, żeby wrak okrętu osadzić jako element sztucznego portu "Mulberry". W wyniku niemieckiego ataku zginęło 37 marynarzy z czego 9 zostało na zawsze ze swoim okrętem.

Spokojne rejsy

W trzy miesiące później starania Dowództwa Polskiej Floty o nowy krążownik zostały zakończone sukcesem - Brytyjczycy przekazali nam bliźniaka zatopionego "Dragona" - HMS "Danae". Okręt obsadzony ocalałą "smoczą" załogą nazwano "Conrad". Niestety nie dane mu już było wziąć udziału w działaniach bojowych - koniec wojny zastał go podczas wykonywania zadań ćwiczebnych. Był jednak pierwszym polskim okrętem, który z rozkazu Admiralicji zawinął do niemieckiej bazy morskiej Wilhemlshaven. Niewątpliwie polskim marynarzom towarzyszyło ogromne poczucie tryumfu. Kolejne dni upływały załodze na rejsach w tzw. "Grey Funnel Line" czyli flocie transportującej dary Czerwonego Krzyża oraz uchodźców. Nieuchronnie zbliżał się kres pływania Conrada pod polską banderą, chociaż niektórzy widzieli go już na stałe cumującego w porcie w Gdyni. Niestety sytuacja nowa sytuacja polityczna rozwiała wszelkie nadzieje i 28 września 1948 roku ostatecznie opuszczono na nim biało czerwoną banderę.

***

Nazwy pierwszego i drugiego polskiego krążownika nie zginęły wraz z okrętami. ORP "Bałtyk" to dziś zbiornikowiec paliwowy, jedyny taki w Polskiej Marynarce Wojennej. "Dragon" to obecnie najnowsza jednostka brytyjskiej Royal Navy z charakterystycznym malowaniem na dziobie - pozostaje mieć nadzieję, że może kiedyś, wzorem z dawnych lat zostanie przekazana Polakom.

Michał Lipkam.lipka@trojmiasto.pl

Opinie (66) 3 zablokowane

Sortowanie
- Od najstarszych
- Od najnowszych

Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2011-02-05 18:46

ten koleś to mógłby mgr. Zyzakowi buty czyścić

co najwyżej

farfocel
13 lat
- 3 2
Twoja opinia

Zmień treść

co najwyżej
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2011-02-05 20:12

farfoclu... (6)

pamiętaj...po skrótach mgr i dr nie stawia się kropki.... edukacja nie bolil...zamiast krytykować innych - sam się przyłóż do ....nauki...zacznij od studiowania ortografii :)... nie zazdrość innym...

pi...
13 lat
- 2 3
Twoja opinia

Zmień treść

pamiętaj...po skrótach mgr i dr nie stawia się kropki.... edukacja nie bolil...zamiast krytykować innych - sam się przyłóż do ....nauki...zacznij od studiowania ortografii :)... nie zazdrość innym...
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2011-02-05 20:49
  
  Jak się odmienia to sie stawia (2)
  
  zatem w formie magistrowi będzie jak jest
  W razie innych wątpliwości dopytaj się mądrzejszych...
  
  farfocel
  13 lat
  - 3 1
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  zatem w formie magistrowi będzie jak jest W razie innych wątpliwości dopytaj się mądrzejszych...
  Regulamin dodawania opinii
  - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
    2011-02-05 20:57
    
    (1)
    
    nie masz racji mgr-owi , wówczas się pisze...
    
    13 lat
    
    0 5
    
    Twoja opinia
    
    Zmień treść
    
    nie masz racji mgr-owi , wówczas się pisze...
    Regulamin dodawania opinii
    - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
      
      2011-02-05 21:05
      
      Może na Kaszubach ale w Polsce nie
      
      h-ttp://so.pwn.pl/zasady.php?id=629574
      
      zakończmy ten nierówny bój...
      przeproś i sp...
      
      farfocel
      13 lat
      
      4 1
      
      Twoja opinia
      
      Zmień treść
      
      h-ttp://so.pwn.pl/zasady.php?id=629574 zakończmy ten nierówny bój... przeproś i sp...
      Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2011-02-05 20:58
  
  ciekawe , kto ciebie uczył ortografii??? hmm
  
  13 lat
  - 1 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  ciekawe , kto ciebie uczył ortografii??? hmm
  Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2011-02-06 03:37
  
  (1)
  
  Zyzak to gnida, fakt, ale jednak przy odmianie stawia się kropkę :)
  dr X - doktor X
  dr. X - doktora X, doktorowi X, doktorem X, itd.
  
  trooper
  13 lat
  - 2 1
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Zyzak to gnida, fakt, ale jednak przy odmianie stawia się kropkę :) dr X - doktor X dr. X - doktora X, doktorowi X, doktorem X, itd.
  Regulamin dodawania opinii
  - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
    2011-02-06 08:41
    
    Dowiedziałeś się z TVN że gnida. A teraz włącz myślenie
    
    jeżeli potrafisz i odpowiedz na poniższe pytanie:
    
    czemu na temat bolka elektryka żadna nie-gnida nie napisze ?
    Np. taki pan Lipka żeby się doktoryzować albo jeden
    z tabuna doktorów żeby być habilitowanym
    
    Facet obalił komunem, temat sam się pcha w ręce
    a tu żaden Davis nic ...
    
    fiut
    13 lat
    
    1 0
    
    Twoja opinia
    
    Zmień treść
    
    jeżeli potrafisz i odpowiedz na poniższe pytanie: czemu na temat bolka elektryka żadna nie-gnida nie napisze ? Np. taki pan Lipka żeby się doktoryzować albo jeden z tabuna doktorów żeby być habilitowanym Facet obalił komunem, temat sam się pcha w ręce a tu żaden Davis nic ...
    Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2011-02-05 20:21

Dragon brał udział w obronie Singapuru.

sowa
13 lat
- 0 1
Twoja opinia

Zmień treść

Dragon brał udział w obronie Singapuru.
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2011-02-05 20:49

a po co Polsce krążowniki? Żeby było co zatapiać?

Potrzebne są małe, wredne, mobilne, o bardzo dużej sile rażenia skur...syny i to wszystko.

pirek
13 lat
- 7 2
Twoja opinia

Zmień treść

Potrzebne są małe, wredne, mobilne, o bardzo dużej sile rażenia skur...syny i to wszystko.
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2011-02-05 21:19

Żal i porażka...

Czytając każdy taki artykuł chce mi się płakać,żal mi naszej marynarki.Wszystkie złomy jakie marynarka polska miała i ma były i są szrotami które inne kraje się pozbywają. "Niemcy początkowo również wykorzystywali go jako hulk,(okręt Bałtyk) jednakże w niedługim czasie oddali go na złom" I tak powinny robić te kraje a my powinniśmy wstydzić się brać złom,i jak Rosja zainwestować w uzbrojenie!

misioł
13 lat
- 3 1
Twoja opinia

Zmień treść

Czytając każdy taki artykuł chce mi się płakać,żal mi naszej marynarki.Wszystkie złomy jakie marynarka polska miała i ma były i są szrotami które inne kraje się pozbywają. "Niemcy początkowo również wykorzystywali go jako hulk,(okręt Bałtyk) jednakże w niedługim czasie oddali go na złom" I tak powinny robić te kraje a my powinniśmy wstydzić się brać złom,i jak Rosja zainwestować w uzbrojenie!
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2011-02-05 21:25

Panie

Lipka-weź się Pan do nauki a nie do plagiatowania...badacz się znalazł psia mać...

][
13 lat
- 11 3
Twoja opinia

Zmień treść

Lipka-weź się Pan do nauki a nie do plagiatowania...badacz się znalazł psia mać...
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2011-02-06 08:51

A teraz

Jestesmy tanim złomowiskiem dla wycofanych okrętów NATO!

andy
13 lat
- 6 1
Twoja opinia

Zmień treść

Jestesmy tanim złomowiskiem dla wycofanych okrętów NATO!
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2011-02-06 11:01

Apo co?

A po co? szczurom okrety?

13 lat
- 1 1
Twoja opinia

Zmień treść

A po co? szczurom okrety?
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2011-02-06 15:04

jahwe (1)

Bardzo fajny artykuł, ale przydałby się jakieś przypisy nie wiem co to hulk i musiałem sobie sprawdzać co to port mullberry

13 lat
- 1 1
Twoja opinia

Zmień treść

Bardzo fajny artykuł, ale przydałby się jakieś przypisy nie wiem co to hulk i musiałem sobie sprawdzać co to port mullberry
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2011-02-06 15:30
  
  Hulk to tak wpół między wrakiem a okrętem
  
  pływa po powierzchni i tylko tyle, robi za hotel albo muzeum
  
  fiut
  13 lat
  - 0 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  pływa po powierzchni i tylko tyle, robi za hotel albo muzeum
  Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2011-02-06 18:31

Terrible Twins

Ciekaw jestem co pan doktorant wysmaży w temacie OORP "Dzik" i "Sokół" - tzw. "strasznych bliźniaków" :) Liczę na podejście badawcze, reprezentujące poziom wiedzy A.D.2011, a nie lata '70 XX wieku i opowieści z morskich glonów...

Bob
13 lat
- 2 0
Twoja opinia

Zmień treść

Ciekaw jestem co pan doktorant wysmaży w temacie OORP "Dzik" i "Sokół" - tzw. "strasznych bliźniaków" :) Liczę na podejście badawcze, reprezentujące poziom wiedzy A.D.2011, a nie lata '70 XX wieku i opowieści z morskich glonów...
Regulamin dodawania opinii