Większości z nas Marynarka Wojenna kojarzy się z bazami na Wybrzeżu i działaniami na Bałtyku. Mało, kto wie, że początki polskiej floty znajdują się w głębi lądu.
Pierwsza
Pierwsza baza Marynarki Wojennej pod Warszawą
28 listopada 1918 roku, a więc zaledwie w kilka dni po odzyskaniu niepodległości, ukazał się dekret Józefa Piłsudskiego powołujący do życia Polską Marynarkę Wojenną z pułkownikiem marynarki
Bogumiłem Nowotnym na czele. Jej początki nie były łatwe, zwłaszcza, że na dostęp do morza przyszło nam czekać jeszcze przeszło... półtora roku. Dlatego jednym z pierwszych portów polskiej floty została Twierdza Modlin, pod Warszawą. Otoczona licznymi wodami, w czasach carskiej Rosji uchodziła za niemożliwą do zdobycia. Życie jednak zweryfikowało ten pogląd i Niemcy praktycznie bez strzału zdobyli Modlin.
Warunki w twierdzy były... jak w twierdzy - w oknach brakowało szyb, a w umywalniach wody. Od razu ruszył proces weryfikacji zgłaszających się do służby marynarzy. Obok uczciwych, którzy rzetelnie przedstawiali swą historię wojskową, nie brakowało i takich, którzy opowiadali niestworzone historie. Ci ostatni zwykle kończyli w areszcie żandarmerii. Działalność zainaugurowała Szkoła Marynarzy.
Baza nieustannie się rozwijała - swój pierwszy port miały tu jednostki Flotylli Rzecznej, utworzono tu następnie Główną Składnicę Marynarki Wojennej, która była centralną bazą zaopatrzenia polskiej floty. Po przeniesieniu Flotylli do Pińska, warsztaty Marynarki zmieniono na Stocznię Państwowych Zakładów Inżynierii, w których oprócz udanych monitorów (rodzaj niewielkiej jednostki) rzecznych zwodowano również niezwykle nowoczesne jak na tamte czasy trałowce typu "Jaskółka". W zapiskach i archiwach dostępne są wspomnienia i raporty oficerów z tamtych lat - widać z nich, że mimo licznych trudności byli dumni, że tworzą praktycznie od podstaw polską flotę. Można również natrafić na relację o sporze między komendantem Twierdzy a komendantem Szkoły Specjalistów Morskich, która niemal skończyła się regularną potyczką, gdyż obie strony postawiły w stan gotowości swe siły (na szczęście spór zakończył się w miarę spokojnie i tylko kilku marynarzy znalazło się w szpitalu). Wspomina o tym w swych pamiętnikach m.in. kmdr
Pławski, zapiski na ten temat znajdują się również a raportach żandarmerii.
Toruńska kuźnia kadr morskich
Po ogłoszeniu dekretu Naczelnika Państwa szeregi Marynarki Wojennej zasilili oficerowie, którzy swe szlify zdobywali we flotach zaborców. Wtedy też pojawiła się idea stworzenia miejsca, w którym przyszli oficerowie mogliby zgłębiać polską myśl morską i podnosić swoje kwalifikacje. Decyzją Szefa Departamentu Wojskiego, wiceadmirała
Kazimierza Porębskiego, w marcu 1921 roku w Toruniu utworzono Tymczasowe Kursy Instruktorskie. Ich głównym zadaniem było przekazywanie wiedzy tak oficerom morskim, którzy nie mieli doświadczenia, jak i oficerom lądowym, którzy chcieliby przejść w szeregi Marynarki Wojennej. Adepci zgłębiali tajniki nawigacji, taktyki morskiej oraz odbywali praktyki na okrętach.
Na bazie kursów postanowiono stworzyć uczelnię morską z prawdziwego zdarzenia. I tak 1 X 1922 roku powstała pierwsza Oficerska Szkoła Marynarki Wojennej, której komendantem został kmdr
Adam Mohuczy. Praktycznie od razu stała się jedną z bardziej prestiżowych uczelni w kraju. Wykłady obejmowały przedmioty wojskowe, morskie, pomocnicze i ogólne.
Październik roku 1928 przyniósł kolejną zmianę - OSMW przemianowano na Szkołę Podchorążych Marynarki Wojennej, oddając tym samym hołd szkołom wojskowym Królestwa Kongresowego. Mało kto wie, że jeden z najbardziej znanych magazynów, ukazujących się po dzień dzisiejszy - Przegląd Morski, swój początek ma również w Toruniu. Na pomysł jego wydawania wpadł Komendant Szkoły Podchorążych kmdr
Stefan Frankowski.
Spokojne wody wcale takie nie są...
Polska flota dysponowała również jednostkami...w głębi lądu. Pierwszy raz od powstania styczniowego, biało-czerwona bandera pojawiła się na Wiśle już 12 listopada 1918 roku. Polacy przejęli od Niemców tabor rzeczny w zamian za zapewnienie im bezpiecznej ewakuacji, którą przeprowadzono pod dowództwem pchor. mar.
Bogdana Hofmana. Z tych jednostek utworzono pierwszą Flotylle Pińską, która swój chrzest bojowy przeszłą podczas wojny z bolszewikami staczając kilka potyczek, w tym zwycięską pod Czarnobylem, gdzie zatopiono statek nieprzyjaciela. Niestety, postępujące wojska nieprzyjacielskie niebawem zagroziły polskim bazom i pierwsze rzeczne jednostki zostały zatopione przez własne załogi. Jednak idea ich użycia była ciągle żywa - zamówiono wreszcie okręty rzeczne z prawdziwego zdarzenia, silnie uzbrojone m.in. w haubice 100 mm i działa 75 mm wybudowane w Gdańsku i Modlinie. Miejscem ich stacjonowania na tzw. morzu pińskim, czyli w dorzeczu Prypeci i jej głównych rzek.
Wobec narastającego napięcia w 1939 roku zapadłą decyzja, aby z części sił Flotylli Pińskiej utworzyć Oddział Wydzielony Wisła, zwany też Flotyllą Wiślaną. Obie formacje w kampanii wrześniowej odniosły liczne sukcesy bojowe jednakże wobec znacznej przewagi Niemców, a od 17 września także i Rosjan, musiały w końcu ulec. Jednostki zatopiono, a niektóre ich załogi czekał tragiczny los w Mokranach.
Twórcy polskiej floty morskiej
Proces tworzenia czegoś od podstaw jest procesem niezwykle złożonym i trudnym. Tak samo było z formowaniem Polskiej Marynarki Wojennej w 1918 roku. Nie udałoby się to gdyby nie determinacja takich oficerów jak komandor
Nowotny, czy admirałowie
Porębski, Świrski i
Unrug.
Pułkownik Marynarki
Bogumił Nowotny początkowo związany był z flotą Austro-Węgier, gdzie m.in. dowodził jedną z twierdz na Adriatyku i pancernikiem "Erzherzog Karl". Po przybyciu do Polski, decyzją
Marszałka Piłsudskiego zajął się tworzeniem podstaw polskiej floty. W roku 1920 na własną prośbę odszedł z wojska. Zmarł w 1960 roku we Włoszech.
Wiceadmirał
Kazimierz Porębski służył początkowo we flocie rosyjskiej gdzie w końcowym stadium dowodził zespołem krążowników. Po wstąpieniu do Wojska Polskiego w 1918 roku objął stanowisko Szefa Departamentu ds. Morskich. To dzięki jego staraniom utworzono pierwsze placówki szkolące przyszłe kadry marynarki. Był również obok inż. Wendy jednym ze współtwórców portu w Gdyni. To również za jego kadencji zaaprobowano pierwszy plan rozbudowy polskiej Floty. Kariera admirała została złamana przez tzw. aferę minową. Zmarł w 1933 roku w Warszawie.
Kariera wiceadmirała
Jerzego Świrskiego również rozpoczęła się we flocie rosyjskiej. Jego osoba do dziś budzi kontrowersje - z jednej strony był pracowity i oddany służbie, z drugiej zaś mało przystępny, budzący niechęć u podwładnych. Zawdzięczamy mu dynamiczny rozwój polskiej floty, jak również stworzenie planów, dzięki którym Polacy mogli podjąć walkę podczas II w. św. na okrętach u boku Royal Navy. Po wojnie został na emigracji, gdzie zmarł w 1959 roku.
Ostatni z admirałów, wiceadmirał
Józef Unrug, był twórcą Regulaminu Służby Okrętowej i Szefem Sztabu Floty. Dzięki jego staraniom system obrony Wybrzeża, który tak bardzo dał się we znaki Niemcom w kampanii wrześniowej. Po kapitulacji niewolę spędził w 6 obozach jenieckich w każdym dając przykład patriotycznej postawy i pogody ducha. Zmarł w 1973 roku we Francji.
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii. 
Filmy