Gdańsk przedstawiony na XVIII-wiecznej mapie przypomina mózg i układ nerwowy człowieka z XVI-wiecznego dzieła poświęconego anatomii. Zestawienie obok siebie mapy i drzeworyt udostępnił na Facebooku popularyzator wiedzy o Gdańsku, historyk i gedanista Michał Ślubowski, wzbudzając spore zainteresowanie dla tego porównania.
tak, to bardzo ciekawe i nie do końca zbadane
90%
jedynie historią swojej dzielnicy
3%
nie, nie interesuje mnie przeszłość
7%
Porównanie układu tkanki miejskiej z ulicami, kanałami i fortyfikacjami do sieci naczyń układu nerwowego człowieka pokazuje, że to nie aż tak abstrakcyjne, jak można by sądzić. Podobieństwa są widoczne na pierwszy rzut oka.
Na mapie widać wyraźnie zaznaczony przekrój głowy/mózgu w zygzakowatym obrysie fortyfikacji i kierunek, w którym miasto "spogląda". Z kolei szkic układu nerwowego może kojarzyć się z oryginalną rośliną z rozbudowanym systemem korzeniowym w dolnej partii.
Ta trasa poprowadziła tramwaje na samą plażę
Autor nowoczesnej kartografii...
Autorem mapy Gdańska z 1783 jest
Daniel Friedrich Sotzmann, niemiecki kartograf i geodeta, któremu przypisuje się początki kartografii komercyjnej w Berlinie - właśnie z tym miastem był on związany. W roku 1783 czyli wtedy, kiedy powstała mapa, udokumentowano pierwsze opublikowane mapy jako dodatki do jego książek, w tym mapę Gdańska i Stanów Zjednoczonych. Był to początek intensywnej działalności kartograficznej Sotzmanna.
...i nowe spojrzenie na anatomię
Szkic anatomiczny przedstawiający mózg z układem nerwowym człowieka pochodzi z kolei z dzieła "De humani corporis fabrica libri septem" - z 1543 r. Była to najsłynniejsza publikacja o anatomii człowieka autorstwa belgijskiego lekarza medycyny w XVI w. -
Andreasa Vesaliusa. Zresztą z tego dzieła czerpano i w późniejszych dziesięcioleciach. Ilustracje wykonane przez medyka są precyzyjne i odznaczają się wyjątkowym artyzmem. W sumie w książce jest ich 300. Miały zachęcać studentów do uczestnictwa w sekcjach zwłok.
I jak widać, jedna z nich śmiało może być przyczynkiem do zestawienia z nią mapy przedstawiającej układ ulic, placów, kanałów i fortyfikacji - w tym wypadku Gdańska.
Fortyfikacje jako granice mózgu, Motława jako rdzeń
Na mapie miasta Sotzmanna dobrze widać obszar Głównego i Starego Miasta razem ze Starym Przedmieściem, Wyspą Spichrzów, Dolnym Miastem i Długimi Ogrodami, otoczony fortyfikacjami, które układają się w granice wyznaczające głowę czy też mózg. Na dole - w stronę południa - widać Stare Szkoty, równolegle do trasy tam prowadzącej, gdzie mógłby przebiegać rdzeń, płynie Motława. Tak charakterystyczna głowa miasta czy też mózg skierowana jest w kierunku wschodnim - czyli Na Siedlce i
Chełm.
Bóg wyłaniający się z mózgu (?)
Warto przy tej okazji przywołać jeszcze jeden przykład, w którym mózg ma swoje nieoczywiste miejsce. Chodzi o "Stworzenie Adama" Michała Anioła, fragment fresku "Stworzenie Świata" w Kaplicy Sykstyńskiej.
Miejsce, z którego wyłania się postać Boga Stwórcy wyciągającego rękę w kierunku dzieła stworzenia - Adama - ma kształt udrapowanego z czerwonego sukna przekroju mózgu. Czy tak jest faktycznie i co autor miał na myśli? Nie wiadomo, ale jedno jest pewne: patrząc na to dzieło - będąc wyposażonym w tę informację - nie da się już spojrzeć inaczej. Zresztą podobnie jest, patrząc teraz na mapę Sotzmanna z 1783 r.
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii. 
Filmy
