Historia miasta ukryta w drewnianych wieszakach

Bartosz Kozik, licencjonowany przewodnik po Trójmieście

28 stycznia 2023, godz. 09:00

Opinie (98)

Dawne wieszaki z liczącej kilkadziesiąt sztuk kolekcji Bartosza Kozika.

Historię można kochać i przeżywać na różne sposoby. Zbieranie starych wieszaków nie jest może najbardziej typowym, ale ciekawym i skutecznym pomysłem na odkrywanie codzienności dawnego miasta. O swojej pasji pisze Bartosz Kozik.

Moja pasja do historii pojawiła się, gdy w czasach szkolnych przeglądałem rodzinne albumy ze zdjęciami. Babcia opowiadała mi wówczas, jak odwiedzała Gdańsk przed wojną (w tym czasie mieszkała w Starogardzie Gdańskim), jak miasto wyglądało podczas wojny i jak po jej zakończeniu poznała mojego dziadka.

W jej domu przy ul. 3 Maja 21d

stał stary drewniany kredens kuchenny, niekompletna bieliźniarka, a na ścianie wisiał obraz w pięknej złoconej ramie. W korytarzu stała rozpadająca się, PRL-owska szafa, w której miałem miejsce na swoje koszule.

Tu właśnie tu odkryłem swój pierwszy wieszak. Babcia nie bardzo pamiętała, skąd się wziął, przetłumaczyła natomiast umieszczone na nim napisy i wskazała, z której ulicy pochodzi. Była to ulica Breitgasse, czyli dzisiejsza Szeroka.

Niedługo później miałem już za sobą odwiedziny u wszystkich cioć, wujków, babć, prababć i kuzynów i przemyszkowane ich szafy. Szukałem wieszaków, a oni mi je dawali, bo nikomu nie zależało na trzymaniu w domu staroci. Moja kolekcja rosła i przerodziła się w pasję. Chciałem w swojej szafie mieć już tylko dawne wieszaki.

Co roku kolejny wieszak do kolekcji kupiony na jarmarku

Swoją pasję do ratowania dawnych pamiątek rozwinąłem podczas nauki w Liceum Renowacji Zabytków, a później w swojej pierwszej pracy - przy sztukateriach, w pracowni Zbigniewa Marchewki, który zaszczepił mi jeszcze większy szacunek do historii.

Podczas corocznych odwiedzin Jarmarku św. Dominika za każdym razem dokupowałem jeden wieszak. Gdy udało mi się wytargować lepszą cenę, mogłem sobie pozwolić na dwa. Kosztowały wtedy ok. 10-20 zł za sztukę.

Trudno mi było ustalić ich pochodzenie, ponieważ były to czasy niewielkiej popularności Internetu, a dopiero pojawiały się pierwsze albumy ze zdjęciami dawnego miasta. Jednak w kolejnych tomach z serii "Był sobie Gdańsk" zaczęły pokazywać się budynki, które miały takie same napisy, jak na wieszakach.

Zacząłem kupować miesięcznik "30 Dni", w którym odnajdywałem kolejne historie na temat życia Gdańska. Identyfikowanie wieszaków stało się dużo łatwiejsze, co tylko zaostrzyło mój apetyt.

Pracując przy renowacji zabytków natrafia się na zaskakujące przedmioty w nietypowych miejscach. Ludzie często wyrzucają to, co stare, bo przecież "nowe jest zawsze lepsze". Tak też znalazłem kilka kolejnych sztuk do mojej kolekcji.

Wieszak świadczył o jakości towaru

Większość wieszaków, które posiadam, pochodzi z Gdańska. Jednak przy okazji znajduję i zachowuję egzemplarze z innych miast, np. Wrocławia, Kartuz, Świecia nad Wisłą czy Tucholi. Na wielu z nich, oprócz adresów, znajdują się nazwy Domów Towarowych i numery telefonów, nazwiska właściciela lub właścicieli tych sklepów.

Po jakości wykonania wieszaka widać, który przedsiębiorca sprzedawał towar najwyższej próby. Wydaje się, że Dom Towarowy GEBR. FREYMANN, musiał mieć co najmniej dwie kolekcje, skierowane do odbiorców bardziej i mniej zamożnych. Jeden wieszak jest bowiem starannie zdobiony i zrobiony z solidniejszego kawałka drewna, kolejny wykonany jest natomiast dużo skromniej.

Targ Węglowy i widoczne od lewej: teatr miejski (dziś Teatr Wybrzeże), dom towarowy braci Freymann, Dwór Bractwa św. Jerzego.

Sklep A.C STENZEL znajdował się przebudowanej bramie Tobiasza przy Fischmarkt 29-34, można odnaleźć go na pocztówkach przedstawiających Targ Rybny.

Targ Rybny z licznymi sklepami, wśród których znajdował się także skład A.C. Stenzla, (Fischmarkt 29-34).

Z kolei budynek domu towarowego RUDOLF BRZEZINSKI znajdował się na samym rogu nieodbudowanej wschodniej pierzei Targu Drzewnego (dawniej Holzmarkt) z ulicą Szeroką (Breitgasse). Jego właścicielami byli gdańscy Żydzi, którzy musieli oddać swój majątek po przejęciu władzy przez NSDAP.

Dwa budynki obok stał dom towarowy EDUARD DIRKSEN & CO.

Targ Drzewny i widoczne przy nim dwa domy towarowe: Rudolf Brzezinski, Holzmarkt 24 i Eduard Dirksen & Co, Holzmarkt 22.

Pod adresem Breitgasse 128-129 (Szeroka) wykonane w różnym okresie zdjęcia pokazują szyldy z różnymi nazwiskami: J. ROSENBAUM oraz ERNST ROHL, czyli zmienił się właściciel.

Jeden z rzadszych wieszaków pochodzi z Neufahrwasser (Nowego Portu) przy Olivaer Strasse (ul. Oliwska) ze sklepu ALFREDA WEINSTEINA. Sprzedawał on swoje towary w papierowych torbach z nazwą sklepu.

Galerie handlowe międzywojennego Gdańska

Zamiłowanie przekute w pasję

Sklepowe wieszaki były wówczas traktowane jak reklamówka, na podstawie każdego z nich można napisać oddzielną historię. Może były świadkami czyjegoś szczęścia, a może upadku? Pokazują, że nic nie jest na zawsze, że powinniśmy dbać o to, co mamy każdego dnia. Nie wiadomo, co zostanie po nas w starych szafach.

Gdy pokazuję swoje zbiory znajomym, wielu z nich robi wielkie oczy. Ale wielu też pozwala mi zajrzeć do swoich szaf w poszukiwaniu kolejnych część kolekcji.

Zamiłowanie do opowiadania o starych przedmiotach, wieszakach, pocztówkach i butelkach, które zgromadziłem przez lata, przekułem w pasję i zostałem licencjonowanym przewodnikiem trójmiejskim. Przechodząc ulicami naszego miasta, patrzę na nie obrazami ze starych zdjęć i kartek pocztowych. Mając w ręku wieszak z historią, czuję się jakbym był częścią tamtego miasta. Czuję jego historię i jestem z nim jeszcze mocniej związany.

Bartosz Kozik, licencjonowany przewodnik po Trójmieście

Co Cię gryzie - artykuł czytelnika to rubryka redagowana przez czytelników, zawierająca ich spostrzeżenia na temat otaczającej nas trójmiejskiej rzeczywistości. Wbrew nazwie nie wszystkie refleksje mają charakter narzekania. Jeśli coś cię gryzie opisz to i zobacz co inni myślą o sprawie. A my z radością nagrodzimy najciekawsze teksty biletami do kina lub na inne imprezy odbywające się w Trójmieście.

Opinie wybrane

Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2023-01-28 09:33

Drewniane nie sztuczne (2)

Uwielbiam drewniane wieszaki. Wyrzucilam wszystkie z tworzywa sztucznego. Na targach rzeczywiscie można znaleźć piękne okazy, ale do tej pory nie zwracałam uwagi na to skąd pochodzą, a to przecież historia sama w sobie. Piękne i rzadkie hobby. Gratuluję kolekcji, wiedzy i dziękuję za podzielenie się nimi.

Agata
2 miesiące
- 164 5
Twoja opinia

Zmień treść

Uwielbiam drewniane wieszaki. Wyrzucilam wszystkie z tworzywa sztucznego. Na targach rzeczywiscie można znaleźć piękne okazy, ale do tej pory nie zwracałam uwagi na to skąd pochodzą, a to przecież historia sama w sobie. Piękne i rzadkie hobby. Gratuluję kolekcji, wiedzy i dziękuję za podzielenie się nimi.
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2023-01-28 10:44
  
  Mam też taki jeden
  
  2 miesiące
  - 13 4
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2023-01-29 19:33
  
  chińskie plastiki won
  
  ilok
  2 miesiące
  - 0 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2023-01-28 09:03

Kolega jest pozytywnie odjechany - fajne hobby - ja zbieram paski do spodni :))) (4)

Chociaż ze względu na tuszę i ogromny brzuch żadnego nie dam rady już założyć :)))

technik Maliniak z Nowogrodzkiej :)))
2 miesiące
- 92 7
Twoja opinia

Zmień treść

Chociaż ze względu na tuszę i ogromny brzuch żadnego nie dam rady już założyć :)))
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2023-01-28 10:51
  
  Z opisu (3)
  
  Wygląda, że pracujesz na nowych ogrodach u Oli
  
  2 miesiące
  - 7 10
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Wygląda, że pracujesz na nowych ogrodach u Oli
  Regulamin dodawania opinii
  - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
    2023-01-28 11:10
    
    Ona nawet mu nie placi tylko Donald w kopiejkach z przekazu z Kremla (2)
    
    2 miesiące
    
    10 17
    
    Twoja opinia
    
    Zmień treść
    
    Regulamin dodawania opinii
    - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
      
      2023-01-28 12:11
      
      W kopiejkach to wam kacapy PiS płaci. (1)
      
      2 miesiące
      
      14 9
      
      Twoja opinia
      
      Zmień treść
      
      Regulamin dodawania opinii
      - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
        
        2023-01-28 23:00
        
        to już nie jest odwrotnie?
        
        jak wam się tyle sprzeczności w jednym łbie mieści :)
        
        2 miesiące
        
        2 1
        
        Twoja opinia
        
        Zmień treść
        
        jak wam się tyle sprzeczności w jednym łbie mieści :)
        Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2023-01-29 10:48

Wspaniale

Super hobby. Miałam kiedyś taki wieszak. Nie zdawałam sobie sprawy co do napisów.
Brawo za wyjaśnienia. Pozdrawiam wszystkich.

Elcia
2 miesiące
- 18 1
Twoja opinia

Zmień treść

Super hobby. Miałam kiedyś taki wieszak. Nie zdawałam sobie sprawy co do napisów. Brawo za wyjaśnienia. Pozdrawiam wszystkich.
Regulamin dodawania opinii