Historia gdańskiego "bocianiego gniazda"

Jarosław Wasielewski

16 września 2017 (artykuł sprzed 6 lat)

Opinie (172)

Liczący sobie 105 lat szpital położniczy przy ul. Klinicznej w Gdańsku został wystawiony na sprzedaż.

Po ponad stu latach szpital położniczy przy ul. Klinicznej najprawdopodobniej przestanie pełnić swoją funkcję. Gdański Uniwersytet Medyczny właśnie wystawił kompleks na sprzedaż. To dobra okazja, by przypomnieć historię miejsca, w którym na świat przyszło kilka pokoleń gdańszczan.

Przełom wieku XIX i XX to dla Gdańska m.in. okres szybkiego rozwoju demograficznego. Liczba ludności miasta wzrosła z prawie 115 tys. w roku 1885 do 170 tys. w roku 1910. Obecność dużego, nowoczesnego ośrodka specjalistycznej opieki medycznej dla kobiet, który zarazem pełniłby rolę instytutu kształcącego położne i pielęgniarki, była zatem palącą potrzebą.

Istniejący zakład przy dzisiejszej ul. Rogaczewskiego nie zapewniał wystarczającego standardu, a jego rozbudowa była niemożliwa, toteż zdecydowano się na wzniesienie nowego kompleksu. Na potrzeby inwestycji pozyskano dużą działkę na wschodnich rubieżach intensywnie urbanizującego się w tamtym okresie Wrzeszcza, w rozwidleniu torów kolejowych prowadzących do Nowego Portu i Sopotu.

"Bociani" kompleks

Prace budowlane rozpoczęto w 1910 roku, a już 17 października 1912 nowoczesny kompleks szpitalny dla Prowincjonalnej Szkoły dla Położnych i Kliniki Chorób Kobiecych (Provinzial-Hebammen-Lehranstalt und Frauenklinik) oddano do użytku. Ze starej siedziby przy ul. Rogaczewskiego przeniesiono tutaj personel wraz z dyrektorem, dr. Rudolfem Köstlinem.

Ozdobiony secesyjną fasadą główny budynek, mieszczący trzy kondygnacje i poddasze, dysponował ok. 250 łóżkami. Od strony wytyczonej później Ostseestraße (dziś to al. gen. Hallera) z gmachem łączyła się willa dyrektora, zaś od strony dzisiejszej ul. Kochanowskiego postawiono budynek w części zautomatyzowanej pralni wraz z sortownią, maglem i magazynem. Urządzono tam także pomieszczenie do dezynfekcji, a na parterze - kostnicę i prosektorium. Na terenie szpitala wzniesiono również szereg mniejszych budynków gospodarczych.

Detal nad głównym wejściem do budynku szpitala.

W 1913 roku przyszło tu na świat 1447 gdańszczan. Po utworzeniu Wolnego Miasta w 1920 roku nazwę placówki zmieniono na Państwowa Klinika Chorób Kobiecych i Zakład Kształcenia Położnych (Staatliche Frauenklinik und Hebammenlehranstalt), podkreślając rzeczywiste priorytety jej działalności. Gdańszczanie jednak szybko zaczęli nazywać szpital Bocianim Gniazdem bądź Bocianim Domem (Storchenhaus), poprzez oczywiste skojarzenie - dach kliniki zdobiła zresztą figura tego ptaka. W 1926 roku urodziło się tu już 3888 dzieci.

Pracujące i uczące się w zakładzie położne dysponowały własnym domem - od 1929 roku był nim modernistyczny, trzypiętrowy Dom Sióstr (Schwesterhaus) widoczny dziś od strony al. gen. Hallera (mieści się w nim Wojewódzki Zespół Szkół Policealnych Nr 2 w Gdańsku). Południową ścianę budynku ozdobiono płaskorzeźbą, która przedstawia siostrę położną przekazującą dziecko matce. Autorem dzieła był gdański artysta, malarz i rzeźbiarz Bruno Paetsch (1891-1976).

Bunkier na zapleczu i zniszczenia wojenne

W 1943 roku, w związku z ryzykiem nalotów alianckich na miasto, na tyłach kliniki wzniesiono masywny, trzypiętrowy schron, mogący w razie potrzeby pomieścić pacjentki szpitala wraz z personelem. Pozbawiona okien konstrukcja o ścianach grubości 1,5-2 metrów dysponowała zasilaniem elektrycznym i bieżącą wodą wraz z kanalizacją, oraz wszelką niezbędną aparaturą, umożliwiającą kontynuowanie leczenia ewakuowanych. Schron przetrwał wojnę bez szwanku i obecnie służy szpitalowi jako magazyn.

Gdy Armia Czerwona zbliżała się do Gdańska w marcu 1945 roku, część personelu i pacjentek szpitala, wraz z częścią aparatury medycznej, ewakuowano drogą morską do Danii. Sam główny budynek szpitalny został w dużym stopniu zniszczony - ocalał jedynie parter, część pierwszego piętra oraz sala operacyjna na drugim piętrze; dach spłonął doszczętnie.

Odbudowa i reaktywacja

Odbudowa szpitala trwała blisko trzy lata - w jej rezultacie budynek zyskał płaski dach, przez co utracił swą charakterystyczną sylwetkę. Utworzona w prowizorycznych warunkach w kompleksie szpitalnym przy ul. Dębinki Klinika Położnictwa i Chorób Kobiecych Akademii Lekarskiej w Gdańsku wprowadziła się do gmachu przy ul. Klinicznej na początku grudnia 1948 roku. Uroczyste otwarcie obiektu nastąpiło 23 stycznia 1949, a pierwszym dyrektorem placówki był prof. dr Henryk Gromadzki.

"Roczek" gdańskich pięcioraczków. W środku mama, pani Rychert. Zdjęcie z 1972 r.

Obiekt był jednym z najnowocześniejszych w kraju, miał 195 łóżek dla kobiet, oddział dla noworodków na 110 łóżek oraz 20-łóżkowy oddział dla wcześniaków. Na skomplikowane operacje przyjeżdżały tu pacjentki z całej północnej Polski.

Pomimo licznych reorganizacji szpital nieprzerwanie prowadzi działalność tego samego typu - przychodzą tu na świat kolejne pokolenia gdańszczan. Wśród nich jest m.in. gdański noblista Günter Grass, są gdańskie pięcioraczki, dzieci Lecha Wałęsy oraz zapewne spora część czytelników portalu Trojmiasto.pl.

O autorze

Opinie (172) 5 zablokowanych

Sortowanie
- Od najnowszych
- Od najstarszych

Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2017-09-16 13:20

Zawsze robi na mnie wrażenie tempo prac w dawnych czasach. (2)

Nie wiem, czy dziś taki budynek powstałby w 2 lata (dla porównania: przez właśnie tyle budowano znacznie mniejszy sopocki Sheraton)...

sceptyk
6 lat
- 22 0
Twoja opinia

Zmień treść

Nie wiem, czy dziś taki budynek powstałby w 2 lata (dla porównania: przez właśnie tyle budowano znacznie mniejszy sopocki Sheraton)...
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2017-09-16 20:01
  
  Galerię Bałtycką postawiono w nieco ponad rok.
  
  6 lat
  - 1 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Galerię Bałtycką postawiono w nieco ponad rok.
  Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2017-09-16 15:35
  
  Ciekawostka - kolejkę na Kasprowy przed wojną budowano 8 miesięcy.
  
  I to większość zimą. Bez śmigłowców itp. cudów.
  Ile trwałoby to teraz?
  
  fruu
  6 lat
  - 8 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  I to większość zimą. Bez śmigłowców itp. cudów. Ile trwałoby to teraz?
  Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2017-09-16 19:34

Kliniczna

Generalnie ten Szpital pozostanie historia wielu mieszkancow Gdanska.Szkoda ze mija czas Klinicznej ale UCK musi skupic w jednym miejscu wszystkie oddzialy.Mam nadzieje ze sprzedadza go porzadnej firmie.

CKM
6 lat
- 5 0
Twoja opinia

Zmień treść

Generalnie ten Szpital pozostanie historia wielu mieszkancow Gdanska.Szkoda ze mija czas Klinicznej ale UCK musi skupic w jednym miejscu wszystkie oddzialy.Mam nadzieje ze sprzedadza go porzadnej firmie.
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2017-09-16 10:30

(1)

Dlaczego GUMed sprzedaje ten budynek? Przecież go nie kupił, tylko dostał za darmo. Tak też powinien go przekazać, skoro mu już niepotrzebny...

lk
6 lat
- 44 6
Twoja opinia

Zmień treść

Dlaczego GUMed sprzedaje ten budynek? Przecież go nie kupił, tylko dostał za darmo. Tak też powinien go przekazać, skoro mu już niepotrzebny...
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2017-09-16 18:40
  
  racja, tak jak szpital na Łąkowej
  
  niech oddaje społeczeństwu, cwaniaczeki
  
  6 lat
  - 10 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  niech oddaje społeczeństwu, cwaniaczeki
  Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2017-09-16 17:08

to między innymi w tyn szpitalu przyszli ns świat gdańszczanie

6 lat
- 3 1
Twoja opinia

Zmień treść

Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2017-09-16 16:43

Ale biedato w nimjest do samego końca

I lekarze też partolą nawet proste zabiegi, bo są zadufani i rżną jak leci zamiast przeczytać to co w wywiadzie zapisała pielęgniarka.

Jestwm po spartolonej opracji w 2016 roku
6 lat
- 4 2
Twoja opinia

Zmień treść

I lekarze też partolą nawet proste zabiegi, bo są zadufani i rżną jak leci zamiast przeczytać to co w wywiadzie zapisała pielęgniarka.
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2017-09-16 11:43

niech kupi ktoś kto może zainwestowac

Jesli nie ma pieniędzy na rewitalizację i poprawę warunków dla pacjentek to niech sprzedają jak najszybciej. W tym roku urodziłam tam maluszka i poza samą porodówką warunki sa makabryczne. Na oddziale położniczym jest jedna obdrapana łazienka i toaleta remontowane ostatnio w latach 70'. Sale równie slabe. Wszystkie kobiety które znam, a rodzily w tym szpitalu uważają ze warunki uwłaczają godności kobiety rodzącej.

ania
6 lat
- 18 2
Twoja opinia

Zmień treść

Jesli nie ma pieniędzy na rewitalizację i poprawę warunków dla pacjentek to niech sprzedają jak najszybciej. W tym roku urodziłam tam maluszka i poza samą porodówką warunki sa makabryczne. Na oddziale położniczym jest jedna obdrapana łazienka i toaleta remontowane ostatnio w latach 70'. Sale równie slabe. Wszystkie kobiety które znam, a rodzily w tym szpitalu uważają ze warunki uwłaczają godności kobiety rodzącej.
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2017-09-16 11:39

Urodziłem się tam - szkoda ze nie da rady tego utrzymać jako szpital

Przemek
6 lat
- 18 4
Twoja opinia

Zmień treść

Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2017-09-16 10:56

Oddawać bociana na dach!!!! ;)

justa
6 lat
- 14 2
Twoja opinia

Zmień treść

Oddawać bociana na dach!!!! ;)
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2017-09-16 10:13

To nie jest płaskorzeźba...

polszczyzna
6 lat
- 6 6
Twoja opinia

Zmień treść

To nie jest płaskorzeźba...
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2017-09-16 09:49

Dobre miejsce na hotel.

Fajnie gdyby kupiec przywrócił przedwojenny wygląd.

Lop
6 lat
- 35 5
Twoja opinia

Zmień treść

Fajnie gdyby kupiec przywrócił przedwojenny wygląd.
Regulamin dodawania opinii